آموزش وزن شعر فارسی به زبان ساده و گام به گام

آموزش وزن شعر فارسی

شاید برایتان پیش آمده باشد که احساسات و عواطف و عقایدتان را، از هر جنسی که باشد، در قالب شعر روی کاغذ آورده باشید. قلم به دست گرفته اید، قافیه ها را ردیف کرده اید و چند بیتی نوشته اید.

اما بعدها به همان نوشته رجوع کرده اید و با خواندنش متوجه شده اید که فارغ از محتوا، فقط قافیه ها هستند که حرفی برای گفتن دارند و ابیات نظم و آهنگی که باید، ندارند. اما مشکل کجاست؟ وزن؛ شعر وزن ندارد و چیدمان واژه ها آهنگ دل نشینی به گوش شنونده نمی رساند.

با دانستن مفاهیم وزن شعر و مطالعه و تکرار فراوان، بدون شک این نقیصه برطرف خواهد شد. مقصود از ارائه این مطلب در مجله فرادرس، آموزش وزن شعر فارسی به زبان ساده است.

در این آمورزش، گام به گام تعاریف و مفاهیم ساده و ابتدایی را بیان می کنیم تا بتوانیم وزن انواع شعرهایی را که می خوانیم پیدا کنیم.

وزن شعر چیست؟

اولین پرسشی که برای افراد علاقه مند به سرایش شعر پیش می آید این است که «وزن شعر چیست؟». با مراجعه به فرهنگ لغات فارسی معین، عمید و دهخدا، به ترتیب، چنین تعاریفی را برای واژه «وزن» در اصطلاح ادبی مشاهده خواهیم کرد: وزن آهنگ تلفظ یک واژه یا یک جمله، آهنگ و تناسب کلام، سنجیدن و سرودن شعر مطابق میزان است. در واقع، وزن شعر نظم و چیدمان آهنگین الفاظ مصرع های شعر در کنار یکدیگر است.

دو جمله زیر را در نظر بگیرید و آن ها را بخوانید:

• دل می رود ز دستم، صاحبدلان خدا را
• دل ز دستم می رود، خدا را صاحبدلان

آنچه مشخص است، این دو جمله معنای یکسانی دارند، اما با وجود کلمات مشابه، ظاهر لفظی و نحوه خوانش آن ها متفاوت است. به عنوان یک مخاطب معمولی، جمله اول برایمان آهنگین و موزون است، اما ترتیب واژه های جمله دوم آهنگ خوشی نمی سازد. چنین است که می گوییم اولی وزن دارد و دومی نه.

همچنین بخوانید:

علم عروض و خط عروضی: سنجش وزن شعر

عروض علمی است که به وسیله آن اوزان شعر و تغییرات آن را می سنجیم. در این مقاله با خط عروضی و اهمیت آواها در شعر آشنا می شوید.

یکی از دلایلی که شعر را برای شنونده و خواننده خوش آهنگ و دلنشین می سازد، تناسب خاص میان واژه ها و چیدمان صحیح آن هاست.

وقتی کسی شعر موزونی را می خواند یا می شنود، فارغ از معنای مجموعه کلمات، آوای آهنگین گذر قطار واژه ها را به خوبی درک خواهد کرد. مخاطبِ شعر بدون آموختن چیزی از پیش، موزون بودن را درمی یابد. آنچه شاعر را در چینش موزون کلمات کمک می کند، علاوه بر قدرت به کارگیری حس زیبایی شناسی، استفاده از قواعدی است که به علم عَروض شهرت دارد.