هر آنچه باید در مورد خارش کف دست بدانید!

خارش کف دست و درمان های آن

خارش کف دست گاهی اوقات به قدری قوی است که تبدیل به یک عارضه آزاد دهنده می شود. کف دست و نوک انگشتان ما هزاران پایانه های عصبی دارد به همین دلیل بسیار حساس هستند.

دانشمندان می گویند که نوک انگشتان بافتی در ابعاد نانومتر دارند. این به این معنی است که خارش کف دست می تواند شدیدتر از خارش دیگر قسمت های بدن باشد.

اگر پوست کف دستتان خارش دارد می تواند فعالیت های روزانه شما را مختل کند. این خارش گاهی به قدری مصر است که خواب شبانه را به شما تلخ می کند.

بسته به علت خارش کف دست عوارض بسیاری از جمله خشکی پوست، ترک خوردن آن، ضایعات و تکه های قرمز پوستی شما را تهدید می کند.

سیار بعید است که خارش کف دست نشانه ای از یک بیماری وخیم باشد. معمولا، مشکلات پوستی مانند اگزما، پسوریازیس، عفونتهای قارچی و یا آلرژی می تواند علت ریشه ای خارش پوست در کف دست باشد.

بسیاری از زنان باردار نیز از خارش کف دست و کف پا شکایت دارند. با وجود این، این نوع از خارش در موارد نادر می تواند نشانه ای از مشکل جدی باشد.

علت خارش کف دست

1. اگزمای دست
2. واکنش‎های آلرژیک
3. دیابت
4. واکنش به دارو
5. سیروز
6. اختلالات عصب

وضعیت های شایعی که باعث خارش کف دست می شوند

1. اگزمای دست

بر مبنای اعلام "انجمن ملی اگزما" در حدود 10 درصد مردم در ایالات متحد آمریکا دچار اگزمای دست هستند. این اختلال غیر مُسری سبب بروز خارش کف دست، سرخی پوست، ترک پوست، خشکی پوست و گاهی از اوقات بروز تاول می‎شود.

یک ساب تایپ اگزمای دست به نام اگزمای دیسیدوریک وجود دارد که سبب می‎شود تا فرد مبتلا، به تاول‎های کوچک خارش‎دار به ویژه در دست و گاهی از اوقات در پا دچار شود.

مردمی که در معرض بیشترین احتمال ابتلا به اگزمای دست قرار دارند شامل افرادی هستند که به بعضی پیشه‎های خاص اشتغال دارند که مستلزم قرار گرفتن در معرض رطوبت بیش از حد یا مواد شیمیایی مضر است.

افراد شاغل در معرض خطر ابتلا به اگزمای دست عبارتند از:

• افراد شاغل در تدارکات غذا
• نظافتچی‌ها
• آرایشگران
• متخصصان مراقبت‌های پزشکی
• مکانیک‎ها

افراد دارای تاریخچۀ خانوادگی اگزمای دست نیز در معرض ریسک بالاتری برای ابتلا به این وضعیت قرار دارند.

2. واکنش‎های آلرژیک

برخی از اوقات خارش کف دست نتیجۀ تکرار تماس با یک مادۀ تحریک کننده شیمیایی است که در نهایت به بروز واکنش آلرژیک منجر می‎شود. این اختلال درماتیت تماسی نام دارد. واکنش آلرژیک می‎تواند در فاصلۀ 48 تا 86 ساعت پس از تماس با مادۀ آلرژی‎زا ایجاد شود.

مواد آلرژی‎زا یا تحریک کنندۀ شایع عبارتند از:

1. فلزات، مثل حلقه‎ها و دیگر جواهرات
2. عطرها
3. دستکش‎های لاتکس
4. صابون‎ها
5. ضد عفونی کننده‎ها
6. مواد ضد عفونت یا ضد باکتری
7. گرد و غبار و روغن
8. آب‌ها‌ی دارای مقادیر بالای کلر

ممکن است پیش از توسعۀ واکنش‎های آلرژیک تماس‌های مکرری انجام گیرد. دلیلش این است که پس از مدتی بدن شروع به آزاد کردن هیستامین‎های مسبب خارش می‎کند که باعث تحریک پوست می‎شوند.

3. دیابت

وقتی فردی دچار دیابت می‎شود، بالا بودن بیش از حد قند خون می‎تواند سبب خشکی پوست و نیز احساس خارش شود. این خارش پوست ممکن است با / یا بدون توده‎های گوشتی رنگ یا قرمز روی کف دست و دیگر نواحی بدن ظاهر شود.

4. واکنش به دارو

گاهی از اوقات خارش پوست می‎تواند بیش از آنکه نتیجۀ تماس دست با چیزی باشد ناشی از خوردن یک چیز محرک باشد. وقتی فردی دچار واکنش خفیف آلرژیک به یک داروی جدید است، واکنش‌های آلرژیک بدن می‎توانند سبب ایجاد خارش شوند.

کف دست‎ها به طور مشخص ممکن است در این موارد دچار خارش گردد زیرا هیستامین‎ها گرایشی به تجمع بیشتر در دست و پا از خود نشان می‎دهند. افراد، مگر در شرایط بروز علایم شدید، باید پیش از قطع مصرف هر داروی نسخه‎ای با پزشک مشورت کنند.

5. سیروز

یک اختلال خوایمنی به نام کولونژیت صفراوی اولیه یا سیروز صفراوی اولیه (PBC) می‎توانند سبب ایجاد خارش و لکه‎دار شدن پوست گردد.

PBC به مجاری صفرا که کبد را به معده متصل می‎کنند آسیب می‎زند. صفرایی که بین کبد و معده در حرکت است در کبد جمع می‎شود و این سبب آسیب دیدن و زخم کبد می‎گردد. در کنار خارش کف دست، فرد دچار این اختلال ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• لک برداشتن کف دست
• تهوع
• درد استخوان
• اسهال
• تیره رنگ شدن ادرار
• یرقان

PBC در زنان بیشتر شایع است و هیچ علت شناخته شده‎ای برای آن وجود ندارد. برای کاهش علایم خارش ممکن است برای فرد دچار PBC دارویی به نام کولستیرامین (کستران) تجویز شود.

6. اختلالات عصب

گاهی از اوقات صدمه دیدن عصب دست بر اثر اختلالاتی مثل دیابت می‎تواند باعث خارش کف دست شود. دیگر اختلالات عملکرد عصب دست شامل سندرم تونل کارپال می‎توانند اثرات مشابه در پی داشته باشند.

در سندرم تونل کارپال، فشار بر عصب مدیان دست سبب بروز بی‎حسی، ضعف، خارش، و درد دست می‌شود. خارش یا احساس ناراحتی معمولاً در ناحیۀ کف دست بروز می‎کند و غالب اوقات شب‌ها دچار فرد می‎شود.

اگر ظن به سندرم تونل کارپال وجود داشته باشد فرد باید به پزشک مراجعه کند. دکتر ممکن است اجتناب از انجام فعالیت‎های تکراری یا استفاده از مچ‎بند را توصیه کند. در موارد شدید انجام جراحی گزینه‎ای برای کاهش فشار عصب مدیان است.

7. خشکی پوست

خشکی پوست گاهی اوقات منجر به پسوریازیس و یا اگزما می شود. علاوه بر این، عاملی نیز برای خارش کف دست است. این نوع خارش معمولا بدون قرمزی یا التهاب است. اغلب خشکی پوست به دلیل شرایط زیست محیطی ایجاد می شود.

به عنوان مثال، استفاده از حرارت مرکزی و یا تهویه مطبوع می تواند هوای خانه را خشک کند. در این شرایط اگر دست ها را زیاد با آب گرم و مواد شوینده بشویید لایه های محافظتی آن را برداشته و باعث خشکی دست می شوید.

اگر کف دستهایتان خشک و خارش دار است باید آن ها را به طور منظم مرطوب نگه دارید. روغن زیتون و روغن نارگیل مرطوب کننده طبیعی پوست هستند که می تواند خارش را نیز کاهش دهند.

برای تسکین خارش کف دست ۲ الی ۳ بار در روز مقدار کمی از روغن زیتون یا روغن نارگیل را به منطقه آسیب دیده، برای مرطوب کردن پوست بمالید.

8. کلستاز بارداری

خارش کف دست در زنان باردار به خصوص در سه ماهه سوم بارداری شایع است. خارش شدید کف دست و پا در حاملگی ، کلستاز بارداری نام دارد.

معمولا هنگامی که کودک به دنیا می آید، خارش به خودی خود در عرض چند روز از بین می رود. خارش کف دست دردوران بارداری باعث خارش شدید شده و در شب نیز بدتر می شود و می تواند خواب را تحت تاثیر قرار دهد.

گاهی این خارش می تواند نشانه ای از یک بیماری کبدی باشد که می تواند سلامت نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد.

9. اریتما

عفونت یا داروها می توانند یک واکنش پوستی به نام اریتما ایجاد کنند. این عارضه باعث ایجاد نقاط خارش دار قرمز می شود. همراه با خارش، سردرد، زخم های داخل دهان، درد مفاصل و حساسیت به نور نیز از علائم این بیماری است.

محققان مرکز پزشکی دانشگاه مریلند معتقدند که برجستگی های خارش دار ناشی از اریتم معمولا در کف دست، آرنج، پا و زانو مشاهده می شود. برای درمان اریتما،مهم است آنچه باعث بثورات خارش دار شده است را شناسایی کنید. برای تشخیص مناسب باید به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از خارش کف دست

اگر کسی دچار اختلالاتی مثل درماتیت تماسی یا اگزمای دست باشد اجتناب از محرک‎های شناخته شدۀ وضعیت ممکن است به پیشگیری از عود وضعیت کمک کند.

اگر علت بروز خارش کف دست مشخص نباشد انجام تست پوست برای استفاده از لوسیون‌ها یا کرم‎های جدید برای دست ارزش انجام را دارد. برای این کار مقدار کمی از فرآورده را برای تست روی ناحیۀ کوچکی از پوست بمالید و برای اطمینان از عدم ایجاد واکنش آلرژیک تا صبح روز بعد صبر کنید.

دیگر اقدامات برای پیشگیری از خارش دست شامل موارد زیر است:

1. اجتناب از پوشیدن دستکش‌های ساخته شده با مواد سنتتیک. استفاده از دستکش نخی برای دست کمتر تحریک کننده خواهد بود.
2. شستشوی دست با آب ولرم. از شستشوی دست با آب بیش از حد گرم یا سرد خودداری شود.
3. استفاده از صابون‌ها یا شوینده‎های غیر معطر برای شستن دست.
4. استفاده از مرطوب کننده بلافاصله پس از خشک کردن دست. انواع دارای محتوی روغن بیشتر احتمالاً باعث احتباس بیشتر مرطوب کننده می‎شود.
5. استفاده از مرطوب کننده‎های توصیه شده توسط "انجمن ملی اگزما"
6. استفاده از دستکش در هنگام کار با مواد شیمیایی یا شوینده‎ها. افراد می‎توانند در بسیاری مواقع برای پیشگیری از تحریک پوست به جای دستکش لاتکس از دستکش نخی استفاده کنند.
7. خودداری از مصرف مواد ضد عفونی بر مبنای ژل زیرا این فرآورده‌ها اغلب اوقات حاوی مقادیر زیادی الکل خشک کننده هستند.

درمان خارش کف دست

درمان به صورت تعیین کننده‎ای به علت بروز خارش در کف دست بستگی دارد. برخی درمان‌های توصیه شده عبارتند از:

استفاده از پارچه خنک و مرطوب

گذاشتن یک پارچۀ خنک و مرطوب به مدت 5 تا 10 دقیقه روی کف دست می‎تواند به کاهش حس خارش کمک کند. آیس پک نیز می‎تواند تأثیر مشابهی داشته باشد.

استروئیدهای موضعی

کورتیکوستروئیدها می‎توانند خارش و سرخی کف دست را در کوران عود این اختلال کاهش دهند. این داروها هم به صورت غیر نسخه‎ای و هم بر مبنای تجویز پزشک در دسترسند. از کاربرد کرم‎های استروئیدی به طور منظم باید خودداری کرد زیرا این داروها می‎توانند سبب نازک شدن پوست شوند.

مرطوب نگه داشتن پوست

مرطوب کردن پوست می‎تواند به کاهش خارش کمک کند. نگه داشتن مرطوب کننده در یخچال میزان اثربخشی این درمان را افزایش می‎دهد. اگر خارش بر اثر اگزما ایجاد شده باشد، مرطوب نگه داشتن دست به ویژه پس از شستشو یا در هنگامی که دست مشخصاً حالت خشکی یافته است اهمیت دارد.

درمان با نور ماوراء بنفش

این احتمال وجود دارد که افراد دچار اگزمای دست یا تحریک‎پذیری شدید، به درمان با نور فرابنفش خوب جواب دهند. نگه داشتن دست در معرض یک شعاع نوری خاص که اشعۀ فرابنفش ساطع می‎کند می‎تواند به کاهش علایم کمک نماید.