شرح مختصری از زندگی امام جعفر صادق (ع)

مروری بر زندگی امام جعفر صادق (ع)

زندگینامه امام صادق (ع) موضوع مورد بحث ماست. امام جعفر صادق (ع)، امام ششم شیعیان، در هفدهم ربیع‌ الاول سال 83 هجری‌ قمری در مدینه متولد گردید.

کنیه ایشان ابوعبدالله و لقب‌ شان صادق می‌باشد. پدر ارجمندشان امام باقر (ع) و مادرش ام فروه است. رسول خدا سال‌ها قبل، ولادت آن حضرت را خبر داده و فرموده بود نام او را صادق بگذارید، زیرا از فرزندان او کسی است که همنام اوست، اما دروغ می‌گوید «جعفر کذّاب».

به امامت رسیدن امام جعفر صادق (ع)

حضرت امام جعفر صادق (ع) در سال ۱۱۴ هجری قمری به امامت رسید و در دوران امامت خود از خلفای بنی‌ امیه با هشام‌ بن‌ عبدالملک، ولید بن‌ زید، یزید بن‌ ولید، ابراهیم‌ بن‌ ولید و مروان حمار و از خلفای بنی‌ عباس با ابوالعباس سفاح و منصور دوانیقی معاصر بود.

مدت نزدیک به یک قرن اسلام و مسلمانان بازیچه اغراض سلطه‌ جویان بنی‌ امیه بودند، ناسزا گفتن به حضرت علی (ع) در سرلوحه برنامه‌هایشان و فاجعه خونین کربلا و شهادت امام حسین (ع)، اوج جنایات آن ها بود.

همچنین بسیاری از بزرگان شیعه و علویان به جرم هواخواهی اهل‌ بیت (ع) به شهادت رسیدند، یا سال‌ها در سیاه‌ چال‌ های مخوف زندانی شدند.

جنایات هولناک بنی‌ امیه و نیز عواملی همچون مبارزه‌ ها و روشنگری‌ های امامان، فشار اقتصادی در اثر مالیات‌های سنگین و نادیده گرفته‌شدن غیر عرب در نظام حکومتی بنی‌ امیه، موجب قیام مسلمانان عراق، خراسان و شمال آفریقا علیه خاندان بنی‌ امیه شد و به حکومت یک قرن ظلم و جنایات آنان خاتمه داد.

نهضت فرهنگی امام صادق (ع)

در زندگینامه امام صادق (ع) لازم به ذکر است که ایشان از اوضاع آشفته دستگاه خلافت اموی استفاده و برنامه اصلاحی و نهضت فرهنگی خود را آغاز کرد. آن حضرت برای حُسن انجام رسالت خود دو خط مشی کلی اتخاذ کرد:

1. کناره‌ گیری از مناقشات سیاسی و بهره‌گیری از پوشش تقیه؛
2. دعوت به امامت و پاسداری از آن.

این مرحله از مبارزه امام (ع) دو بُعد داشت:

1. بُعد نفی امامت حکمرانان معاصر خود

امام (ع) در این راستا به شیوه‌ های گوناگون، موضع باطل و ضد اسلامی خلفا و کارگزاران آنان را گوشزد کرد و با بازداشتن پیروان خود از مساعدت ایشان و مراجعه به محاکم قضایی آنان، مشروعیت دستگاه خلافت را نفی می‌کرد.

2. بُعد اثبات امامت خود

پیشوای صادق (ع) در این بُعد، خود را جانشین پیامبر (ص) پیشوای امت و صاحب اصلی حکومت می‌دانست. این بُعد از تلاش امام (ع) متناسب با شرایط سیاسی جامعه و نیز موقعیت و نیاز مخاطبان به شیوه‌های مختلف، انجام می‌گرفت.

گاهی در حضور خلفا و طاغوت‌های زمان، برخی اوقات در برابر توده مردم و زمانی در برابر افراد به طور خصوصی.

خلق و خوی امام صادق (ع)

حضرت صادق (ع) مانند پدران بزرگوار خود در کلیه صفات نیکو و سجایای اخلاقی سرآمد روزگار بود. حضرت صادق (ع) دارای قلبی روشن به نور الهی و در احسان و انفاق به نیازمندان مانند اجداد خود بود.

دارای حکمت و علم وسیع و نفوذ کلام و قدرت بیان بود. با کمال تواضع و در عین حال با نهایت مناعت طبع کارهای خود را شخصا انجام می داد.

در برابر آفتاب سوزان حجاز بیل به دست گرفته، در مزرعه خود کشاورزی می کرد و می فرمود: اگر در این حال پروردگار خود را ملاقات کنم خوشوقت خواهم بود، زیرا به کد یمین و عرق جبین آذوقه و معیشت خود و خانواده ام را تأمین می نمایم.

ابن خلکان می نویسد: امام صادق (ع) یکی از ائمه دوازده گانه مذهب امامیه و از سادات اهل بیت رسالت است. از این جهت به وی صادق می گفتند که هر چه می گفت راست و درست بود و فضیلت او مشهورتر از آن است که گفته شود.

مالک می گوید: با حضرت صادق (ع) سفری به حج رفتم، چون شترش به محل احرام رسید، امام صادق (ع) حالش تغییر کرد، نزدیک بود از مرکب بیفتد و هر چه می خواست لبیک بگوید، صدا در گلویش گیر می کرد.

به او گفتم: ای پسر پیغمبر، ناچار باید بگویی لبیک، در جوابم فرمود: چگونه جسارت کنم و بگویم لبیک، می ترسم خداوند در جوابم بگوید: لا لبیک ولا سعدیک.

دستور امام صادق (ع) برای رفتار با دیگران

امام صادق (ع) فرمود: دوستان من، پیروان من، شما با مردم طوری رفتار کنید که دیگران بگویند خدا جعفر بن محمد را بیامرزد، چقدر پیروان خود را نیکو تربیت کرد.

آیا مسلمانان امروز در چنین وضعی هستند که کسی که با آنان معاشرت کند پی به تربیت عالی پیامبر اسلام (ص) ببرد ؟ در جای دیگر فرمود: شما مایه زینت ما باشید نه ننگ ما.

آیا اکنون مسلمانان زینت پیشوایان اسلام هستند یا عار و ننگ ایشان ؟ جز خیانت، نفاق، دروغگویی، بی‌ دینی، تملق و چاپلوسی، صفات دیگر، کمتر در میان مسلمانان آشکار است.

اگر مسلمانان این دستورهای بزرگ پیشوایان‌ شان را به کار می‌بستند، چراغ راهنمای جهان می‌شدند. ما مسلمانان باید همگی به درگاه خدای متعال دست تضرع دراز کنیم، بلکه نظر لطفی از طرف آن وجود مقدس بشود و تحولی در اخلاق مسلمانان پیدا شود که لااقل مایه ننگ پیامبر اسلام (ص) نباشیم.

وظیفه هر مسلمانی آن است که دیگران را به اسلام دعوت کند، ولی متاسفانه بسیاری از ما مسلمانان این وظیفه را انجام نمی‌دهیم، بلکه با رفتار ناپسند خود، آنان را از اسلام دور می‌کنیم، اگر مسلمانان پایبند قوانین اسلام بودند، احتیاجی نداشت که تبلیغ اضافی برای اسلام بنمایند؛

زیرا خود اسلام بهترین تبلیغ و مؤثر‌ترین دعوت بود و احتیاجی به قدم فرا‌تر نهادن نداشت.

شهادت امام جعفر صادق (ع)

پس از به قدرت رسیدن عباسیان، فشار بر شیعیان افزایش یافت و با روی کار آمدن منصور، این فشار به اوج خود رسید. امام نیز از این فشارها مستثنی نبود.

این دوران، یعنی چند سال آخر عمر آن حضرت بر خلاف دوران اولیه امامت‌ شان،‌ دوره سختی‌ها و انزوای دوباره آن حضرت و حرکت تشیع بود. منصور شیعیان را به شدت تحت کنترل قرار داده بود.

سرانجام کار به جایی رسید که با تمام فشارها، منصور چاره‌ای ندید که امام صادق (ع) را از میان بردارد و بنابراین توسط عواملش حضرت را به شهادت رساند. آن حضرت در سن 65 سالگی در سال 148 هجری به شهادت رسید و در قبرستان معروف بقیع در کنار مرقد پدر و جدّ مطهر خود به خاک سپرده شد.

خلاصه ای از زندگینامه امام رضا (ع) و آشنایی با اخلاق ایشان

زندگینامه بانوی دو عالم حضرت فاطمه زهرا (س)