قاچاق انسان در ایران چه مجازاتی دارد ؟
قاچاق انسان چیست ؟
قاچاق انسان به تجارت انسان گفته میشود، بیشتر با هدف بردگی جنسی، بیگاری و سواستفاده تجاری جنسی (en) برای قاچاقچیان یا افراد دیگر. این شکل نوین از بردهداری میتواند شامل همسری در قالب ازدواج اجباری، استخراج اعضاء یا بافت بدن از جمله برای رحم اجارهای و حذف تخمک، انتقال، دریافت و استخدام انسانها برای وادار کردن به تنفروشی یا مجبور کردن به کارهایی سخت و طاقتفرسا در کارخانجات، رستورانها، مزارع و دامداریها و پروژههای ساختمانی باشد. قاچاق انسان پس از قاچاق جنگافزار و مواد مخدر، سومین تجارت غیرقانونی در دنیا بهشمار میرود. از انواع رایج آن قاچاق کودکان میباشد.
قاچاق انسان ممکن است در داخل یک کشور یا برعکس به صورت برونمرزی انجام شود. قاچاق انسان به دلیل تجاوز به حقوق قربانی بواسطه زور و به دلیل سواستفاده، جنایت علیه شخص میباشد و البته به مفهوم تبادل انسان است و الزاماً با جابجایی فرد همراه نیست.
مطابق گزارش سازمان بینالمللی کار(ILO)، تنها شاخه کار اجباری (یکی از شاخههای قاچاق انسان) در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۵۰ میلیارد دلار در سال برای قاچاقچیان سود داشتهاست. در سال ۲۰۱۲، این سازمان تعداد ۲۱ میلیون قربانی که در تلهٔ بردهداری مدرن افتاده بودند را تخمین زد. از این تعداد، ۱۴٫۲ میلیون (۶۸٪) به عنوان نیروی کار استثمار شده بودند و ۴٫۵ میلیون (۱۰٪) به صورت تحمیلی به کار اجباری گرفته شده بودند.
قاچاق انسان به عنوان یکی از سریعترین فعالیتهای رو به افزایش سازمانهای تبهکاری بینالمللی شناخته میشود. قاچاق انسان به عنوان نقض حقوق بشر توسط معاهدههای بینالمللی محکوم شدهاست. همچنین، قاچاق انسان موضوع یکی از دستورالعملها (en) در اتحادیه اروپا است.
درآمد قاچاق انسان
سازمان بینالمللی کار تخمین میزند که ۱۵۰ میلیارد دلار سود سالانه تنها از کار اجباری تولید میشود
قاچاق انسان در ایران
با توجه به حساسیت جامعه بین اللمللی نسبت به پدیده قاچاق انسان که طی دهه های اخیر گسترش قابل توجهی یافته و ثروت زیادی را نسیب باندهای تبهکاری کرده است که به ویژه به قاچاق زنان و کودکان، که گاه آن را بردگی سفید می نامند، می پردازند، مقنن ایران در سال 1383 قانون مبارزه با قاچاق انسان را تصویب کرد. جرم قاچاق انسان شباعت زیادی با آدم ربایی دارد، لیکن مهم ترین ویژگی آن فرامرزی بودن آن است.
قاچاق انسان در ایران (انگلیسی: Human trafficking in Iran) به مثابه بردهداری عصر جدید، رشد نگرانکنندهای دارد. گستره این پدیده در چهار زمینه قابل بررسی است.
قاچاق زنان و دختران، قاچاق کودکان و پسران، قاچاق اعضای بدن و بالاخره بیگاری گرفتن و بهرهکشی از نیروی کار انسانها. استمرار اسارت و بردگی در شرایط ترس و نا امیدی، سرنوشت دردناک قربانیان قاچاق است که بیشترشان زنان و کودکاناند.
گفته های مقامات ایران درباره قاچاق انسان
مطابق گزارش پلیس امنیت ملی فرماندهی تهران بزرگ و همچنین تحقیقات گزارش شده مرکز امور زنان و کمیته سازمان دفاع از قربانیان خشونت در سال ۱۳۸۲، قاچاق زنان و دختران استانهای مرزی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، پاکستان، افغانستان و حتی به کشورهای اروپایی گسترش یافتهاست. قاچاقچیان قربانیان خود را از کشورهای بنگلادش، افغانستان و پاکستان به ایران منتقل و بعداً آنها را به اروپا میفرستند. در سال ۱۳۸۲ تعداد باندهای قاچاق که در استان آذربایجان غربی کشف و خنثی شدند به ۲۰۰ مورد رسید. اخبار نشان میدهد ایران یک معبر و مبدأ ترانزیت قاچاق انسان است ولی مسؤلین دولت ایران بهدلایل سیاسی و امنیتی از ارائه آمار دقیق خودداری میکنند.
در این مورد علی صادقی رئیس پلیس مهاجرت و گذرنامه نیروی انتظامی دولت ایران در دی ماه ۱۳۹۲ گفته و تأیید کرد که دختران ایرانی به کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس قاچاق میشوند. هم زمان اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی کل کشور گفت:
« مقصد اصلی قاچاق انسان از ایران، کشورهای اروپایی، استرالیا و کانادا میباشد. از طرف دیگر هر ساله در ایران وضعیت کودکانکار بدتر و سن فحشا پائینتر میآید.»
قاچاق انسان در قانون ایران
ماده1 «قانون مبارزه با قاچاق انسان»، مصوب سال 1383، رفتار فیزیکی لازم برای تحقق جرم قاچاق انسان را عبارت از یکی از دو حالت زیر دانسته است:
الف) خارج یا وارد ساختن و یا ترانزیت مجاز یا غیرمجاز فرد یا افراد از مرزهای کشور با اجبار و اکراه یا تهدید یا خدعه و نیرنگ و یا با سوء استفاده از قدرت یا موقعیت خود یا سو استفاده از وضعیت فرد یا افراد یاد شده، به قصد فحشا یا برداشت اعضا و جوارح، بردگی و ازدواج.
ب) تحویل گرفتن یا انتقال دادن یا مخفی نمودن یا فراهم ساختن موجبات اخفاء فرد یا افراد موضوع بند (الف) این ماده پس از عبور از مرز با همان مقصود.
در هر دو صورت، سوءنیت خاص مرتکب باید قصد فحشا، برداشت اعضا و جوارح، بردگی یا ازدواج، باشد، که طبعا منظور از ازدواج، ازدواج اجباری است. به علاوه، در مورد (الف) فوق، باید مرتکب به اجبار، اکراه، تهدید، خدعه ونیرنگ، سوء استفاده از قدرت یا موقعیت خود، یا سوءاستفاده از وضعیت فرد یا افراد یاد شده، متوسل شده باشد.
عناصر تشکیلدهنده رفتارهای مربوط به جرم قاچاق انسان یا در حکم قاچاق انسان چیست ؟
اگر از منظر عنصر قانونی بخواهیم این اعمال را بررسی کنیم باید گفت که موادی نظیر ماده ۱ و ۲ و ۳ قانون مبارزه با قاچاق انسان به عنوان عنصر قانونی جرم قاچاق انسان تلقی خواهد شد.
به طور کلی باید گفت که عنصر قانونی این جرم تمام موادی هستند که به این جرم و مجازات آن اشاره کردهاند. پیشبینی شده است که اگر عملی با این قانون انطباق نداشته باشد یا اینکه با این قانون انطباق داشته باشد، ولی به موجب قانون مجازات اسلامی مستوجب مجازات شدیدتری باشد، باید به آن قانون مراجعه کرد. این مسئله یک قاعده کلی است.
حتی اگر هم قانون این موضوع را تصریح نمیکرد طبق قاعده تعدد معنوی جرم، روشن بود که باید به همین نحو عمل شود. از نظر قانونگذار ما قاچاق انسان، انتقال دادن افراد به قصد فحشا، برداشت اعضا و جوارح، بردگی و ازدواج تلقی میشود.
حتی اگر کسی را با تهدید یا به کارگیری خدعه و فریب به خارج از کشور انتقال دهند تا در آنجا با کسی ازدواج کند که این موضوع ماهیتا امری مشروع است، قانونگذار این رفتار را از مصادیق قاچاق انسان تلقی میکند و جالب اینجا است که در فرضی هم که خود شخص رضایت داشته باشد و اکراه، اجبار، خدعه و فریبی هم در کار نباشد نیز قانونگذار این عمل را قاچاق تلقی میکند. البته این موضوع فقط در مورد مسئله فحشا است و در مورد سایر موارد به کار نرفته است.
مجازات قاچاق انسان
ماده 3 قاچاق انسان: چنانچه عمل مرتکب «قاچاق انسان» از مصادیق مندرج در قانون مجازات اسلامی باشد مطابق مجازاتهای مقرر در قانون یادشده و در غیر این صورت به حبس از دو تا ده سال و پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزه دیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است، محکوم میشود. اگر عمل از مصادیق مندرج در قانون مجازات اسلامی باشد، مجازات های مقرر د رهمان قانون نسبت به ممرتکب اعمال خواهد شد.
تبصره 1: چنانچه فرد قاچاق شده کمتر از هجده سال تمام داشته باشد و عمل ارتکابی از مصادیق محاربه و افساد فی الارض نباشد، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم میشود.
تبصره 2: کسی که شروع به ارتکاب جرائم موضوع این قانون نماید لیکن نتیجه منظور بدون اراده وی محقق نگردد، به شش ماه تا دو سال حبس محکوم میگردد.
تبصره 3: مجازات معاونت در جرم «قاچاق انسان» به میزان دو تا پنج سال حبس حسب مورد و نیز جزای نقدی معادل وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزه دیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است، خواهد بود.
چنانچه فرد قاچاق شده کمتر از هجده سال تمام داشته باشد و عمل ارتکابی از مصادیق محاربه و افساد فی الارض نباشد، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم میشود.
ماده ۴ قاچاق انسان: «هرگاه کارکنان دولت یا موسسات، شرکتها و سازمانهای وابسته به دولت و نیروهای مسلح یا موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی یا به طور کلی کارکنان قوای سه گانه به نحوی از انحاء در جرائم موضوع این قانون دخالت داشته باشند، علاوه بر مجازاتهای مقرر در این قانون، باتوجه به نقش مجرم به انفصال موقت یا دائم از خدمات محکوم خواهند شد.»
ماده 5 قاچاق انسان: «چنانچه موسسات و شرکتهای خصوصی به قصد ارتکاب جرائم موضوع این قانون، ولو با نام و عنوان دیگری تشکیل شده باشند، علاوه بر اعمال مجازاتهای مقرر، پروانه فعالیت یا مجوز مربوط ابطال و موسسه و شرکت به دستور مقام قضائی تعطیل خواهد گردید.»
ماده 6 قاچاق انسان: «چنانچه (قاچاق انسان) توام با ارتکاب جرائم دیگری تحقق یابد، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر مجازات مقرر در این قانون، به مجازاتهای مربوط به آن عناوین نیز محکوم خواهند شد.»
ماده 7 قاچاق انسان: «هر تبعه ایرانی که در خارج از قلمرو حاکمیت ایران مرتکب یکی از جرائم موضوع این قانون گردد، مشمول مقررات این قانون خواهد بود.»
ماده 8 قاچاق انسان: «تمامی اشیاء، اسباب و وسائط نقلیهای که عالما و عامدا به امر «قاچاق انسان» اختصاص داده شده اند به نفع دولت ضبط خواهد شد.»
لازم به ذکر است که صدور حکم و اجرای مجازات در مورد قاچاق انسان نیز (مثل قاچاق مواد مخدر یا روانگردان، مشروبات الکلی و سلاح یا مهمات ) در صورتی که به صورت عمده انجام شود (که تفسیر آن بر عهده قاضی است ) به موجب بند «ت» ماده 47 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، قابل تعویق و تعلیق نیست. همین حکم در مورد شروع به ارتکاب این جرایم جاری است.
ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی
صدور حکم و اجرای مجازات در مورد جرائم زیر و شروع به آنها قابل تعویق و تعلیق نیست:
الف- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، خرابکاری در تاسیسات آب، برق، گاز، نفت و مخابرات.
ب- جرائم سازمان یافته، سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار، آدمربایی و اسیدپاشی.
پ- قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت با چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر، جرائم علیه عفت عمومی، تشکیل یا اداره مراکز فساد و فحشا.
ت- قاچاق عمده مواد مخدر یا روانگردان، مشروبات الکلی و سلاح و مهمات و قاچاق انسان.
ث- تعزیر بدل از قصاص نفس، معاونت در قتل عمدی و محاربه و افساد فی الارض.
ج- جرائم اقتصادی، با موضوع جرم بیش از یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال.
منبع: کتاب جرایم علیه اشخاص| نویسنده: دکتر حسین میرمحمد صادقی
بیشتر بخوانید:
محاربه چیست و چه مجازاتی در قانون دارد ؟
مفسد فی الارض کیست و چه مجازاتی دارد ؟
جرم گروگان گیری یا آدم ربایی در ایران چیست؟
دیدگاه ها