وقت نظارت یا وقت احتیاطی در دادگاه چند بار تمدید می شود ؟

وقت نظارت در دادگاه

زمانی که پرونده، به دلایلی نظیر نیاز به دریافت پاسخ استعلامات یا اعلام نظر کارشناس، آماده صدور رای نباشد، وقت نظارت، تعیین می گردد تا پرونده از دور رسیدگی، خارج نشود. از جمله نکات قانونی این وقت، این است که امکان تمدید تاریخ، همچنین، امکان صدور رای، قبل از سررسید یا در زمان سررسید آن، وجود دارد.

هنگامی که پرونده ای حقوقی یا کیفری، در محاکم قضایی، مطرح می گردد، قاضی موظف است در نهایت، اقدام به صدور رای نموده و نمی تواند به بهانه ابهام یا نقص متون قانونی یا فقدان حکم موضوع در قوانین، از صدور رای، طفره رود.

از طرفی، قاضی، تنها زمانی ملزم به صدور رای خواهد بود که رسیدگی های لازم، در خصوص پرونده، صورت گرفته باشد و به عبارتی، پرونده، آماده صدور رای باشد؛ این امر، به جهت جلوگیری از تضییع حقوق اصحاب دعوا است و از همین رو، در رویه قضایی، نهاد قانونی تعیین وقت نظارت، پیش بینی شده تا بدون خارج شدن پرونده از دور رسیدگی، تحقیقات و استعلامات لازم، انجام شود و پرونده، آماده صدور رای گردد.

با توجه به ابهامات و پیچیدگی های موجود پیرامون وقت نظارت، در مقاله حاضر، ماهیت و نکات قانونی این وقت، اقدامات دادگاه، پس از تعیین آن، تعداد دفعاتی که می توان تاریخ وقت نظارت را تمدید کرد، مفهوم تعیین تاریخ نظارت در شعبه اجرای احکام و مسائلی چون، امکان یا عدم امکان صدور رای قبل از وقت نظارت یا در وقت نظارت، بررسی و توضیح داده شده است.

پرونده مقید به وقت نظارت یعنی چه؟

در بسیاری از موارد، افراد دارای پرونده در محاکم قضایی، در سامانه ابلاغ ثنا یا در بخش اطلاع رسانی پرونده خود در سایت عدل ایران adliran.ir، عبارت پرونده، مقید به وقت نظارت.../..../.... می باشد یا وقت نظارت، مورخ .../..../....، تعیین شد را مشاهده می نمایند. همین امر، سبب طرح این پرسش می گردد که پرونده مقید به وقت نظارت یعنی چه؟

در توضیح پرسش مذکور باید گفت، تعیین وقت نظارت، زمانی تحقق می یابد که پرونده، به دلیل نیاز به دریافت پاسخ استعلامات یا نظر کارشناس و مسائلی از این دست، آماده صدور رای نباشد؛ به همین علت، برای عدم خروج پرونده از دور رسیدگی، برای آن، وقت احتیاطی یا نظارت، تعیین می شود.

وقت نظارت، ارتباطی به اشخاص و طرفین پرونده نداشته و مختص دادگاه رسیدگی کننده به پرونده می باشد؛ با این توضیح که مدیر دفتر دادگاه، در دفتر تعیین اوقات دادگاه، وقت نظارت یا احتیاطی را ثبت کرده و در موعد مقرر، پرونده را به نظر قاضی، خواهد رساند تا در صورت دریافت پاسخ استعلامات یا رفع هر عامل و سببی که باعث صدور دستور تعیین وقت نظارت شده بود، قاضی، حسب مورد، اقدام به تعیین وقت برای تشکیل جلسه رسیدگی یا صدور رای نماید.

در خصوص نکات قانونی و تعریف وقت نظارت باید گفت، این وقت، یعنی وقت نظارت یا وقت احتیاطی، یک وقت اداری است که در قانون آیین دادرسی مدنی یا کیفری، به صراحت، پیش بینی نشده و به وجود آمدن آن، حاصل روند عملی در محاکم قضایی است.

شایان ذکر است، صدور این وقت، صرفا از باب احتیاط و خارج نشدن پرونده از دور رسیدگی بوده و به همین علت، این امکان برای دادگاه وجود دارد که قبل از رسیدن به تاریخ مقرر برای وقت نظارت یا احتیاطی، وقت تشکیل جلسه دادرسی را تعیین یا در صورت آماده بودن پرونده، به طور فوق العاده، اقدام به بررسی آن و صدور رای نماید.

بر اساس آنچه در عرف عملی دادگاه ها دیده می شود، تعیین وقت نظارت یا احتیاطی، به طور معمول، پس از صدور قرار‌های تحقیق و معاینه محل، کارشناسی، مطالبه اسناد و …، تحقق می یابد. در ادامه نکات قانونی و کارهایی که دادگاه، پس از تعیین وقت احتیاطی انجام می دهد، بررسی خواهد شد.

دادگاه بعد از وقت نظارت چه کاری انجام می دهد؟

پس از اینکه به دلایلی چون، نیاز به وقت بیشتر برای رسیدگی به پرونده یا عدم اعلام نتیجه و نظر توسط کارشناس دادگستری و...، وقت نظارت یا رسیدگی، در دفتر اوقات مدیر دفتر دادگاه، ثبت و در روند کار پرونده در بخش اطلاع رسانی سایت adliran.ir یا در سامانه ابلاغ ثنا درج گردید، مدیر دفتر دادگاه، در مواعد تعیین شده برای وقت احتیاطی یا همان وقت نظارت، پرونده را به سمع و نظر قاضی رسیدگی کننده، خواهد رساند؛

در صورتی که نتیجه استعلامات یا نظر کارشناس یا هر عاملی که به سبب آن، وقت نظارت، تعیین شده بود، رفع شده باشد، قاضی، حسب مورد، به طور فوق العاده، اقدام به صدور رای خواهد نمود یا پرونده را برای تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین پرونده، به مدیل دفتر دادگاه، تحویل می دهد؛

در صورتی که نتیجه استعلامات یا نظر کارشناس یا هر عاملی که به سبب آن، وقت نظارت، تعیین شده بود، رفع نشده باشد، دستور تمدید تاریخ وقت نظارت، صادر و پرونده در اختیار مدیر دفتر دادگاه قرار می گیرد تا تمدید وقت نظارت را در دفتر اوقات، ثبت کرده و از طریق ابلاغ و درج در سامانه اطلاع رسانی پرونده در سایت adliran.ir، به اطلاع اصحاب دعوا، برساند.

وقت نظارت چندبار تمدید می شود؟

یکی از پرتکرار ترین پرسش های افرادی که وقت نظارت یا وقت احتیاطی پرونده آن ها، چندین بار تمدید شده، مبنی بر این است که تاریخ وقت نظارت چندبار تمدید می شود؟

در توضیح اینکه تاریخ وقت نظارت تا چندبار قابل تمدید است باید مجددا، فلسفه ایجاد و موارد تحقق وقت نظارت را بررسی کرد. علت تعیین وقت احتیاطی یا وقت نظارت، مواردی چون آماده نبودن پرونده برای صدور رای است، و این آماده نبودن، می تواند به علت عدم دریافت پاسخ استعلامات، عدم اعلام نظر کارشناس رسمی دادگستری و... باشد؛

بنابراین، تمدید تاریخ وقت نظارت، محدودیت نداشته و در پاسخ به این پرسش که تاریخ وقت نظارت تا چندبار قابل تمدید است؟ باید گفت، تا هر زمان که پرونده، آماده صدور رای گردد، این وقت، قابل تمدید و تعیین مجدد می باشد. در ادامه، تعیین تاریخ نظارت در شعبه اجرای احکام، بررسی می گردد.

تعیین تاریخ نظارت در شعبه اجرای احکام

پس از صدور رای از سوی مرجع صالح، پرونده، به موجب صدور اجراییه به درخواست محکوم له یا شاکی یا در برخی موارد، به طور خودکار، از دادگاه حقوقی یا کیفری یا دادسرا، به اجرای احکام مدنی یا کیفری، ارسال می گردد. در این مرحله نیز، یعنی در مرحله ای که پرونده، در شعبه اجرای احکام دادگاه صادر کننده رای قرار داشته، امکان تعیین وقت نظارت، وجود دارد.

لذا بسیاری از افرادی که پرونده آن ها، در شعبه اجرای احکام است و پیغام مربوط به تعیین وقت نظارت را دریافت نموده اند، این پرسش را مطرح می کنند که تعیین تاریخ نظارت در شعبه اجرای احکام، یعنی چه و آیا ممکن است رای، اجرا نشده و حق آن ها، تضییع گردد؟

در توضیح تعیین تاریخ نظارت در شعبه اجرای احکام، باید گفت، اولا، وقت احتیاطی یا وقت نظارت در شعبه اجرای احکام نیز همانند وقت نظارت صادره در خصوص پرونده هایی که در دادسرا یا دادگاه حقوقی و کیفری هستند، صرفا یک وقت اداری است و از این جهت، صادر می گردد که پرونده، از دور رسیدگی، خارج نشود؛

ثانیا، قاضی اجرای احکام، در وقت نظارت تعیین شده یا در برخی موارد، زودتر از موعد، پرونده را رسیدگی و عندالزوم، اقدامات اجرایی لازم را انجام خواهد داد؛ بنابراین، امکان تضییع حق محکوم له یا شاکی، به علت عدم اجرای رای، به هیچ وجه، متصور نیست.

صدور رای قبل از وقت نظارت

اینکه آیا صدور رای قبل از وقت نظارت، امکان پذیر است یا خیر؟ در توضیح امکان یا عدم امکان صدور رای، قبل از انقضا یا سررسید وقت نظارت، باید گفت؛

در شرایطی که سبب تعیین وقت نظارت، زودتر از موعد و تاریخ وقت نظارت تعیین شده، برطرف گردد، به عنوان مثال، کارشناس دادگستری، نظر خود را صادر نماید یا تحقیق و معاینه محلی، انجام گرفته و نتیجه، حاصل شود، پرونده، به سمع و نظر قاضی رسیدگی کننده یا حسب مورد، بازپرس و... خواهد رسید و در صورت امکان، به طور فوق العاده، اقدام به صدور رای یا قرار، خواهد شد.

بنابراین، همانطور که منعی برای تمدید تاریخ وقت نظارت وجود نداشته، منعی برای صدور رای، قبل از انقضا یا سررسید وقت نظارت نیز وجود ندارد و در صورت نیاز، قاضی می تواند، قبل از صدور رای، وقت رسیدگی تعیین و اصحاب دعوا را به یک جلسه رسیدگی، دعوت کند.

صدور رای در وقت نظارت

در توضیح صدور رای در وقت نظارت، باید گفت؛ این امکان که قاضی یا بازپرس رسیدگی کننده به پرونده، اقدام به صدور رای در وقت نظارت تعیین شده نماید، دور از تصور نیست و از منظر قانونی و حقوقی، تحقق چنین امری، بلامانع است. چرا که اساسا، وقت احتیاطی یا وقت نظارت، به جهت نیاز به رسیدگی بیشتر و خارج نشدن پرونده از دور رسیدگی صادر می گردد.

بنابراین، در صورتی که پرونده، در وقت نظارت و تاریخ تعیین شده، به سمع و نظر قاضی رسیدگی کننده، برسد و قاضی، شرایط را برای صدور رای، مهیا ببیند، می تواند، به طور فوق العاده و بدون نیاز به حضور اصحاب دعوا، اقدام به صدور رای نماید و سپس، در مراحل بعدی، رای صادر شده، طی مراحل قانونی، به طرفین پرونده، ابلاغ گردد.

منبع : موسسه حقوقی دینا