نحوه صحیح نوشتن و استفاده از اصطلاح «دل و دماغ» در زبان فارسی

غلط ننویسیم / ضرب المثل دل و دماغ

دل و دَماغ نداشتن / دل و دِماغ نداشتن: با توجه به اینکه دَماغ به معنی بینی است و دِماغ به معنی مغز، پس گویش درست ضرب المثل چنین است: «دل و دِماغ انجام کاری ندارم»

معنی دل و دماغ

کلمه «دل و دماغ» در فارسی به صورت ترکیبی به کار می رود و به معنای حالت روحی یا روانی فرد به کار می رود؛ به این معنا که اگر کسی «دل و دماغ» داشته باشد، به خوبی و با انگیزه عمل می کند. قاعده های نگارشی و قواعد مربوط به این واژه به شرح زیر است:

• نحوه نوشتن: "دل و دماغ" به صورت عادی و بدون هیچ گونه ویرگولی یا علامت خاصی بین دو واژه نوشته می شود. به عنوان مثال: "او امروز دل و دماغ درس خواندن ندارد."
• نقش دستوری: "دل و دماغ" معمولاً به عنوان مفعول یا اسم در جملات به کار می رود و می تواند به عنوان موضوع یا مفعول در جملات قرار گیرد.

• تطابق با فعل: در جملات، فعل باید به گونه ای انتخاب شود که با حالت روحی اشاره شده هماهنگ باشد. به عنوان مثال: "او دل و دماغ دارد" یا "او دل و دماغ ندارد".
• استفاده در جملات: می توان این ترکیب را در جملات مختلف به کار برد. مثلاً:

«او برای ادامه تحصیل دل و دماغ ندارد.»
«وقتی دل و دماغ داشته باشی، می توانی بهترین نتیجه را بگیری.»

همچنین بخوانید:

ریشه شناسی ضرب المثل «باج به شغال ندادن» در شاهنامه فردوسی

آیا می دانید اصل ضرب المثل «باج به شغال ندادن» در واقع «باج به شغاد ندادن» است و به داستانی از شاهنامه فردوسی بازمی گردد؟

• جایگزینی واژه: می توان برای گویش بهتر، جایگزین های مختلفی به کار برد مثل "حالت روحی" یا "انگیزه"، ولی "دل و دماغ" یک اصطلاح رایج و عامیانه است.

استفاده درست و مناسب از این اصطلاح می تواند به غنای زبان و بیان شما کمک کند.