زوال عقل (Dementia) چیست؟
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با زوال عقل و علل زوال عقل آشنا شوید.
زوال عقلی چیست؟
دمانس (به انگلیسی: dementia)، یا خِرَدسودگی، (عربی:زوال عقل)، در پزشکی و روانپزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضوی مغز که با تغییر شخصیتو نئاندرتال شدن و موقعیتناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است. شایعترین نوع دمانس، زوال عقل سالخوردگی یا بیماری آلزایمر است. از دیگر عوامل ایجاد دمانس میتوان به سکته مغزی، روانآشفتگی (دلیریوم) ناشی از سمی شدن بدن در اثر مواد مخدر و روانگردان و بیماریهای ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود.
این بیماری در موسی سانان شیوع زیادی پیدا کرده طبق تعریف، خردسودگی عبارت است از تخریب پیش رونده کارکردهای شناختی که در زمینهای از هشیاری کامل (بدون وجود دلیریوم بسته به نوع عامل آن) بروز میکند. دمانس از علائم بیماری و به صورت مجموعهای از عملکردیهای بد بالینی شامل اختلالاتی در حافظه، زبانپریشی، تغییرات روانشناختی و روانپزشکی و مختل شدن فعالیتهای روزمره تظاهر مییابد.
دمانس ( dementia )٬ یا زوال عقل، در پزشکی و روانپزشکی٬ اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضوی مغز، که با تغییر شخصیت و موقعیتناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است.
شایعترین نوع دمانس٬ زوال عقل سالخوردگی یا آلزایمر است. از دیگر عوامل ایجاد دمانس میتوان به سکته مغزی٬ دلیریوم ناشی از توکسیک شدن بدن در اثر مواد مخدر و روانگردان و بیماریهای ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود.
افراد مبتلا به به زوال عقل ممکن است دچار گیجی باشند، قادر به یادآوری مطلب نباشند یا مهارت هایی که داشته اند از جمله فعالیت های عادی روزمره را از دست بدهند.سرانجام ممکن است آنها اعضای خانواده یا دوستان را نشناسند و ممکن است این افراد مضطرب به نظر آیند.زوال عقل در افراد سالمند شایع تر است اما، پیامد طبیعی سالمندی نیست.
علائم و نشانه های زوال عقل عبارتند از:
– از دست دادن تدریجی حافظه
– گیجی
– تفکر مبهم، شامل عدم توانایی حل مسئله
– رفتار مضطربانه یا توهمات
– گم شدن بیمار در اماکنی که قبلاً با آنها آشنا بوده است.
– بی علاقگی نسبت به انجام فعالیت های روزانه
بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است. در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر سلول های عصبی مناطقی از مغز که مرتبط با عملکرد حافظه است از بین می روند. همچنین در این افراد پروتئین های غیر طبیعی در برخی از سلولهای مغز تجمع می یابند.اغلب، بیماری آلزایمر افراد سالمند را گرفتار می کند. اما گاهی اوقات ممکن است در افراد جوان تر نیز آغاز شود.
علت بیماری آلزایمر
علت بیماری آلزایمر ناشناخته است. عوامل خطر ساز برای بیماری آلزایمر شامل سابقه خانوادگی، وجود یک ژن اختصاصی و سن بالا می باشد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
علائم بالینی دمانس
به طور کلی تشخیص دمانس بر اساس معاینه بالینی بیمار، از جمله معاینه وضعیت روانی و اطلاعات به دست آمده از خانواده، دوستان و غیره صورت میگیرد. بعضی از خصوصیات مشترک بین انواع دمانسها عبارتند از:
شخصیت
تغییرات در شخصیت افراد مبتلا به دمانس به خصوص برای خانواده فرد ناراحتکنندهاست. خصوصیات شخصیتی فرد ممکن است در اثر دمانس تشدید شود. در ضمن فرد مبتلا به دمانس ممکن است درونگرا شود و اهمیتی به تأثیر رفتار خود بر دیگران ندهد.
توهمات و هذیانها
حدود ۲۰ تا ۳۰٪ بیماران مبتلا به دمانس (در درجه اول بیماران مبتلا به آلزایمر) دچار توهم میشوند و ۳۰ تا ۴۰٪ آنها هذیان دارند که عمدتاً از نوع پارانویا یا گزند است که عمدتاً ماهیت نامنظم دارد.
خلق
افسردگی و اضطراب تقریباً در ۴۰ تا ۵۰ ٪ بیماران مبتلا به دمانس نشانه عمدهای به حساب میآید بیماران مبتلا به روانپریشی همچنین ممکن است بدون عامل برانگیزنده آشکار خنده یا گریه بیمارگون از خود نشان بدهند.
تغییرات شناختی
در بیماران مبتلا به دمانس علاوه بر زبان پریشی، کردار پریشی و ادراکپریشی نیز شایع است. همچنین حملات تشنجی، تظاهرات عصبی غیر معمول، رفلکسهای ابتدایی مانند چنگ زدن و مکیدن نیز در این گونه افراد مشاهده میشود.
واکنش بحرانی
توانایی بیماران مبتلا به دمانس در نگرش انتزاعی کاهش مییابد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
عوامل افزایشدهنده خطر
۱. سن بالای 60 سال
۲. بالا بودن فشار خون یا بیماری آترواسکلروز (تصلب شرایین)
--------------------------------------------------------------------------------------------------
پیشگیری:
۱. در مورد بیماریهای زمینهای باید درمان مناسب انجام شود.
۲. خود را در برابر آسیب به سر محافظت کنید. در اتوموبیل کمربند ایمنی را ببندید. به هنگام راندن دوچرخه، موتورسیکلت، و ورزشهای پر برخورد از کلاه ایمنی استفاده کنید.
۳. برای پیشگیری از آترواسکلروز، سیگار نکشید، چربی کمتر بخورید، مرتباً ورزش کنید، و هر مقدار که میتوانید استرس خود را کم کنید.
۴. از پزشک خود درباره اقدامات پیشگیرانه راهنمایی بخواهید.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
عواقب مورد انتظار در زوال عقلی
این بیماری در حال حاضر علاجناپذیر است. مصرف داروها ممکن است از بدتر شدن بیماری جلوگیری کند، اما نمیتواند آن مقدار از کارهای مغز که از دست رفته است را دوباره برگرداند.
عوارض احتمالی
عفونتها، یبوست، زمین خوردن و صدمات دیگر، و تغذیه نامناسب. این عوارض به این علت ایجاد میشوند که فرد بیمار نمیتواند از خود مراقبت کند.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
درمان زوال عقلی
۱. تغییرات رفتاری اولیه را متوجه شوند و سریعاً به پزشک اطلاع دهند.
۲. برای بیمار یادآورهایی مثل ساعت، تقویم روزانه، یا برچسب اسامی فراهم کنند. به بهداشت وی کمک کنید.
۳. تغییرات در محیط اطراف و کارهای روزانه را به حداقل برسانید.
۴. بیمار را تشویق به فعالیتها و تماسهای اجتماعی نمایید.
۵. با احترام و مهربانی با بیمار رفتار کنید.
۶. در صورتی که بیمار نتواند به مراقبت از خود بپردازد، باید یک محیط حفاظت شده و بدون پیش داوری فراهم شود. اگر نتوان بیمار را در خانه نگاه داشت، باید وی را به یک مرکز نگهداری مناسب انتقال داد.
۷. مرتباً برای ملاقات پیش وی بروید حتی اگر شما را نشناسد.
۸. برای افراد خانواده نیز میتوان جلسات مشاوره یا روان درمانی ترتیب داد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
داروها زوال عقلی
داروهایی که برای درمان سایر بیماریها مورد استفاده قرار میگیرند ممکن است باعث گیجی یا خوابآلودگی شوند؛ از پزشک خود در مورد تغییر یا قطع مصرف آنها سؤال کنید. داروی مناسب برای درمان بیماری زمینهای.
فعالیت
بیمار را تشویق کنید تا حدی که میتواند فعالیت داشته باشد. خانه را از جهت احتمال بروز حوادث ایمن کنید. در زمینه جلوگیری از گم شدن بیمار اقدامات لازم را به عمل آورید.
رژیم غذائی
بیمار باید یک رژیم غذایی متعادل داشته باشد.
در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمائید:
اگر شما متوجه علایم زوال عقل در یکی از اعضای خانواده شدهاید.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
دیدگاه ها