کدام بهتر است درمان ریشه یا کشیدن دندان ؟

درمان ریشه یا کشیدن دندان ؟

بسیاری به اشتباه فکر می‌کنند عوارض درمان ریشه دندان بیشتر از فواید آن است و به همین دلیل برای درمان اقدام نمی‌کنند.
برخی اشخاص از تغییر رنگ دندان پس از درمان ریشه ترس دارند در حالیکه امروزه در صورت نیاز دندان ترمیم شده، با مواد مخصوص به رنگ دندان‌های دیگر در میاید.
خیلی‌ها را ترس از درد شدید حین درمان ریشه از مراجعه به پزشک منصرف می‌کند. در صورتیکه داروهای بی‌حسی از بروز درد جلوگیری می‌کنند و در صورت احساس درد خفیف پس از درمان، پزشک مُسکِن تجویز می‌کند.
علاوه بر تصورات بالا به دلایل زیادی نظر بعضی این است که کشیدن دندان بهتر از درمان ریشه است.
اما باید توجه داشت هیچ چیز جای دندان طبیعی را نمی‌گیرد. هم‌چنین کشیدن دندان و ایمپلنت هزینه و زمان بیشتری نسبت به درمان ریشه خواهد داشت.

پلاک میکروبی چیست ؟

پلاک میکروبی، لایه‌ای بیرنگ و چسبنده است که می‌تواند روی سطوح جونده، نقاط تماس دندان‌ها با یکدیگر و ناحیه تماس لثه و دندان‌ها تشکیل ‌شود. با توجه به بیرنگ و چسبنده‌بودنشان هم براحتی نمی‌توان آنها را برداشت، اما در صورتی که به طور منظم و به شیوه صحیح مسواک زده شود، پلاک‌ها جابه‌جا شده و از تشکیل شدن پیشگیری می‌شود.

اگر به هر دلیلی این پلاک‌ها باقی بماند و روی سطوح دندان شکل بگیرد، با مصرف مواد غذایی و تجزیه مواد قندی، اسید تولید می‌کند. این اسید نیز در مجاورت سطوح ضعیف قرار می‌گیرد و می‌تواند بخشی از مینای دندان را حل ‌کند. در طولانی‌مدت، حلالیت اسیدها هم بیشتر می‌شود و در نتیجه مجرای باریکی در مینای دندان ایجاد خواهدشد که می‌گوییم دندان در ناحیه مینا دچار پوسیدگی شده است.

البته با توجه به این‌که نسج معدنی مینای دندان زیاد است، تا حدی در برابر این اسیدها مقاومت می‌کند، اما همین که مجرایی به بخش زیرین که همان عاج دندان است باز‌شود، پوسیدگی خیلی راحت‌تر پیشرفت خواهد کرد.

با توجه به این‌که مواد معدنی این ناحیه کم است و همین‌طور به دلیل مجاری بسیار ریزی که وجود دارد، میکروب‌ها براحتی می‌توانند به مرکز یا پالپ دندان برسند و این بخش را هم درگیر کنند. اگر در این فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید یا معاینات دوره‌ای را در نظر داشته و حداقل سالی یکبار نزد دندانپزشک بروید، براحتی می‌توان پوسیدگی‌های عاج دندان را تشخیص داد و قبل از این‌که پوسیدگی به قسمت مرکزی دندان برسد، با پرکردن ساده مشکل را برطرف کرد.

عصب‌کِشی یا عصب‌کُشی ؟

مردم معمولا درمان ریشه دندان را با نام عصب‌‌کِشی یا عصب‌کُشی می‌شناسند در صورتی هر دوی این اصطلاحات اشتباه و لفظ صحیح آن «درمان ریشه» است، اما در میان این دو مورد هم واژه عصب‌کِشی کمی بهتر به نظر می‌‌رسد، زیرا طی این درمان، عروق اعصاب را قطع می‌کنند.

درد شدید، مشخص‌ترین علامتی است که نشان می‌دهد مشکل به پالپ دندان رسیده و در بسیاری از موارد هم این دردها هنگام شب بروز می‌کند. این بخش دندان از عروق اعصاب و بافت همبندی تشکیل شده که قسمتی از آن هم عصب است.

بنابراین هنگام درمان ریشه دندان این‌طور نیست که فقط عصب دندان خارج شود و به اجزای دیگر کاری نداشته باشیم.

درمان ریشه دندان (RCT)

بخشی از دندان که در استخوان فک قرار دارد و توسط ریشه پوشیده شده ریشه نام دارد. ریشه شامل سه قسمت است که از خارج به سمت داخل به ترتیب تشکیل شده است از:

• 1- سمان (ساروج)
• 2- عاج
• 3- پالپ

دندان‌های انسان از دندان نیش یک طرف تا طرف دیگر تک ریشه‌ای است. هر چه به سمت دندان‌های عقبی می‌رویم تعداد ریشه‌ها زیاد می‌شود. تعاد این ریشه‌ها گاهی به چهار یا پنج ریشه هم می‌رسد. گاهی اوقات در یک ریشه دو کانال وجود دارد. مانند دندان که دو ریشه دارد، چهار کانال دارد

دلایل نیاز به درمان عصب کشی

• پوسیدگی شدید
• کار مجدد انجام دادن دندانپزشک بر روی یک دندان
• پر کردن یا حجم زیاد یک دندان
• ترک خوردن دندان
• شکستگی دندان
• ضربه به صورت و دندان
• تماس‌های پیش رس
• دندان قروچه هنگام خواب و یا در اثر استرس
• تولید سنگ در پالپ چمبر (اتاقک پالپ) یا سر دردهای مزمن همراه است.
• متوقف کردن تحلیل داخل دندان
• ساختن روکش دندانی که پوسیدگی بسیار به عصب نزدیک است
• تحلیل لثه و لخت شدن ریشه دندان که حساسیت شدید ایجاد کند
• خارج از قوس فکی قرار گرفتن دندان (بیمار هزینه یا وقت ارتودونسی را ندارد)

در صورتی که دندان به عصب رسیده باشد برای جلوگیری از کشیدن آن بهتر است اقدام به درمان عصب کشی کنیم زیرا کشیدن یک دندان مشکلاتی را ایجاد می‌کند که:

• هزینه بالا برای جایگزین کردن دندان از دست رفته
• در ناحیه دندان کشیده شده استخوان و لثه تحلیل می‌رود
• دندان‌های اطراف ناحیه بی دندان کج می‌شوند و عملکرد آنها ضعیف می‌شود.
• دندان‌های مقابل ناحیه بی‌دندان رشد بیش از حد کرده ریشه آنها در استخوان خارج شده و سخت گردیده و حساس می‌شوند.

نشانه‌هایی که ما را به متوجه می‌کند که دندان نیاز به درمان ریشه دارد:

• درد شدید دندان در هنگام غذا خوردن
• درد شدید دندان در هنگام فشار آوردن بر روی دندان
• درد گرفتن طولانی مدت دندان در هنگام تماس با مواد سرد و گرم
• تغییر رنگ پیدا کردن دندان
• ایجاد تورم و حساسیت در لثه کنار دندان
• پیدا شدن جوش یا کورک به طور دائمی و یا عود کننده بر روی لثه
• درد دندان در هنگام دراز کشیدن
• درد خود به خودی و طولانی

پس از پر کردن ریشه معمولاٌ دندان به دو علت پانسمان موقت می شود

• اول اینکه درمانها وقت گیر است و ممکن است که بیمار خسته شود
• این کارها احتمالاً درد و ناراحتی های بعد از عصب کشی را به همراه دارد بنابراین پر کردن کامل دندان به جلسه بعدی موکول می شود.

بی‌توجهی به درمان ریشه دندان

یکی از اشتباهاتی که در این زمینه وجود دارد، بی‌توجهی به دندانی است که تحت درمان ریشه قرار گرفته. پس از درمان ریشه به بیمار گفته می‌شود بعد از گذشت چند روز تا یک هفته و حداکثر تا 20 روز بعد برای ترمیم اقدام کند. به این معنی که باید به دندانپزشک مراجعه کرده و دندان را پر‌کند و گاهی حتی لازم است دندان روکش هم بشود.

به بیماران توصیه می‌شود در مدتی که دندان تحت درمان ریشه قرار گرفته و خمیر پرکردگی موقت یا پانسمان موقت روی دندانشان گذاشته شده، توجه بیشتری داشته باشند و فشار زیادی روی دندان وارد نکنند.

اما در صورتی که بیمار در مدت مشخص مراجعه نکند ممکن است خمیرهای پانسمان به دلیل این‌که قدرت کافی ندارد، خرد شده و از بین برود و در نتیجه بعضی از قسمت‌های دندان که بیشتر با غذا تماس پیدا‌می‌کند نیز دچار شکستگی ‌شود. این شکستگی نسج دندان نیز چون در بیشتر موارد به صورت اریب اتفاق می‌افتد، به قسمت زیر لثه ختم می‌شود و با توجه به این‌که برای ترمیم هم حتما لبه‌های ترمیم باید بالای لثه باشد، در چنین شرایطی باید یک درمان جراحی لثه هم برای بیمار انجام شود.

درمان ریشه و تغییر رنگ دندان‌ها ؟

باورهای خاصی میان مردم رواج دارد که براساس آن فکر می‌کنند اگر ریشه دندانشان درمان شود، مشکلات دیگری برایشان ایجاد خواهد شد. به همین ترتیب، یکی از متداول‌ترین پرسش‌هایی که در این مورد از دندانپزشکان پرسیده می‌شود، احتمال تغییر رنگ دندان پس از معالجه ریشه است. خیلی‌ این موضوع را پذیرفته‌اند و به همین دلیل نگران درمان ریشه و تیره شدن دندان‌های خود هستند.

این مشکل سال‌ها قبل متداول بوده و آن زمان پس از درمان ریشه تا حدی با تغییر رنگ روبه‌رو می‌شدیم، اما امروزه زمانی که می‌خواهیم درمان ریشه را انجام دهیم، اگر دندان از قبل تغییر رنگ کم یا متوسطی داشته باشد، معمولا ضمن درمان به کمک مواد مخصوص، دندان‌ها را سفید می‌کنیم تا همرنگ دندان‌های دیگر شود.

بنابراین به طور کلی می‌توان گفت امروزه بعد از درمان ریشه معمولا تغییر رنگ چندانی اتفاق نمی‌افتد، اما اگر دندانپزشک بخوبی این قسمت از دندان را تمیز نکند باز هم پس از مدتی ممکن است باعث بروز تغییر رنگ شود. اما این تغییر رنگ‌ها را هم می‌توان اصلاح کرد و دندان را به رنگ طبیعی برگرداند.

درمان ریشه و درد دندان‌ها ؟

خیلی‌ها از ترس درد، اصلا به فکر درمان ریشه نمی‌افتند، در حالی که امروزه به کمک داروهای بی‌حسی و تکنیک‌های جدید معمولا دردی هنگام درمان وجود ندارد. اما بعد از درمان چطور؟ آیا باز هم درد به سراغ بیمار می‌رود یا نه؟

اغلب پس از درمان ریشه درد شدیدی وجود ندارد، اما برخی می‌توانند درد خفیف پس از درمان را بخوبی تحمل کرده و عده‌ای هم هستند که باید از داروهای مسکن استفاده کنند. بنابراین بعد از درمان توصیه می‌شود بیماران براساس نظر پزشک و بخصوص در ساعات اول، مسکن مصرف کنند.

خیلی‌ها هم به دلایل مختلف فکر می‌کنند کشیدن دندان‌ها بهتر از درمان ریشه است. در صورتی که هیچ چیز جای دندان‌های طبیعی را نمی‌گیرد.

علاوه بر این، هزینه کشیدن دندان و استفاده از پروتز یا ایمپلنت نیز بسیار بیشتر از درمان ریشه است و زمان این کارها هم طولانی‌تر خواهد بود.

چگونگی محل روت کانال

اگر بیمار یک یا چند تا از علائم رسیدن به عصب را داشته باشد. البته یک عکس رادیوگرافی از دندان بیمار گرفته می‌شود. تا مشکل و اندازه ریشه مشخص شوند. بعد از آن دندانپزشک با استفاده از ماده بی‌حس کننده اطراف دندان به عصب رسیده را بی‌حس می‌کند. در مرحله بعد با استفاده از دریل مخصوص دندانپزشکی یک سوراخ در دندان ایجاد می‌کند. از طریق این سوراخ عصب و عروق خونی همراه با باکتریها را خارج می‌کند. حال نوبت مرحله تمیز کردن داخل مجرا است. این محل به وسیله سوهان‌های مخصوص انجام می‌گیرد. سپس داخل کانال با سرم فیزیولوژی و یا هیپو کلریت سدیم شستشو داده می‌شود.

بعد از خشک کردن کانال ریشه توسط مواد پر کردن ریشه کاملا پر شده و محل آن مسدود می‌شود. گاهی که عفونت دندان زیاد بوده داخل کانال دارد گذاشته شده تا عفونت از بین برود و بعد از چند روز کار ادامه می‌یابد. بعد از کامل شدن پر کردن ریشه تاج دندان به وسیله مواد پر کننده دندان ترمیم می‌شود. معمولا دندان عصب کشی پوسیدگی زیادی داشته و مواد پر کننده زیادی برای پر کردن آن استفاده می‌شود. بنا براین دندانها ضعیف بوده و نیاز دارد که روکش شود. در ضمن دلیل دیگری که استفاده از روکش را مناسب می‌نماید ترد و شکننده بودن دندانی است که عصب کشی شده است بهتر است توسط روکش محافظت شود. موفقیت درمان ریشه حدود 90% است. این عمل مانند تمام کارهای دنیا مطلق نیست و درصد کمی از دندان‌های عصب کشی شده نیاز به درمان مجدد پیدا می‌کند متاسفانه دندان‌های عصب کشی شده با شکست رو به رو شده که به دندان‌های دال معروفند و باید کشیده شوند.

مراحل عصب کشی دندان

1. ورود میکروب به پالپ دندان باعث ایجاد التهاب شده و حجم پالپ افزایش پیدا می کند از آنجا که پالپ دندان یک محفظه بسته است با عث افزایش فشار داخلی آن می شود که این فشار باعث فشار آمدن به پایانه های عصب دندان شده و در دندان شروع می شود.

2. پس از تراش دندان و رسیدن به حفره و تمیز کردن و برداشتن پوسیدگی به کانال های ریشه دندان می رسیم که این کانالها از هر نوع بافت نرم و میکروب پاک سازی شده و کانال فرم داده می شود که این کار بوسیله فایل ها انجام می شود .

3. کانال های ریشه با موادی بنام بوتا پرکا پر می شود که موادی همراه دارد که توسط رادیو گرافی مشاهده می شود و با نسوج انسانی سازگاری دارد

4. تا این مرحله می توان توسط رادیو گرافی طول کامل ریشه دندان را اندازه گیری کرد و از پر شدن کامل آن اطمینان حاصل کرد. پر کردن کامل دندان اهمیت فراوانی دارد چون در صورت عدم مهر و موم شدن کامل ریشه باعث شکست درمان ریشه خواهد شد.

تهیه شده مجله اینترنتی دلگرم

مرضیه ملایری