علائم ملانوم چشم ، با چه روش هایی قابل درمان است ؟

ملانوم چشم چیست و چگونه درمان می‌ شود؟

ملانوم چشم، یک نوع سرطان نادر چشم است و معمولاً در لایه‌های داخلی چشم، به خصوص لایه یووه، ظاهر می‌شود. این نوع سرطان چشم نیاز به تشخیص دقیق و درمان به موقع دارد. درمان ملانومای چشم به صورت جراحی یا ترکیبی از جراحی و رادیوتراپی انجام می‌شود. در مواردی که سرطان در مراحل ابتدایی تشخیص داده می‌شود و اندازه آن کوچک است، جراحی برای برداشتن توده سرطانی از چشم معمولاً به عنوان روش درمان اصلی استفاده می‌شود.

اگر سرطان به اندازه‌ای بزرگ شده باشد که جراحی نتواند آن را کامل کند و یا به دلایل دیگر جراحی امکان‌پذیر نباشد، رادیوتراپی به عنوان یک روش جایگزین در نظر گرفته می‌شود.

ملانوم چشمی نوعی سرطان است که بر سلول‌های تولیدکننده ملانین اثر می‌گذارد. سرطان ملانوم در تمام قسمت‌های چشم مانند لایه یووه آ ایجاد می‌شود. لایه یووه آ یک لایه درونی چشم است و بین شبکیه و سفیدی چشم قرار دارد. این لایه چشم وظیفه تغذیه چشم را برعهده دارد و اگر ملانومای چشم در این لایه ایجاد شود، خطر متاستاز سرطان به سایر بخش‌های بدن نیز بسیار بالا می‌رود. درمان ملانوما به میزان پیشرفت آن در زمان تشخیص بستگی دارد، اما معمولا دو نوع درمان برای آن وجود دارد.

یک روش درمان رادیوتراپی است که هدف آن متوقف کردن رشد ملانوم یا در صورت امکان از بین‌ بردن آن است. روش دیگر جراحی است که برای حذف تومور از چشم انجام می‌شود. مگر اینکه تومور خیلی بزرگ باشد که در این صورت نیاز به برداشتن کامل چشم است. جایگزینی آن با پروتز).

علائم ملانوم چشمی

ملانوم چشمی، در مراحل اولیه بدون علائم اولیه بروز می‌کند و به همین دلیل تشخیص آن در مراحل اولیه دشوار است. در برخی موارد، بیماران هیچ علامتی ندارند و تنها در طول معاینات روتین چشم‌ پزشکی یا به هنگام بررسی سایر مشکلات چشمی، متوجه وجود آن می‌شوند. با این حال، در مواردی که ملانوم چشمی پیشرفت کرده است، علائم متعددی را ایجاد می‌کند که شامل موارد زیر می‌شود:

تغییر در بینایی: بیماران ممکن است به تدریج متوجه کاهش کیفیت بینایی، تاری دید یا دیدن نقاط کور در میدان بینایی خود شوند.

نقاط سیاه یا تغییر رنگ در عنبیه: برخی افراد ممکن است تغییراتی در رنگ چشم خود مشاهده کنند یا نقاط سیاه‌تری در سطح سفیدی چشم بروز کند.

درخشش نور یا نورهای غیرعادی: بروز نورهای زرد، قرمز یا سفید در اطراف اشیاء، که می‌تواند به عنوان فلش نور نیز توصیف شود.

درد یا ناراحتی: در مواردی که تومور به اعصاب یا بافت‌های اطراف فشار وارد کند که به آن تومور عصب چشم می‌گویند، ممکن است بیماران احساس درد یا ناراحتی در ناحیه چشم یا اطراف آن داشته باشند.

افزایش چشم‌گیری در سایز مردمک: در برخی موارد، ممکن است تغییرات در اندازه مردمک چشم مشاهده شود که می‌تواند نشانه‌ای از وجود تومور اربیت باشد.

وجود توده یا برآمدگی در ناحیه چشم: در موارد پیشرفته، ممکن است توده‌ای قابل مشاهده یا احساس در ناحیه چشم یا پلک ایجاد شود.

تغییر در شکل چشم: بروز تغییراتی در فرم یا شکل چشم، به ویژه در ناحیه پلک‌ها یا حاشیه‌های آن.

علت ملانوم چشمی

علت دقیق ملانوم چشمی هنوز به‌ طور کامل مشخص نشده است. ملانوم چشمی، نوعی سرطان است که در سلول‌های ملانوسیت در شبکیه، زجاجیه و ملتحمه، ایجاد می‌شود. به صورت کلی چند عامل خطر و بیماری زمینه‌ای شناخته شده وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این بیماری‌ها و عوامل خطر عبارتند از:

افرادی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به ملانوم یا سایر سرطان‌های پوست هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ملانوم چشمی قرار دارند.
افرادی با پوست روشن، موهای روشن یا قرمز و چشم‌های آبی یا سبز بیشتر مستعد ابتلا به ملانوم چشمی هستند. این نوع افراد به دلیل داشتن مقادیر کمتر ملانین (رنگدانه محافظ در پوست و چشم) در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
قرار گرفتن طولانی‌ مدت در معرض نور ماوراء بنفش (UV)، چه از نور خورشید و چه از منابع مصنوعی خطر ابتلا به ملانوم چشمی را افزایش می‌دهد.
افرادی که دارای زائده‌های ملانینی در چشم (به‌عنوان مثال، خال‌های ملانینی) هستند، باید به دقت تحت نظر قرار گیرند، زیرا این زائده‌ها می‌توانند به ملانوم تبدیل شوند.
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل محیطی و شغلی، مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، خطر ابتلا به ملانوم چشمی را افزایش می‌دهند.
افرادی که قبلاً به مشکلات چشمی مانند آسیب یا التهاب مکرر دچار شده‌اند، نیز در معرض خطر ابتلا به ملانوم چشمی هستند.
افرادی که مشکلات ایمنی، مانند بیماری‌های خودایمنی دارند یا افرادی که تحت درمان با داروهای سرکوب‌ کننده سیستم ایمنی قرار دارند، نیز در معرض خطر ملانوم قرار دارند.

عوارض ملانوم چشم

ملانوم چشم، که نوعی سرطان نادر است، عوارض جدی و گوناگونی را به همراه دارد. این عوارض به دلیل رشد و توسعه ملانوم در بافت‌های حساس چشم و همچنین احتمال گسترش آن به سایر نواحی بدن به وجود می‌آید. به‌دلیل اینکه ملانوم چشم معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است، معمولا بیماران تا زمان بروز عوارض جدی متوجه بیماری نمی‌شوند.

با پیشرفت بیماری، عوارض به شدت زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به عنوان مثال، افزایش فشار داخل چشم یا آب سیاه ممکن است به وجود آید که نتیجه رشد ملانوم در بافت‌های اطراف چشم است. این وضعیت به گلوکوم منجر می‌شود و علائمی مانند: درد، قرمزی چشم و تاری دید را به همراه دارد. علاوه بر این، از دست دادن بینایی نیز یکی دیگر از عوارض شایع است. ملانوم‌های بزرگ و پیشرفته می‌توانند به از دست رفتن بینایی در چشم آسیب دیده و همچنین جدا شدن شبکیه منجر شوند.

تشخیص ملانوم چشم

برای تشخیص ملانوم چشم، پزشک باید از مجموعه‌ای از روش‌ها و آزمایشات استفاده کند تا وجود تومور را شناسایی کند و همچنین بررسی کند که آیا این سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته است یا خیر. فرایند تشخیص معمولاً شامل معاینه‌های بالینی، تصویربرداری و در برخی موارد نمونه‌ برداری از بافت می‌شود. پزشک در ابتدا تاریخچه پزشکی و علائم شما را بررسی می‌کند و سپس با استفاده از روش‌های خاص به بررسی وضعیت چشم‌ها و تعیین وجود یا عدم وجود ملانوم می‌پردازد. تشخیص به موقع و دقیق می‌تواند به انتخاب درمان مناسب و بهبود نتایج درمانی کمک کند. روش‌های تشخیص ملانوم چشم عبارتند از:

معاینه چشم: پزشک ابتدا چشم‌های شما را معاینه می‌کند و به دنبال رگ‌های خونی بزرگ می‌گردد که می‌تواند نشان‌ دهنده وجود تومور در داخل چشم باشد. در این مرحله، از ابزارهای خاصی برای مشاهده ساختار داخلی چشم استفاده می‌شود.
افتالموسکوپی غیر مستقیم دوچشمی: این روش شامل استفاده از لنزها و نور درخشانی است که به پیشانی پزشک متصل می‌شود. این ابزار به پزشک این امکان را می‌دهد که به طور مؤثری به داخل چشم نگاه کند و هرگونه تغییرات غیرطبیعی را شناسایی کند.
بیومیکروسکوپی با لامپ شکافی: این روش به کمک لنزها و میکروسکوپ، یک پرتو شدید نور را تولید می‌کند که فضای داخلی چشم را روشن کرده و امکان مشاهده دقیق‌تر را فراهم می‌آورد.
سونوگرافی چشم: در این روش، از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر دقیق از چشم استفاده می‌شود. مبدل به آرامی روی پلک بسته یا سطح جلوی چشم قرار می‌گیرد.
آنژیوگرافی: در این روش، یک رنگ مخصوص به رگ بازوی شما تزریق می‌شود. این رنگ به رگ‌های خونی چشم می‌رود و به پزشک امکان مشاهده عروق خونی داخل و اطراف تومور را می‌دهد.
توموگرافی انسجام نوری (OCT): این آزمایش تصویربرداری، تصاویری از بخش‌های مختلف دستگاه یووه و شبکیه ایجاد می‌کند و اطلاعات دقیقی درباره ساختار داخلی چشم ارائه می‌دهد.
نمونه‌برداری از بافت (بیوپسی): در برخی موارد، پزشک نیاز به برداشت یک نمونه بافت از ناحیه مشکوک به دارد. بیوپسی یا نمونه بافت معمولاً با استفاده از یک سوزن نازک گرفته می‌شود تا بافت مشکوک به سرطان در آزمایشگاه بررسی شود.

تشخیص متاستاز یا گسترش سرطان

پس از تشخیص اولیه، پزشک ممکن است آزمایش‌ها و روش‌های اضافی را برای بررسی اینکه آیا ملانوم به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است (متاستاز) توصیه کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش خون برای اندازه‌گیری عملکرد کبد
• اشعه ایکس قفسه سینه
• توموگرافی کامپیوتری (CT)
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• سونوگرافی شکم
• اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET)

درمان ملانوم چشم

درمان ملانوم چشم بستگی به محل و اندازه تومور، سلامت کلی بیمار و ترجیحات شخصی او دارد. گزینه‌های درمانی شامل روش‌های غیر جراحی و جراحی هستند. در برخی موارد، به ویژه در مواردی که ملانوم کوچک است و در حال رشد نیست، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد درمان فوری را آغاز نکند و به جای آن بر وضعیت بیمار نظارت کند تا وضعیت بیمار را بررسی کند. در صورتی که تومور رشد کند یا عوارضی ایجاد کند، درمان مناسب با شرایط انتخاب خواهد شد. انواع روش درمانی عبارتند از:

• پرتودرمانی
• لیزر درمانی
• درمان فوتودینامیک
• کرایوتراپی
• جراحی

پرتودرمانی

پرتودرمانی از انرژی پرقدرتی مانند پروتون یا اشعه گاما برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش معمولاً برای ملانوم‌های کوچک تا متوسط ​​چشم به کار می‌رود. یکی از تکنیک‌های پرتودرمانی، براکی‌تراپی است که در آن یک پلاک رادیواکتیو به طور مستقیم روی تومور قرار می‌گیرد. این پلاک با بخیه‌های موقت در جای خود محکم می‌شود و معمولاً برای چهار تا پنج روز در محل باقی می‌ماند. همچنین پرتودرمانی می‌تواند به‌صورت تابش خارجی، با هدایت پرتوها به سمت چشم انجام شود که این نوع پرتودرمانی معمولاً در چند جلسه انجام می‌شود.

لیزر درمانی

لیزر درمانی یکی دیگر از گزینه‌های درمانی است که برای از بین بردن سلول‌های ملانوما استفاده می‌شود. یکی از انواع این درمان، ترموتراپی است که از لیزر مادون قرمز برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند و گاهی اوقات همراه با پرتودرمانی انجام می‌شود. این روش می‌تواند به نابودی بافت سرطانی کمک کند و در برخی موارد به عنوان گزینه درمانی برای ملانوم‌های کوچک مؤثر است.

درمان فوتودینامیک

درمان فوتودینامیک شامل ترکیب داروها با طول موج خاصی از نور است که سلول‌های سرطانی را در برابر نور حساس می‌کند. این درمان به عروق و سلول‌های تشکیل‌دهنده ملانوم آسیب می‌زند و معمولاً برای تومورهای کوچکتر کاربرد دارد. این روش به دلیل ناتوانی در تأثیرگذاری بر سرطان‌های بزرگ‌تر، در درمان ملانوم‌های کوچک تر به کار می‌رود.

کرایوتراپی

کرایوتراپی یا سرما درمانی نیز ممکن است برای نابودی سلول‌های ملانوما در برخی از ملانوم‌های کوچک چشم استفاده شود، اما به طور کلی این درمان معمولاً گزینه‌ای رایج نیست و در موارد خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عمل جراحی

عمل‌های جراحی مورد استفاده برای درمان ملانوم چشم شامل روش‌هایی برای برداشتن بخشی از چشم یا حتی کل چشم هستند. روش انتخابی به اندازه و محل ملانوم بستگی دارد. جراحی برای برداشتن ملانوم و ناحیه کوچکی از بافت سالم، شامل حذف تومور و بخشی از بافت سالم اطراف آن است و معمولاً برای ملانوم‌های کوچک مناسب است. جراحی برای برداشتن کل چشم (انوکلئوناسیون)، به طور معمول برای تومورهای بزرگ و همچنین در مواقعی که تومور باعث درد در چشم می‌شود، استفاده می‌شود.

پس از برداشتن چشم، یک ایمپلنت در محل قرار داده می‌شود که به عضلات کنترل کننده حرکت چشم متصل می‌شود تا امکان حرکت داشته باشد. بعد از بهبودی، یک چشم مصنوعی (پروتز) ساخته می‌شود که رنگ آن به‌طور سفارشی با چشم دیگر بیمار مطابقت دارد. این روش‌های درمانی به پزشکان و بیماران کمک می‌کند تا بر اساس شرایط خاص هر بیمار، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند.

بیماری ملانوم چشم چقدر احتمال درمان دارد؟

پاسخ به درمان برای یک فرد مبتلا به ملانوم چشمی بر اساس ویژگی‌های تومور، یعنی نوع و مرحله پیشرفت متفاوت است. اگر در مراحل کمتر پیشرفته تشخیص داده شود، شانس زنده ماندن نزدیک به 100٪ است. برعکس، اگر این ملانوم در مراحل پیشرفته تشخیص داده شود، میزان بقا به طور تصاعدی کاهش می‌یابد. دقیقاً به همین دلیل، پیشگیری با معاینات منظم چشم‌پزشکی ضروری است.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به ملانوم داخل چشم

ملانومای داخل چشم یک نوع سرطان نادر است و پیشگیری از ابتلا به آن می‌تواند از طریق مراقبت از چشم و اتخاذ برخی اقدامات از پیش انجام شود. در ادامه، راه‌های پیشگیری از ابتلا به ملانوم داخل چشم را بررسی کرده ایم. برای پیشگیری از این سرطان اقدامات زیر را انجام دهید:

استفاده از عینک آفتابی: استفاده از عینک خورشیدی با فیلترهای محافظتی از اشعه مضر UV خورشیدی می‌تواند از ایجاد آسیب به چشم و افزایش خطر ابتلا به ملانوم داخل چشم جلوگیری کند.
محافظت از چشمان خود در معرض نور خورشید: سعی کنید چشمان خود را از مستقیم بودن در معرض نور خورشید محافظت کنید، به خصوص در ساعات روز. از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
پیشگیری از مواجهه با مواد شیمیایی: از مواجهه با مواد شیمیایی مضر و محصولات شیمیاییی که ممکن است به چشمان آسیب برسانند، مثل ترکیبات شیمیایی در آرایش‌ها، محصولات شستشوی چشم و غیره، پرهیز کنید.
مراقبت‌های پزشکی منظم: انجام معاینات چشمی و پیگیری دوره‌ای با چشم‌پزشک می‌تواند به تشخیص زودرس مشکلات چشمی، از جمله ملانوم داخل چشم، کمک کند.

منبع : دکتر طاهر رجبی