ضمانت نامه بانکی چیست ؟
در لغتنامهی دهخدا ذیل واژهی «ضمانت» آمده است: پذیرفتاری یا تاوانداری؛ بهعبارت دیگر فرد میپذیرد تا دیون دیگری را بپردازد یا خسارات ناشی از عمل او را جبران کند.
با اینحال، در نظرات حقوقدانان بزرگی چون دکتر کاتوزیان، ضمانت تنها پذیرفتن دین مالی دیگری است و پذیرفتن پرداخت خسارات احتمالی تحت عنوان ضمانت نمیگنجد.
یکی از این ضمانت نامه ها ضمانتنامه بانکی است. در این مقاله شما را با تعریف ضمانت نامه بانکی، ارکان و انواع ضمانت نامه بانکی و شرایط صدور ضمانت نامه بانکی آشنا خواهیم کرد.
یکی از خدمات مهم بانک ها به مشتریان خود صدور و ارائه انواع ضمانت نامه می باشد.
تعریف ضمانت نامه بانکی
یکی از خدمات مهم بانک ها به مشتریان خود صدور و ارائه انواع ضمانت نامه می باشد.
بانک ها با این اقدام علاوه بر کسب سود، مبادلات اقتصادی را تسهیل و به رشد اقتصادی یک جامعه کمک می کنند.
از این رو، می توان انتظار داشت اغلب بانک ها توجه ویژه ای به این بخش داشته باشند و با توان افزوده ای، در این بخش ورود پیدا کنند تا بتوانند سهم مناسبی از بازار صدور ضمانت نامه را به خود اختصاص دهند.
معرفی ضمانت نامه بانکی
ضمانت نامه بانکی قرارداد یا سندی است که به موجب آن صادر کننده (ضامن) حسب درخواست متقاضی (مضمون عنه) تعهد می کند بدون هیچ قید و شرط عندالمطالبه یا در سر رسید معین مبلغ معینی وجه نقد از بابت موضوع خاصی که مربوط به مضمون عنه است به ذینفع (مضمون له) یا به حواله کرد او پرداخت نماید.
از این رو اهمیت ضمانت نامه و تعهداتش برای بانک به مانند تسهیلات پرداختی بسیار زیاد می باشد و دقت در صدور ضمانت نامه و اعتبارسنجی مشتری از پیش نیاز های مهم صدور ضمانت نامه می باشد.
نقطه شروع و تکیه گاه اصلی ضمانت نامه بانکی، درخواست و دستور مشتری بانک است که او را ضمانت خواه یا مضمون عنه گویند و مبنای آن قراردادی است که قبلاً بین ضمانت خواه و ذینفع ضمانت نامه منعقد شده است.
انواع ضمانت نامه های بانکی
ضمانت نامه شرکت در مناقصه و مزایده
سازمانها و دستگاه های دولتی و عمومی، خرید مایحتاج عمده و فروش وسایل و لوازم مازاد بر احتیاج خود و همچنین انجام طرح های ساختمانی و سایر موارد مشابه را با درج آگهی رسمی در جراید کثیرالانتشار و روزنامه های محلی از طریق مناقصه یا مزایده انجام می دهند.
لذا این گونه موسسات به منظور جلوگیری از انصراف داوطلب برنده مناقصه یا مزایده از امضای قرارداد، از شرکت کنندگان در مناقصه یا مزایده می خواهند به همراه پیشنهادات خود ضمانت نامه بانکی ارائه نمایند.
این نوع ضمانت نامه بر حسب مورد، ضمانت نامه شرکت در مزایده یا مناقصه نامیده می شود.
ضمانت نامه حسن انجام تعهدات
پس از انجام مناقصه، کارفرما جهت تضمین حسن انجام کار توسط پیمانکار از وی ضمانت نامه حسن انجام تعهدات تقاضا می کند.
این ضمانت نامه معمولاً تا پایان اتمام قرارداد نزد کارفرما باقی می ماند و در صورتی که پیمانکار نتواند به تعهدات خود عمل نماید و پروژه را انجام دهد کارفرما می تواند خسارت خود را مطابق ضمانت نامه از بانک مطالبه کند.
ضمانت نامه پیش پرداخت
بعد از تعیین برنده مناقصه معمولاً، کارفرما جهت کمک به پیمانکار و تسریع در روند اجرای پروژه درصدی از مبلغ قرارداد را به پیمانکار پرداخت می کند.
بدین جهت پیمانکار باید ضمانت نامه پیش پرداخت به کارفرما ارائه کند تا در صورت عدم اجرای تعهداتش کارفرما وجه ضمانت نامه را از بانک مطالبه و دریافت نماید.
ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان
در هر مرحله با پیشرفت پروژه، پیمانکار صورت وضعیت هزینه های انجام شده را برای کارفرما ارسال و با تایید کارفرما پس از کسر درصدی از هر صورت وضعیت به عنوان کسور وجه الضمان، مابقی وجه آن را به پیمانکار پرداخت می نماید.
بعد از اتمام قرارداد، پروژه به صورت تحویل موقت به کارفرما واگذار می شود تا در صورت تائید آن در مدتی معین، درصد کسر شده از پیمانکار در طول دوره انجام پروژه به ایشان پرداخت شود.
اگر در فاصله تحویل موقت تا تحویل قطعی، پیمانکار بخواهد کسور وجه الضمان را از کارفرما دریافت کند، به درخواست پیمانکار ضمانت نامه بانکی به او ارائه میگردد.
این نوع ضمانت نامه را استرداد کسور وجه الضمان می نامیم .
ضمانت نامه تعهد پرداخت
به موجب این ضمانت نامه، بانک پرداخت بدهی یک متقاضی از انجام معامله یا کاری مشخص را تعهد می کند و اگر بدهکار بدهی خود را به موقع به طلبکار پرداخت نکند، طلبکار میتواند مطالبات خود را به مبلغ مندرج در ضمانت نامه از بانک دریافت نماید.
ضمانت نامه گمرکی
ضمانت نامه گمرکی به بخش های زیر تقسیم میشود.
الف) ضمانت نامه های پرداخت عوارض گمرکی
این نوع ضمانت نامه ها در مواقعی به کار گرفته می شود که وارد کننده کالا، توان پرداخت یکجا و نقدی سود و عوارض گمرکی کالای وارده را ندارد و به ناگزیر از گمرک درخواست می کند با تعیین مهلتی برای پرداخت بدهی، مجوز ترخیص کالا را قبل از پرداخت سود و عوارض گمرکی صادر نماید،
اما به لحاظ آن که این احتمال وجود دارد که وارد کننده کالا بعد از ترخیص کالا پایبند به واریز بدهی ناشی از عوارض گمرکی و سود بازرگانی پس از ترخیص و فروش کالای خود نباشد، از این رو با تعویق واریز بدهی، منوط به ارائه ضمانت نامه بانکی موافقت می نمایند.
ب) ضمانت نامه ترخیص موقت کالا
چون این رویه وجود دارد که کالا یا ماشین آلاتی به عنوان نمونه جهت بازاریابی از طریق نمایش در نمایشگاه های تجاری، کپی برداری برای ساخت داخلی یا آن که به دلایل دیگر برای مدت کوتاهی به کشور وارد شوند و قصد وارد کننده، مرجوع نمودن کالا یا ماشین مزبور به کشور مبداء می باشد،
گمرک اجازه میدهد این کالا با تودیع ضمانت نامه ای معتبر معادل مبلغ سود بازرگانی و عوارض گمرکی کالای مزبور، بدون پرداخت وجهی و برای مدت مورد قبولی به کشور وارد شود.
چنانچه کالا یا ماشین آلات مربوطه ظرف مدت مزبور از کشور خارج شود، ضمانت نامه موصوف باطل خواهد شد و در غیر آن صورت وجه ضمانت نامه الزاماً از بانک صادر کننده مورد مطالبه قرار گرفته و با وجوه ماخوذه بدهی های متعلقه گمرکی مورد تسویه قرار می گیرد.
ج)ضمانت نامه ترانزیت کالا
این گونه ضمانت نامه ها به منظور تضمین و پرداخت سود و عوارض گمرکی کالایی صادر می شود که قصد وارد کننده، ترانزیت کالا از مرز گمرکی و عبور آن از داخل کشور و خروج آن از سایر مرزهای گمرکی کشور می باشد.
گمرک کشور به دلیل اطمینان از خروج ترانزیتی کالا، نسبت به اخذ ضمانت نامه موصوف اقدام می نماید.
بدیهی است در صورتی که کالای مورد ترانزیت از کشور خارج شود ضمانت نامه ابطال خواهد شد و در غیر این صورت یعنی عدم خروج کالا بر خلاف قرار اولیه(به هر دلیلی از جمله آسیب دیدن آن طی سفر) گمرک نسبت به مطالبه وجه ضمانت نامه از بانک اقدام خواهد نمود.
د)ضمانتنامه پاساوان کالا
این گونه ضمانت نامه ها برای تضمین پرداخت سود و عوارض گمرکی کالای وارداتی می باشد که به لحاظ عدم امکان نگهداری کالا در گمرک ورودی کشور و یا سایر مشکلات پرداخت سود و عوارض مربوطه، کالای موصوف با نظارت گمرک به سایر گمرکات یا انبارهای مورد قبول وارد کننده منتقل و پس از پرداخت عوارض مربوطه ضمانت نامه مذکور باطل می شود.
سایر ضمانت نامه ها
ضمانت نامه های بانکی، علاوه بر پوشش ریسک های مختلف که در بالا به آن اشاره شد می تواند برای پوشش بسیاری دیگر از انواع خطرات که در مبادلات تجاری و بین المللی وجود دارد مورد استفاده قرار گیرد.
ضمانتنامه های قضایی که یکی از مهمترین انواع آنها "ضمانتنامه رفع توقیف کشتی" می باشد را می توان از این گروه برشمرد.
صدور ضمانتنامه عمل تجاری محسوب میشود. هرچند این اسناد، با برات و اسناد قابل انتقال دیگر مثل چک و سفته تفاوت دارند.
شرایط صدور ضمانت نامه بانکی
برای صدور ضمانت نامههای مختلف، بانکها وثایق متعددی براساس توان پرداخت متقاضی ضمانت نامه دریافت میکنند که به شرح زیر هستند:
- الف) وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی و اوراق مشارکت منتشره براساس مجوز بانک مرکزی یا سپرده سرمایه گذاری مدتدار یا حسابهای پسانداز قرض الحسنه نزد بانک یا گواهیهای سپردههای سرمایه گذاری مدتدار یا اوراق قرض الحسنه یا حسابهای ارزی یا حساب سرمایه گذاری مدتدار متقاضی نزد سایر بانکها.
- ب) تضمین بانکها یا مؤسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی.
- ج) سفته با ضمانت قابلقبول بانک، اموال غیرمنقول، برگ وثیقهی انبارهای عمومی مربوط به کالا، سهام شرکتهایی که در بورس پذیرفتهشده باشند، کشتی و هواپیما.
معمولاً یک یا ترکیبی از وثایق مذکور از مشتری گرفته میشود.
بیشتر بخوانید:
نکات ارزشمند برای آگاهی از نحوه پر کردن سفته
برای دریافت وام لوازم خانگی چگونه اقدام کنیم ؟
چطور وام خرید مسکن را از بانک ملی بگیریم؟
چگونه و با چه شرایطی وام بانک مسکن را بگیریم ؟
دیدگاه ها