درمان و عوارض شکستگی شانه

درمان شکستگی ترقوه، شانه و کتف با فیزیوتراپی

تشخیص و درمان شکستگی استخوان کتف در ناحیه شانه چگونه است؟ با این بخش از دلگرم همراه باشید

تا در این باره بیشتر بدانید.

یکی از شکستگی های مهم در ناحیه شانه، شکستگی در ناحیه سر و گردن استخوان بازو است. همانطور که میدانیم قسمت بالایی استخوان بازو را که به شکل یک توپ کروی است را سر استخوان بازو مینامند. سر استخوان بازو با قسمتی از استخوان کتف به به آن حفره گلنوئید Glenoid fossa میگویند مفصل شانه را تشکیل میدهد.ضربات شدیدی که به ناحیه شانه وارد میشود معمولا در حین تصادف اتومبیل، سقوط از ارتفاع یا زمین خوردن در حین تمرینات ورزشی ایجاد میگردد.

این ضربات ممکن است موجب شکسته شدن سر یا گردن استخوان بازو شود. اگر قطعات شکسته شده نسبت به هم جابجایی زیادی نداشته باشند درمان آنها معمولا با استفاده از آتل گچی یا بانداژ خاصی به نام بانداژ ولپو صورت میپذیرد و در صورتی که قطعات شکسته شده نسبت به هم جابجایی زیادی پیداد کنند درمان معمولا با استفاده از عمل جراحی انجام میشود.

اعمال جراحی متفاوتی برای درمان شکستگی های سر و گردن استخوان بازو انجام میشود. گاهی اوقات پزشک معالج قطعات شکسته شده را بصورت بسته و بدون شکاف دادن پوست و صرفا با انجام مانورهای خاصی جااندازی کرده و سپس برای اینکه قطعات شکسته شده مجدداد جابجا نشوند پین هایی ( میله باریک فلزی که تقریبا به شکل و اندازه میله بافتنی است) را از راه پوست به داخل قطعات شکسته شده وارد میکند تا بیحرکت شوند.

با این حال اکثر جراحی های سر و گردن استخوان بازو بصورت باز انجام میشود به این معنا که پزشک معالج برای جااندازی و بیحرکت کردن قطعات شکسته شده باید پوست را شکاف داده و عضلات شانه را به کناز زده تا استخوان شکسته شده نمایان شود و سپس قطعات شکسته شده را با ابزارهای خاصی در کنار هم قرار دهد. برای محکم کردن قطعات شکسته شده به یکدیگر در بسیاری اوقات از پین و وایر ( سیم های فلزی قابل انعطاف) استفاده میشود. در سال های اخیر در بسیاری شکستگی های شانه بتدریج استفاده از پین و وایر جای خود را به پیچ و پلاک میدهد.

علت شکستگی کتف

شکستگی شانه و کتف معمولاً به خاطر افتادن بر روی شانه (برای مثال در هنگام اسب سواری، تکل زدن در فوتبال، یا دوچرخه سواری) یا به خاطر برخورد با یک بازیکن دیگر در فعالیت های ورزشی همچون راگبی یا فوتبال (برای مثال یک برخورد شدید به شانه و مفصل آن) ایجاد می شود. ترک خوردگی و شکستگی کتف و شانه همچنین می تواند در نتیجه افتادن بر روی آرنج یا کشیدن بازو نیز برای فرد ایجاد شود.

در این موارد، نیرو از طریق شانه به استخوان ترقوه منتقل می شود و اگر شدت آن به مقدار زیاد باشد، ممکن است باعث ترک خوردن و یا شکستگی ترقوه شود. معمولا پس از ترمیم استخوان و انجام حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی شکستگی ترقوه، عملکرد طبیعی به مفصل باز می گردد.

علائم شکستگی کتف(شانه)

از علائم شکستگی شانه می توان گفت که افرادی که دچار شکستگی شانه و کتف می شوند معمولاً در زمان ایجاد آسیب درد شدید و زیادی را در محل آسیب دیدگی احساس می کنند. این درد معمولاً جایی بین گردن و شانه احساس می شود. این درد احتمالاً در زمانی که فرد سعی کند اعضای بالای بدن خود را حرکت دهد افزایش پیدا می کند.

برای مثال بلند کردن بازو، حرکت دادن سر، حرکت دادن بازو بر روی سینه یا فعالیت های فشار دادن، کشیدن یا بلند کردن اجسام می تواند باعث افزایش این درد در استخوان ترقوه، بازو و کتف شود. این درد همچنین ممکن است در زمان دراز کشیدن فرد بر روی سمت آسیب دیده، وارد شدن فشار به شانه، یا تماس محکم با ترقوه در سمت آسیب دیده بدن افزایش پیدا کند. در این حالت ممکن است درد ترقوه در طول مدت شب یا در اوایل صبح (به خصوص در طول چند روز اول پس از وارد شدن آسیب) مشاهده شود.

تشخیص شکستگی کتف

پزشک معالج از رادیوگرافی ساده برای مشخص کردن شکستگی و تشخیص آن استفاده میکند. گاهی اوقات برای بررسی شکل شکستگی و برنامه ریزی برای درمان نیاز به استفاده از سی تی اسکن وجود دارد.

درمان شکستگی استخوان ترقوه

درمان اکثر این شکستگی ها بصورت غیر جراحی است. جااندازی دقیق این شکستگی بصورت بسته معمولا امکانپذیر نیست و در اکثر موارد نیازی هم به جااندازی بسته وجود ندارد. پزشک معالج اجازه میدهد قطعات شکسته شده در همان وضعیت جابجا شده جوش بخورند.

ساده ترین درمان بسته این شکستگی، آویزان کردن اندام فوقانی به گردن است. نوعی از این درمان که همراه با آویزان کردن ساعد به گردن، بازو هم به تنه بسته میشود را بانداژ ولپو میگویند.هدف از آویزان کردن دست به گردن، ممانعت از پایین آمدن قطعه خارجی به پایین (بر اثر وزن اندام فوقانی) و کاهش درد است و در این روش درمانی هیچ کوششی برای جااندازی شکستگی به عمل نمیاید. شکستگی با وجود جابجایی معمولا جوش خورده و جابجایی مختصر قطعات در محل شکستگی معمولا تاثیری در عملکرد آینده اندام فوقانی نخواهد داشت.

در شکل روبرو انواع مختلف آویزان کردن اندام فوقانی به گردن برای درمان شکستگی استخوان ترقوه دیده میشودبیمار اگر بچه باشد بمدت 2-1 هفته و اگر بزرگسال باشد بمدت 3-2 هفته در همین حالت میماند تا شکستگی فرصت جوش خوردن را داشته باشد.

روش دیگر درمان غیر جراحی این شکستگی، بانداژ خاصی به شکل عدد هشت انگلیسی figure of eight است که به توسط پزشک ارتوپد در اطراف هر دو شانه و ترقوه بسته میشود. هدف از این نوع بستن شانه جااندازی شکستگی و یا حفظ قطعات در حالت جاافتاده با به عقب بردن شانه ها است ولی در عمل معمولا این طریقه بانداژ نمیتواند این هدف را عملی کند به همین خاطر امروزه کمتر از این روش استفاده میشود.

بانداژ به شکل حرف 8 اگر سفت بسته شود میتواند با فشار بر روی ورید های شانه موجب ورم اندام فوقانی شود و یا ممکن است با فشار بر روی اعصاب شانه موجب فلج اعصابی شود که از ناحیه شانه عبور میکنند. در هر صورت اگر از این روش درمانی استفاده میشود بیمار باید بعد از چند روز مجددا به پزشک معالج مراجعه کند تا پزشک از سفت نبودن بانداژ و عدم فشار بانداژ بر روی عروق و اعصاب مطمئن شود.

استفاده از دارو در چند روز اول بعد از شکستگی در کاهش درد موثر است.
در مدت درمان که اندام فوقانی بیمار بسته شده است باید مرتبا مفاصل دست، مچ دست و آرنج را حرکت داد تا از محدود شدن حرکات و خشکی مفصلی پیشگیری شود. نرمش های لازم برای افزایش دامنه حرکتی شانه و برای تقویت عضلات شانه باید بلافاصله بعد از کاهش درد بیمار شروع شوند. بعد از اینکه قدرت شانه به حد قبل از شکستگی رسید بیمار میتواند به ورزش مورد علاقه خود بازگردد.

شکستگی های ترقوه معمولا بدون مشکل خاصی جوش میخورند ولی نامنظمی در محل شکستگی معمولا از روی پوست دیده میشود و در لمس به دست میخورد. این برجستگی و نامنظمی به مرور زمان کوچکتر میشود. در بچه ها بعد از مدتی کاملاً ناپدید شده ولی در بزرگسالان ممکن است مقداری از آن برجستگی باقی بماند. اگر بیمار از این برجستگی ناراحت بود بعدا میتواند با عمل جراحی استخوان زیادی را صاف کند.
بعد از پایان درمان معمولا بعد از مدتی کارکرد شانه به حد طبیعی خود برمیگردد.

فیزیوتراپی

اکثر موارد شکستگی شانه بدون نیاز به عمل جراحی درمان می شوند. برای انجام این کار معمولاً استخوان بازو در یک بند محافظ یا پوشش مخصوص قرار می گیرد تا به این ترتیب از آن حفاظت شده و تحمل وزن آن برای بدن آسان شود. فیزیوتراپی معمولاً در ابتدا به کاهش درد و ورم ایجاد شده شروع می شود. هنگامی که فرد بتواند حرکت بازوی خود را تحمل کند و شکستگی استخوان کتف ترمیم شده باشد، فیزیوتراپیست برای وی ورزش های شانه و آرنج آرام وسبک تجویز می کند تا به این ترتیب از خشک شدن این عضلات جلوگیری کرده و به شروع ریکاوری حرکت کامل این اعضا کمک کند.

با پیشرفت درمان شکستکی استخوان ترقوه، درد و ورم به تدریج از بین می رود. هنگامی که پزشک بهبود کافی در وضعیت بدن مشاهده کند از شما می خواهد با فیزیوتراپیست خود درباره کاهش استفاده از ابزارهای محافظ صحبت کرده و از وی راهنمایی های لازم را دریافت کنید. علاوه بر این تحت نظارت فیزیوتراپیست، تمرین های شما به تدریج پیشرفت می کند تا سطح فعالیت های آن افزایش پیدا کرده و از ضعیف شدن عضلات و خشک شدن آنها جلوگیری شود.

با انجام این تمرین ها فرد مجدداً قابلیت انجام حرکت های کامل و عادی را به دست می آورد.پس از 6 تا 8 هفته، یا زمانی که استخوان به مقدار کافی ترمیم شد، تمرین های جدی تر برای فرد شروع می شود. در این زمان فیزیوتراپیست برنامه آموزشی لازم برای بازگشت فرد به فعالیت های عادی را تعیین می کند و این تمرین ها بطور خاص برای زندگی روزمره، محیط کار، و نیز انجام فعالیت های ورزشی برای شکستگی ترقوه و شانه است.

دوره بهبود در بین افراد مختلف به خاطر شرایط متفاوت سنی، سلامتی، و پیچیدگی آسیب وارد شده فرق می کند. اکثر بیماران می توانند فعالیت های عادی بدون فشار خود را پس از حدود 6 هفته شروع کنند و انجام فعالیت های شدیدتر نیاز به حدود 9 تا 12 هفته درمان دارد، به یاد داشته باشید فیزیوتراپی شکستگی ترقوه و شانه برای بهبودی و اجتناب از خشک شدن عضلات بسیار موثر می باشد.

بعد از عمل جراحی

فیزیوتراپی بعد از جراحی شانه مشابه حالتی است که عمل جراحی انجام نشده باشد، اما برنامه فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی در این حالت از یک زمان بندی دقیق تعیین شده توسط دکتر جراح شانه تبعیت می کند. در این حالت فیزیوتراپی معمولاً بلافاصله پس از عمل جراحی شانه شروع می شود و برای 8 تا 12 هفته ادامه دارد.

اولین هفته بعد از عمل جراحی شکستگی استخوان کتف و شانه، فیزیوتراپیست به شما برای کنترل درد و ورم ایجاد شده کمک می کند و در این زمان ممکن است بعضی تمرین های حرکتی آرام برای شما تجویز شود. در این دوره احتمالاً لازم است شما از یک بند یا پوشش محافظ برای حفاظت از ناحیه آسیب دیده و راحتی بیشتر استفاده کنید. در طول چند هفته بعد، فیزیوتراپیست به شما کمک می کند به تدریج برنامه تمرین های خود را گسترش دهید.

پس از 4 هفته، اگر عکس رادیولوژی نشان دهنده قرار گیری صحیح استخوان در محل و ثبات آن باشد، فیزیوتراپیست یک مجموعه کامل از ورزش و حرکات اصلاحی شانه را برای شما تجویز می کند. در هفته 6 تا 8، اگر عکس برداری رادیولوژی نشان دهنده بهبود کافی باشد، برنامه درمان فیزیوتراپی شامل حرکت ها و تمرین ها قدرتی و مقاومتی خواهد بود. چارچوب زمانی تعیین شده برای بهبود بیمار با توجه به شرایط فرد همچون سن، وضعیت سلامتی، و پیچیدگی آسیب وارد شده و نیز نوع عمل جراحی وی متفاوت می باشد.

حرکات اصلاحی و ورزش

ورزش برای شکستگی شانه و ترقوه باید زیر نظر فیزیوتراپی انجام شود تا باعث بروز عوارض و مشکلات بعدی نشود. تمرین های زیر معمولاً برای بیماران مبتلا به شکستگی شانه و کتف توصیه می شود. معمولاً، این تمرین ها باید سه بار در روز انجام شوند و نباید با انجام آنها علائم مشکل مجدداً ظاهر شده یا افزایش پیدا کنند.

• فشار دادن تیغه شانه

این تمرین به صورت نشسته یا ایستاده در حالتی که کمر شما به صورت عمودی قرار دارد شروع می شود (شکل زیر). سعی کنید تیغه های شانه خود را تا زمانی به سمت یکدیگر فشار دهید که در نتیجه این کار دردی در قسمتی که شکستگی استخوان کتف و ترقوه ایجاد شده بوده، احساس نمی شود. وضعیت ایجاد شده را برای 3 ثانیه حفظ کنید و در صورتی که علائم مشکل شما افزایش پیدا نمی کند این تمرین را 10 بار تکرار نمایید.

• تمرین آونگی

این تمرین را با خم شدن به سمت جلو با تکیه دادن آرنج خود به یک میز یا نیمکت انجام دهید (مطابق شکلی که در ادامه آمده است). پشت خود را راست نگه داشته و شانه خود را شل کنید. سپس به آرامی بازوی آسیب دیده خود را به صورت آونگی به سمت جلو و عقب حرکت دهید و این کار را زمانی انجام دهید که به خاطر آن درد احساس نمی کنید. این ورزش شکستگی استخوان ترقوه و شانه را تا زمانی که دردی احساس نمی کنید ادامه دهید و در صورتی که علائم مشکل شما افزایش پیدا نکرد، آن را 10 بار تکرار نمایید. این حرکات اصلاحی و ورزش شانه را باید طبق تجویز فیزیوتراپیست و پس از تائید ترمیم شکستگی استخوان کتف صورت بگیرد.

• چرخش آونگی

این ورزش شانه را با خم شدن به جلو و تکیه دادن بازوی خود به یک میز یا نیمکت شروع کنید (شکل پایین). پشت خود را راست نگه داشته و شانه خود را شل کنید. به آرامی سعی کنید بازوی آسیب دیده خود را به صورت آونگی در جهت عقربه های ساعت تا زمانی که دردی احساس نمی کنید، حرکت دهید. این حرکت اصلاحی را با بازوی خود در خلاف جهت عقربه های ساعت نیز تکرار کنید.

در صورتی که با انجام این تمرین علائم مشکل شما افزایش پیدا نکرد، آن را در هر دو جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت 10 بار تکرار نمایید. این تمرین یکی از حرکات اصلاحی شکستگی ترقوه و شانه موثر می باشد.

شکستگی ترقوه و کتف معمولا ناشی از وارد شدن ضربه بطور مثال در ورزش، زمین خوردن و... می باشد. شکستگی شانه در کودکان نیز رخ می دهد که معمولا ناشی از زمین خوردن حین بازی می باشد. راه های درمان شکستگی استخوان ترقوه و کتف معمولا بدون جراحی صورت می گیرد و درمان جراحی فقط در موارد شدید شکستگی شانه و ترقوه صورت می گیرد.

یکی از درمان های مهم انواع شکستگی کتف و شانه انجام فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و ورزش برای شانه می باشد، حتی فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی شانه نیز به منظور بازگشت عملکرد طبیعی به مفصل تجویز می شود. تمام ورزش های شانه ای که در مقاله ذکر شده است باید با تجویز فیزیوتراپی انجام گیرد.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی