آشنایی با گل ماهور و خواص آن

گل ماهور یا خرگوشک

گل ماهور یک گل خاص در منطقه آسیا، اروپا و مدیترانه می باشد که دارای ۳۶۰ گونه است که بیشتر آنها دو ساله و تعداد کمی از آنها یکساله، چند ساله یا بوته ای همیشه سبز یا نیمه همیشه سبز هستند که حدود ۴۰ گونه آن در ایران است و تعدادی از این گونه‌ها بومی ایران هستند. استفاده از این گیاه از قدیم در طب سنتی برای معالجه بسیاری از بیماری ها رواج داشته است.

گل ماهور که با نام‌های دُرماهى و زرماهى نیز شناخته می شود، گیاهی است با گل‌های طلایی و متعلق به تیره‌ی خرگوشک با ارتفاعی که گاهی به اندازه یک انسان می‌رسد.

مشخصات ظاهری گل ماهور

گل ماهور یا خرگوشک بوته استوار، یکساله یا دوساله است. ریشه گیاه مخروطی و ضخیم است و انشعاب های کمی دارد. ساقه این گیاه ضخیم و مستقیم است. ارتفاع ساقه به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و بین ۶۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر است.

برگ ها دندانه دار، کشیده و کم و بیش بیضوی شکلند و طول آنها به ۴۰ سانتیمتر می رسد. گیاه در سال دوم رویش به ساقه می رود. برگ ها به طور متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. برگ های قسمت فوقانی ساقه، دمبرگ کوتاهی دارند. در حالیکه برگ های ناحیه تحتانی دمبرگ طویلی به طول ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر دارند. سطح برگ ها ناصاف و دارای شیارهای فراوانی است. در قسمت تحتانی برگ، رگبرگ های اصلی و فرعی کاملاً مشخص می باشند. طرفین رگبرگ ها پوشیده از کرک های ستاره ای شکل هستند.

گل ها به صورت خوشه ای بر روی ساقه های گلدهنده پدیدار می شوند. در هر نقطه روی این ساقه یک و گاهی سه تا پنج گل ظاهر می شوند. رنگ گل ها زرد روشن و قسمت خارجی آن کرکدار و لایه داخلی آن صاف است. میوه از نوع کپسول و محتوی دانه های ریز متعددی است.

شرایط نگهداری و پرورش گل ماهور

خاک: به خاک های سبک شنی نیاز دارند. خاک های رسی و متراکم برای رویش این گیاهان مناسب نیست.

دما: این گیاهان در برابر سرما مقاوم هستند. به طوری که برگ های طوقه ای قادر به تحمل درجه حرارت های زیر صفر درجه سانتیگراد است. بذرها در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتیگراد به خوبی جوانه می زنند و برای رویش به مقادیر مناسبی رطوبت نیاز دارند.

نور: اکثر گونه های گل ماهور در طول رویش به مناطق آفتابی نیاز دارند.

آبیاری: سلول های ریشه خرگوشک قادر به جذب آب از اعماق ریشه زمین هستند و خشکی را می توانند به سهولت تحمل کنند.

کوددهی: اگرچه خرگوشک در خاک های تهی از مواد و عناصر غذایی قادر به رویش است ولی مواد و عناصر غذایی مناسب سبب افزایش عملکرد گل و مواد مؤثره آن می شود. تحقیقات نشان می دهد که کودهای حیوانی نقش عمده ای در افزایش عملکرد گل دارد.

روش تکثیر گل ماهور

از طریق کاشت بذر،تقسیم بوته و قلمه ریشه قابل افزایش است.بذر آن را می توان در اوایل پائیز کشت کرد،که در این حالت در اوایل بهار به گل خواهد رفت.

نکات پرورشی گیاه خرگوشک یا گل ماهور

گل ها بخش زینتی گیاه را تشکیل می دهند؛ در فصل رشد ماهی یک بار نیاز به تغذیه با کود کامل دارد؛ نسبت به سرما مقاوم است؛ برگ های آن دارای کرک می باشند؛ گل مناسبی برای پرورش زنبور عسل می باشد؛ رشد متوسطی دارد.

خواص دارویی گل ماهور

• دم کرده گل این گیاه ناراحتی تنفسی مانند آسم، سرفه های مزمن و ذات‌الریه را درمان می‌کند و خلط آور است.
• بیماری هایی مانند اسهال، بواسیر و عفونت مثانه را بهبود می‌دهد و با انگل‌ها مقابله می‌کند.
• دم کرده گل‌ های این گیاه تسکین دهنده قوی است و برای درمان میگرن از آن استفاده می‌شود.
• از بروز استرس و بی خوابی جلوگیری می کند.
• خاصیت ضداسپاسمی آن گرفتگی معده را رفع می‌کند.
• سرشار از کلسیم، کرومیم، کبالت، منیزیم، نیاسین، فسفر، سیلیکون، سدیم، ویتامین A و C است.
• خارش و سوزش ناشی از گزیدگی حشرات و تاول را تسکین می بخشد.
• ترکیبی از روغن زیتون و دم کرده آن، گوش درد را درمان می کند.

روش مصرف گل ماهور

گل‌، برگ‌ و ریشه، قسمت‌های مورد مصرف این گیاه می باشند که به شکل دم‌کرده، جوشانده، شربت و ضماد مصرف دارویی دارند. دارای طبیعت مرطوب , خنک و کمی شیرین است. مصرف خوراکی به صورت دم کرده می باشد بدین صورت که :

کمی گل ماهور را در یک لیتر آب جوش یا شیر جوشان بریزید دم نمایید و پیش از مصرف از صافی رد کنید . برای درمان عفونتهای ریوی ، تنگی نفس ، نفخ ریه روزی سه بار و هر بار یک فنجان از این دم کرده را بین غذاها میل نمایید. چای پررنگ گل ماهور علاوه بر تسکین درد ، خواب و آرامش را برای انسان فراهم می آورد.

شربت گل ماهور:

25 گرم گل و 50 گرم شکر را در یک لیتر شیر بجوشانید ، صاف نمایید و در موارد سرفه مزمن و هر نوع ناراحتی ریوی یا سینه ای روزانه 6 قاشق از این شربت را میل نمایید.

مصرف غیر خوراکی گل ماهور:

اگر چند برگ گل ماهور را در شیر بجوشانید سپس له شده آن رابه صورت پماد بر روی کورک و انواع زخمهای جلدی بگذارید ، تاثیر موثری دارد و نیز حمام آنها برای معالجه اولسرها و بواسیر مصرف می گردد.

بیشتر بخوانید:

روش کاشت و پرورش گل میخک

راهنمای کاشت و پرورش گل ختمی

با روش کاشت گل نرگس آشنا شوید