مهلت پرداخت دیه در قانون چقدر است ؟
دیه جریمه مالی ای است که قانون گذار برای مجازات جنایت هایی که بر جان و یا اعضای بدن دیگران وارد شده ، در نظر گرفته است . البته مجازات دیه زمانی اعمال می شود که به یک دلیل قانونی امکان قصاص وجود نداشته باشد .
بنابراین دیه نفس ، دیه بینی ، دیه مو ، دیه چشم و ... دیه سایر اعضای بدن را قانون گذار مشخص کرده است .
در مواردی که به یک عضو از بدن صدمه می رسد و دیه آن عضو توسط قانون گذار مشخص نشده است ، با توجه به نظر کارشناس ، ارش تعیین می شود .
در واقع ارش ، دیه ای است که مقدار آن صریحا در قانون ذکر نشده است . نکته مهم در پرداخت دیه ، این است که میزان دیه در ماه های حرام افزایش می یابد .
طبق قانون، فرد مجرم برای پرداخت دیه دارای مهلتی است که بتواند این دیه را پرداخت کند؛ بنابراین نمیتوان مجرم را تحت فشار قرار داد که تمام دیه را ظرف چند روز یا مدت کوتاهی از آن را در فرصت محدودی بپردازد.
معیار پرداخت دیه به صورت قسطی، نرخ دیه در زمان پرداخت است؛ مگر این که طرفین بر روی یک مبلغ قطعی توافق کرده باشند.
اگر توافقی بین طرفین مبنی بر پرداخت دیه به صورت قسطی باشد ولی تاریخی تعیین نشود، دیه باید ظرف یکسال پرداخت شود.
بر اساس قانون دیات، جهت پرداخت دیه، مهلتی در نظر گرفته شده است.
مهلت پرداخت دیه در جرایم عمدی، غیر عمدی، خطای محض با یکدیگر متفاوت است.
با ما همراه باشید تا با جزئیات مهلت پرداخت دیه آشنا شوید.
سوالات مهم مهلت پرداخت دیه
- طبق قانون مجازات، دیه مقرر شده در جرایم باید ظرف چه مدتی پرداخت شود؟
- چه میزان دیه باید در مدت مقرر شده در قانون، پرداخت شود؟
- آیا دادخواست اعسار از پرداخت دیه، مورد قبول واقع میشود؟
- در چه صورت میتوان فردی را که از پرداخت دیه خودداری میکند، بازداشت کرد؟
- مهلت پرداخت دیه در جرایم عمدی و غیر عمدی یا خطای محض، طبق قانون چقدر است؟
طبق قانون مجازات اسلامی، مهلت پرداخت مبلغ دیه، از زمان وقوع جنایت به این ترتیب است (مگر این که به نحو دیگری تراضی شده باشد):
مهلت پرداخت دیه، درجرایم عمدی موجب دیه، ظرف مدت یک سال قمری؛ در جرایم شبه عمد، ظرف مدت دو سال قمری و در خطای محض، سه سال قمری است.
مطابق با قانون، هرگاه پرداختکننده در بین مهلتهای مقرر نسبت به پرداخت تمام یا قسمتی از دیه اقدام کند، محکومله مکلف به قبول آن است.
دیه مقرر شده در مدت زمان معین به چه میزان است؟
در خطای محض، پرداختکننده باید در هر سال، یک سوم دیه و در شبه عمدی، ظرف هر سال نصف دیه را پرداخت کند.
ملاک نرخ میزان دیه پرداختی چیست ؟
همچنین در صورتی که پرداختکننده بخواهد هر یک از انواع دیه را پرداخت کند یا پرداخت دیه به صورت اقساطی باشد، ملاک، قیمت زمان پرداخت است مگر آن که بر میزان مبلغی به طور قطعی توافق شده باشد.
در شرایطی که بین مرتکب جنایت عمدی و اولیای دم درباره مبلغ پرداخت دیه توافق شود ولی مهلت پرداخت آن مشخص نشود، دیه باید ظرف مدت یکسال از هنگامی که توافق میکنند، پرداخت شود.
آیا میتوان درخواست اعسار از پرداخت دیه را تقدیم محاکم کرد ؟
گاهی شخص بعد از پایان مهلت پرداخت دیه دادخواست اعسار از پرداخت دیه و تقسیط دیه در ضرب و جرح عمدی یا سایر جرایم را طرح میکند؛ در صورت احراز شرایط اعسار از پرداخت دیه و اثبات آن، وی میتواند مبلغ دیه را به شکل قسطی پرداخت کند.
امکان بازداشت شخصی که دیه را پرداخت نمیکند، وجود دارد ؟
ولی در صورتی که اعسار شخص پذیرفته نشود و قسط بندی انجام نگیرد، بدهکار تا زمان پرداخت دیه و یا اثبات اعسار، بازداشت میشود؛ در این قضیه، تفاوتی بین جنایات عمدی و غیر عمددی وجود ندارد.
در شرایطی که شخص مجرمی که به پرداخت دیه محکوم شده، فوت کند، چنان چه اموال به جا ماندهای داشته باشد، دیه از آن اموال، پرداخت خواهد شد.
مفاد قانونی مهلت پرداخت دیه
تعیین مهلت پرداخت دیه در ماده 482 قانون مجازات اسلامی
مهلت پرداخت دیه در جرائم عمد
طبق ماده 482 قانون مجازات اسلامی جدید ، مهلت پرداخت دیه در جرائم عمد ظرف یک سال قمری است . جرائم عمدی شامل هر نوع جنایتی است که با عمد و قصد صورت گرفته باشد و از ضرب و جرح تا قتل دیگری را شامل می شود .
مهلت پرداخت دیه در جرائم شبه عمد
در ادامه ماده 482 مهلت پرداخت دیه در جرائم شبه عمد را ظرف دو سال قمری دانسته است . وقتی گفته می شود ظرف دو سال ، یعنی دو سال کامل برای پرداخت دیه فرصت هست .
البته قانون بر این است که نصف دیه در سال اول و نصف دیگر دیه در سال دوم پرداخت شود .
” نرخ دیه بر اساس زمان پرداخت در نظر گرفته خواهد شد “
مهلت پرداخت دیه در خطاء محض
مهلت پرداخت دیه در خطاء محض ظرف سه سال قمری است . در این مورد مهلت پرداخت دیه به این صورت است که در هر سال یک سوم مقدار کل دیه است .
توافق در مهلت پرداخت دیه
قربانی و مرتکب جرم می توانند توافق کنند که دیه به عنوان مجازات اصلی جرم در نظر گرفته شود ، مثلا الف دست ب را قطع کرده است ، الف و ب توافق می کنند که به جای قصاص دیه پرداخت شود .
اگر این توافق صورت بگیرد اما مهلت پرداخت دیه بین آنها مشخص نشود ، دیه باید ظرف یک سال از مدت تراضی پرداخت شود .
نکته ای که در زمان پرداخت دیه بسیار مهم است ، این است که اگر کسی دیگری را در سال 80 کشته باشد و در سال 95 برای او دیه تعیین شود ، میزان نرخ دیه ای که تعیین می شود بر اساس نرخ دیه در سال 95 خواهد بود ، حتی اگر طرفین توافق کرده باشند که دیه به صورت قسطی پرداخت شود باز هم نرخ دیه بر اساس زمان پرداخت در نظر گرفته خواهد شد .
هم چنین در صورت امتناع از پرداخت دیه توسط کسی که وظیفه پرداخت دیه را دارد می توان طبق ماده 2 قانون محکومیت های مالی عمل کرد .
دیه انسان مسلمان از نظر اسلام چقدر است ؟
شاید نخستین سوال این باشد که مبنای تعیین نرخ دیه در اسلام چگونه است. یعنی این که آیا اسلام مبلغ ریالی دیه را مستقیم اعلام کرده یا باید مراجع تقلید آن را اعلام کنند یا دولت ؟
در پاسخ باید گفت بر اساس شرع و قانون مجازات اسلامی، دیه نفس انسان مسلمان یکی از امور شش گانه زیر است که قاتل در انتخاب هر یک از آنها مخیر بوده و تلفیق آنها جایز نیست:
- ۱۰۰ شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
- ۲۰۰ گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
- ۱۰۰۰ گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
- ۲۰۰ دست لباس سالم از حلههای یمن
- ۱۰۰۰ دینار مسکوک و غیرمغشوش که هر درینار یک مثقال شرعی طلا به وزن ۱۸ نخود است.
- ۱۰۰۰۰ درهم مسکوک سالم و غیر مغشوش که هر درهم به وزن ۶/۱۲ نخود نقره میباشند.
تبصره- قیمت هر یک از امور ششگانه در صورت تراضی طرفین و یا تعذر همه آنها پرداخت میشود.
بر اساس ماده فوق قاتل میتواند هر یک از موارد فوق را انتخاب کند ولی مورد چهارم (حله یمن) به لحاظ اینک ه امروزه وجود ندارد و تحصیل آن دشوار است از این شش قسم خارج شده است.
درهم و دینار هم به نظر برخی فقها و ازجمله فتوای مقام معظم رهبری در حقیقت همان قیمت احشام ثلاثه است. یعنی قیمت هزار دینار و ده هزار درهم برابر قیمت صد شتر و ۲۰۰ گاو و یا هزار گوسفند بوده است و از این نظر موضوعیت ندارد.
بیشتر بخوانید:
تقسیم دیه بین اولیای دم چگونه است ؟
دلیل قرار دادن شتر برای تعیین نرخ دیه چیست ؟
هر آنچه که باید در مورد دیه بدانیم !
دیه سقط جنین در قانون مجازات اسلامی چقدر است ؟
دیدگاه ها