تب روماتیسمی چیست؟
تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که میتواند بسیاری از اعضاء بدن مثل قلب، مفاصل، سیستم عصبی و پوست را درگیرد کند. اگر چه تب روماتیسمی می تواند در تمام سنین ایجاد شود ولی اغلب در کودکان بین ۶ تا ۱۵ سال دیده میشود. بیماری در زنان دو برابر مردان شایعتر است.
تب رماتیسمی به دنبال یک عفونت چرکی گلو به وسیله میکروب «استرپتوکک بتاهمولیتیک A» ایجاد می شود. این بیماری یک بیماری سیستمیک حاد ـ تحت حاد و یا مزمن است که می تواند به اعضاء مختلفی آسیب جدی وارد کند اگرچه تب رماتیسمی گاهی به طور خود به خود بهبود می یابد اما گاهی به صورتی مرموز و پیش رونده منجر به عوارضی در بدن می شود که یا تهدیدکننده زندگی فرد بیمار است و یا اینکه بیمار مبتلا تا مدتهای طولانی و حتی تا آخر عمر مریض احوال باقی خواهد ماند و مجبور خواهد بود تا زمان نامحدودی دارو مصرف بنماید. یکی از این عوارض خطرناک گرفتاری دریچه های قلب می باشد. همچنین در اثر این بیماری مفاصل متعددی دچار درد و التهاب خواهند شد.
تب روماتیسمی یک بیماری ارثی نیست چرا که این بیماری مستقیما از والدین به بچه ها منتقل نمی شود. اگرچه خانواده هایی با اعضای متعدد مبتلا به تب روماتیسمی وجود دارند.اما این ممکن است ناشی ازوجود فاکتورهای ژنتیکی باشد که احتمال انتقال عفونت استرپتوکوکی را از فردی به فرد دیگر افزایش می دهد. عفونت استرپتوکوکی از طریق راههای تنفسی و بزاق منتقل می شود.
تشخیص تب روماتیسمی
متأسفانه گاهی با انجام یک آزمایش خون و به محض اینکه دیده می شود مثلاً میزان A.S.O(آنتی استرپتولزین O) بالاست به بیمار به غلط گفته می شود که او دچار تب رماتیسمی است بدون اینکه از بیمار سابقه گلودرد چرکی اخیر پرسیده شود و یا بیمار مورد معاینه دقیق مفاصل و پوست و قلب قرار بگیرد. واضح است که بیمار با شنیدن نام این بیماری دچار نگرانی و استرس می شود و خود را مجبور می بیند که داروهای مختلف و تزریقات متعددی را تا مدتها مصرف کند.
برای تشخیص تب رماتیسمی معیارهای تشخیصی خاصی وجود دارد. تعدادی از این معیارها به عنوان معیارهای اصلی یا «Magor» شناخته می شوند و تعدادی دیگر به عنوان معیارهای فرعی یا کوچک یا «Mynor» معروف می باشند. تشخیص تب رماتیسمی موقعی قطعی است که حداقل دو تا از معیارهای اصلی یا ماژور وجود داشته باشد و یا اینکه یک معیار ماژور به اضافه دو معیار فرعی و سابقه وجود یک عفونت چرکی گلو توسط میکروب استرپتوکک بتاهمولیتیک A باید وجود داشته باشد.
علایم اصلی تب روماتیسمی
تب روماتیسمی معمولا خود را با مجموعه ای از علائم نشان می دهد که ممکن است در هر بیمار منحصر به خود او باشد. این بیماری به دنبال فارنژیت استرپتوکوکی با تونسیلیت (عفونت لوزه) که توسط آنتی بیوتیک درمان نشده باشد، ایجاد می شود.
گلودرد یا التهاب لوزه ها با تب، گلو درد،سردرد،قرمزی کام و لوزه ها با ترشحات چرکی و غددلنفاوی بزرگ و دردناک مشخص می شود. هرچند که این علایم ممکنست در بچه های مدرسه ای یا نوجوانان بسیار خفیف باشد و یا اصولا دیده نشود. بعد از از بین رفتن عفونت حاد، یک دوره بی علامتی 2 تا سه هفته ای وجود دارد. بعد از آن ممکنست کودک با تب یا علایمی که در اینجا ذکر می شود مراجعه کند.
عوارض تب روماتیسمی
آرتریت
آرتریت در این بیماران بیشتر اوقات مفاصل بزرگ متعددی را در یک زمان درگیر می کند و یااینکه ممکن است از مفصلی به مفصل دیگر حرکت کند به طوریکه در یک زمان مشخص یک یا دو مفصل درگیر باشند،(مفاصل شایع درگیر عبارتند از: زانوها، آرنج ها، مچ های پا و شانه ها)، اینگونه درگیری مفصلی با حرکت از یک مفصل به مفصل دیگر بنام " آرتریت گذرا یا مهاجر" نامیده می شود.درگیری مفاصل دستها و مهره های گردن کمتر شایع است. علی رغم مشهود نبودن تورم در مفصل. ممکن است درد مفصلی بسیار شدید باشد. توجه داشته باشیدکه درد معمولا با داروهای ضد التهابی به سرعت از بین می رود.آسپیرین متداولترین این داروهای ضد التهابی است .
کاردیت
کاردیت (التهاب قلبی) خطرناکترین و جدی ترین تظاهر این بیماری است. افزایش تعداد ضربان قلب در حین استراحت یا خواب پزشک را به کاردیت روماتیسمی مشکوک می کند. معاینه غیر طبیعی قلب با سوفل قلبی نشانه اصلی درگیری قلبی است. سوفل قلبی می تواند از یک سوفل ظریف تا یک سوفل بلند و شدید متفاوت باشد که این نشانگر التهاب دریچه های قلبی(اندوکاردیت) می باشد. اگر التهاب در پرده پوشاننده قلب رخ دهد (پریکاردیت) مقداری مایع در اطراف قلب جمع می شود ولی معمولا علامت خاصی نشان نمیدهد و خود به خود بهبود پیدا میکند. در موارد شدید میوکاردیت، پمپاژ قلبی ممکن است ضعیف شود، که با سرفه، درد قفسه سینه یا افزایش تعداد ضربان قلبی و تعداد تنفس خود را نشان می دهد. ممکن است نیاز باشد که بیمار به یک کاردیولوژیست معرفی شود و تست های اختصاصی لازم انجام گیرد. بیماری دریچه ای قلبی روماتیک ممکن است حاصل اولین حمله تب روماتیسمی باشد اما معمولا ناشی از حملات تکرار شونده است و ممکن است در بزرگسالی خود را نشان دهد، به همین خاطر پیشگیری حائز اهمیت فراوان است.
اختلال کره
کره کلمه یونانی و به معنای رقص است. کره اختلال حرکتی ناشی از التهاب بخش های کنترل کننده تنظیم حرکات در مغز می باشد. این اختلال در 30-10% بیماران مبتلا به تب روماتیسمی دیده می شود و برخلاف آرتریت و کاردیت، کره در مراحل دیررس بیماری تظاهر می کند (از 1 تا 6 ماه پس از عفونت حلق). نشانه های اولیه شامل بد شدن خط بیمار در مدرسه، اشکال درپوشیدن لباس و مراقبتهای شخصی یا حتی راه رفتن و غذا خوردن است که به علت حرکات غیرطبیعی و غیرارادی بدن رخ می دهد. این حرکات غیرارادی ممکن است در حین خواب از بین بروند و یا در حالت استرس و خستگی تشدید پیدا کنند. در دانش آموزان این حرکات روی فعالیت های آموزشی تاثیر منفی می گذارد، زیرا بیمار تمرکز مناسب روی مطالب را ندارد، مضطرب است و دچار عدم تعادل روحی، روانی(زود به گریه کردن افتادن) می شود. اگر بیماری ضعیف باشد ممکن است خود را تنها با تغییرات رفتاری نشان دهد. این تظاهر خود محدودشونده است، اگرچه انجام درمان حمایتی و پیگیری لازم است.
ضایعات پوستی
غیر شایع ترین تظاهرتب روماتیسمی ضایعات پوستی به نام (اریتم مارژیناتوم) هستند که شبیه حلقه های قرمز رنگ هستند و ندولهای زیر جلدی بصورت ندولهای بی درد متحرک که پوست اطرافشان طبیعی است و معمولا در اطراف مفاصل دیده می شوند. این ضایعات در کمتر از 5% بیماران دیده می شود و ممکن است از نظر دور بمانند زیرا اغلب بسیار ضعیف و گذرا هستند. ضایعات پوستی اغلب در همراهی با میوکاردیت (التهاب عضله قلبی) دیده می شود و ایزوله نیستند. ممکن است در مراحل اول بیماری قبل از شروع هر علامتی، والدین بیمار از تب، خستگی، کاهش اشتها، رنگ پریدگی، دردشکم و خونریزی از بینی کودکشان شکایت داشته باشند.
علت ابتلا به تب روماتیسمی
این بیماری ناشی از پاسخ غیر طبیعی سلولهای ایمنی به عفونت گلو با استرپتوکوک پیوژن یا استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه آ است . معمولا قبل از بیماری گلو درد وجود دارد وشروع بیماری بعد از یک دوره بی علامتی که زمان متغیری دارد می باشد.
درمان با آنتی بیوتیک جهت درمان عفونت حلقی، توقف تحریک سیستم ایمنی و پیشگیری از ابتلا به عفونت جدید ضرورت دارد. چون عفونت جدید می تواند باعث حمله جدید بیماری گردد. ریسک حملات مجدد در 3 سال اول از شروع بیماری بیشتر است.
شرایط محیطی و همچنین گونه استرپتوکوک فاکتورهای مهم ابتلا به این بیماری هستند اما در عمل مشخص کردن اینکه چه کسی به این بیماری مبتلا می شود و چه کسی مبتلا نمی شود، مشکل است. آرتریت و التهاب قلب به علت پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی به پروتئین های استرپتوکوک ایجاد می شوند. هرگاه گونه خاص استرپتوکوک در فرد مستعدی ایجادعفونت کند، شانس بوجود آمدن تب روماتیسمی بالاتر می رود. ازدحام و شلوغی بعلت تسهیل انتقال عفونت ، یک فاکتور مهم محیطی است. پیشگیری از تب روماتیسمی نیازمند تشخیص صحیح و درمان آنتی بیوتیکی مناسب (آنتی بیوتیک پیشنهادی پنی سیلین است) عفونت حلقی ناشی از استرپتوکوک در کودکان سالم است.
تشخیص تب روماتیسمی
اگر شما یا کودکتان دچار دچار علائم تب روماتیسمی شدهاید. تشخیص زمانی قطعی میشود که توسط پزشک معاینه شده و به یک سری از سؤالات پاسخ دهید. معاینه بالینی شامل موارد زیر است:
- بررسی کردن مفاصل برای وجود درد یا التهاب
- معاینه پوست برای بررسی وجود راش و یا برآمدگی
- گوش دادن به صدای قلب برای بررسی وجود صدای اضافه جدید یا ریتم غیرطبیعی
پزشکتان ممکن است توصیه کند که نوار قلب بگیرید تا ریتم غیرطبیعی قلبتان را تشخیص دهد. الکتروکاردیوگرافی با نوار قلب شامل چسباندن الکترودهایی به قفسه صدری است تا جریانهای الکتریکی قلب اندازه گیری شوند. جریانهای الکتریکی که موجب انقباض قلب میشوند توسط ماشین الکتروکاردیوگرام ثبت میشود. این جریانها بصورت امواجی بر روی مونیتور یا کاغذ نشان داده میشوند. هیچ تست آزمایشگاهی وجود ندارد که تب روماتیسمی را تأیید کند. پزشکان، بیماری تب روماتیسمی را براساس وجود تعدادی از معیارهای ماژور و مینور(نشانههای بزرگ و کوچک) تشخیص میدهند. شایعترین معیارهای ماژور عبارتند از: درد و التهاب مفاصل که از مفصلی به مفصل دیگر مهاجرت میکند.
پیشگیری از ابتلا به تب روماتیسمی
برای جلوگیری از عفونت استرپتوکوکی نیازمند واکسن هستیم، و تا زمانی که یک واکسن مؤثر تولید شود تنها راه شناخته شده برای جلوگیری از تب روماتیسمی درمان عفونت استرپتوکوکی حلق با آنتی بیوتیک است. در بیشتر مواقع ویروس، علت گلو درد است که موجب تب روماتیسمی نمیشود. اغلب گلو دردهای همراه تب که بیش از ۲۴ ساعت طول میکشد. می تواند نشاندهنده عفونت استرپتوکوکی باشد تنها درصد کمی از افرادی که عفونت استرپتوکوکی حلق (درمان نشده) دارند، دچار تب روماتیسمی میشوند. درمان دقیق و کامل عفونت استرپی حلق با آنتی بیوتیک مناسب تب میتواند جلوی ایجاد بیماری تب روماتیسمی را بگیرد.
درمان تب روماتیسمی
درمان تب روماتیسمی در دو قسمت صورت میگیرد. آنتی بیوتیکها تجویز میشوند تا بدن شما را از عفونت استرپتوکوکی نجات دهند و جلوی عود آن را بگیرند. هرگاه دچار تب روماتیسمی شوید برای ریشه کنی باکتری استرپتوکوکی باقیمانده در بدن شما پزشکتان ممکن است پنی سیلین یا سایر آنتی بیوتیکها را تجویز کند. سپس شما نیازمندید که آنتی بیوتیکها را برای چندین سال پیاپی مصرف کنید تا جلوی حملههای مجدد تب روماتیسمی را بگیرید. بدون ادامه دادن درمان آنتی بیوتیکی عود بیماری در سه تا پنچ سال اول پس از عفونت اولیه شایع است. سایر داروهای مصرفی برای از بین بردن علائم بیماری شامل این موارد است: برای کاهش التهاب قلب یا مفاصل پزشکتان ممکن است دوزهای مشخصی از آسپرین و یا یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی را نسخه نماید. برای التهاب شدید قلب یک داروی کورتونی مثل پردنیزون قادر است التهاب را کم کند.
درمان گیاهی تب روماتیسمی
- به منظور درمان گیاهی تب روماتیسمی می توانید از گیاهان قاصدک، سر خار گل، گزنه و زنجبیل به صورت دمنوش بهره مند شوید.
- همچنین جهت کمک به درمان گیاهی تب روماتیسمی می توانید سیر، کرفس، سرکه سیب طبیعی، گردو، هندوانه ابوجهل، عصاره سیب زمینی، ماست و بادام را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- با هدف درمان گیاهی تب روماتیسمی مارچوبه، شنبلیله، زیره سیاه و زنیان را به نسبت مساوی مخلوط کرده و خرد یا آسیاب کنید. سپس آنها در یک لیوان آب بریزید و صبح ها بنوشید.
بیشتر بخوانید:
روماتیسم قلبی چیست / علائم روماتیسم قلبی کدامند؟
علائم و درمان آرتریت روماتوئید( روماتیسم مفصلی)
بیماری روماتیسم و شش نکته ی مهم
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم
- برچسبها
- تب روماتیسمی
دیدگاه ها