هیپوترمی یا اوپاگرمایی چیست؟

هیپوترمی ( علل ، اثرات ، پیشگیری ، درمان )

هیپوترمی یا اوپاگرمایی یک بیماری عمومی است، که به دنبال کاهش دمای بدن باعث آسیب به همه اندام‌ها و اختلال کارکرد آن‌ها می‌شود. متابولیسم گلوکز کاهش یافته و در نتیجه اسیدوز متابولیک رخ می‌دهد.این وضعیت در صورت پیشرفت و عدم درمان می‌تواند باعث مرگ موجود زنده شود. درمان در این حالت شامل گرم کردن و مراقبت دقیق از فرد آسیب دیده می‌باشد.با دلگرم همراه باشید.

هیپوترمی زمانی رخ می دهد که درجه حرارت مرکزی بدن به زیر 35°C برسد. غالباً بدن می تواند افت درجه حرارت بدن تا این حد را تحمل کند و لی بیش از این مقدار در حد توانایی بدن نمی باشدو بدین ترتیب افت درجه حرارت بطور پیشرونده ادامه می یابد.در ایالات متحده بیش از 700مورد مرگ در سال در نتیجه هیپوترمی گزارش می شود که نیمی از این موارد بالای 65 سال هستند.

فیزیولوژی تنظیم حرارت

افت درجه حرارت بدن در نتیجه از دست دادن گرما توسط مکانیزم های رسانایی ( CONDUCTION) ، همرفت (CONVECTION) ، تشعشع (RADIATION) و یا تبخیر (EVAPORATION) می باشد.

• CONDUCTION: دمای بدن از طریق تماس مستقیم با اشیا اطراف از دست می رود.
• CONVECTION: بدن دمای خود را به هوا منتقل می کند و هوای گرم و سرد در سطح بدن جابجا می شوند.
• RADIATION: بدن حرارت خود را بدون تماس با اشیا اطراف به آنها منتقل می کند.
• EVAPORATION: گرما از طریف تعریق و تنفس از دست می رود.

تنظیم درجه حرارت بدن توسط هیپوتالاموس صورت می گیرد که خود توسط گیرنده های حرارت مرکزی موجود در هیپوتالاموس قدامی و گیرنده های حرارت محیطی موجود در پوست و مخاط ، ایمپالس را دریافت می کند و توسط تغییر قطر عروق محیطی و تغییرات رفتاری بدن درجه حرارت مرکزی را تنظیم می کند.
همچنین بدن با تولید گرما به وسیله لرز و یا تولید متابولیک گرما درجه حرارت خود را افزایش می دهد.

اتیولوژی

از علل شایع هیپوترمی می توان به موارد زیر اشاره کرد : هیپوترمی محیطی (ACCIDENTAL) ، متابولیک )دیابت ، نارسایی آدرنال، هیپوتیروئیدی) ، اختلال CNS و هیپوتالاموس ، سوء تغذیه ، سپسیس ، بیماری های پوستی ، دارویی (الکل) و ...

هیپوترمی با توجه به میزان درجه حرارت بدن به سه دسته تقسیم می شود:

1-هیپوترمی خفیف (MILD)

درجه حرارت مرکزی بدن بین C °35- 32 می باشد. در این مرحله پوست بیمار سرد و رنگ پریده است و در فاز پاسخ لرز دارد و به دنبال افزایش درجه حرارت بدن می باشد. در مراحل اولیه ضربان و برون ده قلب و تعداد تنفس افزایش می یابد و لی با کاهش بیشتر درجه حرارت موارد فوق هم افت خواهند کرد .

2-هیپوترمی متوسط (MODERATE)

درجه حرارت بین 28-32°C می باشد و بدن وارد فاز آدینامیک می شودکه در آن لرز قطع ، عضلات سفت می شوند ، ضربان قلب فشار خون و تنفس افت می کنند ، فرد گیج می شود ، رفلکس ها کند و مردمکها گشاد می شوند.

3- هیپوترمی شدید (SEVERE)

در این بیماران درجه حرارت به زیر 28°C می رسد ، مردمکها گشاد و ثابت بدون پاسخ به نور هستند عضلات شل می شوند به تدریج به کما می روند وضعیت قلب و تنفس کند تر می شود که احتمال ایست قلبی – ریوی وجود دارد.
هیپوترمی باعث تغییرات واضح در ECG می شود که از تاکیکاردی تا آریتمی های پیشرفته متفاوت است. J) WAVE) یا OSBORN از یافته های تشخیصی هیپوترمی در ECG می باشد.

• از اثرات ریوی هیپوترمی می توان به تاکی پنه در مراحل ابتدایی ، برونکوره و اختلال بلع و نهایتاً پنومونی آسپیراتیو اشاره کرد.
• با توجه به تغییر غلظت گازهای O2 و CO2 به دنبال تغییر درجه حرارت ، مشکل در تفسیر ABG خواهیم داشت. ضمن اینکه افت متابولیسم در این بیماران سبب کاهش تولید CO2 می شود و تغییر میزان تنفس سبب تغییرCO2 می شود.
• هیپوترمی سبب شیفت منحنی تجزیه اکسی هموگلوبین به سمت چپ و نقص آزاد سازی اکسیژن خواهد شد. همزمان با افت درجه حرارت دپرسیون پیشرونده CNS ایجاد می شود که در نهایت به کما منجر خواهد شد. این تغییرات همراه با کاهش جریان خون مغز و کاهش متابولیسم مغزی خواهند بود اگرچه این خود اثر محافظتی روی مغز دارد. EEG در زیر 20°C صاف می شود.
• هیپوترمی سبب نقص عملکرد کلیه از جمله دیورز سرد می شود ، که هیپوولمی را به همراه دارد . این بیماران به علت بی حرکتی طولانی در خطر رابدومیولیز و متعاقب آن میوگلوبینوری و نارسایی حاد کلیه هستند.
• هیپوترمی در سیستم خون هم تاثیر گذار است و طیفی از اختلالات از جمله لوکوپنی ، تروومبوسیتوپنی و افزایش ویسکوزیته خون تا DIC ایجاد می کند.این بیماران مستعد عفونتهای ویروسی و پنومونی هستند .
• احتمال انفارکتوس قلبی در این بیماران افزایش می یابد ، ضمناً در فصل زمستان خطر مسمومیت باCO فراموش نشود .
• در هیپوترمی عملکرد کبد کاهش و داروها در بدن تجمع پیدا می کنند.
• سطح هورمونهای کورتیزول و تیروئیدی در صورتی که خود علت هیپو ترمی نباشند، افزایش می یابند.
• سطح گلوکز خون ممکن است به هر وضعیتی باشد.
• در هوای سرد، یخ زدگی اندامها را مد نظر داشته باشید.

عوامل خطر هیپوترمیا کدامند؟

افراد زیر بیشتر دچار هیپوترمی می شوند:

1- افراد پیر، نوزادان و کودکان بدون گرم کردن بدن و یا لباس یا غذای کافی

2- افرادی که بیماری روانی دارند.

3- افرادی که مدت زمان طولانی بیرون (در هوای آزاد) هستند.

4- افرادی که در آب و هوای سرد هستند و قدرت تعقل آنها، با مصرف الکل یا مواد مخدر مختل شده است.

تشخیص هیپوترمی

اغلب مشکل ونیاز به توجه به آن حتی در فصول غیر سرد سال وجود دارد.
از آنجا که بیشتر ترمومتر ها دمای زیر C°35 را اندازه گیری نمی کنند، نیاز به ترمومتر های مخصوص الکترونیکی و مادون قرمز جهت اندازه گیری صحیح درجه حرارت از طریق ازوفاژیال، کاتتر ورید مرکزی، رکتال و تمپان می باشد.
آزمایشات پاراکلینیک متعدد در هیپوترمی در تشخیص علت اولیه و عوارض کمک کننده خواهند بود: ABG ، CBC ، BS ، Electrolite ، Renal function test ، Thyroid function test، PT، PTT، Amylase، Cortisol، LFT، CPK، Cultures،....

درمان:

• درمان شامل اقدامات حمایتی معمول و تکنیک های مخصوص گرم کردن می باشد. هرگونه دستکاری روی این بیماران باید با ظرافت انجام شود تا سبب تحریک فیبریلاسیون بطنی در میوکارد سرد نشود.
• لمس نبض و مشاهده تنفس در این بیماران مشکل و نیاز به مدت زمان طولانی ، دست کم 30 تا 60 ثانیه میباشد. در صورت وجود هیپوترمی شدید و ایست قلبی تنفسی و عدم وجود مانیتورینگ قلبی، ماساژ قلبی نباید شروع شود ولی در هیپوترمی متوسط مانعی برای ماساژ وجود ندارد.
• جهت کلیه بیماران اکسیژن و مایعات وریدی گرم تجویز شود، دمای بدن ، پالس اکسی متری و ریتم قلبی به طور مداوم مانیتورینگ شود. بیشتر آریتمی های قلبی( برادی کاردی، فیبریلاسیون دهلیزی، PVC ،...) نیاز به درمان ندارند. فیبریلاسیون بطنی در صورت هیپوترمی شدید به شوک مقاوم خواهد بود و دمای بدن باید حداقل به 30 درجه برسد تا به شوک پاسخ دهد.
• درصورت نیاز به دارو به علت متابولیسم پائین بدن باید حداقل دوز بکار رود.
• در بیمار هیپوترم بیهوش، تجویز گلوکز و نالوکسان مانند سایر بیماران می باشد.
• تجویز آنتی بیوتیک در صورت شک به عفونت ضروری خواهد بود.
• تجویز استروئید و تیروکسین در بیماران هیپوتیروئید و نارسائی آدرنال بکار می رود.
• مجددا تاکید می شود اعمال تهاجمی لوله گذاری معده، داخل تراشه، کاتتر ورید مرکزی، کمپرسیون سینه سبب القائ VF خواهد شد.

REWARMING TECNIQUE

با توجه به درجه حرارت بیمار روش مناسب برای گرم کردن انتخاب می شود.

Passive external rewarming

این روش غیر تهاجمی و برای بیماران هیپوترم خفیف انتخابی است. ابتدا از بین رفتن حرارت ازطریق تبخیر و همرفت با درآوردن لباس خیس و پوشاندن بیمار قطع می شود و بدن خود جهت بالا بردن درجه حرارت به روش متابولیکی گرما تولید می کند.

Active rewarming at 40°C

1. در صورت وجود ناپایداری قلبی عروقی، هیپوترمی متوسط تا شدید، گرم شدن ناکافی بدن، نارسایی اندوکرین و.... گرم کردن به روش فعال انجام می شود.
2. این نوع گرم کردن به دو صورت خارجی و داخلی انجام می شود.
3. گرم کردن فعال خارجی با کیسه آب گرم، محیط گرم، حمام گرم، پک های داغ آگزیلاری یا کشاله ران صورت می گیرد.
4. گرم کردن فعال داخلی توسط تجویز اکسیژن گرم، مایعات وریدی گرم، لاواژ گرم از طریق لوله NG ، رکتال تیوب، دیالیز پریتونئال، چست تیوب و یا بای پس قلبی ریوی صورت می گیرد.
5. جهت گرم کردن بیمار بهتر است از روش گرم کردن فعال خارجی به تنهایی استفاده نشود چون ممکن است سبب شوک گرم کردن یا اسیدوز گرم کردن یا Core T. after drop شود.

پیشگیری

◄ مهم ترین اصل در پیشگیری از این بیماری، استفاده از لباس مناسب در حین فعالیت است، خشک ماندن اهمیت ویژه ای دارد و همچنین پوشاک ضد باد بسیار مهم است.(همیشه نه زیاد لباس بپوشید و نه کم در هر دو صورت امکان بروز این بیماری وجود خواهد داشت)

◄ به هیچ وجه نباید به فعالیت انقدر ادامه داد تا خستگی مفرط پدید آمده و به اصطلاح (تخلیه انرژی) بوجود آید، اختصاص زمان مناسب برای استراحت و تجدید قوا اهمیت فراوانی دارد.

◄ تغذیه مناسب با غذاهی پر انرژی و گرم در پیشگیری نقش حیاتی دارد، همچنین نوشیدن آاب به مقدار کافی و به ویژه گرم نیز الزامی است. از دارو هایی مانند: آرام بخش ها، کدئین، قهوه به میزان زیاد نباید استفاده نمود.

◄ برنامه شما باید متناسب با تجربه، تجهیزات، مهارت و آمادگی جسمانی تمام افراد گروه برنامه ریزی شود.

خواهشمنديم اگر سوال يا نکته‌اي براي مطلب هیپوترمی

در ذهن شما باقي مانده است، آن‌را در قسمت نظرات با ما و ساير کاربران به اشتراک بگذاريد.

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی