چگونه عسل اصل را بشناسیم؟

ساده ترین راه های تشخیص عسل اصل

امروزه در بازارها عسل تقلبی یک امری عادی شده است...با دلگرم همراه باشید تا راه شناخت عسل اصل از عسل تقلبی را بدانید.

دليل كيفيت بالاي عسل طبيعي آن است كه به طور كامل حاصل عصاره شهد گل‌هاي طبيعي و فرآوري زنبور بوده است.اساتید رشته زنبورداری برای شناسایی عسل طبيعي از روش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌کنند اما مردم عادی هم با استفاده از روش‌های ساده تجربی تقریبا" می‌توانند نوع طبیعی را از تقلبی تشخیص دهند.

عسل مصنوعي كيفيتي بسيار كمتر دارد، زيرا يا با كمك زنبور ساخته شده، يا كاملا بدون كمك زنبور كه در اين صورت فقط حاصل فعاليت و فرآوري بشر است. هر دو روش اخير در دسته عسل‌هاي تقلبي جامي‌گيرد.

در عسل‌هاي تقلبي فرآوري شده با كمك زنبور معمولا آب و شكر به تغذيه زنبورها افزوده مي‌شود و واضح است كه چنين تغذيه‌اي صددرصد حاصل شهد گل‌ها نيست.

ملاک انتخاب عسل خوب چیست؟

برای مصرف کننده ی عادی یک راه بیشتر برای شناسایی عسل وجود ندارد؛ آن هم استفاده از حواس است. یعنی با چشم، شکل ظاهری عسل را ارزیابی، با بینی بو و با زبان مزه کرده و اگر مجموعه این عوامل مناسب بود و عسل عطر و طعم گل ها را داشت، عسل طبیعی است و ارزش دارد که بهای آن را در حد معقول پرداخت.

عسل‌هاي تقلبي فرآورده شده بدون دخالت زنبور نيز از مواد گلوكزي مثل شربت قند يا مواد نشاسته‌اي، يا شيره ميوه‌هايي همچون خرما و توت يا تركيبي بين آنها به دست مي‌آيد بنابراين، هر چه عصاره شهد گل‌هاي طبيعي و فعاليت طبيعي زنبور در تهيه عسل كمتر يا هيچ باشد، عسل به دست آمده مصنوعي‌تر و صنعتي‌تر بوده، خاصيت عسل طبيعي را نداشته و تقلبي محسوب مي‌شود.

گونه های مختلف عسل

عسل طبیعی

از ماده شیرینی که زنبورعسل تنها از شهد گل ها و گیاهان جمع آوری کرده و پس از دگرگونی های لازم، در سلول های مومی شان در کندو ذخیره کرده باشد، تولید می شود.

عسل تغذیه ای

از ماده ی شیرینی که زنبور عسل علاوه بر استفاده از شهد گل ها و گیاهان از شربت، شکر و ... که در اختیار آنها می گذارند، استفاده کرده باشد. این گونه عسل قطعا کیفیت و خواص عسل طبیعی را ندارد اما متاسفانه در فروشگاه های مواد غذایی به فراوانی عرضه شده و به دلیل قیمت مناسب با اقبال عمومی مواجه می شود.

عسل تقلبی

مایعی است شیرین شبیه عسل که از گلوکز تجاری، شکر، اسید ستریک، اسانس و ... که پس از پخته شدن به دست می آید. در تهیه و تولید این شبه عسل، زنبور هیچ دخالتی ندارد و در آزمایشگاه به آسانی قابل شناسایی است. این گونه شبه عسل ها نه تنها فاقد هرگونه خاصیت درمانی غذایی است بلکه برای سلامتی انسان زیان آور است.

متاسفانه شبه عسل ها به صورت گسترده تولید و به بازار عرضه شده و به دلیل قیمت ارزان (هر کیلو سه تا ۵۰۰۰ تومان) با استقبال مصرف کنندگان روبه رو می شود.

با توجه به هزینه های تولید عسل طبیعی (هزینه کوچ، نگهداری، توسعه و تجهیز زنبور ستان ها، دستمزد زنبورداران حرفه ای، بسته بندی و ...) قیمت عسل طبیعی باید منطقی باشد.

عسل تک گل

به عسلی می گویند که زنبور عسل، شهد را از روی یک نوع گل جمع آوری کرده باشد مانند عسل آویشن، اقاقیا، سدر (کنار)، گون، مرکبات و ... این گونه عسل کاربرد درمانی داشته و معمولا قیمت بالاتری نسبت به عسل های دیگر دارد.

عسل صد درصد تک گل کمیاب است و در بیشتر عسل های تک گل مقدار اندکی از شهد گل های پراکنده در هر منطقه وجود دارد.

عسل چهل گیاه

عسلی که زنبور عسل، شهد را از روی گل های گوناگون جمع آوری کرده باشد یا چند عسل تک گل را طبق فرمول خاص (که از نظر خواص، رنگ، عطر و سعم مطابق ذائقه ی بیشتر مصرف کنندگان باشد) با یکدیگر مخلوط کنند. این گونه از عسل طبیعی نیز کاربرد درمانی دارد.

عسل موم دار

چون سرشار از گرده ی گل، بر موم و موم طبیعی بوده و حرارت ندیده است از نظر خاصیت، طعم و عطر کیفیت بالایی دارد. به دلیل استفاده از دارو برای بهبود و درمان بیماری های زنبور عسل و رسوب درصدی از آن در موم شان، بهتر است از مصرف پیوسته ی این گونه ی عسل (حداکثر ۱۰ درصد میزان مصرف) خودداری شود.

متاسفانه افراد سودجو با دستگاه های موم ساز و پارافین (ماده ی اولیه که در تهیه شمع به کار می رود) شبه موم تقلبی ساخته و با قرار دادن مقداری از این موم های پارافینی در شبه عسل تقلبی، موجب گمراهی مصرف کنندگان را فراهم می آورند.

عسل بهاره

به عسلی می گویند که در اواخر فصل بهار به دست آمده باشد، مانند عسل مرکبات، اقاقیا و درختان میوه ای مانند زردآلو، گلابی، بادام و ...

عسل پاییزه

عسلی که از اوایل تابستان تا میانه ی پاییز به وسیله زنبور تولید شده و بیشتر از شهد گیاهان صحرایی است.

شکرک زدن نشانه ی نامرغوب بودن عسل نیست

آنچه که در اصطلاح «رسوب کردن و شکرک زدن» می گویند و به خاطر وجود کلمه شکر در ذهن، تقلبی بودن عسل را تداعی می کند، چیزی جز پدیده ی «بلورین شدن» یا «کریستالیزاسیون» نیست.

عسل به علت درصد بالای مواد قندی که دارد در واقع یک ماده ی جامد است که زیر شرایط بسیار شکننده ای به صورت مایع درمی آید. این ماده اشباع شده قندی باید در واقع جامد باشد اما به طور اتفاقی مایع است لذا به محض این که شرایط آماده شود، این دگرگونی فیزیکی یعنی بلورین شدن پدید می آید.

اما این موضوع به اندازه ای تاثیر منفی در ذهن مصرف کنندگان ایجاد کرده که از یک سو مشکل بزرگی برای تولید کنندگان در جریان عرضه به بازار به وجود می آورد و از سوی دیگر برای مصرف کنند گان از نظر طبیعی بودن عسل مایع، شک و شبه ایجاد می کند.

باید توجه داشت شکرک زدن و خاصیت تبلور عسل نشانه ی نامرغوب بودن آن نیست اما بعضی افراد به اشتباه عسل بلوری شده را مصنوعی یا تقلبی می دانند.

علت شکرک نزدن عسل های موجود در بازار چیست؟

برای جلوگیری از تبلور عسل معمولا کارخانه های بسته بندی کننده ، عملیاتی از قبیل حرارت دادن، افزودن کمی جوهر لیمو در هر تن و غیره روی عسل انجام می دهند که در همه این موارد به خاطر وارد شدن ناخالصی در مجموعه قند های موجود، پدیده ی بلورین شدن به تاخیر می افتد.

در مورد کارگاه های ناشناخته که در آن حرارت دادن عسل به صورت مستقیم یا بدون کنترل صورت می گیرد، نه تنها مواد موجود در عسل دچار آسیب می شود بلکه بعد از دمای مشخصی ماده ای به نام «هیدروکسی متیل فورفوال» پدید می آید که اگر نسبت آن در عسل زیاد شود، مصرف آن خطرناک است.

راه های تشخیص عسل مرغوب با آزمایشات زیر

ریختن عسل در آب سرد:

اگر مقداری عسل طبیعی را در یک لیوان آب سرد بریزید، می‌بینید که عسل کاملا حالت چسبندگی خود را حفظ می‌کند و خیلی سخت و دیر در آب سرد حل می‌شود اما عسل تقلبی سریع در آب حل می‌شود.

اگر عسل را داخل لیوان محتوی آب بریزید، چنانچه به صورت عمودی وارد لیوان پر از آب شده و در ته آن جمع شود و به سرعت حل نگردد، عسل مطلوبی است، ولی اگر عسل هنگام ریختن، در آب حل شود، از مطلوبیت و خلوص کمتری برخوردار است.

رس زدن عسل:

رس زدن به معنای رسوب کردن و کدر شدن عسل است. عسل طبیعی به دلیل داشتن دیاستاز بعد از مدتی ته‌نشین می‌شود و رس می‌زند؛ یعنی ذرات قند عسل متبلور می‌شود و عسل مانند روغن نباتی سفت مي شود.

تفاوت آن با شكرك زدن كه در مربا ايجاد می‌شود اين است كه بلورهاي عسل رس زده خيلي ريز تر از بلورهاي مرباي شكرك زده مي باشد.

مزه کردن:

عسل طبیعی، علاوه بر شیرینی خاص، دارای مزه و طعم ویژه ای است که فقط در عسل وجود دارد و عسل های مصنوعی فاقد این نوع مزه می باشند.

لذا افراد می توانند با مصرف زیاد و توجه دقیق درجه خلوص عسل را تشخیص دهند.باید توجه داشت که عسل مصنوعی بیشتر مزه شیرینی شکر می دهد تا مزه خالص عسل.

عطر و بوی طبیعی:

اگر درپوش عسل مدتی بسته باشد، هنگام باز کردن درپوش بو و رایحه مطبوع عسل طبیعی را می توانید استشمام کنید.

آب شدن در دهان:

عسل طبيعي به سرعت در دهان آب مي شود و پس از مصرف ايجاد انرژي مي كند، در حالي كه عسل غيرطبيعي طعم آبنبات مي دهد.

استفاده از ابزارهای بدن:

آقای دکتر اسفندیار رشید زاده عسل شناس و زنبوردار نمونه کشورمان در این باره می نویسد: برای مصرف کننده یک راه بیشتر برای تشخیص عسل وجود ندارد آن هم استفاده از ابزارهایی است که بدن در اختیارش گذاشته است.

با چشمانش شکل ظاهری عسل را ارزیابی کند ، با بینی اش آن را بو کند ، با زبانش آن را مزه مزه نماید اگر مجموعه باب طبعش بود و اگر عسل بخصوص عطر و طعم گلها را داشت، این عسل،عسل واقعی (طبیعی) است و ارزش آن را دارد که بهای آن را در حد معقول بپردازد.

توصیه هایی به مصرف کنندگان عسل

مصرف کنندگان باید به این نکته توجه داشته باشند که اگر می خواهند عسل را همراه با محلول های گرمی مانند آب جوش، شیر، فرنی و جوشانده های گیاهان دارویی مصرف کنند حتما پس از ولرم شدن، عسل را به آنها بیفزایند تا خاصیت درمانی عسل محفوظ بماند.

عطر و طعم عسل مانند رنگ آن متناسب با گیاهی است که زنبور عسل از آن شهد فراهم آورده است.

در مناطق مختلف عسل با غلظت های گوناگون به دست می آید و این تفاوت نمی تواند عاملی تعیین کننده برای شناسایی کیفیت عسل باشد؛ مثلا عسل هایی که در مناطق مرطوب به دست می آید، بیش تر دارای غلظت کم است. در مقابل عسل هایی که از مناطق کوهستانی به دست می آید دارای غلظت بالایی است.

رنگ عسل نیز بستگی به نوع شهدی دارد که زنبور عسل از آن شهد جمع آوری کرده و از رنگ زرد بسیار روشن تا قرمز تیره و حتی سیاه متغییر است. هم چنین منطقه ی جغرافیایی و شرایط آب و هوایی در تعیین رنگ عسل موثر بوده بنابراین رنگ عسل مانند غلظت آن نمی تواند عاملی تعیین کننده برای شناسایی کیفیت عسل باشد.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی