دست سارق در چه شرایطی قطع می‌شود ؟

دست سارق در چه شرایطی قطع می‌شود ؟

براساس ماده ۱۹۸ قانون مجازات اسلامی، حکم قطع دست دربارهٔ سارقی اجرا می‌شود که به حد بلوغ شرعی رسیده باشد، در حال سرقت عاقل باشد و بداند که مال غیر است و ربودن آن حرام است.

همچنین در این قانون آمده‌است که سرقت در سال قحطی صورت نگرفته باشد، سارق مال را به عنوان دزدی برداشته باشد و مال دزدی از اموال دولتی و وقف و مانند آن که مالک شخصی ندارد نباشد و ارزش آن هم از یک چهارم گرم طلا بیشتر باشد.

مجازات‌هایی مانند سنگسار، قطع اندام‌های بدن و شلاق، که حقوقدان‌ها آن‌ها را مصداق‌های تنبیه‌های غیرانسانی و مغایر فرهنگ قضایی جهان می‌دانند، در قانون جمهوری اسلامی وجود دارد و گاه به اجرا گذاشته می‌شود.

اساسا دست یک سارق در چه شرایطی قطع می‌شود ؟

اولین و مهم‌ترین مبنای این مجازات، آیه ۳۸ سوره مائده است که می‌گوید «وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَیْدِیَهُما جَزاءً بِما کَسَبا نَکالاً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَزیزٌ حَکیمٌ»، یعنی «دست مرد دزد و زن دزد را به کیفر عملی که انجام داده‌اند، به عنوان مجازاتی که از جانب خدا مقرر شده است، قطع کنید.خداوند توانا و حکیم است».

اما براساس مبانی روایی، مجازات همه سرقت‌ها قطع دست نیست. این مبانی، اساس ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی را تشکیل داده‌اند که می‌گوید سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد، موجب حد است:

قانون درباره قطع دست سارقان چه می گوید ؟

در ماده 197 و 198 قانون مجازات اسلامی، شرایط 16 گانه قطع دست سارقان به شرح زیر آمده است:

ماده 197 - سرقت عبارت است از ربودن مال دیگری به طور پنهانی

ماده 198 - در صورتی سرقت موجب حد می شود که دارای تمامی شرایط و خصوصیات زیر باشد:

1. سارق به حد بلوغ شرعی رسیده باشد .
2. سارق در حال سرقت عاقل باشد .
3. سارق با تهدید و اجبار وادار به سرقت نشده باشد .
4. سارق قاصد باشد .
5. سارق بداند و ملتفت باشد که مال غیر است .
6. سارق بداند و ملتفت باشد که ربودن آن حرام است .
7. صاحب مال، مال را در حرز قرار داه باشد .
8. سارق به تنهایی یا با کمک دیگری هتک حرز کرده باشد .
9. به اندازه نصاب یعنی 5/4 نخود طلای مسکوک که به صورت پول معامله می شود یا ارزش آن به آن مقدار باشد در هر بار سرقت شود .
10. سارق مضطر نباشد .
11. سارق پدر صاحب مال نباشد .
12. سرقت در سال قحطی صورت نگرفته باشد .
13. حرز و محل نگهداری مال، از سارق غصب نشده باشد .
14. سارق مال را به عنوان دزدی برداشته باشد .
15. مال مسروق در حرز متناسب نگهداری شده باشد .
16. مال مسروق از اموال دولتی و وقف و مانند آن که مالک شخصی ندارد نباشد .

تبصره 1 - حرز عبارت است از محل نگهداری مال بمنظور حفظ از دستبرد .

تبصره 2 - بیرون آوردن مال از حرز توسط دیوانه یا طفل غیر ممیز و حیوانات و امثال در حکم مباشرت است .

تبصره 3 - هرگاه سارق قبل از بیرون آوردن مال از حرز دستگیر شود حد بر او جاری نمی شود .

تبصره 4 - هرگاه سارق پس از سرقت، مال را تحت ید مالک قرار داده باشد موجب حد نمی شود .

راههای ثبوت سرقت

راههای ثبوت سرقت به شرح زیر است:

فصل 199 - سرقتی که موجب حد است با یکی از راه های زیر ثابت می شود:

1. شهادت دو مرد عادل
2. دو مرتبه اقرار سارق نزد قاضی ، به شرط آن که اقرار کننده بالغ و عاقل و قاصد و مختار باشد .
3. علم قاضی

تبصره - اگر سارق یک مرتبه نزد قاضی اقرار به سرقت کند، باید مال را به صاحبش بدهد اما حد بر او جاری نمی شود .

شرایط اجرای حد سرقت

فصل سوم - شرایط اجرای حد

ماده 200 - در صورتی حد سرقت جاری می شود که شرایط زیر موجود باشد:

1. صاحب مال از سارق نزد قاضی شکایت کند .
2. -صاحب مال پیش از شکایت سارق را نبخشیده باشد .
3. صاحب مال پیش از شکایت مال را به سارق نبخشیده باشد .
4. مال مسروق قبل از ثبوت جرم نزد قاضی، از راه خرید و مانند آن به ملک سارق در نیاید .
5. سارق قبل از ثبوت جرم از این گناه توبه نکرده باشد .

تبصره - حد سرقت بعد از ثبوت جرم با توبه ساقط نمی شود وعفو سارق جایز نیست.

حد سرقت

ماده 201 - حد سرقت به شرح زیر است:

• الف - در مرتبه اول قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن به طوری که انگشت شست و کف دست او باقی بماند .
• ب - در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پائین برآمدگی بنحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح او باقی بماند .
• ج - در مرتبه سوم حبس ابد .
• د - در مرتبه چهارم اعدام ، ولوسرقت در زندان باشد .

تبصره 1 - سرقتهای متعدد تا هنگامی که حد جاری نشده حکم یکبار سرقت را دارد .

تبصره 2 - معاون در سرقت موضوع ماده 198 این قانون به یکسال تا سه سال حبس محکوم میشود .

ماده 202 - هرگاه انگشتان دست سارق بریده شود و پس از اجراء این حد ، سرقت دیگری از او ثابت گردد که سارق قبل از اجراء حد مرتکب شده است پای چپ او بریده می شود .

ماده 203 - سرقتی که فاقد شرایط اجرای حد باشد و موجب اخلال در نظم یا خوف شده یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد اگرچه شاکی نداشته یا گذشت نموده باشد موجب حبس تعزیری از یک تا پنج سال خواهد بود .

تبصره - معاونت در سرقت موجب حبس از شش ماه تا سه سال میباشد .

احکام صادره در مورد قطع دست

در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۹۶ حکم قطع دست یک نفر که در سال ۱۳۹۰ به اتهام دزدی گوسفند دستگیرشده بود و در آن زمان ۲۸ سال داشت در زندان مرکزی مشهد به اجرا درآمد.

عفو بین‌الملل از گزارشهایی مبنی بر قطع دست یک مرد متهم به دزدی شوکه و خشمگین شده است.

ماگدالینا مقربی معاون مدیر عفو بین‌الملل در امور خاورمیانه و شمال آفریقا گفت: «انجام چنین مجازاتهای بی رحمانه عدالت نیست و نشاندهنده بی‌توجهی کامل مقامات ایرانی به کرامت انسانی می‌باشد. هیچ جائی برای چنین وحشیگری در یک نظام عدالت کیفری وجود ندارد،».

او اضافه کرد: «قطع عضو یک عمل شکنجه صریح و آشکار می‌باشد. انجام شکنجه تحت قانون بین‌الملل یک جرم می‌باشد.»

• در تیرماه ۱۳۹۶ برای فردی که متهم به دستبرد به خانه یک قاضی در تهران است، حکم قطع دست صادر شد. در تحقیقات انجام شده مشخص شد که متهم پیش از این به جرم سرقت در زندان بوده و در ایام مرخصی در خارج از زندان اقدام به سرقت می‌کرده‌است.
• در ۲۹ فروردین ۱۳۹۶ یک زندانی با اتهام قتل و سرقت، در زندان عادل آباد شیراز ده روز پس از اجرای حکم «قطع دست»، اعدام شد.
• در ۵ دی ۱۳۹۵ حکم قطع چهار انگشت دست دو برادر زندانی در ارومیه اجرا شد.
• در ۲۸ آذر ۱۳۹۴ حکم قطع انگشتان دست یک سارق در شیراز، در ملاء عام اجرا شد.
• در ۱۳ مرداد ۱۳۹۴ حکم قطع دست و پای یک نفر در زندان مشهد به‌اجرا درآمد.
• حکم قطع دست دو سارق در مشهد اجرا شد. در ۷ تیر ۱۳۹۴
• در ۷ بهمن ۱۳۹۱ دادستان انقلاب مازندران اعلام کرد قطع چهار انگشت یک «سارق»، در زندان ساری اجرا شد.
• در ۵ بهمن ۱۳۹۱ حکم قطع چهارانگشت دست یک «سارق» در شیراز اجرا شد.
• در ۲۴ آذرماه ۱۳۹۱ غلامحسین حیدری، رئیس کل دادگستری استان یزد، از «اجرای حد اسلامی و قطع چهار انگشت دست» دو نفر در یزد و در ملاء عام خبر داد.
• در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹ پس از قطع دست پنج نفر در زندان همدان به جرم دزدی، دادستان همدان گفت بهتر بود اجرای این حکم در ملاعام صورت می‌گرفت؛ ولی به باور محمد مصطفایی حقوق‌دان ساکن تهران اجرای چنین احکامی تبلیغ علیه ایران است.
• در ۱۲ تیر ۱۳۸۹ قطع دست یک نفر در زندان ملایر اجرا شد.
• در ۲۶ فروردین ۱۳۸۶ رسانه‌های ایران به نقل از دادستان ماهشهر گزارش کردند که دست و پای یک زندانی که همدست یک سارق مسلح اعدام شده در این شهر بود، قطع شده‌است.

بیشتر بخوانید:

معرفی انواع حدود و جرایم مستوجب حد در قانون

تعلیق مجازات به چه معناست و چه شرایطی دارد ؟

انواع سرقت در قانون ایران چه مجازاتی دارد ؟