راههای درمان زوال عقل
زوال عقل یک بیماری خاص نیست. این یک اصطلاح عمومی است که یک گروه از علائم مربوط به کاهش حافظه و یا دیگر مهارت های تفکر را به اندازه کافی برای کاهش توانایی فرد برای انجام فعالیت های روزمره توصیف می کند. زوال عقل از یک بیماری مشخص نشات نمیگیرد بلکه از یک مشکل جسمی پیچیده با بیش از ۵۰ عامل نهفته ناشی میشود. در واقع، زوال عقلی طیفی از بیماریها را در بر میگیرد که بخشهایی از مغز را تحلیل میبرد.
بیماری آلزایمر 60 تا 80 درصد موارد را تشکیل می دهد. زوال عقل پس از گرفتگی عروقی، که بعد از سکته مغزی رخ می دهد، رایج ترین نوع زوال عقل بعد از آلزایمر است اما بسیاری از شرایط دیگر وجود دارد که می توانند علائم زوال عقل را شامل شوند، از جمله برخی که برگشت پذیر هستند، مانند مشکلات تیروئید و کمبود ویتامین.
علائم زوال عقل
در حالی که علائم زوال عقل می تواند به شدت متفاوت باشد، حداقل دو مورد از عملکردهای ذهنی اصلی زیر باید به طور معنی داری در معرض زوال عقل قرار گیرد:
- حافظه
- ارتباطات و زبان
- توانایی تمرکز و توجه
- استدلال و قضاوت
- ادراک بصری
علل ابتلا به زوال عقل
زوال عقل ناشی از آسیب به سلول های مغزی است. این آسیب با توانایی ارتباطی سلول های مغز رابطه دارد. هنگامی که سلول های مغز قادر به برقراری ارتباط طبیعی نیستند، تفکر، رفتار و احساسات می توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
مغز دارای مناطق متمایزی است که هر کدام مسئولیت های مختلفی دارند (برای مثال حافظه، تشخیص و حرکت). هنگامی که سلول ها در یک منطقه خاص آسیب دیده اند، این ناحیه نمی تواند به طور نرمال عملکرد خود را انجام دهد.
انواع مختلف زوال عقل با انواع خاصی از آسیب سلول های مغزی در مناطق خاص مغز مرتبط است به عنوان مثال، منطقه ای در مغز به نام هیپوکامپ مرکز یادگیری و حافظه در مغز است و سلول های مغزی در این منطقه اغلب اولین آسیب دیده به شمار می آیند. به همین دلیل است که از دست دادن حافظه اغلب یکی از اولین علائم آلزایمر و زوال عقل است در حالی که اکثر تغییرات مغز که موجب زوال عقل می شوند، دائمی بوده و در طول زمان بدتر می شوند، مشکلات تفکر و حافظه ناشی از شرایط زیر ممکن است بهبود یابد:
- افسردگی
- عوارض جانبی داروها
- مصرف بیش از حد از الکل
- مشکلات تیروئید
- کمبود ویتامین
آیا زوال عقل قابل درمان است؟
زوال عقل و یا دمانس بیماری شایع در افراد مسن است که عوامل مختلفی در پیدایش آن وجود دارد از این بیماری که با از دست دادن حافظه همراه است را می توان با چند روش جلوگیری کرده و احتمال بروز آن را کاهش داد.
در حال حاضر بیشتر داروهای درمانی روی بیماری آلزایمر که شایعترین شکل زوال عقلی است، متمرکز است و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد ابتلا به زوال عقل را دربر میگیرد.
درمان زوال عقل بستگی به علت آن دارد ؛ در مورد زوال عقل پیشرفته، از جمله بیماری آلزایمر، هیچ درمانی وجود ندارد که مانع پیشرفت آن شود یا متوقف شود اما درمان های دارویی وجود دارد که به طور موقت علائم را بهبود می بخشد.
تشخیص زوال عقل
هیچ آزمایشی برای تعیین اینکه آیا کسی دچار زوال عقل است وجود ندارد پزشکان مبتلایان به آلزایمر و سایر انواع زوال عقل را مبتنی بر یک تاریخچه دقیق پزشکی، یک معاینه فیزیکی، آزمایش های آزمایشگاهی و تغییرات مشخصی در تفکر، عملکرد روزانه و رفتار مربوط به هر نوع تشخیص داده اند.
پزشکان می توانند تعیین کنند که یک فرد با سطح بالایی از اطمینان مبتلا به زوال عقل است اما تعیین دقیق نوع زوال عقل سخت تر است، زیرا علائم و تغییرات مغزی دمانس های مختلف می توانند همپوشانی داشته باشند.
در بعضی موارد، پزشک ممکن است زوال عقل را تشخیص دهد ولی نوع آن را مشخص نکند ؛ اگر این اتفاق می افتد ممکن است لازم باشد که یک متخصص مانند یک متخصص مغز و اعصاب یا جراح ما را معالجه کند.
خطر ابتلا و پیشگیری از زوال عقل
برخی از عوامل خطر زوال عقل مانند سن و ژنتیک نمی توانند تغییر کنند اما محققان همچنان به بررسی تاثیر سایر عوامل خطر بر سلامت مغز و پیشگیری از زوال عقل می پردازند.
برخی از فعال ترین بخش های تحقیق در زمینه کاهش و پیشگیری از ابتلا به زوال عقل عبارتند از:عوامل قلبی و عروقی، آمادگی جسمانی و رژیم غذایی.
هر چیزی که باعث تخریب رگهای خونی در هر جایی از بدن شما می شود، می تواند رگ های خونی مغزی شما را از بین ببرد و سلول های مغزی را از تغذیه حیاتی و اکسیژن محروم کند. عروق خونی در مغز به زوال عقل مرتبط هستند.
این عوارض اغلب همراه با تغییرات ناشی از انواع دیگر زوال عقل، از جمله بیماری آلزایمر و زوال عقل با توهمات ظهور می کنند ، این تغییرات ممکن است باعث کاهش سریعتر یا آسیب زدن به آنها شود. شما می توانید با محافظت از مغز خود با برخی از استراتژی های مشابه که قلب شما را محافظت می کنند، کمک بگیرید.
سیگار نکشید:
اقدامات لازم برای حفظ فشار خون، کلسترول و قند خون در حد توصیه شده؛ و حفظ وزن سالم.
فعالیتهای بدنی:
ورزش منظم ممکن است به کاهش برخی از انواع دلایل زودرس کمک کند. شواهد نشان می دهد ورزش ممکن است به طور مستقیم با افزایش جریان خون و اکسیژن مغز به سلول های مغز کمک کند.
رژیم غذایی مدیترانه ای :
آنچه که می خورید ممکن است بیشترین تاثیر را بر سلامت مغز شما داشته باشد، از طریق تأثیر آن بر سلامت قلب ؛ بهترین شواهد در حال حاضر نشان می دهد که الگوهای تغذیه با قلب سالم مانند رژیم غذایی مدیترانه ای نیز ممکن است به حفاظت از مغز کمک کنند.
رژیم مدیترانه حاوی گوشت قرمز نسبتا کمی است و بر کل دانه ها، میوه ها و سبزیجات، ماهی و صدف و آجیل، روغن زیتون و دیگر چربی های سالم تأکید دارد.
برای کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، یا زوال عقل یک کار تحریک کننده مثبت اعصاب را انتخاب کنید و زمان را در فعالیت های ذهنی چالش انگیز، مانند خواندن، بازی کردن و یا پخش یا نواختن موسیقی صرف کنید. زندگی اجتماعی سالم نیز می تواند به جلوگیری از شروع این بیماری کمک کند و در نهایت میوه ها و سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان میل کنید.
درمان دارویی زوال عقل
اگر زوال عقل از عواملی مانند ضربه، اثرات جانبی داروها و کمبود ویتامین ناشی شده باشد، ممکن است بتوان از آسیبهای واردشده به مغز یا گسترش آسیبها به بافت مغز، جلوگیری کرد. علائم بیماری آلزایمر را میتوان به کمک بعضی از داروها کاهش داد. چهار داروی تایید شده در ایالات متحده بهنام مهارکنندههای کولیناستراز (استیل کولیناستراز) وجود دارند: دونپزیل، گالانتامین ، ریواستیگمین و تاکرین. دستهی دیگری از داروها ممانتین نام دارند و بر ضد گیرندههای NMDA مغز عمل میکنند.
درمان زوال عقل با سلول درمانی
مطالعه جدید نشان میدهد که کاشت نوع خاصی از نورون در داخل مغز ممکن است عملکردهای شناختی در بیماران با تشخیص آلزایمر را بازیابی کند. مغز همانند یک ارکستر بزرگ برای عملکرد مناسب، متکی به هماهنگی کامل بسیاری از عناصر است که اگر یکی از آنها از این هماهنگی خارج شود بر روی کل مجموعه تاثیر میگذارد. در بیماری آلزایمر، برای مثال، آسیب به نورونهای خاصی میتواند ریتم امواج مغزی را تغییر بدهد و سبب ازدست رفتن عملکردهای شناختی شود. محققان موسسات گلادستون در ایالات متحده اظهار کردند که نوعی نورون به نام اینترنورون مهاری مخصوصا برای کنترل ریتمهای مغزی حائز اهمیت است.
در این مطالعه، دانشمندان فواید درمانی و بهبوددهندهی این اینترنورونها و کاشت آنها در داخل مغز یک مدل موش آلزایمری را کشف کردند. اینترنورونها شبکههای پیچیدهی بین نورونها را کنترل میکنند و به آنها اجازه ارسال سیگنال به یکدیگر به صورت هماهنگ را میدهند. اینترنورونها ریتمهای مغزی را خلق میکنند تا نورونهای تحریکی را چه در زمان فعالیت و چه در زمان استراحت هدایت کنند. عدم تعادل بین این نوع از نورونها باعث ایجاد اختلال میشود و در بسیاری از اختلالات عصبی و روانی مانند بیماری آلزایمر، صرع، اسکیزوفرنی و اوتیسم دیده میشود. جورج پالوپ از موسسه گلادستون میگوید:
اینترنورونهای پیوندشده میتوانند بهخوبی در داخل بافتهای جدید مغز گنجانده شوند و هر اینترنورون نیز قادر به کنترل هزاران نورون تحریکی خواهد بود. این ویژگیها، اینترنورونها را به یک هدف درمانی امیدبخش برای اختلالات شناختی مرتبط با ناهنجاریهای ریتم مغز و فعالیت صرعی تبدیل میکند.
درمان زوال عقل با ژن درمانی
رای اولین بار، پژوهشهای جدید توانستهاند نشان دهند ریسک فاکتور ژنتیکی شناختهشده برای بیماری آلزایمر چگونه اثرش را در سلولهای مغز انسان ایجاد میکند. آنها همچنین توانستهاند این ژن را اصلاح و اثرات مخربش را حذف کنند. نقش پیچیدهی ژن آپولیپوپروتئین (APOE) در ایجاد و پیشرفت بیماری آلزایمر مورد مطالعه قرار گرفته است. برای مثال محققان میدانند که داشتن یک متغیر ژنی APOE4 خطر بروز آلزایمر را دو تا چهار برابر افزایش میدهند. داشتن دو نسخه از این متغیر ژنتیکی نیز با افزایش ۱۲ برابری احتمال ابتلا همراه است. APOE در ترکیب با چربیها، آپولیپوپروتئین را ایجاد میکند. آپولیپوپروتئین به انتقال و تنظیم سطوح کلسترول در جریان خون کمک میکند.
اما نسخهی E4 از این ژن برای مغز مخرب است. چندین مطالعه نشان دادهاند که این متغیر ژنتیکی خطر تشکیل مواد سمی آمیلوئید-بتا و تائو را افزایش میدهد. پژوهشگران دریافتند که پروتئین APOE4 در مغز انسان، ترکیب پاتوژنیک دارد. یعنی در مغز شکل غیرنرمالی دارد که نمیگذارد پروتئین درست کار کند. این شکل غیرنرمال به یکسری مشکلات ایجادکنندهی بیماری میانجامد. نورونهای بیانکنندهی APOE4 سطوحفسفریلاسیون تائوی بالاتری دارند. همچنین، تولید پپتیدهای آمیلوئید-بتا نیز در این افراد بالاتر است که به از بین رفتن نورونهای گاباارژیک میانجامد. سطوح بالای فسفریلاسیون تائو ربطی به افزایش تولید پپتیدهای آمیلوئید- بتا ندارد.
درمان زوال عقل با رژیم MIND
زوالعقل و کاهش عملکرد مغز ازجمله مواردی است که با افزایش سن گریبانگیر بسیاری از افراد میشود. مغز نیز همانند سایر اعضای بدن برای عملکرد بهتر به تغذیه مناسب نیاز دارد. رژیم MIND برای جلوگیری از زوال عقل و نیز جلوگیری از روند کاهش عملکرد مغز طراحی شده است. این رژیم ترکیبی از رژیم مدیترانهای و رژیم DASH (رژیم غذایی برای متوقف کردن فشار خون بالا) است که با هدف ایجاد یک الگوی غذایی مخصوص برای حفظ سلامت مغز طراحی شده است. این نوع رژیم غذایی بر روی ذهن و قدرت مغز تمرکز دارد. رژیم مدیترانهای بر اساس غذاهای محلی و ناحیهای است و بیشتر بر روی میوهها، سبزیجات، حبوبات، عدس و غلات سبوسدار تمرکز دارد و مصرف گوشت قرمز، لبنیات، شیرینیها و غذاهای حاوی چربی را محدود میسازد.
مغز نیز بهطور خاص نسبت به این حالت آسیبپذیر است. التهاب درواقع همان پاسخ طبیعی بدن نسبت به آسیبدیدگی و عفونت است. اما اگر بهدرستی تنظیم نشود، میتواند مضر باشد و در ابتلا به بسیاری از بیماریهای مزمن نقش داشته باشد. استرس اکسیداتیو و التهاب در مجموع میتوانند برای مغز مضر باشند. این دو عامل در سالهای اخیر، مولفهی اصلی برخی از روشها برای جلوگیری و درمان بیماری آلزایمر بودهاند. پیروی از رژیمهای مدیترانهای و DASH در کاهش سطح استرس اکسیداتیو و التهاب نقش دارد. از آنجایی که رژیم MIND ترکیبی از این دو دستور غذایی است، پس میتوان نتیجه گرفت که احتمالا اثرات آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی را بههمراه خواهد داشت. آنتیاکسیدان موجود در توتها و ویتامین E موجود در روغن زیتون، سبزیجات برگدار و مغزها میتوانند از طریق حفاظت در برابر استرس اکسیداتیو، به بهبود عملکرد مغز کمک کنند.
علاوه بر این، اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در ماهی به تاثیر مثبت کاهش التهاب در مغز شهرت دارند؛ همچنین سرعت از بین رفتن عملکرد مغز را کاهش میدهند. پژوهشگران همچنین معتقدند که رژیم MIND میتواند از طریق کاهش پروتئینهای آمیلوئید-بتا، فوایدی را برای مغز بههمراه داشته باشد. مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی نشان دادهاند که آنتیاکسیدانها و ویتامینهای موجود در مواد غذایی توصیهشده در رژیم MIND، در جلوگیری از تشکیل پلاکهای آمیلوئید-بتا در مغز نقش دارند. رژیم MIND همچنین خوردن غذاهای حاوی چربیهای اشباعشده و چربیهای ترانس را محدود میکند. تحقیقات نشان دادهاند که این غذاها باعث افزایش سطح پروتئین آمیلوئید-بتا در مغز موشها میشود. پژوهشگران با مطالعات انسانی به این نتیجه رسیدهاند که مصرف این چربیها میتواند خطر ابتلا به آلزایمر را دو برابر کند.
بیشتر بخوانید:
زوال عقل و علت زوال عقلی چیست؟
ارتباط بین آهسته قدم زدن میانسالان و خطر ابتلا به زوال عقل
زوال عقل چیست و چه عواقبی دارد؟
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم
- برچسبها
- زوال عقل
دیدگاه ها