خطرات و عوارض مصرف داروهای پوستی در دوران بارداری

سلامت پوست بدن در دوران بارداری

دوران بارداری برای هر خانمی جزء حساس‌ترین دوران‌هاست، دورانی که مادر برای حفظ سلامت خود و جنینش باید تا حد ممکن احتیاط‌های لازم را به خرج دهد و از هرچیز مشکوکی دوری کند. آرایش و استفاده از محصولات پوست و مو و ایمنی آنها یکی از دغدغه‌های خانم‌ها در این دوران است، اینکه از چه محصولاتی می‌توانند استفاده کنند و چه محصولاتی را نباید به کار ببرند.

برای حفظ سلامت پوست در دوران بارداری با دلگرم همراه باشید.

در ماههای بارداری چطور باید از پوست مراقبت کرد؟

در اینجا سوالی مطرح می‌شود:«با تغییرات پوستی دوران بارداری چه کنیم؟» دکتر بهروز باریک‌بین متخصص پوست‌و‌مو و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی به ما می‌گوید که بارداری چه تاثیری بر پوست دارد و در این ۹ ماه چطور باید از پوست مراقبت کرد؟

طی دوران بارداری بدن مادر با تغییرات هورمونی و متابولیک زیادی روبه‌روست. بدن ابتدا این تغییرات را تحمل می‌کند اما بعد از مدتی اثرات برهم خوردن تعادل هورمونی به صورت بثورات و تغییرات پوستی نمایان می‌شوند. به علت شرایط خاص روحی و روانی زنان باردار، این تغییرات می‌توانند سبب بروز نگرانی‌هایی شوند که ممکن است مربوط به زیبایی ظاهری، امکان عود در بارداری‌های بعدی، اثرات بالقوه برجنین یا مجموعه‌ای از آن‌ها باشد.

دانستنی هایی برای سلامت پوست در دوران بارداری

امروزه با آگاه تر شدن بیشتر مادران از اتفاقات دوران بارداری از طریق رسانه های مختلف، بیشتر خانم های باردار می دانند که در دوران بارداری چه خوراکی هایی را باید بخورند و از کدام ها پرهیز کنند. زنان باردار همچنین می دانند که کدام فعالیت ها برای شان مفید است و باید از چه فعالیت هایی چشم بپوشند اما شاید بیشتر خانم های باردار تا به حال با خود فکر نکرده باشند که استفاده از محصولات مراقبت از پوست در بارداری هم بایدها و نبایدهایی دارد چرا که محصولات موضعی می توانند وارد لایه های زیری شده و در نهایت جذب خون شوند.

مراقبت از پوست در بارداری

اکثر داروهای درمان آکنه حاوی ترکیب هایی هستند که می توانند به سلامت جنین آسیب برسانند. به همین دلیل استفاده از چنین داروهایی برای خانم های باردار یا حتی آنهایی که قصد باردار شدن دارند، ممنوع است.تغییرات هورمونی در طول دوران بارداری می تواند باعث تحریک رشد موهای زائد در صورت، سینه و پشت بدن خانم ها شود. البته در این مورد جای نگرانی وجود ندارد زیرا معمولا موهای زائدی که در دوران بارداری به وجود می آیند و رشد می کنند، حداکثر تا 6 ماه پس از تولد نوزاد از بین می روند.

نوشیدن آب کافی و فراوان در دوران بارداری باعث انتقال رطوبت از سطوح زیرین پوست به لایه های بیرونی آن می شود و این امر می تواند به حفظ همیشگی رطوبت پوست صورت و بدن و پیشگیری از خشکی پوست کمک کند. متاسفانه برخی خانم های باردار برای مرطوب نگه داشتن پوست خود، به استفاده از کرم های مرطوب کننده بسنده می کنند در حالی که این کار فقط باعث مرطوب شدن خارجی ترین لایه پوست می شود و به همین دلیل اثر آنها بعد از مدت کوتاهی از بین می رود.

بهتر است در طول دوران بارداری از مصرف پمادهای ضدخارش برای التیام خارش پوست قسمت هایی از بدن که دچار خشکی و خارش شده اند، خودداری کرد. بیشتر این پمادها حاوی ماده شیمیایی کورتیزون و هیدروکورتیزون هستند و تماس با این مواد برای خانم ها می تواند مشکل ساز شود. در این دوران برای چرب کردن پوست خشک و ملتهب می توان از روغن زیتون یا روغن نارگیل بدون بو و وازلین استفاده کرد.

تنها کرم هایی که می توانید بدون دغدغه در دوران بارداری استفاده کنید، کرم ضدآفتاب با SPF 15یا حتی بیشتر و کرم مرطوب کننده است.ترک بدن به خصوص در پوست شکم، ران و باسن در ماه های ششم و هفتم بارداری دربیش از 90 درصد خانم ها ایجاد می شود. با رشد جنین، کشیده شدن پوست و افزایش وزن، ترک خوردن پوست هم آغاز می شود.

ترک پوست در خانم هایی که وزنشان بیش از اندازه در دوران بارداری بالا می رود یا چندقلوزایی دارند، بیشتر و مشخص تر از سایرین است. ورزش منظم و مناسب، استفاده از کرم های مرطوب کننده و لوسیون های حاوی اسیدآلفاهیدروکسی می تواند به پیشگیری یا کاهش میزان ترک های پوستی در دوران بارداری کمک کند. بهتر است برای اثربخشی بیشتر، استفاده از کرم و لوسیون را از ماه سوم بارداری شروع کنید.

تیرگی پوست

با شروع بارداری رنگدانه‌های پوست بیشتر و درنتیجه پوست تیره‌تر می‌شود. این حالت در ۹۰ درصد زنان باردار بین هفته‌های اول تا چهاردهم بارداری رخ می‌دهد. اگر پوست و موی خانمی تیره باشد تیرگی ناشی از بارداری هم در او بیشتر است. به علاوه آن قسمت‌هایی از پوست که به طور طبیعی تیره‌تر هستند تیرگی بیشتری پیدا می‌کنند، مثلا خط میانی شکم.

خال‌ها

در طول بارداری خال‌های تیره ممکن است بزرگ‌تر یا تیره‌تر شده و خال‌هایی که قبلا مورد توجه قرار نگرفته‌اند، مشخص شوند. خال‌ها همگی با هم تغییر می‌کنند اما اگر تنها یک یا چند خال دچار تغییرات واضح در اندازه یا رنگ، خارش، سوزش یا خونریزی شود، حتما باید توسط متخصص پوست بررسی شود.

ترشحات عروقی، عرقی و غددی

• عروق پوست

طی بارداری ساختمان و کارکرد عروق پوست دچار تغییرات متعددی می‌شود. از آنجا که این تغییرات منحصر به بارداری نبوده و ممکن است به دنبال مشکلات بدن هم بروز کند مشورت با پزشک معالج ضروری است.

• غدد چربی

ترشح غدد چربی پوست حین بارداری افزایش یافته و پس از زایمان به حالت طبیعی برمی‌گردد.

• غدد عرق

غدد عرق منتشر در تمام بدن و مخصوصا کف دست‌ها و پا‌ها به طور طبیعی در اثر افزایش درجه حرارت محیط یا فعالیت فیزیکی فعال‌تر می‌شوند. زیر بغل و کشاله‌های ران نوعی دیگر از غدد عرق را دارند که ترشحات‌شان بوی بد تولید می‌کند. طی بارداری فعالیت و میزان ترشح غدد عرق منتشر به طور قابل ملاحظه در تمام بدن به جز کف دست و پا افزایش می‌یابد و منجر به افزایش جوش‌های عرق سوز می‌شود. در مقابل، فعالیت غدد متمرکز کاهش می‌یابد و عرق و جوش‌های آن نواحی کمتر می‌شوند.

• قرمزی کف دست

این حالت در ۴۰ درصد زنان سفید پوست و ۳۰ درصد زنان تیره پوست باردار دیده می‌شود که ممکن است به صورت نقاط منتشر در تمام کف دست یا فقط در برجستگی‌های کف دست باشد.

• ماسک حاملگی

حدود ۷۰ درصد زنان باردار مخصوصا سبزه‌ها در نیمه دوم بارداری دچار این نوع تغییر رنگ می‌شوند. این تیرگی عموما لب بالا، گونه‌ها، پیشانی و چانه را درگیر می‌کند و در اثر تماس پوست با آفتاب نیز تشدید می‌شود. این نواحی تیره عموما قهوه‌ای و در دو طرف قرینه هستند. ماسک حاملگی ممکن است بعد از زایمان از بین برود یا به درجاتی پایدار باقی بماند.

• خارش بارداری

حدود ۲۰ درصد زنان باردار به درجاتی دچار خارش می‌شوند که در اکثر موارد ناشی از یک بیماری شناخته شده مانند کهیر، اگزما، حساسیت‌های دارویی یا ابتلا به عفونت‌های انگلی مانند گال است. اما گروه کوچکی از خانم‌های باردار تنها مبتلا به یک خارش شدید هستند که ضایعه پوستی مشخصی ندارند. این حالت‌‌ همان خارش بارداری است که در 3 ماهه سوم بارداری شروع شده و اغلب محدود به شکم است (اگرچه ممکن است کاملا منتشر باشد) که ناشی از اختلال در ترشح صفرا در کبد است.

این خارش معمولا بعد از زایمان از بین می‌رود ولی در بارداری‌های بعدی یا هنگام مصرف قرص‌های ضدبارداری عود می‌کند. این حالت عموما تاثیری بر سرنوشت بارداری یا سلامت جنین نداشته و تنها خطر بالقوه آن افزایش احتمال بروز سنگ‌های صفراوی در زنان مبتلا به این عارضه است.

خطوط کشش یا استریا

این خطوط در ۹۰ درصد زنان باردار طی ماه‌های ششم و هفتم بارداری ابتدا در دیواره شکم ظاهر شده سپس به میزان کمتری در سینه‌ها نیز نمایان می‌شوند این خطوط ممکن است با شیوع و شدت کمتری در سایر نواحی بدن هم دیده شوند.

علت پیدایش این خطوط

• تغییرات هورمونی
• کشش بیش از اندازه پوست
• پارگی برخی الیاف بافت نگهدارنده آن قسمت

ویژگی‌های این خطوط: طول این خطوط چند سانتی‌متر بوده و پهنای آن‌ها از یک تا ۱۰ میلی‌متر متغیر و به رنگ صورتی تا ارغوانی و گاهی همراه با خارش مختصر ظاهر می‌شوند. این خطوط معمولا کمی بعد از زایمان به رنگ پوست در می‌آیند، مختصری فرورفته و سرانجام چروکیده می‌شوند.

• بثورات کهیری دوران بارداری

0/5 درصد زنان طی 3 ماهه سوم بادراری دچار ضایعات کهیری می‌شوند. این بیماری عموما در بارداری اول شکل می‌گیرد و به ندرت در بارداری‌های بعدی تکرار می‌شود و چنانچه عود داشته باشد شدت آن کمتر است. علت بیماری دقیقا معلوم نیست و به افزایش غیرطبیعی وزن در مادر و جنین نسبت داده می‌شود.

از نشانه‌های این بیماری می‌توان به پیدایش بثورات کهیری به شدت خارش‌دار و سلب خواب شبانه اشاره کرد. این بثورات معمولا از ناحیه شکم شروع شده و بیشتر محدود به خطوط استریا هستند اما گاهی قسمت فوقانی بازو‌ها و ران‌ها نیز ممکن است گرفتار شود. در اغلب موارد ضایعات در عرض ۲ تا ۳ هفته پس از زایمان از بین می‌روند. اما ممکن است تشدید قابل توجهی بلافاصله پس از زایمان مشاهده شود.

• آویزهای پوستی

ضایعاتی هستند که در ماه‌های آخر بارداری ظاهر و به طور نسبی یا کامل پس از زایمان ناپدید می‌شوند. اندازه آن‌ها از سر یک سوزن تا یک نخود متفاوت بوده و به صورت زواید برجسته به رنگ پوست یا کمی‌تیره‌تر در طرفین صورت، گردن و سینه‌ها بروز می‌کنند. این زواید شبیه زگیلند و ممکن است مادر را بترسانند.

محصولات مجاز زیبایی در دوران بارداری کدامند؟

1. رتینوئید‌ها

این مواد قوی در محصولات ضدپیری پوست وجود دارند و سبب کاهش چروک‌ها و اصلاح رنگ پوست می‌شوند. رتینوئید‌ها در اصل نوعی ویتامینa هستند که سرعت تقسیم سلولی را افزایش می‌دهند و از شکستگی رشته‌های کلاژنی پوست جلوگیری می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند میزان بالای ویتامین a در دوران بارداری می‌تواند سلامت جنین را به‌خطر بیندازد، بنابراین مصرف رتینوئیدهای خوراکی در دوران بارداری مثل ایزوترتینوئین (آکوتان) سبب نقص مادرزادی می‌شوند. البته اگر شما باردار هستید و محصولات موضعی حاوی رتینوئید را مصرف می‌کنید لازم نیست بترسید زیرا این نوع محصولات حاوی مقدار خیلی زیاد رتینوئید نیستند.

2. سالسیلیک‌اسید

این اسید ضعیف برای درمان برخی اختلالات پوستی از جمله آکنه تجویز می‌شود و تولیدکنندگان از آن در تهیه پاک‌کننده‌ها (کلینرز) و تونر استفاده می‌کنند. این ماده ضمن عبور از لایه چربی پوست به منافذ آن نفوذ می‌کند و سبب پاکسازی آن‌ها می‌شود. سالسیلیک اسید همچنین التهاب و قرمزی پوست را کاهش می‌دهد. خوب است بدانید بتاهیدروکسی اسید –bha- هم یک نوع سالسیلیک است که در لایه‌بردار‌ها استفاده می‌شود. بعد از این اوصاف باید گفت سالسیلیک اسید هم یکی از مواد مضر برای خانم‌های باردار است و تحقیقات در مورد انواع خوراکی این ماده نشان داده سالسیلیک اسید می‌تواند سبب نقایص مادرزادی در فرزند شما شود، اما به هر حال انواع محصولات موضعی حاوی این ماده خطرناک برای مادر و جنین ندارند اما اگر خانم بارداری انواع قوی محصولات حاوی سالسیلیک اسید را استفاده کند باید منتظر عواقب خطرناک آن هم باشد. در ضمن باید یادآور شوم که آلفا هیدروکسی اسید- aha- ماده خطرناکی نیست.

3. محصولات حاوی عصاره سویا

برخی خانم‌ها تصور می‌کنند مواد گیاهی فقط فایده دارند و هیچ ضرری را برای بدن به بار نمی‌آورند. اگرچه از دیدگاه کلی محصولات مراقبت پوست حاوی عصاره سویا برای بدن خطری ندارند اما مصرف این مواد در دوران بارداری سبب تشدید ماسک بارداری (لکه‌های تیره روی پوست صورت) می‌شود. اتفاقا استفاده از روغن ترنج هم در دوران بارداری دقیقا همین اثر را دارد. دلیل این ویژگی را باید از اثر استروژنی سویا دانست. بنابراین توصیه می‌شود اگر دچار لک‌های بارداری یا ملاسما شده‌اید بهتر است برای پیشگیری از تشدید رنگ این لکه‌ها از مصرف محصولات حاوی سویا خودداری کنید.

4. محصولات ضد آکنه

بسیاری از خانم‌ها در ابتدای 3 ماهه اول بارداری از مشکل آکنه رنج می‌برند حتی اگر در تمام طول عمرشان، وجود یک جوش را هم بر پوست‌شان تجربه نکرده باشند. اگر شما هم در دوران بارداری‌تان میزبان آکنه شده‌اید سری به پزشک متخصص پوست‌ بزنید. در این موارد متخصص پوست برای‌تان آنتی‌بیوتیک موضعی مخصوص دوران بارداری تجویز می‌کند. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید به متخصص پوست مراجعه کنید پیشنهاد می‌شود از محلول شوینده پوستی با حداکثر ۲ درصد سااسیلیک‌اسید کمک بگیرید. اگر هم نگران سلامت‌تان هستید و مرددید که این محصولات را استفاده کنید یا خیر بهتر است مشورتی هم با متخصص زنان معالج‌تان داشته باشید اما یادتان باشد آکنه‌تان هرچقدر هم شدید است به هیچ وجه در دوران بارداری نباید از درصدهای بالای سالسیلیک‌اسید، انواع لایه‌بردارو رتینوئیدهای خوراکی-آکوتان- استفاده کنید.

5. ضد آفتاب

خانم‌های باردار اشکالی ندارد در معرض آفتاب قرار بگیرند اما قبل از خروج از منزل باید حتما قسمت‌هایی را که در معرض آفتاب قرار می‌گیرد، با ضدآفتاب مناسب بپوشانند. از بابت نفوذ ضدآفتاب به پوست هم نگران نباشید زیرا ماده خطرناکی برای شما و فرزندتان ندارد اما توصیه می‌شود کارهای خارج منزلتان را در ساعاتی خارج از بازه زمانی ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر انجام دهید که از شدت تابش آفتاب کاسته شده باشد و در ضمن ضد آفتاب‌تان را هر ۲ ساعت یک‌بار تجدید کنید.

6. موبر‌ها

تحقیقات اثر سوئی را از مصرف موبر‌ها در دوران بارداری نشان نداده‌اند چرا که این کرم‌ها یا محلول‌ها جذب پوست نمی‌شوند تنها مشکل این محصولات حساسیت‌زایی آن‌هاست. پس اگر سابقه حساسیت دارید بهتر است از روش دیگری برای برداشتن مو‌های‌تان استفاده کنید. در ضمن یادتان باشد پوست بعضی از خانم‌ها در دوران بارداری به مراتب حساس‌تر از حالت عادی می‌شود پس بهتر است قبل از استعمال موبر ابتدا روی بخش کوچکی از پوست پشت ساعدتان تست حساسیت انجام دهید. اگر بعد از ۲۴ ساعت واکنش حساسیت نشان ندادید برای زدودن موهای زایدتان از موبر استفاده کنید.

7. عطر و اسپری

استفاده از عطر و اسپری در دوران بارداری خطری جدی‌ به بار نمی‌آورد تنها مشکل بارداری با مواد معطر این است که به دلیل حساسیت بیشتر خانم‌ها به بو‌ها در این دوران ممکن است به آن‌ها حالت تهوع، سرگیجه و سردرد دست بدهد. بنابراین اگر می‌خواهید در این دوران چنین دردسرهایی نداشته باشید بهتر است عطر و اسپری نزنید و برای رفع بوی بد قسمت‌هایی از بدنتان که زیاد عرق می‌کنند را هر چند ساعت یک‌بار بشویید.

از روشن کردن پوست مانند هیدروکینون استفاده نکنید.

اگر چه هیچ پژوهش قطعی در ارتباط هیدروکینون باعوارض جانبی وجود ندارد ولی بیشتر پزشکان و محققان پیشنهاد اجتناب از محصول را به طور کامل به علت خطر بالقوه دارند. هیدروکینون اغلب برای درمان تغییر رنگ پوست مانند chloasma و یا ملاسما استفاده می شود. سعی کنید به جای محصول هیدروکینون از کرم های ضد آفتاب استفاده کنید مگر اینکه پزشکتان توصیه کند که استفاده از محصول برای روشن کردن پوست بی خطر است.
به منظور کاهش و یا جلوگیری از علائم کشش، شکم خود را مرطوب نگه دارید.

روغن و لوسیون، به ویژه آنهایی که سرشار از درخت روغن قلم یا کره کاکائو و ویتامین E است در کاهش علائم کشش کمک می کند به ویژه هنگامی که روزانه استفاده شوند. آنها را روی پوست خود بعد از حمام و یا هر زمان که در پوست خود احساس خشکی کردید دو یا سه بار در روز برای بهترین پیشگیری از علائم کشش، ماساژ دهید همچنین می توانید در دیگر قسمت های بدن دارای پوست خشک و یا هر کجا که پوست شما در حال کشش است استفاده کنید.از رتینوئیدها موضعی و خوراکی و داروهای نسخه ای ضد آکنه خوراکی در بارداری اجتناب کنید.

داروی رتینوئید خوراکی ضد آکنه و داروهای خوراکی مانند آکوتان سبب مشکلات در جنین می شوند و باید اجتناب شوند. قرص ارزان قیمت خوراکی حاوی اسید سالیسیلیک و اسید گلیکولیک نیز ممکن است برای کودک در حال رشد خطرناک باشد.به خاطر داشته باشید که برخی از محصولات آرایشی ممکن است به طور بالقوه شامل اسید سالیسیلیک یا رتینوئیدها باشد و می تواند برای برخی از نوزادان خطرناک باشد در استفاده از محصولات مراقبت از پوست با یک متخصص پوست یا متخصص زنان برای بررسی مواد تشکیل دهنده در لوازم آرایشی مشورت کنید.
حتماً با متخصص پوست یا متخصص زنان خود در مورد لایه برداری های شیمیایی و درمان با آنها مشورت کنید.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی