۱۰ مراقبت لازم و ضروری بعد از عمل جراحی

مراقبت های پس از عمل جراحی

جراحی یک تکنولوژی متشکل از معالجه فیزیکی بر روی بافت‌ها می‌باشد.

مراقبت های پس از عمل جراحی به عنوان یک اصل مهم در بهبودی و به دست آوردن توانایی قبلی بیمار است به گونه ای که بعد از عمل بیمار نیاز دارد تا مدتی شیوه زندگی خود را کمی تغییر دهد.

پس از تکمیل جراحی ، بیمار به واحد مراقبت پس از بیهوشی ( اتاق ریکاوری ) انتقال می‌یابد و پس از آن با نظر پزشک ترخیص می ‌شود.

دوران بهبودی پس از عمل جراحی 6-4 هفته بطول می انجامد و در طی این مدت بتدریج شما توانایی قبلی خود را باز خواهید یافت.

تمامی مراقبت های بعد از عمل جراحی در زیر برای شما آورده شده است :

1. گیجی بعد از عمل جراحی

در بخش بیمار ممکن است تا مدتی حالت گیجی داشته باشد.

این وضعیت به علت داروهای بیهوشی یا به علت کم خونی ناشی از خونریزی حین عمل جراحی است.

سرگیجه بیمار به تدریج بهبود میابد.

2. لخته شدن خون در رگ ها پس از عمل جراحی

یکی از عوارض شکستگی ها لخته شدن خون در سیاه رگ های عمقی ساق است که میتواند بسیار خطرناک باشد.

لخته شدن خون در اندامهای تحتانی بسیار خطرناک بوده و ممکن است موجب آمبولی ریوی و اختلال در عملکرد قلب و ریه شود.

این عارضه بخصوص در شکستگی های اندام تحتانی و در سنین بالا بیشتر دیده میشود. بعد از جراحی به بیمار داروهایی داده میشود تا از لخته شدن خون در پاها جلوگیری شود.

به این داروها داروهای رقیق کننده خون میگویند. استفاده از این داروها ممکن است تا چند هفته بعد از جراحی هم ادامه پیدا کند.

3. درن (Drain) در محل جراحی

پزشک جراحی در حین عمل جراحی ممکن است لوله های پلاستیکی در درون زخم بیمار بگذارد تا بدین وسیله خونریزی مختصر داخل بدن که ممکن است تا چند ساعت بعد از جراحی هم ادامه داشته باشد به بیرون از بدن هدایت کند.

باقی ماندن خون در درون بافت ها خطر عفونت بعد از جراحی را بیشتر میکند و این خونریزی ها باید در صورت وجود از بدن به وسیله این لوله ها خارج شوند.

لوله ها در بیرون از بدن به کیسه های پلاستیکی متصل میشوند تا خون در آنها جمع آوری شود.

به این لوله ها که در محل جراحی گذاشته شده است درن Drain میگویند. این لوله ها بعد از چند روز از زخم خارج میشوند.

4. پانسمان زخم بعد از عمل جراحی

معمولا پانسمان زخم جراحی تا چند روز بعد از عمل جراحی تعویض نمیشود.

پس از چند روز این پانسمان به توسط پرستار عوض میشود.

تعویض پانسمان باید بعد از مرخص شدن بیمار در منزل و به توسط پرستار مجرب انجام شود.

دفعات تعویض پانسمان و نحوه آن به توسط پزشک معالج تعیین میشود.

معمولا در هر روزی که پانسمان تعویض میشود لکه هایی در روی پانسمان مشاهده میشود که بر اثر ترشحات طبیعی زخم است.

این ترشحات ممکن است تا یکی دو هفته ادامه یابد و بعد از آن ، ترشح زخم قطع شده و زخم به اصطلاح خشک میشود.

در این زمان دیگر نیازی به تعویض روزانه پانسمان وجود ندارد.

اگر ترشح زخم بعد از این مدت همچنان ادامه یافت باید به پزشک معالج اطلاع داد.

بخیه ها معمولا بعد از دو تا سه هفته از جراحی خارج میشوند.

درمان عفونت بعد از عمل

بعد از هر عمل جراحی احتمال عفونت در محل عمل وجود دارد.

پس در چند روز اول بعد از عمل جراحی ، به بیمار آنتی بیوتیک تزریقی داده میشود تا احتمال عفونت بعد از عمل جراحی کاهش پیدا کند.

ممکن است پزشک معالج داروهای آنتی بیوتیک خوراکی برای بیمار تجویز کند تا وی بعد از مرخص شدن از بیمارستان تا مدتی از آنها در منزل استفاده کند.

التیام زخم ناشی از جراحی به موارد زیر بستگی دارد :

روند التیام زخم مجموعه وقایعی است پی در پی که در شرایط طبیعی موجب ترمیم زخم می شود که شامل :

1. اکسیژن رسانی :
   ترمیم زخم نیازمند اکسیژن کافی است و بعضی عوامل روند درمان را به تعویق می اندازد.
   عواملی که در اکسیژن رسانی به زخم باید به آن توجه نمود عبارتند از :
   تبادلات گازی نامناسب ناشی از بیماریهای زمینه ای مانند بیماریهای قلبی و تنفسی ، آسم
   کاهش اکسیژن رسانی ناشی از کم خونی ، مصرف سیگار ، آلودگی هوا
   پایین بودن فشار خون محیطی به دلیل بی کفایتی سیستم قلبی و عروقی و دهیدراتاسیون (کم آبی بدن ) و یا سایر اختلالات زمینه ای
   مشکلات عروق محیطی ناشی از بیماریهای عروقی و دیابت که از رسیدن اکسیژن کافی به زخم جلوگیری می کند .
2. هیدراسیون ( آب رسانی ) :
   آب بدن عامل مهمی در روند ترمیم زخم است پوست و بافتها نیازمند به آب رسانی و هیدراسیون داخلی دارند کمبود آب از طریق کم کردن سرعت متابولیسم بدن پروسه ترمیم زخم را با مشکل مواجه می سازد با توجه به اینکه پوست خشک مستعد ایجاد زخم مجدد می باشد .
3. سیستم ایمنی :
   اگر وضعیت ایمنی بدن به دلیل استفاده از داروهای خاص مانند کورتیکواستروئیدها و یا بیماریهای خاص مانند دیابت ، ایدز ، شیمی درمانی و.... ( داروهای شیمی درمانی فقط برای بیماران سرطانی استفاده نمی شود بلکه در بعضی از بیماریها نیز مورد استفاده قرار می گیرد مثل روماتیسم مفصلی ) دچار مشکل باشد زخم به راحتی التیام نمی یابد .

5. کنترل درد پس از عمل جراحی

درد حاد بعد از عمل یکی از نگرانی‌های عمده ی بیمارانی است که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.

یکی از مراقبت های بعد از عمل جراحی ، کنترل درد می باشد. پس از پایان یافتن عمل جراحی و از بین رفتن تاثیر داروهای بیهوشی درد محل جراحی به توسط بیمار احساس شده و او را آزار میدهد.

شدت این درد بخصوص در چند روز اول بعد از جراحی زیاد است.

10% تا 65% بیماران جراحی شده (بسته به نوع عمل جراحی) ممکن است مبتلا به درد مزمن شوند که 2% تا 10% آنان درد شدید دارند.

حتی شاید در برخی موارد ارتباط بین درد مزمن بیمار و جراحی قبلی ناشناخته باقی بماند.

درد مزمن پس از جراحی شیوع نسبتا بالایی پس از بعضی جراحی ها دارد. کنترل درد بعد از عمل جراحی عمدتا به توسط دارو صورت میگیرد.

این داروها ممکن است بصورت قرص یا شربت هایی باشند که بصورت خوراکی و بصورت وعده های منظم به بیمار داده میشوند.

در مطالعات متعدد نشان داده شده است که داروهایی از قبیل گاباپنتین و پرهگابالین نه تنها می توانند سبب کاهش شدت درد حاد پس از عمل و کاهش دوز مخدرها شوند ، بلکه ممکن است در پیشگیری از درد مزمن پس از عمل نیز نقش داشته باشند.

بهترین مسکن بعد از عمل جراحی

به طور کلی در چند روز اول بعد از عمل ، بیمار در محل جراحی احساس درد دارد. شدت این درد البته بسته به نوع جراحی، سن بیمار و تحمل بیمار به درد متفاوت است.

در بیمارستان مسکن های قوی به بیمار داده میشود تا شدت درد را کاهش دهد. این مسکن ها معمولا مخدر هستند.

مصرف این مسکن های تزریقی نباید زیاد باشد چون موجب مسمومیت میشود. بیمار نباید انتظار داشته باشد با مصرف دارو درد وی کاملا برطرف شود.

ممکن است کمی از درد باقی بماند. افراط در مصرف داروی ضد درد مخدر برای حذف کامل درد خطرناک بوده و توصیه نمیشود.

بعد از مرخص شدن بیمار از بیمارستان ممکن است پزشک معالج برای بیمار مسکن های خوراکی تجویز کند.

6. تغذیه مناسب بعد از عمل جراحی

اگر جراحی بیمار با بیهوشی عمومی انجام شده است، تا چند ساعت بعد از عمل جراحی نباید چیزی برای خوردن به او داده شود.

بعد از چند ساعت ، میتوان پس از کسب اجازه از پرستار ابتدا چند قاشق آب به وی داد و اگر تحمل کرد و دچار ناراحتی نشد میتوان بتدریج به او مایعات بیشتری داد.

بعد از اینکه رژیم غذایی برای بیمار شروع شد در صورت مبتلا نبودن به بیماریهای خاص (قلبی ، تنفسی ، دیابت و ...) از کلیه مواد غذایی میتوان بهره برد.

برای بهبود باید بافت جدید ساخته شود که این نیاز به انرژی فراوان دارد و غذا باید سرشار از گلوکز ، چربی ، پروتئین ، املاح و ویتامینها باشد

یکی از مهم ترین مراقبت های بعد از عمل جراحی داشتن تغذیه ی مناسب می باشد.

تغذیه بعد از عمل جراحی موضوع مهمی است که پس از پشت سر گذاشتن مراحل سخت عمل جراحی برای سلامت بدن واجب است.

داشتن یک سیستم غذایی خوب که ویتامین و مواد مغذی را به میزان کافی به بدن‌تان می‌رساند ، دارای اهمیت زیادی است زیرا بدن برای بهبودی نیازهای غذایی بیش‌تری دارد.

کارشناسان می‌گویند اکثر آدم‌ها بعد از جراحی نیاز به مکمل ندارند البته در صورتی که بتوانند غذاهای معمولی مصرف کنند و رژیم غذایی متعادلی داشته باشند.

پروتئین اولین ماده‌ی مغذی مبتنی بر تحقیق در رژیم غذایی پس از جراحی است.

در مورد بهترین خوراکی‌ها و مواد مغذی برای بیماران پس از عمل جراحی ، غذاهای غنی ازپروتئین در بالای فهرست قرار دارند.

اسید آمینه‌ی پروتئین در بازسازی بافت و بهبود زخم نقش بسیار موثری دارد.

خوردن غذاهای غنی از پروتئین بلافاصله پس از جراحی ، می‌تواند به بهبودی شما کمک کند.

بهترین انواع پروتئین را می‌توانید از غذاهایی مانند ماهی ، تخم‌مرغ ، مرغ ، غذاهای دریایی ، محصولات لبنی کم چرب ، محصولات سویا ، گوشت بدون چربی ، لوبیا ، آجیل و عدس دریافت کنید.

7. راه رفتن و حرکت کردن پس از عمل جراحی

اگر بیمار با بیحسی منطقه ای عمل شده ، تا ۲۴ ساعت نباید پشت تخت او را بالا آورد و در این مدت سر بیمار باید کاملا پایین باشد وگرنه دچار سردرد شدیدی میشود که ممکن است تا چند روز ادامه یابد.

کمک به راه رفتن بیمار از دیگر مراقبت های بعد از عمل جراحی می باشد.

به گونه ای که روز بعد از جراحی به بیمار آموزش داده میشود تا چطور بتواند در تخت یا روی صندلی بنشیند و چطور توسط عصای زیر بغل یا واکر راه برود یا چطور اندامها و مفاصلش را حرکت دهد تا از خشکی مفصل هایش جلوگیری شود.

در اولین فرصت حرکات کلیه مفاصل متحرک و همه اندام های بیمار بخصوص اندام عمل شده و بخصوص مفصل نزدیک به محل عمل را شروع کند.

گاهی اوقات این حرکات چند ساعت بعد از جراحی شروع میشود. این حرکات در ابتدا بصورت پاسیو Passive انجام میشوند یعنی یک نفر مفصل بیمار را خم و راست میکند.

بعد از مدتی به بیمار آموزش داده میشود که خودش مفاصل مورد نظر را حرکت دهد.

مشکل دیگر ضعیف شدن تدریجی عضلات اندام عمل شده است.

بنابراین طبق یک برنامه منظم بیمار حرکات نرمشی خاصی را انجام میدهد تا قدرت عضلات اندام را در حد متعادلی حفظ کند.

8. مراقبت از دستگاه تنفسی بعد از عمل جراحی

بدن برای ترمیم زخم جراحی نیاز به مقادیر بالایی از اکسیژن دارد پس بیمار باید به وضعیت دستگاه تنفس خود دقت زیادی داشته باشد.

خوابیدن بعد از جراحی بدترین کاری است که بیمار میتواند انجام دهد.

بیمار باید بیشتر اوقات شبانه روز را در حالت نشسته انجام دهد.

این کار موجب میشود ترشحات و خلط در دستگاه تنفسی جمع نشده و در نتیجه کارکرد آن بهتر شود.

بخصوص در افراد مسن چند روز بیحرکتی میتواند موجب اختلال در کارکرد ریه باشد.

افراد مسن بعد از جراحی باید تا چند هفته زیر نظر فیزیوتراپ تمرینات خاصی را برای ریه و دستگاه تنفس انجام دهد تا در کارکرد آن خللی ایجاد نشود و بدن به اکسیژن کافی دسترسی داشته باشد.

9. وضعیت روحی بیمار پس از جراحی

یکی از مراقبت های بعد از عمل جراحی که نیازمند صبر و بردباری اطرافیان بیمار می باشد، کمک به بیمار برای برگشتن به یک وضعیت روحی ایده آل می باشد.

غالبا افرادی که به تازگی عمل جراحی را پشت سر گذاشته اند احساسات گوناگونی را تجربه می کنند و مهم است که این افراد احساسات خود مثل خشم و ناراحتی را از راه مناسبی ابراز کنند.

این احساسات تا حدودی طبیعی بوده و اطرافیان نزدیک بیمارباید برای رهایی از این وضعیت به بیمار کمک کنند.

خارج شدن از مسیر طبیعی زندگی می تواند آزار دهنده باشد اما بیمار نباید نگران مسئولیت های خود باشد و تا زمانی که بهبود کامل نیافته صبور و شکیبا باشد.

10. استحمام و استفاده از توالت فرنگی پس از عمل

بعد از جراحی ، استحمام بسته به نظر پزشک شما بلامانع است ، معمولاً اجازه ی استحمام را در زمان ترخیص به بیمار داده می شود (روز چهارم پس از عمل جراحی). شستن محل عمل با کف صابون و فشار ملایم آب خوب است.

سپس با استفاده از باد ملایم سشوار محل را خشک کرده ، با بتادین یا الکل ضد عفونی و پانسمان کنید.

اگر فرد پس از عمل جراحی در هنگام دستشویی رفتن دچار دل درد، کمر درد و فشار در قسمت آلت تناسلی و لگن خود احساس می کنند پس بهتر از که توالت خود را به فرنگی تغییر دهند.

استفاده از توالت فرنگی به جای توالت های سنتی نه تنها برای این مدت ، بلکه برای تمام طول عمر برای این بیماران توصیه میشود.

البته این توصیه برای تمام افراد با هر شرایطی صورت می گیرد، نه فقط به افرادی که تحت عمل قرار گرفته اند.

چرا که میزان فشار وارده بر عضلات، مهره ها و دیسک های کمر در حالت چمباتمه بسیار زیاد است.

توجه داشته باشید که گاه هنگام تغییر وضعیت بدن، دردهای سوزشی ناگهانی یا احساس سوزن سوزن شدن و کرختی پدید می آید و گاه این دردها در زمان خواب باعث آزار بیمار می شوند، اما این دردها اغلب طبیعی بوده و نگران کننده نیستند.

معمولاً این دردها بر خلاف دردهای قبل از عمل با راه رفتن بهبود یافته و در صورت نیاز می توان از مسکن های معمولی برای برطرف کردن آنها استفاده کرد.

بنابراین جایگزین کردت توالت های فرنگی به جای ایرانی از ضروریات در مراقبت های بعد از عمل جراحی می باشد.

10 توصیه برای کسانی که به تازگی عمل جراحی پشت سر گذاشته اند

1. در صورت بروز هر گونه علائم مربوطه به عفونت نظیر ، تب ، قرمزی محل زخم ، ترشح از محل بخیه ها و تورم و سفت شدن محل زخم ، و زیاد شدن درد به پزشک خود اطلاع دهید.
2. از رانندگی ، ایستادن و نشستن بمدت طولانی ، پس از عمل جراحی خودداری نمائید .
3. مراقبت های بعد از عمل جراحی توجه داشته باشید، در صورت بروز سردرد شدید و ترشح مایع شفاف یا کمی زرد رنگ از پانسمان فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
4. فعالیت را به تدریج و در حد تحمل افزایش دهید
5. از هوای الوده و سنگین اجتناب نمایید
6. اجسام سنگین تر از پنج کیلو گرم در هر دو دست را بلند نکنید.
7. هنگام بلند شدن یا راه افتادن ابتدا چند دقیقه بنشینید و سپس چند دقیقه روی صندلی بنشینید و بعد راه بروید .
8. خارج شدن از منزل و تنفس هوای تازه می تواند به تقویت وضعت روحی فرد کمک کند.
9. بیشتر بیماران 6 الی 12 هفته بعد از جراحی میتوانند به کار سبک برگردند. قبل از برگشت به کار خود ، با پزشک خود مشورت کنید.
10. از استعمال دخانیات جداً خودداری کنید.

بیشتر بخوانید :

معنی ریکاوری اتاق عمل چیست و چقدر طول می کشد

چرا قبل از عمل جراحی آزمایش خون میگیرند ؟

مراقبت های مهم و ضروری بعد از عمل قلب باز

راهکارهای طلایی برای از بین بردن ترس از عمل بینی