فواید بی نظیر نان جو برای لاغری و رژیم درمانی

با دلگرم همراه باشید تا با خاصیت نان جو بیشتر آشنا شوید.

نان جو و خواصیت های باورنکردنی سرشاردر جو

جو یکی از غلات بسیار مفیدی است که ارزش غذایی بالایی دارد و خود به عنوان یک غذای کامل می تواند به شمار رود. جو از گیاهی با ساقه های بلند به جود می آید و هنوز هم یکی از غذاهای عمده انسان را تشکیل می دهد. در کشورهای مختلف نیز جزو پرمصرف ترین مواد غذایی است که با اشکال مختلف و طعمهای گوناگون عرضه می شود.

از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است که خاصیت های غذایی و درمانی با ارزشی در نان جو وجود دارد، به همین دلیل طعام حضرت رسول اکرم (ص) تا آخر عمر از نان جو خالی نبود.
نان جو از انواع نان های قدیمی است به طوری که خوراک اصلی گلادیاتورهای رومی را تشکیل می داد و قهرمانان آن زمان را «هوردیری» یعنی «خورندگان نان جو» می نامیدند.

سبوس مهم ترین راه درمان طبیعی یبوست به شمار می رود . جلوگیری از یبوست نیز از بروز بواسیر ، التهاب دیورتیکول (کیسه ای مدوربه اشکال و اندازه های مختلف است که در جدار داخلی روده ایجاد می شود)، سرطان کولون، شقاق، فیستول، شکاف بافت معده و عفونت های دستگاه گوارش (که غالباً در میان افراد مسن مشاهده می گردد) پیشگیری می کند.

توصیه می شود همراه با مصرف سبوس، مایعات و آب فراوانی نیز مورد مصرف قرار گیرد.

بر اساس پژوهش های مختلف ، سبوس غنی ترین منبع غذایی فیبر و الیاف گیاهی محسوب می شود. این فیبر و الیاف را که بیشتر مواد سلولزی و همی سلولزی می باشد، اکثر مردم می شناسند و می دانند که مصرف آن موجب افزایش حجم مدفوع می گردد. افزایش حجم مدفوع عامل اساسی مبارزه با یبوست و بیماری کولون و پیدایش سرطان کولون می باشد.

البته باید گفت که فیبرهای گیاهی به دو نوع محلول و نامحلول تقسیم می شوند. سبوس گندم جزء فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری های روده بزرگ تاثیر زیادی دارند.

سبوس جو و برنج جزء فیبرهای محلول می باشند که اثر زیادی در کاهش کلسترول خون دارند.

خاصیت های نان جو

در سالهای اخیر تحقیقات علمی نشان داده است که نان جو از نظر بهداشتی و سلامتی از ارزش ویژه ای برخوردار است و از این جهت این نان مورد توجه بیشتر قرار گرفته است
سبوس موجود در نان جو دو برابر نان گندم است و در هر 100 گرم نان جو حدود چهار گرم فیبر وجود دارد.
از این جهت نان جو برای افرادی که مبتلا به دیابت می باشند بسیار مفید است زیرا هر فرد دیابتی روزانه به 20 تا 30 گرم فیبر نیاز دارد که بدین ترتیب بخش زیادی از آن را می توان با نان جو و بقیه را با خوردن حبوبات و سبزی ها جبران کرد.

سبوس، ملین و مسهل قوی ( ضد یبوست )

یکی از پژوهشگران علوم تغذیه و فیزیولوژی دستگاه گوارش به نام جین کاربر می گوید : "در تنظیم سیستم گوارشی و رفع یبوست هیچ ماده ای با قدرت سبوس برابری نمی کند. سبوس موجب رانش مدفوع در طول لوله های روده ی کوچک و بزرگ شده و در عین حال تاثیر فراوانی بر حرکات موجی شکل روده ها دارد".

علاوه بر آن یبوست باعث جذب سموم مدفوع و ورود آنها به خون شده و خون را کثیف و غلیظ می سازد. پیداست که خون آلوده محیط مناسبی برای تغذیه ی سلول ها و نیز گلبول های سفید و قرمز نبوده و سبب تیرگی رنگ رخسار و رسوب مواد سمی در انتهای مفاصل و درد و التهاب آنها در نواحی کمر و پا می گردد. به ویژه اگر همراه با اوره و اسید اوریک بالا ناشی از مصرف زیاد مواد پروتئینی مانند گوشت های قرمز باشد ، این اثرات تشدید می شود.

یبوست بر سیستم عصبی و روابط و رفتار افراد نیز اثر می گذارد و موجب بروز عصبانیت ، پرخاشگری ، افسردگی ، تنش های روانی، خستگی های مفرط، کوفتگی بدنی، بی حوصلگی، کسالت و سرانجام پیری زودرس در اثر رادیکال های آزاد می گردد.

فیبرهای گیاهی به دو نوع محلول و نامحلول تقسیم می شوند. سبوس گندم جزء فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری های روده بزرگ تاثیر زیادی دارند.سبوس جو و برنج جزء فیبرهای محلول می باشند که اثر زیادی در کاهش کلسترول خون دارند.

توصیه می شود هنگام مصرف سبوس ، از نوشیدن مایعات به ویژه آب ، آب میوه ها و نیز مصرف روغن زیتون غافل نشوید. این مواد به اثر بخشی سبوس در حفظ سلامتی بدن کمک می کنند.

گروهی از پژوهشگران انگلیسی به سرپرستی "کومانگ" از دانشگاه کمبریج انگلیس، اقدام به مقایسه ی اثر سبوس و اثرات هویج ، کلم و سیب در تنظیم حرکات دودی شکل روده در میان 19 هزار فرد سالم و طبیعی نمودند و به این نتیجه رسیدند که اگر چه سبزیجات و میوه اثرات ملین خوبی در روده های انسان دارند، اما میزان این اثر هرگز به پای تاثیر سبوس بر روده ها نمی رسد.

پژوهشگران دانشگاه کمبریج به این نتیجه رسیدند که مصرف روزانه ی 50 گرم سبوس، وزن مدفوع و سهولت خروج آن از روده ها را دو برابر می کند.

برای دستیابی به چنین اثری باید 5 فنجان هویج یا کلم پخته یا 11عدد سیب خورده شود تا اثر 50 گرم سبوس را در بدن داشته باشد.

در طی پژوهشی دیگر روشن شده که مصرف روزانه 15 گرم سبوس به اضافه ی مصرف انواع غذاهایی مانند دانه های گیاهی، شیر یا سیب زمینی منجر به درمان 60 درصد از مبتلایان به یبوست گردیده است.

فیبر و الیاف گیاهی سبوس عامل باز دارنده ی سرطان کولون

پژوهش های جدید نشان می دهد که مصرف سبوس و نان سبوس دار احتمال پیدایش سرطان کولون و راست روده را کاهش می دهد.

سبوس موجب تخمیر و آزاد سازی ترکیبات ناشی از سوخت و ساز بدن در کولون می گردد و همین پدیده یعنی پیدایش ترکیبات ناشی از فعل و انفعالات متابولیسم، عامل باز دارنده در پیدایش سرطان روده ها و مانع حدوث بیماری های دستگاه گوارش است.

مهم ترین خاصیت های نان جو

در صورتی که نان جو کم نمک تهیه شود شامل جلوگیری از تولید چربی های زیان آور در خون، تنظیم فعالیت دستگاه گوارش، تعدیل فشار خون، تحریک انسولین سازی در بدن و کاهش قند خون، پاکسازی دیواره های معده و روده از ذرات آلوده کننده، مقابله با رشد تومور در بدن، جلوگیری از چاقی، حفظ شادابی و زیبایی پوست به علت وجود ویتامینهای گروه ب در آن و تقویت حافظه است.

امروزه جو به دلیل تاثیری که در پیشگیری، کنترل و درمان بیماری های غیر واگیر دارد، به عنوان «اکسیر سلامت» نیز شناخته شده است. کاربرد جو در تهیه سوپ و غذای تکمیلی کودکان نیز بسیار مفید است.
نان جو به دلیل وجود فیبر خود مقدار زیادی از آب بدن را جذب می کند، بنابراین مایعات و آب فراوانی باید نوشیده شود. این نان به دلیل غنی بودن از ویتامین های B به آرامش اعصاب کمک می کند.

و در کل خواص بسیار مفید نان جو

1. کاهش کلسترول خون
2. جو نرمی استخوان کودکان را از بین می‎برد.
3. جلوگیری از سفیدشدن مو جلوگیری می‎کند.
4. جو برای کم خونی مفید است.
5. جو نرمی استخوان کودکان را از بین می‎برد.
6. برای رفع منافذ باز پوست و زیباشدن آن آرد و را با آب خیار خمیر کرده به صورت ماسک روی صورت بگذارید.
7. برای درمان زخم‎های بدخیم آرد جو را با زرده تخم‎مرغ مخلوط کرده روی زخم بمالید.
8. برای رفع ورم پستان آرد جو را با سرکه خمیر نموده با روغن کرچک خمیر کنید به صورت ضماد بگذارید این ضماد برای ورم چشم و زیر گلو نیز مفید می‎باشد.
9. مداومت در خورن جو و نان آن باعث لاغری می‎شود.
10. برای رفع خارش‎های جلدی پوست آرد جو را در سرکه پخته بر پوست بمالند.

پژوهشگران دانشگاه تافتز (tufts) آمریکامی گویند نتایج تحقیقات آنان نشان می دهد اگر کسی بخواهد از چربی اضافی شکم خلاص شود نان های تیره و سبوس دار مصرف و از خوردن نان سفید دوری کند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، در این تحقیق شرایط دو هزار و ۸۰۰ نفر را مطالعه و بررسی شد و نتایج آن نشان داد، نان سفید برای تندرستی زیان آور نیست اما چربی های شکم را افزایش می دهد.
این در حالی است که چربی های شکم با خوردن نان به رنگ تیره و تهیه شده از دانه های سبوس دار برطرف می شود،زیرا نان سبوس دار حاوی ویتامین های ب ۱۲، ب ۱۴ و املاح مفید دیگری است که به سادگی چربی های شکم را از بین می برد.

"نیکولا میکن"، محقق این بررسی توصیه کرد، نباید در مصرف نان تیره زیاده روی کرد،زیرا ممکن است عوارض داشته باشد.
محققان بر این باورند، مصرف معقول نان سبوس دار، سه مرتبه در روز همراه با یک بار نان سفید می تواند در یک دوره دو تا سه ماهه سبب کاهش وزن و کاهش بسیار چربی های شکم شود.
آنان همچنین بر مصرف میوه ها و سبزی ها و پرهیز از مصرف دخانیات، غذای چرب و الکل تاکید کردند.

اما چه کسانی نباید نان سبوس‌ دار بخورند؟

هرچه آرد، سبوس بیشتری داشته باشد اسید فیتیک (ترکیب ممانعت‌کننده از جذب املاح معدنی) بیشتری هم خواهد داشت.

دکتر عزیزی ضمن اشاره به این که اگر خمیر نان بخوبی تخمیر شود از میزان اسید فیتیک آن کاسته می‌شود، می‌گوید: افرادی که وضعیت تغذیه‌ای خوبی ندارند و روزانه از گروه‌های متنوع غذایی بخصوص میوه و سبزی و گوشت و لبنیات به میزان مورد نیاز استفاده نمی‌کنند و همچنین کودکان در سنین رشد و کسانی که دچار سوءتغذیه هستند.

از نان‌های سبوس‌دار به صورت روزانه استفاده نکنند، اما کسانی که تنوع غذایی دارند، به دلیل آن که می‌توانند املاح معدنی جذب نشده نان را از گروه‌های غذایی دیگر دریافت کنند، می‌توانند روزانه نان سبوس‌دار استفاده کرده و از خواص درمانی این نان‌ها که به تنظیم قند و چربی خون کمک می‌کند و بهترین داروی درمان یبوست است و با افزایش دفعیات بدن از میزان جذب می‌کاهد و خاصیت سیرکنندگی و لاغرکنندگی دارد بهره ببرند.

این استاد دانشگاه می‌افزاید با این که نان‌های سبوس‌دار برای مبتلایان به دیابت مفید است، اما این بیماران هم نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند.

نان فطیر روستایی، خوب یا بد؟

دکتر عزیزی در پاسخ به این پرسش که نان‌های فطیر روستایی که با آرد کامل گندم تهیه می‌شوند و در واقع سبوس‌دار هستند تا چه میزان ارزش تغذیه‌ای دارند، می‌گوید: نان فطیر به نانی گفته می‌شود که در آن از خمیرمایه استفاده نمی‌شود و فرصت ورآمدن را از خمیر می‌گیرند و بدون عمل‌آوری خمیر، نان می‌پزند. در مورد این نان ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گویند بی‌مایه فطیر است! یعنی نانی که بدون مایه (مخمر) تهیه شود تبدیل به فطیر می‌شود. خمیر این نان‌ها چون تخمیر نمی‌شود اسید فیتیک بالایی داشته و علاوه بر هضم سخت، مانع جذب املاح گندم در بدن می‌شود و مصرف روزانه آن توصیه نمی‌شود.

همه نان‌های سنتی حاوی سبوسند!

بیشتر خانواده‌ها بر این باورند که در میان انواع نان‌های سنتی، سنگک حاوی سبوس، اما لواش و تافتون و بربری فاقد سبوس‌اند.

به گفته دکتر عزیزی، آرد کاملا سفیدی که هیچ سبوسی داخل آن نباشد در تهیه نان استفاده نمی‌شود و لواش، تافتون و بربری نیز حاوی میزانی سبوس هستند، اما در مقایسه با سنگک‌های واقعی، سبوس کمتری دارند و سبوس آنها تقریبا نصف نان سنگک است.

این متخصص صنایع غذایی تصریح می‌کند هم‌اکنون اغلب نان‌های سنتی از نظر میزان سبوس با هم برابری می‌کنند و کمتر نان سنگکی را می‌توان پیدا کرد که از دانه کامل گندم تهیه شده باشد. اصلی‌ترین مشخصه نان‌های سبوس‌دار صنعتی رویت خرده‌های سبوس در بافت نان است و در نان‌های سنتی هر چه رنگ نان تیره‌تر باشد سبوس بیشتری دارد.

توصیه بر آن است که از مصرف نان‌هایی که بخوبی پخته نشده و خمیرند و طعم خامی گندم می‌دهند پرهیز کنید چون قابلیت هضم و جذب خوبی ندارند. به گفته این استاد دانشگاه، نان‌های صنعتی و سنتی اگر بخوبی تخمیر و پخته شوند پایین‌ترین میزان اسید فیتیک را دارند.

یکی از سوالاتی که بیشتر خانواده‌ها جویای دانستن آن هستند این است سبوسی که به پشت نان‌های بربری چسبیده، آیا ارزش تغذیه‌ای دارد یا باید هنگام خرید نان، آن را با فرچه یا برس از سطح پشتی نان زدود؟ دکتر عزیزی در این خصوص می‌گوید: خرده‌های درشت سبوسی که به سطح پشتی نان بربری چسبیده به این جهت است که خمیر به صفحه میز خمیرگیری نچسبد و با توجه به این که میزان سبوس نان بربری کم است بهتر است افراد این سبوس را از بربری جدا نکرده و مصرف کنند.

تفاوت نان‌های سنتی و صنعتی سبوس‌دار

آردی که برای تهیه نان‌های حجیم صنعتی استفاده می‌شود، مشابه آرد نان‌های سنتی است، اما فرمولاسیون تهیه نان حجیم و نان مسطح با هم تفاوت دارد.

دکتر عزیزی ضمن اشاره به این موضوع می‌گوید: نان سنتی فقط از آرد، آب، نمک و خمیرمایه تهیه می‌شود، اما در ترکیب نان‌های حجیم مقداری روغن، شکر، مواد بهبوددهنده، مواد تقویت‌کننده مانند گلوتن، پودر شیرخشک و... هم استفاده می‌شود.

بر این اساس اگر به نان‌های حجیم سبوس اضافه شود نان قدرت متورم شدن و پخت مناسب را دارد، اما نان‌های سنتی چون مشابه نان‌های حجیم حاوی ترکیبات بهبوددهنده نیستند و متورم نمی‌شوند، مقادیر زیاد سبوس از انعطاف‌پذیری و قدرت کش‌سان خمیر می‌کاهد و خمیر نان‌های مسطح بخوبی پهن و نازک نمی‌شوند. به همین دلیل نان‌های سنتی در مقایسه با انواع نان‌های حجیم صنعتی حاوی سبوس کمتری هستند.

صحت و سقم جوهر قند در نان‌های سنتی!

چندی پیش از گوشه و کنار شنیده شد که برخی از نانوایان سنتی‌پز در نان‌های لواش و تافتون از جوهر قند استفاده می‌کنند.

دکتر عزیزی در این باره می‌گوید: هنوز مشخص نیست که چند درصد از نانوایان از این ترکیب ناسالم استفاده می‌کنند، چون هیچ نهاد مسئولی در این خصوص تحقیقات جامعی انجام نداده است و درباره مضرات جوهر قند نیز در ایران و کشورهای خارجی مقاله و پژوهش کاملی ارائه نشده است.

جوهر قند پودری سفیدرنگ با کاربرد صنعتی است که در صنعت قندسازی برای سفیدتر کردن رنگ کله قند و موارد دیگر استفاده می‌شود و در هیچ جای دنیا جوهر قند یک افزودنی غذایی محسوب نمی‌شود.

این پودر سفیدرنگ چون نان لواش و تافتون را سفیدتر می‌کند و بسرعت سبب تخمیر خمیر می‌شود و بر قدرت پهن شدن خمیر می‌افزاید و به‌صرفه‌تر است، مورد اقبال برخی نانوایان سنتی‌پز قرار گرفته که برای سلامت افراد بسیار مخاطره‌آمیز است. توصیه می‌شود نهادهای مسئول در این خصوص دقت نظر بیشتری اعمال داشته و بازرسان هوشیارانه‌تر عمل کنند.

آیا زیاده روی در مصرف سبوس مجاز است؟

همان گونه که کاهش یا عدم مصرف سبوس برای عملکرد سیستم گوارشی مناسب نیست، افراط و زیاده روی در مصرف سبوس نیز عارضه به وجود می آورد. بنابراین توجه به نکات زیر ضروری است :

• زیاده روی در مصرف سبوس ممکن است ایجاد اسهال نماید.
• زیاده روی در مصرف سبوس منجر به انسداد روده و التهاب دیورتیکول روده می شود.
• توصیه می شود پس از مصرف سبوس، مایعات و آب فراوانی نیز مورد مصرف قرار گیرد.

پس رعایت اعتدال و میانه روی در مصرف هر نوع ماده غذایی ( هر چند که مفید باشد ) لازم و ضروری است.

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی