
افترا چیست ؟
افترا در لغت به معنی دروغ بستن ، بهتانزدن و در اصطلاح حقوقی عبارت است "از نسبت دادن صریح عمل مجرمانه ، برخلاف حقیقت و واقع به شخص یا اشخاص معین با یکی از روشهای مذکور در قانون، مشروط بر اینکه صحت عمل مجرمانه نسبت داده شده، در نزد مراجع قضایی ثابت نشود."
انواع افترا
افترا انواع گوناگونی دارد :
- افترای شفاهی افترای بوجود آمده توسط جملات بیان شده یا اشارات بدنی ، افترای شفاهی نامیده می شود.
- افترای رسانه ای افترا در نوشتار یا به اشکال پایدار دیگر ،مانند نامه ها ،مقالات روزنامه ،تصویرهای گرافیکی ،اصوات ضبط شده ،پخش رادیووتلویزیون ،ایمیل وموارد مشابه ؛ افترای رسانه ای نامیده می شود.
فرق افترای شفاهی با افترای رسانه ای
یک تفاوت اساسی که وجود دارد این است که در مورد افترای شفاهی شاکی باید آسیبهایی که به اعتبار وآبروی او وارد شده را اثبات کند ، زیرا این آسیبها پایدار ومستدل نیست.
اما هنگامی که شخص مورد افترای رسانه ای قرار می گیرد ، آسیبهای وارد شده به اعتبار او مفروض هستند و دادگاه باید حکم آنها را صادر کند ، بدون اینکه به اثبات این آسیبها احتیاجی باشد.
عنوان مجرمانه قانونی برای عمل پاپوش درست کردن برای افراد، افترای عملی میباشد.
شرایط تحقق جرم افترا
- انتساب جرمی به دیگری : برای تحقق جرم افترا باید جرمی به کسی نسبت داده شود و عمل مورد انتساب میبایست بر طبق قوانین موضوعه جرم تلقی شود. نسبتدادن ارتکاب یک عمل خلاف و یا تخلف اداری نمیتواند افترا تلقی شود.
- معین بودن شخص طرف اسناد: معین بودن ممکن است با ذکر نام و مشخصات او یا با اشاره و علامت صورت گیرد.
- ابتدائی بودن اسناد: در اسناد جرم برای این که افترا شناخته شود، خود بخود و ابتدائی بودن اسناد شرط است؛بنابراین نسبتدادن ارتکاب یک جرم از طرف کسی در مقام دفاع از خود، افترا محسوب نمیگردد.
- عجر از اثبات صحت اسناد: جرم افترا در صورتی محقق میگردد که اسناددهنده نتواند ادعای خود را مبنی بر ارتکاب جرم توسط شخص دیگر ثابت کند.
- وسیله اسناد: منظور از وسایلی است که شخص با استفاده از آنها جرم افترا را مرتکب میشود که عبارتند از :
- نوشتن اوراق چاپی یا خطی : البته این اوراق محتوی افترا، باید علنی شود و حداقل باید به شخص طرف افترا یا اشخاص دیگر ارسال شود.
- انتشار اوراق : منظور از انتشار آن است که، ورقه مذکور بجای ارسال به طرف افترا و یا سایر مقامات رسمی، در معابر عمومی توزیع یا به در و دیوار نصب شود.
- نطق در مجامع : که اظهار و بیان مطالب خلاف واقع و افترا آمیز از ناحیه گوینده در حضور عدهای که صرفاً بتوان آن را مجمع نامید صورت گرفته باشد.
- درج در روزنامه و جراید : در تمام موارد فوق، شخص اسناددهنده باید با علم و آگاهی از دروغبودن مطالب ادعایی خود، اقدام به این عمل کرده باشد.
آنچه شاکی باید ثابت کند
بیاناتی که مورد اعتراض قرار گرفته است ،باید حامل یک اتهام افترا باشد.
دادگاه معتقد است که جمله توهین آمیز ، جمله ای است" که موجب بد نامی یا بی اعتباری شود . یا عموما از دیدگاه اعضای یک جامعه به این صورت جلوه کند ؛ و یا در غیر این صورت جمله ای باشد که نشان دهنده دشمنی ، تحقیر و اهانت یا استهزا باشد و باعث آسیب رساندن به اعتبار شخص در محل کار و تجارت و حرفه او باشد."
گفته ای که مورد اعتراض قرار گرفته است باید به شاکی نسبت داده شده باشد.
این بدان معنی نیست که در هر جمله از شاکی نام برده شود ، بلکه کافی است ثابت شود که جملات به کاربرده شده ، طبق استنباط یک شخص منطقی ، به شاکی نسبت داده شده است . خواه متهم چنین مقصودی داشته باشد یا خیر .
گفته ای که مورد اعتراض قرار گرفته است باید منتشر شده باشد .
برای پیگیری در دادگاه ، جملات توهین آمیز باید به شخصی غیر از شاکی منتقل شده باشد . هر شخصی که این جملات توهین آمیز را به شخص دیگر بگوید ، آن را انتشار داده است و مسئول این اتهام افترای رسانه ای می باشد.
گفته ای که مورد اعتراض قرار گرفته است باید به آبرو واعتبار شاکی خسارت وارد کرده باشد.
فرض می کنیم که موضوع آسیب به اعتبار وآبروی یک فرد در مورد افترای رسانه ای موجود باشد شاکی باید با یک مدرک یا شاهد ثابت کند که به خاطر این گفته های افترا آمیز منتشر شده متحمل خسارت و زیان شده است.
ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی در مورد افترا
"هر کس عالماً عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او میگردد بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به اوست بگذارد یا مخفی نماید یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم میشود."
نکات قابل ذکر این ماده :
عنوان مجرمانه قانونی برای عمل پاپوش درست کردن برای افراد، افترای عملی میباشد.
افترای عملی جرمی است مقید به وسیله ، به عبارتی دیگر اگر کسی به قصد متهم نمودن دیگری وسیلهای در خانه یا جیب او قرار دهد ، ولی در واقع وسیله مزبور جزء آلات و ادوات جرم نباشد مشول حکم قانونی افترای عملی نخواهد بود.
افترای عملی جرمی مقید به نتیجه میباشد ، لذا چنانچه وسیلهای که طبق قانون داشتن آن جرم محسوب میگردد را متعلق به دیگری نشان دهیم ، بزه دیده میبایست حتماً تحت تعقیب قرار گیرد ؛ بنابراین چنانچه وی مورد تعقیب قرار نگیرد عمل از شمول ماده موصوف خارج است.
افترای عملی با استفاده از هر شی یا وسیلهای که داشتن و نگه داری آن طبق قانون جرم محسوب میگردد، واقع میشود.
شروط اصلی تحقق جرم افترای عملی به شرح ذیل است :
- داشتن سوء نیت عام برای مرتکب ، به عبارتی دیگر وی بایستی سوء نیت عام در گذاردن و مخفی نمودن آلات و ادوات جرم یا اشیایی که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او میگردد داشته باشد.
- داشتن سوء نیت خاص ، به عبارتی دیگر مرتکب قصد متهم نمودن دیگری را داشته باشد و این اعمال را عالمانه و آگاهانه و از روی عمد انجام داده باشد.
- بی اطلاع بودن بزه دیده : بزه دیده یا همان شخصی که مورد افترای عملی واقع میشود میبایست از این اعمال ارتکابی بی اطلاع باشد.
زمانی بزه دیده یا متضرر از جرم افترای عملی میتواند از امتیازات مقرر در این ماده به منظور تحت تعقیب قرار دادن اتهام زنندگان به خود استفاده نماید که :
قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی از وی صادر شده باشد. به عبارتی دیگر صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت قطعی متهم برای تحقق جرم ضرورت دارد.
بیشتر بخوانید :
فحاشی ناموسی : مجازات انواع فحاشی چه میباشد ؟
دیدگاه ها