موارد مصرف قرص تاموکسیفن و عوارض جبران ناپذیر این دارو

با مجله اینترنتی دلگرم همراه باشید تا با قرص تاموکسیفن بیشتر آشنا شوید

تاموکسیفن داروییست که برای جلوگیری و درمان سرطان پستان در زنان و مردان استفاده می شود. تاموکسیفن معمولا به مدت 5 سال برای سرطان سینه به صورت خوراکی به صورت روزانه مصرف میشود.

قرص تاموکسیفن ابتدا در سال 1962 توسط دارا ریچاردسون شیمیدان ساخته شد. قرص تاموکسیفن در لیست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی است که داروهای موثر و ایمن مورد نیاز در سیستم بهداشتی هستند.

تاموکسیفن چیست؟

تاموکسیفن دارویی است برای کاهش یا توقف اثرات هورمون زنانه ی استروژن در بدن. این دارو بیش از 30 سال تولید شده و برای درمان در مرحله پیشرفته و ابتدایی سرطان پستان مورد استفاده قرار گرفته است. اخیرا تاموکسیفن به عنوان داروی مکمل یا درمان اضافی به دنبال درمانهای اولیه در مراحل ابتدایی سرطان پستان و بصورت آزمایشی برای پیشگیری از سرطان پستان در بانوانی که در خطر ابتلا هستند استفاده می شود.

تاموکسیفن از طریق دهان و به صورت قرص مصرف می شود و معمولا به عنوان یک دوز در روز نسخه می شود.

کاربرد قرص تاموکسیفن

تاموکسیفن ممکن است به عنوان درمان کمکی (بعد از عمل جراحی موفقیت آمیز) در زنان و یا مردان با غدد لنفاوی منفی و یا غدد لنفاوی مثبت در سرطان سینه تجویزشود. سرطان با گیرنده های استروژن و پروژسترون مثبت با احتمال بیشتر از تاموکسیفن بهره مند میشوند. تاموکسیفن خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش می دهد.

تاموکسیفن ممکن است در متاستاز (سرطانی که گسترش یافته است) سرطان سینه در زنان و مردان تجویز شود.

تاموکسیفن ممکن است در زنان مبتلا به سرطان (کارسینوم) مجرایی درجا (DCIS) که جراحی و پرتودرمانی را تکمیل کرده اند تجویز شود. قرص تاموکسیفن ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه مهاجم را کاهش دهد. خطرات و فواید درمان با قرص تاموکسیفن باید مورد بحث قرار گیرد.

موارد و مقدار مصرف قرص تاموکسیفن

توجه:موارد و مقدار مصرف این دارو ممکن است تغییر یابد. برای کسب اطلاعات جدید به منابع پزشکی مراجعه شود.

سرطان سینه

بزرگسالان:مقدار mg 40-20 خوراکی در روز مصرف شود. دوزهای بالاتر از mg 20 به صورت منقسم دوبار در روز مصرف شود

کاهش ریسک سرطان سینه در خانم ها

بزرگسالان:mg 20 خوراکی روزانه به مدت 5 سال.

کارسینوم in situ رکتال

بزرگسالان :mg 20 خوراکی روزانه به مدت 5 سال.

تحریک تخمک گذاری

بزرگسالان :mg 40-5 خوراکی دوبار در روز به مدت 4 روز.

چگونگی مصرف قرص تاموکسیفن

قرص تاموکسیفن معمولاً روزی دوبار تجویز می شود. مهم است که دارو راس ساعت معینی مصرف شود. هیچگاه بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. از دستورات پزشکتان به دقت پیروی کنید. اگر یک نوبت را فراموش کردید، نوبت فراموش شده را رها کنید. مقدار دارو را دو برابر نکنید و برنامه دارویی معمولتان را پیش بگیرید.

مکانیسم اثر قرص تاموکسیفن

اثر ضد نئوپلاسم:مکانیسم دقیق اثر دارو مشخص نیست. تاموکسیفن ممکن است از طریق انسداد گیرنده های استروژن در سلولهای توموری که برای رشد نیاز به استروژن دارند، عمل کند. کمپلکس گیرنده استروژن تاموکسیفن ممکن است به داخل هسته سلول توموری انتقال یافته و در آنجا ساخت DNA را مهار کند.

موارد منع مصرف تاموکسیفن (Tamoxifen Citrate)

• خانم های باردار
• حساسیت به دارو

زنانی که جهت کاهش ریسک این دارو را دریافت می نمایند و از ضد انعقادهای کومارینی نیز استفاده می نمایند و یا سابقه DVT و یا ادم ریوی دارند.

موارد احتیاط قرص تاموکسیفن

• لکوپنی
• ترومبوسیتوپنی

تداخل دارویی تاموکسیفن

آنتی اسیدها می توانند جذب قرص های روکش دار روده ای را تحت تأثیر قرار دهند. توصیه می شود با 2 ساعت فاصله گذاری مصرف شوند.
بروموکریپتین می تواند سطح تاموکسیفن را افزایش دهد.

ریفامپین می تواند سطح تاموکسیفن را کاهش دهد.

تاموکسیفن می تواند اثر ضد انعقادی وارفارین را افزایش دهد. توصیه می شود PT و INR بیمار مانیتور شود. مصرف همزمان داروهای سایتوتوکسیک می تواند وقوع حوادث ترومبوآمبولیک را افزایش دهد.

پس قرص تاموکسیفن را با داروهای زیر مصرف نفرمایید:

1. استروژن ها
2. وارفارین
3. سایمتیدین
4. فاموتیدین
5. رانیتیدین
6. آنتی اسیدها

عوارض جانبی قرص تاموکسیفن

• گر گرفتگی
• خونریزی‌واژن
• بی خوابی
• توقف قاعدگی
• خارش فرج
• اختلالات گوارشی
• التهاب تومور
• کاهش تعداد پلاکتها
• احتباس مایعات
• طاسی سر
• فیبروم رحم
• اختلالات بینایی (تغییرات قرنیه، آب مروارید و رتینوپاتی)
• کاهش‌پلاکت‌ها یا گلبول‌های سفید خون
• به‌ندرت کاهش نوتروفیلها

و یا به عبارتی عوارض جانبی قرص تاموکسیفن روی تک تک اعجزاء بدن

اعصاب مرکزی: سکته مغزی
پوست: تغییرات پوستی
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، اسهال
ادراری ـ تناسلی: ترشح و خونریزی مهبلی، آمنوره ، سرطان اندومتر، قاعدگی نامنظم، سارکوم رحم
خون: کاهش گذرای تعداد پلاکتها یا گلبولهای سفید خون
متابولیک: افزایش کلسیم خون، تغییرات وزن
عضلانی ـ اسکلتی: بدتر شدن کوتاه مدت متاستاز استخوانی، درد موقت تومور یا استخوان
تنفسی: آمبولی ریه

توصیه های پزشکی قرص تاموکسیفن

1. اگر عوارض جانبی شدید باشند، گاهی اوقات کاهش دوز بهبود مناسبی ایجاد می کند، بدون اینکه کنترل بیماری از بین برود.
2. با افزایش درد به بیمار داروی ضد درد و مسکن بدهید و او را مطمئن نمائید که این درد نشانه پاسخ درمانی نسبت به دارو است.
3. پاسخ ضایعه بافت نرم به تاموکسیفن، تورم موضعی و قمزی شدید بر روی ضایعه و یا ایجاد ضایعه ای جدید است که این علائم بسرعت با شروع درمان برطرف می شوند.
4. به صورت دوره ای آزمایشات CBC ، شمارش پلاکت ها و تست های عملکرد کبدی را انجام دهید. قبل از شروع درمان معاینه پستان، ماموگرافی و معاینه ژنیکولوژی را انجام دهید و این بررسی را با فواصل معین در طول درمان تکرار نمائید.

تاموکسیفن درمردان

قرص تاموکسیفن در درمان کمکی سرطان پستان متاستاتیک است که به علت خاصیت ضد استروژنی آن که همانند کلومیفن عمل می کند در درمان ناباروری مردان کاربرد دارد. همانند کلومیفن، 4 هفته بعد از شروع دارو سطح هورمون های هیپوفیزی و تستوسترون خون چک می شود و با توجه به نتیجه آزمایش میزان دارو تغییر داده می شود. سه ماه بعد آزمایش اسپرم چک خواهد شد. درصورت بهبود آزمایش اسپرم درمان تا حصول باروری ادامه می یابد و در صورت عدم بهبود اسپرم ها در آزمایش شش ماه بعد از شروع درمان، دارو قطع می شود.

تاموکسیفن در بدنسازی

تاموکسیفن یک داروی آنتی استروژن است که رسپتورھای استروژن بدن بلوکه میکند . این دارودرپزشکی برای بیماران مبتلا به سرطان سینه بکار میرود . معمولا در بین دو دوره آنابولیک ورزشکاران تا موکسی فن مصرف میکنند . زیرا این دارو از بروز عوارض زنانه نظیر بزرگ شدن سینه در مردان ورزشکار جلوگیری کرده و ھمچنین سبب آزاد سازی گنادوئروپین نیز میشود و تولید مجدد تستوسترون در بیضه ھا شتاب میبخشد و بدین ترتیب کاھش بافتھای ماھیچه بدن را پس از کنار گذاشتن استروئیدھا محدود میکند. ھمچنین تنھا آنتی استروژنی میباشد که میتواند توسط خانم ھای ورزشکاردر دوره ھای کاھش وزن و خشک کردن چربی ھا ھمراه با داروھای مقلدسمپاتیک و دیورتیک ھا و ھورمون تیروئید استفاده گردد . تا کار سوخت چربی ھا را با کم کردن استروژن بدن ورزشکاران خانم آسان تر کند زیرا استروژن ھا باعث احتباس آب در بدن و ھمچنین افزایش چربی میگردند و با مھار آنھا روند سوزاندن چربی ھا آسان تر خواھد شد .میزان مصرف نولوادکس ١٠ تا ٢٠ میلی گرم در روز می باشد و مدت زمان مصرف ٣ تا ٧ ھفته میتواند ادامه پیدا کند زیرا بدن براحتی قابل به تحمل آنتی استروژن فوق بدن عوارض جانبی می باشد .

تاموکسیفن در درمان ژنیکوماستی

ژنیکوماستی، تکثیر خوش خیم بافت گلاندولار پستان مرد، به علت افزایش نسبت فعالیت استروژن به آندروژن ایجاد می شود. با توجه به عدم بررسی اثر تاموکسیفن در ژنیکوماستی در ایران و همچنین محدود بودن مطالعات مشابه خارجی، این مطالعه با هدف تعیین اثر داروی تاموکسیفن بر درمان ژنیکوماستی انجام شده است.

تاموکسیفن در تخمک گذاری

تاموکسیفن باعث افزایش تخمک گذاری و بارداری در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مقاوم به کلومیفن می شود.

مصرف تاموکسیفن در دوران شیردهی

ترشح این دارو در شیر مشخص نیست. با این وجود، به دلیل خطر بروز عوارض جانبی وخیم و کارسینوژن بودن دارو برای شیرخوار، شیردهی در دوران مصرف دارو توصیه نمی شود.

مصرف قرص تاموکسیفن در بارداری

ممکن است تجویز تاموکسیفن در بارداری باعث آسیب به جنین شود. توصیه می شود در طول درمان با تاموکسیفن بارداری اتفاق نیفتد و از روش های پیشگیری غیر هورمونی (مانند کاندوم) استفاده شود. بررسی کافی و کنترل شده روی خانم های باردار صورت نگرفته است. سقط خود به خود، نقص در زایمان، مرگ جنین و خونریزی واژینال مشاهده شده است.

تاموکسیفن و چاقی

برای درک بهتر مکانیسم اثرات متابولیکی تاموکسیفن، دانشمندان موشهایی را پرورش دادند که با دستکاری ژنتیک دچار کمبود یا بطور کلی فقدان ER-αERα-/-)) یا تنها ERα-AF1 یا AF1-/-°)) بودند و این موشها را تحت درمان با تاموکسیفن یا پلاسبو قرار داده و نتایج آنها را با موشهای طبیعی که تحت درمان با تاموکسیفن یا پلاسبو-(ERα+/+ ) یاAF1+/+) )- بودند، مقایسه کردند. همه ی موشها با رژیم پرچرب تغدیه شدند.
تاثیر محافظتی تاموکسیفن در پیشگیری از ابتلا به عدم تحمل گلوکز، مقاومت به انسولین و کبد چرب (استئاتوز) ناشی از رژیم پرچرب، در موشهایی که به کمبود ERα-AF1 مبتلا بودند، مشاهده نشد.

درمان‌های هورمونی با تاموکسیفن

در یک بررسی دیگر مشخص شد درمان‌های هورمونی همچون تاموکسیفن با افزایش چشمگیر وزن در مبتلایان به این سرطان مرتبط نیست. هرچند در برخی بررسی‌های مربوط به تاموکسیفن به افزایش وزن به عنوان یکی از عوارض جانبی این دارو اشاره شده اما اکثر تحقیقات و آزمایش‌ها این رابطه را تایید نمی‌کنند. همچنین سایر عوارض جانبی آن شامل لخته شدن خون، افسردگی و گرگرفتگی هستند.

نکاتی که در ارتباط با مصرف این دارو باید بدانید

• مصرف این دارو در خانم‌هایی که سرطان سینه دارند، احتمال پولیپ اندومتر را افزایش می‌دهد.
• با مصرف این دارو احتمال ایجاد کیست‌های تخمدان در زنان قبل از دوران یائسگی وجود دارد.
• در صورت وجود تاری دید، آب مروارید، کاهش پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید و نیز بالا بودن چربی‌های خون، باید با احتیاط مصرف شود.
• روش‌های غیر هورمونی جلوگیری از بارداری، طی درمان و به مدت 2 ماه پس از درمان باید مورد استفاده قرار گیرد.
• در صورت بروز اختلالات گوارشی مصرف دارو ادامه یابد و در صورت بروز استفراغ زود رس پس از مصرف دارو به پزشک مراجعه شود.
• در صورتی که عوارض جانبی شدید باشند، بعضی اوقات کاهش ساده در دوز مصرفی بدون از دست رفتن کنترل بیماری تسکین کافی ایجاد می‌کند.
• دارو را در دمای 15-30 درجه سانتی‌گراد و دور از نور نگهداری کنید.
• احتمال بی‌نظمی‌های قاعدگی ناشی از دارو را قبل از شروع درمان با بیمار در میان بگذارید.
• از قرار گرفتن طولانی مدت در برابر نور خورشید خصوصا اگر پوست حفاظت نشده است، اجتناب کنید.
• نظارت پزشکی طی درمان با تاموکسیفن ضروری است.

تهیه شده مجله اینترنتی دلگرم

مرضیه ملایری