نوروپاتی دیابتی (بيماري اعصاب محيطي)چیست؟

علائم نوروپاتي ديابتي چیست؟

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با علت نوروپاتی دیابتی بیشتر آشنا شوید.

نوروپاتی دیابتی

این کلمه از دو واژه نورون به معنی سلول عصبی و پاتی به معنی بیمار شدن و آسیب دیدن تشکیل شده است. آسیب دیدن اعصاب در اثر بالا بودن قند خون را "نوروپاتی دیابتی" می‌نامند. این مشکل یکی دیگر از عوارض کنترل نکردن قند خون در بیماران دیابتی است.شاید دیده باشید دیابتی‌ها از سوزن سوزن شدن و گرفتگی دست‌ها و پاها شکایت دارند که موقتی بوده و متناوبا رخ می‌دهد. این اولین مرحله آسیب اعصاب است (شاخه‌های حسی اعصاب محیطی اولین گروه‌اند که آسیب می‌بینند). به مرور دردها بیشتر و شدیدتر و طولانی‌تر می‌شوند.فقدان حس در پاها که فرد به طور مکرر به پاهای‌اش آسیب و ضربه می‌زند و متوجه آن نمی‌شود و دچار "پای دیابتی" می‌گردد.

به طور متوسط بیماران دیابتی طی 10 تا 20 سال بعد از شروع بیماری دچار آسیب اعصاب می‌شوند، البته بعضی بیماران بسیار سریع‌تر دچار علایم عصبی می‌شوند و بعضی دیگر اصلا گرفتار نمی‌شوند.
هر چه مدت ابتلا به بیماری دیابت بیشتر باشد و هر چه کنترل دیابت ضعیف‌تر باشد، احتمال آسیب اعصاب و شدت آسیب بیشتر خواهد بوددر اثر بیماری دیابت هر قسمتی از اعصاب محیطی و اعصاب خودکار (سمپاتیک‌ها و پاراسمپاتیک‌ها) می‌تواند آسیب ببیند.

اعصاب خودکار به جاهایی عصب‌دهی می‌کنند که عملکرد غیرارادی دارند، مثل قلب، عضلات صاف احشا و ارگان‌های داخلی بدن و غدد.اعصاب محیطی هم به اعصابی اطلاق می‌شود که از جمجمه یا نخاع بیرون می‌آیند. اعصابی که از جمجمه بیرون می‌آیند به چشم‌ها، زبان، صورت، گوش‌ها و... می‌روند و اعصابی که از نخاع بیرون می‌آیند به عضلات ارادی بدن عصب‌دهی می‌کنند. اعصاب نخاعی شاخه‌های حسی نیز دارند که حس‌های لمس، حرارت، درد و... را انتقال می‌دهند.

معمولاً نوروپاتي چه زماني رخ مي‏دهد؟

افراد مبتلا به ديابت ممكن است در هر زماني به نوروپاتي دچار شوند اما علامت‏هاي آشكار نوروپاتي معمولاً در طول 10 سال پس از تشخيص ديابت، پديد مي‏آيند.

مطابق آمارهاي موجود مي‏توان گفت:
• حدود 60 درصد مبتلايان به ديابت به نوروپاتي مبتلا هستند اما علامتي ندارند.
• تقريباً در 30 تا 40 درصد بيماران ديابتي علامت‏هاي نوروپاتي پديدار مي‏شوند.
نوروپاتي ديابتي به طور معمول در افراد سيگاري، بالاي 40 سال و كساني كه در كنترل قندخون دچار مشكل بوده‏اند، رخ مي‏دهد.

-------------------------------------------------------------------------------------

علل ايجاد نوروپاتي ديابتي چيست؟

عوامل مختلفي در ايجاد نوروپاتي ديابتي مؤثرند كه مي‏توان از قندخون و قشارخون بالا در افراد ديابتي نام برد. فشار خون بالا ممكن است از بين رفتن رگ‏هاي خوني كه اكسيژن و مواد غذايي را به اعصاب حمل مي‏كنند،شود. فشارخون بالا سبب تخريب اعصاب نيز مي‏گردد. همچنين قندخون بالا روي بعضي فعاليت‏هاي شيميايي اعصاب اثر مي‏گذارد.

-------------------------------------------------------------------------------------

علامت‏هاي نوروپاتي ديابتي چيست؟

علامت‏هاي نوروپاتي ديابتي گوناگون است. بي‏حسي و كرختي در پاها اغلب نخستين علامت مي‏باشد. گاهي افراد هيچ‏گونه علامتي ندارند در حالي كه بعضي ديگر به علت علامت‏هاي نوروپاتي به شدت ناتوان مي‏شوند. نوروپاتي ممكن است در عده‏اي موجب پيدايش درد و در گروهي ديگر سبب بي‏دردي (حس نكردن درد) گردد.علامت‏هاي نوروپاتي در ابتدا اغلب خفيف هستند و تا مدت‏ها فرد متوجه اين عارضه نمي‏شود.

-------------------------------------------------------------------------------------

آيا نوروپاتي انواع مختلف دارد؟

علامت‏هاي نوروپاتي با توجه به نوع اعصابي كه درگير مي‏شوند متفاوت است. ممكن است اعصاب متعددي درگير شوند و يا فقط يك چند عصب دچار اختلال گردند.

نوروپاتي منتشر حسي- حركتي

اين نوع نوروپاتي شايعترين نوع بيماري است كه سبب تخريب اعصاب محيطي در پاها، ساق پا و دست‏ها مي‏شود و علامت‏ها آن عبارتند از:

• بي‏حسي و كرختي يا عدم احساس درد و حرارت
• درد شديد و گرفتگي در اندام‏ها
• حساسيت بيش از حد به لمس
• از بين رفتن تعادل بدن

لازم به ذكر است كه اين علامت‏ها معمولاً بارزتر هستند. در اين نوع بيماري به علت از دست رفتن حس اندام‏ها ممكن است فرد دچار آسيب‏ها جدي گردد ولي متوجه آنها نشود.

-------------------------------------------------------------------------------------

نوروپاتي كانوني

اين نوع نوروپاتي معمولاً بصورت ناگهاني بروز مي‏كند و روي اعصاب خاصي اثر مي‏گذارد كه علامت‏هاي زير را ممكن است پديد آورد:
1. درد رانها
2. درد شديد در ناحيه لگن
3. درد قفسه سينه، معده يا پهلوها
4. ناتواني در ديدن اشياء
5. دوبيني
6. بي‏حسي يك طرفه صورت
7. مشكلات شنوايي

-------------------------------------------------------------------------------------

نوروپاتي خودكار يا اتونوم

اين نوع بيماري، اعصابي را كه قلب و اندام‏هاي دروني را عصب‏ دهي مي‏كنند دچار اختلال مي‏كند و علامت‏هاي آن عبارتند از:
• اشكال در كاركرد مثانه (عدم تخليه كامل مثانه و تكرر ادرار و...)
• كاهش توان جنسي
• تخليه كند معده
• مشكلات گوارشي مانند احساس پري معده، از دست دادن اشت‏ها و...
• اختلال در بلع غذا
• اسهال يا يبوست
• كاهش وزن
• افت شديد فشار خون زماني كه فرد از حالت نشسته به وضعيت ايستاده بر مي‏گردد.(كاهش فشار خون وضعيتي)
• تعريق

-------------------------------------------------------------------------------------

نوروپاتي چگونه تشخيص داده مي‏شود؟

تشخيص نوروپاتي بر پاية علامت‏ها و معاينات باليني است كه توسط پزشك انجام مي‏گيرد. البته روش‏هاي تشخيصي ديگري مانند نوار عصب نيز وجود دارد.

-------------------------------------------------------------------------------------

نوروپاتی دیابتی چگونه درمان می شود؟

هدف از درمان رهایی از مشکلات ایجاد شده و پیشگیری از تخریب بیشتر اعصاب است. نخستین گام کنترل قند خون است، زیرا از پیدایش مشکلات جدید و بدتر شدن عوارض قبلی پیشگیری می کند.

1- در مواردی که قرص ها نمی توانند قند خون را به خوبی کنترل کنند، تزریق انسولین معمولا مفید واقع می شود.

2- گاهی قرص هایی که برای درمان افسردگی استفاده می شوند، برای درمان نوروپاتی ناشی از دیابت به کار می روند و دارای اثرات مفید در بهبود کیفیت خواب نیز هستند.

3- هنگام شب می توان از مسکن ها استفاده کرد.

4- برای بهبود عوارض گوارشی پیشنهاد می شود تعداد وعده های غذایی را افزایش دهید و میزان غذای مصرفی در هر وعده را کم کنید. همچنین از مصرف غذاهای پرچربی و پرفیبر پرهیز کنید.

5 - برای جلوگیری از ضعف و سرگیجه، تغییر وضعیت ایستادن و نشستن را آهسته انجام دهید. گاهی برای بهبود ضعف اندام ها ممکن است فیزیوتراپی توصیه شود.

6- به دلیل استعداد ابتلا به عفونت ادراری در مبتلایان به نوروپاتی دیابتی، لازم است مبتلایان به دیابت آب و مایعات بیشتری بنوشند و اگر دچار تکرر ادرار هستند سعی کنند به فواصل منظم، مثلا هر 3 ساعت یک بار ادرار کنند.

-------------------------------------------------------------------------------------

دليل اهميت مراقبت ازپا در نوروپاتي ديابتي؟

نوروپاتي يك مشكل شايع دربيماران ديابتي است. اغلب بيماران نسبت به آن آگاه نيستند. نكته مهم كه بايد بخاطرسپرداين است که افرادي كه ازكاهش حس پاهاي خوداطلاعي دارندبايدمراقبت كافي از پاهابعمل آورندوبصورت دوره اي توسط پزشك معاينه شوند.

• كنترل خوب ديابت پيشرفت آسيب عصبي راكاهش ميدهد

مهمترين عامل در پيشگيري از مشكلات پاكنترل صحيح قندخون و رعايت نكات بهداشتي در مراقبت از پاها است كه به مواردي ازآن اشاره مي شود:

• پاهاي خودرامرتب بشوييد وخشك نماييد وكفشهاي مناسب واندازه بپوشيد
• درجه حرارت آب راپيش ازقراردادن پاهادرآب بررسي كنيد
• ناخن ها رابصورت عرضي كوتاه نماييد.
• سيگارنكشيد

-------------------------------------------------------------------------------------

گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی