دلگرم
امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
حکم استراق سمع و کار گذاشتن شنود چیست ؟
2
زمان مطالعه: 6 دقیقه
استراق سمع در لغت به معنای دزدیدن ، دزدیده کردن و پنهانی گوش دادن به سخن دیگران می باشد که در اسلام حکمی دارد .

استراق سمع چیست ؟

از حقوق هر فردی حفظ حریم خصوصی وی می باشد ، که قانونگذار این حق را به رسمیت شناخته است و در صورت نقض آن برای آن مجازات تعیین کرده است . همانطور که در ماده 104 قانون ایین دادرسی کیفری بیان شده است.

یکی از بارزترین مصادیق شنود کنترل تلفن افراد است که ممنوع می باشد جز در مواردی که به امنیت داخلی کشور مربوط است و یا برای احقاق حقوق دیگران به نظر قاضی ضروری تشخیص داده می شود .

ممکن است شنود در محتوای در حال انتقال سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری باشد .

معنای استراق سمع

استراق مصدر ثلاثی مزید (باب افتعال) از ریشه (س‌‌ر‌‌ق) به معنای گرفتن چیزی از صاحبش بدون داشتن حق و به‌ صورت مخفیانه و با قصد و اختیار است و «سَمع» مصدر ثلاثی مجرد به معنای ادراک کردن صداها یا مسموع است.

ترکیب استراق سمع به معنای گوش دادن به سخن کسی به‌ صورت مخفیانه است. این ترکیب، از آیه‌ای در قرآن گرفته شده که در آن از استراق سمع شیاطین سخن به میان آمده است: «إِلَّا مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ...».

استراق سمع (شنود)، چه حکمی دارد ؟

شنود مخفیانه گفت‌وگوهای دیگران جایز نیست، مگر این‌که موجب جلوگیری از ضرر قابل توجهی شود، که در این صورت نیز با مراعات قانون، در حد دفع ضرر و استیفای حق می‌توان عمل نمود.

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به حکم استراق سمع

  • حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

بطور کلی مجرد بدگویی در موردی، مجوّزی برای استراق سمع موارد دیگر راجع به همکار مورد سؤال نیست.

  • حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

نهی از منکر در این‌گونه موارد لازم است، منتها باید به صورت معقول باشد.

  • حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

گفتگوی‌های دو یا چند طرفه از مصادیق حریم خصوصی افراد گفتگو کننده شمرده می‌شود و رعایت این حریم بر سایرین لازم است. بنابراین شنود سخنان دیگران جایز نیست.
اگر در مورد خاصی استیفای حقی یا دفع ضرر قابل توجه از جان و مال و آبروی مؤمنی متوقف بر شنود باشد، چنانچه منع قانونی نداشته باشد، در حد دفع ضرر و استیفای حق جایز است.

حکم استراق سمع

استراق سمع انسانها در قرآن

قرآن، تجسّس را عملی زشت و ناروا دانسته و از آن نهی‌کرده است: «...‌وَلَا تَجَسَّسُوا...». (سوره حجرات/49، 12) یکی از مصادیق تجسّس، دزدیده گوش‌دادن به سخن دیگران دانسته شده‌ است.

از برخی آیات دیگر استفاده می‌شود که گوش فرادادن به هر چیزی جایز نیست، بلکه گاهی ممنوع است و استراق سمع از موارد ممنوع شمرده می‌شود: «...إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ أُولَٰئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (سوره اسراء/17، 36)

در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: اگر کسی به سخن گروهی بدون رضایت آنها گوش دهد در روز قیامت در دو گوش وی سرب داغ ریخته می‌شود. البته تجسس و استراق سمع، در مواردی جایز و گاهی نیز واجب است.

شنود قانونی و غیر قانونی و مجازات آن

شنود یا استراق سمع به دو دسته تقسیم می گردد : شنود مجاز و غیر مجاز

  1. شنود قانونی یا مجاز شنودی است که طبق قانون به دستور قاضی دادگاه برای احقاق حقوق اشخاص انجام شود و یا به امنیت کشور مربوط باشد
  2. در غیر این صورت شنود غیر قانونی است و در قانون جرم شناخته شده است و برای آن مجازات تعیین گردیده است .

طبق ماده 2 قانون جرائم رایانه ای « هر کس به طور غیر مجاز نسبت به داده های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده مرتکب اعمال زیر شود ، به مجازات های مقرر محکوم خواهد شد :

دسترسی به داده های مذکور یا تحصیل آنها یا شنود محتوای سری در حال انتقال ، به حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا شصت میلیون (۶۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات

استراق سمع شیاطین و جنیان در قرآن

در آیاتی چند از استراق سمع شیاطین و جنیان به گفتگوی فرشتگان و رانده شدن آنها به وسیله شهابها سخن رفته است: «اِلاّ مَن خَطِفَ الخَطفَةَ فَاَتبَعَهُ شِهابٌ ثاقِب».(سوره صافات/37، 10)

در مورد چگونگی استراق سمع شیاطین و رانده شدن آنها با شهابها، برخی مفسران وجوهی را ذکر کرده‌اند. آن وجوه بر این نظریه مبتنی است که افلاکی زمین را احاطه کرده و فرشتگانی در آنها ساکن‌اند و آن فلکها دارای درهایی است که تنها از آن طریق‌ می‌توان به افلاک نفوذ کرد و در آسمان اول گروهی از فرشتگان وجود دارند که در دستهایشان شهاب هایی است که با آن، شیاطینِ استراق سمع کننده را هدف قرار می‌دهند.

امروزه بطلان نظریّه افلاک آشکار شده است، بنابراین احتمال دارد این‌گونه بیانات قرآنی از باب مَثَل باشد که در آن، حقایق خارج از حسّ به‌ صورت محسوس بیان شده تا برای انسانها قابل فهم باشد و مقصود از آسمانی که مسکن فرشتگان است، جهانی ملکوتی است و مقصودِ آیات این است که هرگاه شیاطین برای شنیدن سخنان فرشتگان به آن عالم ملکوتی نزدیک شوند تا اسرار هستی و حوادث آینده را کشف کنند با نور ملکوت که شیاطین تحمّل آن را ندارند رانده می‌شوند یا منظور این است که هرگاه شیاطین قصد مشتبه ساختن حق را داشته باشند، فرشتگان آنها را به وسیله حق می‌رانند.



این مطلب چقدر مفید بود ؟
3.0 از 5 (2 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits