خارش بدن و ۱۰ راه ساده برای درمان آن

خارش بدن و مشکلات حاصل از آن

خارش بدن ممکن است در اثر مشکل بسیار جدی مانند ( نارسایی کلیه یا دیابت ) و یا می تواند در اثر چیزی با شدت کمتر از قبیل پوست خشک و یا نیش حشرات باشد. خارش بدن یک حسِ ناخوشایند است که فرد را متمایل به خاراندن بدن می‌کند. این حس، یکی از شایع‌‌ترین شکایات پوستی است و گاهی آن‌قدر شدید می‌‌شود که خواب و آرامش را از فرد می‌گیرد و بیمار با خاراندن‌های مکرر، بدنش را زخم می‌کند.

همه ما اغلب خارش بدن را تجربه می کنیم و این حالت در بیشتر اوقات مسأله ای طبیعی است که دلیلی برای نگرانی در مورد آن وجود ندارد. اما زمانی که خارش شکلی مزمن پیدا می کند یا در نقطه ی خاصی از بدن رخ می دهد نباید نسبت به آن بی توجه باشیم چون ممکن است از علائم بیماری جدی ای باشد.

خارش بدن علل مختلفی دارد مانند واکنش‌های آلرژیک، نیش حشرات، عفونت‌های پوستی، آب‌وهوای خشک، صابون‌ها، مواد شوینده و حتی برخی از داروها باشد.

اگر علت خارش مشخص نیست. مراجعه به پزشک مهم است دکتر می تواند علت زمینه ای را پیدا و نسبت به درمان، برای تسکین خارش اقدام کند. داروهای خانگی مانند کرمهای مرطوب کننده برای تسکین خارش کار خوبی است .

علت خارش بدن چیست؟

علت واقعی خارش بدن اغلب ناشناخته است; اما به طور کلی خارش ناشی از تحریک اعصاب پوستی است. خارش بدن می تواند علامتی از یک بیماری پوستی و یا یک بیماری داخلی یا مسائل عصبی روانی و یا ترکیبی از این حالات باشد. بیماری های کبدی، یرقان های انسدادی، دیابت، کم کاری و پرکاری تیروئید، کم خونی، فقر آهن، بعضی بیماری های انگلی و بعضی سرطان ها می توانند سبب خارش شوند. از شایع ترین علل خارش، نارسایی کلیه است که موجب خارش های شدید و غیرقابل کنترل می شود. واکنش حساسیتی نسبت به فلزی خاص، عطر و اسانس، التهاب مزمن پوست و نیش حشرات و بیماری های پوستی شدید مانند اگزمای پوستی نیز می تواند با خارش همراه شوند.

بیماری های کبدی مختلف می توانند با خارش همراه باشند و بطور کلی 20 تا 50 درصد بیماران مبتلا به یرقان (زردی) خارش دارند. خارش در این افراد احتمالاً منشأ مغزی دارد، زیرا مشاهده شده است که در سیستم اعصاب مرکزی، سطح پپتیدا اوپیوئید (مخدر) افزایش یافته و گیرنده های آنها کاهش یافته است .

در این افراد، سطح اسیدهای صفراوی سرم با شدت خارش هماهنگی ندارد. سیروز صفراوی اولیه نیز یکی از بیماری های کبدی است که بیشتر در خانم های بالای 30 سال رخ داده و می تواند با خارش شدیدی همراه باشد .

از بیماری های داخلی، نوعی پرخونی به نام پلی سیتمی ورا وجود دارد که در آن بیش از یک سوم افراد از خارش رنج می برند. خارش این افراد بیشتر با تغییرات حرارت و به خصوص دقایقی بعد از استحمام است. علت خارش در این بیماری مشخص نیست، ولی آسپیرین موجب تخفیف فوری خارش در آنها می شود (تحت نظر پزشک) .

از بحث بیماریهای داخلی که بگذریم، بیماری های پوستی متعددی وجود دارند که خارش در آنها وجود داشته یا علامت و شکایت اصلی است. به عنوان مثال مشخصه اصلی بیماری هایی مانند اگزمای سرشتی، گال و درماتیت هرپتی فرم، خارش فراوان است. بیشتر خارش ها با گرما تشدید می شوند .

همچنین استرس، اضطراب و ترس می تواند خارش را تشدید نمایند. اکثر خارش ها، شب هنگام زمانی که فرد از کار و فعالیت روزانه فارغ می شود، تشدید می یابند.

کانال گوش خارجی، پل و سوراخ بینی و ناحیه اطراف مقعد و ناحیه تناسلی نواحی مستعد خارش محسوب می شوند. برخی خارش ها در حیطه بیماری های پوست و مو بسیار مرتبط با مسایل روحی و روانی هستند که به همین علت به آنها درماتیت های عصبی (نورودرماتیت) می گویند .

در این بیماریها، فرد تمایل بسیار زیادی به خاراندن برخی نواحی در دسترس پوست مثل ناحیه پشت گردن، پلک فوقانی، ناحیه تناسلی و پشت پا یا جلوی ساق پا دارد .

عواملی که باعث خارش بدن می شوند

پوست خشک

یکی از اصلی‌ترین دلایل خارش پوست، خشک بودن آن است که علائم خارجی هم نشان نمی‌دهد. در افرادی که سن بالاتری دارند، همچنین کسانی که سیگار می‌کشند، افرادی که ساعات زیادی را زیر نور آفتاب می‌گذرانند و یا محصولات آرایشی بسیاری را مصرف می‌کنند، خشک شدن پوست بدن همراه همیشگی آنها است. البته فصل خشک مانند پاییز و زمستان و همچنین آب و هوای خشک هم در خارش پوست تأثیرگذار است.

زمانی که پوست خشک باشد، زبر شده و پوسته‌پوسته می‌شود ولی نباید علائمی از برجستگی یا تورم روی سطح پوست مشاهده شود. پس اگر برآمدگی روی سطح پوستتان ایجاد شد، باید دنبال دلیل دیگری برای خارش پوست باشید. پوست خشک موجب خارش بدن می‌شود ولی معمولاً این اتفاق به صورت مداوم تکرار نمی‌شود.

اولین راهکاری که برای درمان خارش پوست در پوست خشک پیش می‌گیرید، این است که روزی سه تا چهار مرتبه سطح پوست بدن خود را با کرم و لوسیون‌های مرغوب آب‌رسانی و مرطوب کنید. همچنین مدت زمانی که درون حمام سپری می‌کنید را کاهش دهید. یکی دیگر از روش‌های معمول برای درمان خشکی پوست، استفاده از کرم‌هایی است که دارای ۱% هیدروکورتیزون هستند. اگر بعد از یک هفته استفاده تغییری حس نکردید، به پزشک مراجعه کنید.

بیماری درماتیت آتوپیک

این بیماری نوعی بیماری پوستی و خارش‌دار است که البته رایج‌ترین نوع اگزما شناخته می‌شود. اگزمای پوستی چیست؟ این بیماری به صورت خشکی، قرمزی و التهاب پوست ظاهر می‌گردد. اگر این بیماری به سطح عفونی خود برسد، روی سطح پوست برآمدگی و جوش‌های ریز و آبداری ظاهر می‌شود که ممکن است بترکد و یا پوسته‌پوسته شود.

یکی از پایه‌های اصلی درمان اگزمای پوستی رطوبت دهی به بدن است. این نکته در افرادی که دچار اگزمای پوستی متوسط هستند به راحتی جوابگو است. محصولات مراقبتی پوست مانند صابون و شوینده‌ها را با دقت انتخاب کنید و به هیچ وجه به سراغ محصولات معطر نروید. ورقه‌های خشک‌کن، لباس‌هایی که ایجاد خارش می‌کنند و همچنین دوش آب داغ شرایط را تشدید می‌کنند. پمادهای دارای استروئید که به پماد درمان اگزما معروفند، به صورت موضعی تا حد زیادی علائم این بیماری را درمان می‌کند. با مراجعه کردن به پزشک متخصص، روش‌های درمانی مؤثرتر و البته جدیدتری پیش رویتان قرار می‌گیرد.

حساسیت پوستی

این نوع از خارش پوست بدن در زمانی ایجاد می‌شود که فرد در تماس با چیزی قرار می‌گیرد که به آن حساسیت دارد. این ماده حساسیت‌زا می‌تواند مواد شیمیایی، رنگ، پشم، عطر و گاهی حساسیت‌های خوراکی باشد. در این حالت گاهی تاول و تورم‌هایی ایجاد می‌شود که درون خود مایع به همراه دارند. در بسیاری از مواقع، علائم خارش پوستی مشابه اگزما هستند.

آلرژی پوستی در همه مواقع به راحتی تشخیص داده نمی‌شوند چون گاهی چند روز بعد از تماس عارضه نمود پیدا می‌کند. حتی دیده شده است که حساسیت‌های پوستی به صورت ناگهانی به ماده‌ای ایجاد می‌شود که شاید سال‌ها هیچ علائمی نشان نداده است و اینجاست که سیستم ایمنی بدن تصمیم می‌گیرد چه کاری انجام دهد!

برای درمان خانگی حساسیت پوستی، می‌توانید با مرطوب کننده‌های درمانی و پمادهای حاوی کورتیکو استروئید موضع مشخص را تیمار کنید. اگر شرایط وخیم شد و علائم نگران‌کننده‌ای به چشم خورد، برای درمان حساسیت پوستی حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

گیاهان سمی

تماس با گیاهان سمی که در چمنزار و طبیعت به صورت خودرو رشد می‌کنند، یکی دیگر از علائم بروز خارش پوست است. در برخی مواقع این گیاهان تا حدی حساسیت‌زا هستند که یک برخورد کوچک با آنها می‌تواند خارش پوست را به همراه داشته باشد. بهتر است این گیاهان را بشناسید و به‌هیچ‌وجه به آنها دست نزنید. درصورتی‌که در معرض گیاهان سمی قرار گرفتید، از پمادهای موضعی استفاده کنید، دوش آب سرد بگیرید و خمیری از جوش شیرین و آب را روی محل تماس بمالید.

بیماری پسوریازیس

پسوریازیس یک بیماری پوستی خود ایمنی است که موجب می‌شود سلول‌های پوستی چرخه زندگی خود را سریع‌تر از حد معمول پیش بگیرند. به دنبال این بیماری، سلول‌های روی سطح پوست به شکل پوسته‌پوسته و لکه‌های قرمز انباشته می‌شوند. این علائم به غیر از خارش، در برخی موارد دردناک هم هستند.

در برخی مواقع درمان‌های موضعی می‌تواند موجب بهبود پوست و علائم شود، ولی در بیماری‌های پیشرفته، پزشک به سراغ درمان‌های دیگر و از درون بدن یعنی داروهای خوراکی می‌رود. در داروهای بیولوژیک سلول‌های ایمنی سطح پوست متوقف می‌شوند.

عوارض دارو

خارش بدن ممکن از عوارض مصرف دارو باشد. این علائم می‌تواند همراه با بثورات پوستی هم ایجاد شود. اگر علائم پوستی از حد طبیعی خارج شوند، نشان دهنده حساسیت دارویی هستند. پس سریعاً با پزشک خود صحبت کنید تا داروی دیگری جایگزین کند یا دز مصرفی آن را تغییر دهد.

گزیدگی حشرات

زمانی که یک حشره بدن شما را می‌گزد، به دلیل اینکه نیش خود را وارد پوست می‌کند، گاهی مواد آلوده‌ای وارد آن بخش از پوست می‌شود که موجب قرمزی، تورم و خارش بدن می‌گردد. از پمادهای آنتی‌هیستامین به صورت موضعی استفاده کنید تا این التهاب کاهش یابد. اگر در محیطی قرار گرفتید که خطر گزش وجود داشت، پنجره‌ها را ببندید و لباس‌های بلند بپوشید.

بیماری کلیوی

بیمارهای کلیه هم می‌توانند علائم خود را روی سطح پوست بروز دهد و در موارد شدید موجب خارش بدن شوند. کلیه‌ها مواد و عناصر خطرناک و سمی را در درون سیستم بدن تصفیه می‌کنند. اگر در اثر بیماری کلیه این عمل به درستی انجام نگیرد، متابولیت‌هایی ساخته می‌شود که در سطح پوست جمع شده و موجب خارش آن می‌شود. در حقیقت، ۴۰% از افرادی که در مرحله نهایی بیماری کلیوی خود هستند، به خارش بدن دچار می‌شوند. این نوع از خارش سطح وسیعی از پوست را در بر می‌گیرد و خارش بدن در شب به بالاترین حالت خود می‌رسد.

بیماری کبد

کبد هم مانند کلیه در تصفیه سموم بدن نقش دارد. پس مشکلاتی که در کبد ایجاد شود هم می‌تواند موجب خارش بدن گردد. این خارش می‌تواند خفیف یا شدید و محدود به یک نقطه خاص (خارش کف دست و پا) یا در سرتاسر بدن باشد.

خارشی که در اثر بیماری کبد به وجود می‌آید، پیش از دوران قاعدگی و در شرایط استرس‌زا بیشتر می‌شود. خارش بدن در شب هم یکی دیگر از عوارض مشکل کبدی است. خارش‌های خفیف پوستی با مرطوب کننده‌ها و همچنین دوش آب ولرم تسکین پیدا می‌کند.

دیابت

بی‌حسی، مور مور و گزگز شدن از علائم بیماری دیابت است. افرادی که دیابتی هستند، اغلب پوست خشکی دارند که موجب خارش بدن آنها می‌شود. استفاده از صابون و محصولات بهداشتی ملایم و البته کوتاه کردن زمان دوش گرفتن به بهبود خارش بدن این افراد کمک می‌کند. رطوبت رسانی به پوست را فراموش نکنید.

بیماری ام اس و سرطان

خارش بذن در بیماری ام اس در نتیجه مشکلات عصبی بروز می‌دهد و در این حالت هیچ قرمزی یا تورمی روی سطح پوست دیده نمی‌شود. در موارد نادر خارش بدن یکی از علائم سرطان و معمولاً سرطان خون است. بیمار بعد از دوش آب گرم و یا ماندن طولانی مدت در حمام دچار خارش پوست، سردرد و گیجی می‌شوند.

عفونت‌های قارچی

عفونت قارچی پوست سر، قارچ پای ورزشکاران و بسیاری دیگر از عفونت‌های قارچی از دلایل خارش سطح پوست بدن هستند. این بیماری‌ها با درمان‌های ضد قارچی مانند کرم و شامپوهای درمانی بهبود پیدا می‌کند. در موارد حاد به پزشک مراجعه کنید.

بارداری

برخی خانم‌ها در طول دوره بارداری دچار خارش بدن خصوصاً در ناحیه شکم و ران‌ها می‌شوند. در برخی افراد هم مشکلات پوستی مانند درماتیت خود را به صورت وخیم‌تر نشان می‌دهند.

10 راه ساده درمان خارش بدن

به طور کلی برای درمان خارش بدن در خانه می‌توان از کرم و لوسیون‌های مرطوب کننده، کمپرس آب با دستمال یا پارچه مرطوب، دوش آب ولرم، صابون‌های ملایم بدون عطر و رنگ، لباس‌های نخی سبک، نرم و گشاد استفاده کرد. استرس خود را کم کنید و بدن خود را در معرض تغییر دمای زیاد قرار ندهید. از وسایلی که ممکن است خارش ایجاد کنند مانند بدلیجات، وسایل و اکسسوری‌های دارای فلز نیکل و لباس‌های پشمی دوری کنید.

1- نخستین اقدام برای برطرف کردن احساس خارش، استفاده از پمادها و کرم هایی است که مواد موثر در برطرف کردن خارش دارند. می توان برخی از این پمادها را بدون نیاز به نسخه پزشک از داروخانه ها تهیه کرد. همچنین کمپرس آب یخ یا آب و سرکه می تواند خارش را تسکین دهد.
2- چنانچه احساس خارش بیش از ۲ روز ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کنید; چون ممکن است به بیماری های پوستی مبتلا شده باشید.
3- پوست خود را مرطوب نگه دارید. پوست بسیار خشک به آسانی دچار خارش می شود.
4- برای شستن بدن بهتر است از مواد شوینده بدون عطر یا از لوسیون ها و محلول های شوینده استفاده شود. همچنین هرقدر زمان شستشو کوتاه تر و آب خنک تر باشد، بهتر است. پس از شستشو هم می توانید از کرم ها یا لوسیون های مرطوب کننده استفاده کنید.
5 -در برخی موارد به علت گرمای هوا و افزایش درجه حرارت بدن، خارش بروز می یابد یا تشدید می شود که با خوردن مایعات فراوان و خنک کردن پوست می توان آن را برطرف کرد.
6- سرخود هیچ دارویی را مصرف نکنید. برخی از داروها، خود می توانند سبب خارش شوند. استامینوفن کدیین را که بسیاری فراوان و سرخود مصرف می کنند، مثل سایر داروهای مخدر می تواند سبب خارش شود.
7- پوشیدن لباس های سبک و نخی و غیرچسبان و قرار گرفتن در محیط خنک در کاهش خارش موثر است.
8- گاهی می توان با تجویز پزشک از پمادهای موضعی مثل ترکیبات کالامین یا کورتون ها استفاده کرد. در نظر داشته باشید مصرف داروهای خوراکی ضدخارش حتما باید توسط پزشک تجویز شود.
9- در برخی بیماران، خارش هیچ علت پوستی یا داخلی ندارد; بلکه خارش عصبی دارند. در این گروه، مصرف داروهای آرامبخش با تجویز پزشک کمک کننده است.
10- همیشه از ضدآفتاب استفاده کنید; زیرا آفتاب نیز یکی از علل خارش است. آفتاب سوختگی پوست، خود همراه با خارش است. از آن گذشته، آفتاب ، پوست را خشک می کند که این نیز خود موجب خارش می شود حتی در فصول پاییز و زمستان بویژه در شرایط برفی نیز به دلیل انعکاس نور باید از ضدآفتاب استفاده شود ، چراکه می تواند خشکی پوست را تشدید کند.

بیشتر بخوانید:

حساسیت خارش گلو و راههای درمان آن

چه بیماری هایی با خارش پوست شروع میشوند ؟

علل ، تشخیص و درمان فوری خارش پوستی یا formication

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم