پوکی استخوان : بهترین و سریع ترین راه درمان پوکی استخوان

چرا دچار پوکی استخوان میشویم؟ آیا درمانی هم دارد؟

با دلگرم همراه باشید تا راه های درمان پوکی استخوان ها را بدانید...

پوکی استخوان باعث ضعیف و سست شدن استخوان ها می شود. در این بیماری استخوان ها به قدری ضعیف می شوند که به زمین خوردن یا حتی فشارهای خفیفی مثل خم شدن یا سرفه کردن باعث شکستگی استخوان و حتی دررفتگی کشکک زانو می شود. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان عموما در نواحی باسن، لگن، مچ دست یا ستون فقرات ایجاد می شود.

استخوان بافت زنده ای است که عموما شکسته یا تعویض می شود. پوکی استخوان زمانی ایجاد می شود که ایجاد استخوان جدید با حذف استخوان قدیمی سازگاری ندارد. پوکی استخوان زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می دهد و محدودیت به قومیت خاصی نمی شود.

اما بیماری پوکی استخوان در زنان آسیایی و سفیدپوست، مخصوصا زنانی که دوره یائسگی را سپری کرده اند، بیشتر مشاهده می شود. دارو، رژیم غذایی سالم و ورزش های استقامتی به جلوگیری از این بیماری و استحکام استخوان های ضعیف کمک می کند.

شکستگی های ناشی از پوکی استخوان بیشتر در ستون مهره، شکستگی لگن، مچ دست و معمولاٌ بدنبال زمین خوردن ایجاد میشوند. از آنجا که پوکی استخوان یک بیماری تراکم استخوان است که ممکن است موجب شود مهره برای جبران یکپارچگی ساختاری ستون فقرات، ضعیف شود و منجر به گودی کمر گردد .

 علائم پوکی استخوان

بیماری پوکی استخوان ممکن است تا چندین دهه بدون هیچ علائمی باشد، زیرا تا زمانی که استخوانی نشکند، این بیماری باعث بوجود آمدن هیچ نشانه ای نمی شود.

علاوه براین، بعضی از شکستگی های ناشی از پوکی استخوان تا چندین سال تشخیص داده نمی شوند، زیرا باعث بوجود آمدن هیچ علایمی نمی شوند. از این رو، ممکن است بیماران تا زمانی که از یک شکستگی استخوان دردناک رنج نبرند، متوجه پوکی استخوان نشوند.

نشانه که عموما با این شکستگی های ظاهر می شود، درد است. محل درد به محل شکستگی بستگی دارد. علائم پوکی استخوان در بین مردان مشابه علائم در بین زنان است. شکستگی ستون فقرات (مهره ها) باعث دردی منتشر شونده است از کمر تا پهلوها گسترش پیدا می کند.

با گذشت زمان، شکستگی های متوالی ستون فقرات منجر به کمردرد مزمن و همچنین کاهش قد و خمیدگی ستون فقرات به دلیل له و خرد شدن مهره ها می شود.له و خرد شدن ستون فقرات باعث می شود که فرد در ناحیه کمر دچار قوز شود که اصولا در بین افراد سالخورده مشاهده می شود.

قوز کمر که به سن ارتباط دارد اغلب پس از پوکی استخوان ایجاد می شود و منجر به ضعف استخوان های ستون فقرات شده، تا حدی که استخوان ها یا ترک برمی دارند و یا فشرده می شوند.

پوکی استخوان باعث بوجود آمدن شکستگی های ناشی از فشار در حین راه رفتن یا زمین خوردن بوجود می آید. شکستگی ای که در طول فعالیت های روزمره بوجود می آید شکستگی فشاری یا صدمه جزئی نامیده می شوند.برای مثال بعضی از موارد شکستگی لگن ناشی از زمین خوردگی است.

در صورت ابتلا به پوکی استخوان، با یک لیز خوردن و زمین خوردن جزئی نیز فرد دچار شکستگی لگن می شود. شکستگی های لگن همچنین پس از عمل جراحی به زحمت و به کندی بهبود پیدا می کنند، زیرا استخوان به خوبی بهبود پیدا نمی کند.در بیماری پوکی استخوان با از بین رفتن استخوان های کف پا ، بیمار دچار درد کف پا می شود.

چهار عامل در افزایش تراکم استخوان دخیل هستند که عبارتند از:

1. فعالیت بدنی
2. هورمول جنسی
3. کلیسم
4. ویتامینD

این چهار عامل با تعاملاتی که با یکدیگر دارند موجب رشد و پایداری استخوانها می شوند:

1) فعالیّت بدنی:

فشار فیزیکی مداوم بر روی استخوان باعث تحریک استخوان سازی می شود و استخوانها به تناسب باری که باید حمل کنند تشکیل شده و تغییر شکل می دهند.

بعنوان مثال استخوانهای ورزشکاران به طور قابل ملاحظه ای سنگین ترازاستخوانهای افراد غیر ورزشکار می باشدویاهرگاه یک پای شخصی درگچ باشد امّا با پای دیگر به راه رفتن ادامه دهد.

استخوان پائی که در گچ قراردارد نازک شده وتا ۳۰ درصد کلیسم خود را از دست می دهد در حالیکه استخوان پای مقابل ضخیم با میزان کلسیم طبیعی می باشد.ورزش در کودکان و نوجوانان امری ضروری بوده وحتّی تا سن ۴۰ سالگی می تواند با افزایش تراکم استخوان نقش پیشگری کننده از پوکی استخوان داشته باشد.

پیاده روی روزانه و مرتب،دویدن،ورزشهای جهشی و استفاده از دوچرخه در این بین نقش ویژه ای دارند. معمولاً ۴۰-۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روز های هفته فواید مناسبی به منظور پیشگیری وحتّی درمان برخی بیماری هااز جمله پوکی استخوان دارد.

2) هورمون جنسی:

• درمردان تستسترون و در زنان استروژن نقش کلیدی در تشکیل بافت استخوان وافزایش تراکم آن دارد
• هرچند در مردان اثر هورمون تستسترون در سنین پیری کاهش می یابد امّا ترشح آن کماکان ادامه داشته و کمبود آن کمتر احساس می شود ولی در زنان که در سنین باروری(۴۹ -۱۵ سال) این هورمون از تخمدانها ترشح می شود به یکباره هنگام یائسه شدن ترشح آن کاهش چشمگیری یافته و موجب تشدید روند پوکی استخوان می شود، لذا یکی از علل شیوع بیشتر پوکی استخوان در زنان همین مطلب است.

3) کلیسم:

گفته شد که اسکلت بندی استخوان بوسیله کلیسم صورت می گیرد لذا رسیدن میزان کافی کلیسم به استخوانها در تشکیل استحکام آن نقش مهمی دارد.کلیسم مورد نیاز بدن از طریق رژیم غذائی تامین می گردد.

خشکبار،حبوبات،سویا،ماهی های نرم استخوان مثل ساردین و کیلکا از منابع غنی کلیسم می باشد امّا در رژیم غذایی مردم کشور ما ماعمده کلیسم مصرفی از لبنیات شامل:شیر،ماست وپنیر تامین می گردد.

۹۹%از کلیسم مصرفی در استخوانها مورد استفاده قرار می گیرد.ذکر این نکته خالی از لطف نیست که۱% باقی مانده برای انتقال پیام در سیستم عصبی،انقباض عضلات،انعقاد خون به هنگام خونریزی و چسبندگی و اتصال سلول های بدن بکار گرفته می شود .

لذا بعلت اهمّیت حیاتی موارد مذکور در صورت کمبود کلیسم در رژیم غذایی، بدن برای جبران این کمبود بلافاصله از استخوانها برداشت می کند که این امر روند پوکی استخوان را بهنگام کاهش مصرف کلیسم تشدید می کند.

اکر یک لیوان پرشیر یا یک کاسه ماست یکنفره یایک تکّه پنیر به اندازه یک قوطی کبریت رایک واحد لبنیات در نظر بگیریم،در زنان حامله مصرف روزانه ۴ واحد،نوجوانان تا سنّ۲۵ سالگی وزنان یائسه روزانه ۳ واحد وسایر افرادروزانه۲ واحد از لبنیات جهت تامین کلیسم مورد نیاز روزانه بدن کافی می باشد.

۴) ویتامین D:

حضور ویتامین Dبرای جذب مناسب کلیسم ضروری است.در واقع ویتامین Dمانند کلیدی عمل می کند که با باز کردن درها بر روی کلیسم به آن اجازه ورود می دهد به عبارت بهتر جهت جذب کلیسم مصرفی از روده ها،جلوگیری از دفع بی رویه کلیسم از ادرار و ورود کلیسم به ساختمان استخوان حضور این ویتامین الزامی است.

زرده تخم مرغ،ماهی های آب شور،خرما و کره از منابع طبیعی و سرشار ویتامین Dمی باشد امّا با توجّه به اینکه این ویتامین وسایر ویتامین ها به شرایط محیطی بسیار حساس بوده و طرز تهیه و پخت غذا ها و نیز مصرف توام مواد غذائی با یکدیگر میزان جذب آن ها را پایین می آوردبهترین منبع تامین ویتامین Dنور خورشید می باشد.

معمولاً تابش روزانه ۲۰ -۱۵ دقیقه نور مستقیم آفتاب به پوست دست و صورت برای تولید مقدارمورد نیاز ویتامین Dدر بدن کفایت می کند.البته تابش نور خورشید از پشت شیشه و نیز استفاده از کرم های ضد آفتاب این اثر راخنثی می کند،با افزایش سنّ نیز توانائی پوست برای تولید ویتامین Dکاهش می یابد.

با عنایت به انچه تا کنون گفته شد می توان اظهار نمود که در کشورما بیشترین علت بالا بودن شیوع پوکی استخوان در میان سالی وپیری عدم تشکیل تراکم کافی استخوان در نوجوانی و جوانی می باشد که علت عمده آن نیز تحرک ناکافی وتولید ناکافی ویتامین Dبویژه در خانم ها می باشد و بعلت کاهش اثر و تولید هورمون جنسی در مردان و زنان در این سنین روند.

پوکی استخوان شدید تر و احتمال شکستگی های استخوانی بیشتر می شود لذا حد اقل کاری که برای سالمندان می توان انجام داد ایجاد شرایط خاص در محیط زندگی است به گونه ای که ریسک افتادن و زمین خوردن آنها کمتر گردد.

پوکی استخوان باعث کم تراکم شدن و شکننده‌تر شدن استخوان‌ها می‌شود. بعضی از افراد نسبت به افراد دیگر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

در ادامه عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا و علت پوکی استخوان می شود ارائه شده است:

• پوکی استخوان در زنان شایعتر است.
• سفید پوست ها و آسیایی ها
• داشتن اندام باریک و کوچک
• سابقه پوکی استخوان در بین اعضای خانواده ( برای مثال اگر مادر شما این بیماری را داشته باشد احتمال ابتلای شما به آن دوبار می شود)
• سابقه شکستگی استخوان در بزرگسالی
• سیگار کشیدن
• مصرف بیش از حد مواد الکلی
• ورزش نکردن
• رژیم غذایی کم کلسیم
• تغذیه و وضعیت سلامت نامناسب
• بدجذبی (مواد غذایی به خوبی توسط دستگاه روده و معده جذب نمی شوند) ناشی از بیماری هایی مثل سلیاک
• سطوح کم تستوسترون در مردان (هیپوگنادیسم)
• شیمی درمانی که به دلیل عوارض جانبی که بر تخمک ها دارد باعث یائسگی زودتر از موعد شود و احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان را زیاد می کند.
• آمنوره (توقف دوره قاعدگی) در بین زنان جوان با کاهش استروژن و پوکی استخوان، آمنوره در بین زنانی ایجاد می شود که فعالیت های ورزشی بسیار سنگین انجام می دهند یا چربی بدن آنها بسیار کم است (برای مثال زنانی که دچار بی اشتهایی هستند)
• التهاب مزمن ناشی از بیماری های مزمنی مثل آرتریت روماتوئید یا بیماری های کبدی.
• بی حرکتی برای مثال پس از سکته یا ناشی از بیماری که باعث اختلال درحین راه رفتن می شود.
• پرکاری غده تیروئید، بیماری است که در آن غده تیروئید هورمون تیروئید بیش از حدی (مانند بیماری گریوز) تولید می شود.
• پرکاری پاراتیروئید بیماری است که در آن هورمون پاراتیروئید بیش از حدی توسط غده پاراتیروئید که در نزدیکی یا داخل غده تیروئید قرار دارد، تولید می شود. عموما، هورمون پاراتیروئید با گرفتن کلسیم از استخوان تا اندازیه ای سطح کلسیم خون را حفظ می کند. در صورتی که پرکاری پاراتیروئید درمان نشود، باعث جدا شدن کلسیم بیش از حد از استخوان و در نتیحه ابتلا به پوکی استخوان می شود.
• وقتی بدن ویتامین دی کمی داشته باشد، نمی تواند برای جلوگیری از این بیماری میزان کلسیم کافی را از رژیم غذایی جذب کند. کمبود ویتامین دی ناشی از عدم جذب ویتامین در معده می شود که در بیماری هایی مثل سلیاک و سیروز صفرای اولیه اتفاق می افتد.
• داروهای مشخصی باعث پوکی استخوان می شوند. این داروها استفاده طولانی مدت از هپارین (رقیق کننده خون)، داروهای ضد تشنجی مثل فنیتون (دیلانتین) و فنوباربیتال و استفاده طولانی مدت از داروهای کورتیکواستروئید خوراکی (مثل پردینسون) می شود.
• اختلالات ارثی بافت همبند مثل استخوان سازی ناقص ،سندروم مارفان، سندروم اهلرز-دانلوس، هموسیستینوری و سندروم گلیوم همگی می توانند منجر به بیماری پوکی استخوان شوند.

پیشگیری از پوکی استخوان

• بانوانی که دچار پوکی استخوان هستند روازنه 1000 تا 1500 میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند.
• جهت حفظ سلامتی خود به طور منظم به قدر کافی کلسیم و ویتامین D مصرف کنید.
• یک برنامه غذایی متعادل سالم داشته باشید و سیگار نکشید.
• از مصرف داروهایی که موجب خواب آلودگی یا گیجی شما می‌شوند، خودداری کنید.
• از زمین خوردن پیشگیری کنید و کفشهای محکم بپوشید که دارای پاشنه‌های کوتاه و کف عاج‌دار باشد.
• مسیرهای و راه‌پله‌ها را کاملا روشن نگه دارید.
• در کنار دوش و دستشویی دستگیره نصب کرده و از آنها استفاده کنید.
• منزل خود را عاری از موقعیت‌هایی کنید که موجب به زمین خوردن افراد می‌شوند.
• از دستگیره و نرده پلکان استفاده کنید.
• از رفتن روی سطوح لغزنده نظیر مسیرهای یخ زده و زمینهای خیس و روغنی شده اجتناب کنید.
• بیشتر ورزش کنید. چون استخوانهای شما شکننده‌اند، درباره نحوه ورزش بی‌خطر مشورت کنید.

همچنین بخوانید:

عصبانیت باعث پوکی استخوان میشود

داروهای پوکی استخوان : لیست کامل دارو برای درمان پوکی استخوان

تغذیه مناسب برای درمان پوکی استخوان

کدام داروها عامل پوکی استخوان هستند؟

درمان پوکی استخوان

از طریق نرمش و ورزش

بطور منظم ورزش کنید. ورزشهایی که با تحمل وزن بدن همراهند مانع از پوکی استخوان می‌شود.

ورزش‌هایی که با تحمل وزن بدن همراهند عبارتند از: راه رفتن، راهپیمایی، دوی آهسته، نرمش (ایروبیک) تنیس. ‌دقت کنید حتما ورزشی را در برنامه خود بگنجانید که قدری فشار بر پشت و بازوهای شما وارد می‌آورد، نظیر پارو زدن، تنیس یا حرکت با وزنه.

هفته‌ای 3-5 بار و هر بار به مدت 20-60 دقیقه ورزش فوایدی محسوس دارد. (قبل از آغاز برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.) فعال باشید.

حتی اگر نمی‌توانید مرتبا ورزش کنید، ‌سعی کنید به مدت 20 دقیقه یا بیشتر فعالیت جسمانی معتدلی در اغلب روزهای هفته، ترجیحا تمام روزهای هفته داشته باشید، حتی یک قدم زدن سریع روزانه به کاهش از دست دادن استخوان کمک می‌کند.

ورزش کمک می‌کند تا عضلات و استخوانها را تقویت کنید. کارایی قلب خود را افزایش دهید. وزن خود را کنترل کنید. استرس را کاهش دهید. تعادل و چالاکی خود را بهبود بخشید، که می‌تواند مانع از زمین خوردن شما گردد. سایر اقداماتی که می‌توانید در مقابله با پوکی استخوان انجام دهید.

سیگار نکشید برای ترک سیگار برنامه‌ریزی کنید، اگر در ترک سیگار مشکل دارید مقدار آن را کاهش دهید. به قدر مناسب در برابر نور آفتاب قرار بگیرید، بدن شما وقتی ویتامین D می‌سازد که پوستتان در معرض نور آفتاب قرار گیرد.

در برخی از کشورها بسیاری از محصولات لبنی نیز با ویتامین D اضافه غنی شده‌اند. حتی‌الامکان از مصرف نوشابه و قهوه خودداری کنید، اگر قهوه می‌نوشید آن را با شیر مصرف کنید.