مهمترین علت دفع پروتئین از کلیه ها چیست؟

دفع پروتئین مهمترین علامت وجود مشکل در کلیه است

علت دفع پروتئین در ادرار چیست و چگونه درمان میشود؟

در شرایط نرمال، پروتئین یا آلبومین از طریق ادرار دفع نمی شود. دفع پروتئین از کلیه ها موجب کاهش میزان پروتئین خون شده و با خروج پلاسما از رگ ها، باعث ورم بدن می شود.

پروتئینوری یا دفع پروتئین در ادرار چیست؟

• وقتی مقدار پروتئین موجود در ادرار، از حد مجاز خود بیشتر شود پروتئینوری یا دفع پروتئین در ادرار خوانده می شود. این نشانه را میتوان از شایع ترین نشانه های وجود بیماری در کلیه ها دانست.
• در علم پزشکی به وجود مقادیر غیرطبیعی پروتئین در ادرار (بیش از یک گرم در روز)، پروتئینوری گفته می‌شود. پروتئینوری یکی از علائم شایع بیماری‌های کلیوی می‌باشد.
• پروتئین ها جز اساسی تمام بخش‌های بدن ازجمله عضلات، استخوان ها، مو و ناخن را تشکیل می دهند. پروتئین های موجود در خون نیز عملکردهای مهمی دارند و موجب محافظت فرد در برابر عفونت، کمک به لخته شدن خون و حفظ مقدار صحیح مایع در گردش بدن می شوند.
• همان‌طور که می‌دانید، کلیه یکی از مهم‌ترین اندام‌های درونی بدن انسان است. اکثر اعضای بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه‌ها هستند، بنابراین عملکرد مناسب این عضو در بدن بسیار مهم است. از جمله وظایف کلیه در بدن می‌توان به شرکت در فعالیت خون‌سازی بدن، تنظیم متابولیسم ویتامین D و دخالت در متابولیسم کلسیم و سیستم استخوانی اشاره نمود.
• کنترل سیستم اسید و باز بدن که یکی از مهم‌ترین سیستم‌های بدن برای حفظ تعادل داخلی است نیز از دیگر کارهای کلیه است، اما یکی دیگر از وظایف کلیه که تقریبا مردم عادی این عضو را با آن می‌شناسند، دفع سموم بدن است. دفع سموم در کلیه برای دفع سموم بدن، خون از گلومرول‌ها که نقش صافی دارند، عبور می‌کند.
• این صافی باعث می‌شود مواد ضروری برای اعضای مختلف بدن، بازجذب شده و در عین حال، سموم و مواد زائد دفع شوند. در حالت عادی پروتئین‌ها نباید از این صافی بگذرند.
• البته در حدی کم ـ‌ زیر 150 میلی‌گرم در 24 ساعت ـ‌ برخی مولکول‌های خاص پروتئین، می‌توانند در ادرار دیده شوند. بنابراین در یک حجم خیلی محدود، وجود بعضی از انواع پروتئین‌ها در ادرار غیرطبیعی نیست.
• اما زمانی که کلیه دچار اختلال شود، موادی که در حالت عادی نباید از صافی گلومرول‌ها رد شوند، از آنها عبور کرده و برعکس بازجذب مواد لازم مختل می‌شود. فردی که پروتئینوری دارد، در واقع دفع پروتئین در ادرار او به طور غیرعادی انجام می‌شود.
• پروتئینوری می‌تواند یک نشانه خیلی مهم از بیماری‌های زمینه‌ای کلیه باشد. در واقع بهتر است بگوییم پروتئینوری، بیماری نیست بلکه نشانه‌ای مهم است که ممکن است به دلیل سوء اثر برخی داروها بر کلیه یا در جریان برخی بیماری‌های عفونی به وجود آید.
• در اثر دیابت و فشار خون هم ممکن است پروتئین‌آوری پیدا شود. به طور کلی پروتئینوری موردی است که نباید به راحتی از کنارش گذشت علت دفع پروتئین در ادرار از کلیه‌ها مایع خون یا پلاسما، در کلیه‌ها تصفیه می‌شود و مواد زائد را از دست می‌دهد.
• در حالت عادی، کلیه ها مانع خروج آلبومین ( نوعی پروتئین در خون )، از پلاسما به داخل فضای ادراری می‌شوند و ادرار عاری از پروتئین یا آلبومین است.
• آلبومین، مهم‌ترین پروتئین در گردش خون است که مانند چسب، مایع پلاسما را داخل رگ‌ها نگه می‌دارد. مایع خون یا پلاسما در کلیه‌ها تصفیه می‌شود و مواد زائد را از دست می‌دهد. در حالت عادی در حین تصفیه پلاسما، در کلیه‌ها سدی وجود دارد که مانع خروج آلبومین از پلاسما به داخل فضای ادراری می‌شود و به این ترتیب، در حالت عادی، ادرار عاری از پروتئین یا آلبومین است.
• احتمال حضور آلبومین (که نوعی پروتئین محلول در آب است) در ادرار بیش از سایر پروتئین ها است و گاهی به جای لغت پروتئینوری، به طور اختصاصی از واژه “آلبومینوری” استفاده می شود که هنگامی است که در آزمایش ادرار به طور اختصاصی، وجود آلبومین تشخیص داده می شود.
• آلبومین موجب احتباس مایعات در بدن می شود و مانند اسفنج، آب بافت های بدن را به خود می گیرد. البته در شرایط خاصی مثل ورزش سنگین یا وجود عفونت ادرار، مقدار کمی آلبومین در ادرار دفع می‌شود که معمولا توسط بدن جبران می‌شود. وقتی دفع پروتئین از کلیه‌ها به میزان زیاد باشد، باعث کم شدن مقدار پروتئین در خون می‌شود و پلاسما از رگ‌ها بیرون می‌آید و بیمار ورم می‌کند.
• بیماری‌هایی وجود دارند که در آنها، کارآیی سد خونی ـ ادراری، در کلیه از بین می‌رود و آلبومین به مقدار زیاد، در ادرار وارد و دفع می‌شود. در این حالت، کبد شروع به تولید بیشتر آلبومین می‌کند و این نقیصه تا حدی جبران می‌شود.
• وقتی کبد نتواند از پس جبران مقدار زیاد آلبومین دفع شده برآید، مقدار آلبومین خون کم می‌شود و کم‌کم پلاسما از داخل رگ‌ها به فضای زیر پوست تراوش می‌کند و ورم ایجاد می‌شود.
• ورم ناشی از دفع پروتئین، برخلاف ورم در بیماران دچار نارسایی قلبی، یک ورم عمومی است، یعنی صبح که فرد از خواب بیدار می‌شود، کاملا پف کرده و زیر پلک‌هایش کاملا ورم کرده است.

علت دفع پروتئین از کلیه ها چیست؟

علت وجود پروتئین در ادرار بسته به سن و شرایط بیمار متفاوت است و گاها فرد به علت تجربه یکی از موارد زیر ممکن است میزان بیشتری از پروتئین در ادرار را داشته باشد:

• کم آبی یا دهیدراتاسیون
• ورزش های بسیار سنگین
• استرس
• تب
• ماندن در دماهای بسیار پایین و سرد

اگر پروتئینوری مشخص شود، پزشک با توجه به آزمایش های بیمار، میزان دفع پروتئین از کلیه (پروتئین ادرار) را پیگیری می کند تا به علت بیماری زمینه ای دست یابد. اگر فردی در ریسک پیشرفت به سمت بیماری های کلیوی باشد، پزشک تست های منظم برای ارزیابی پروتئینوری را پیشنهاد می کند.

افرادی که در ریسک بالای پروتئینوری با حجم بالا به طور دائم هستند، ممکن است برخی از بیماری های زیر را داشته باشند:

1. دیابت
2. فشار خون بالا
3. آمیلوئیدوز: وجود پروتئینهای غیر طبیعی در اندام های داخلی
4. بیماری برگر: التهاب و اختلال در عملکرد کلیه در نتیجه تجمع انتی بادی
5. ایمونوگلوبولین A
6. اندوکاردیت: التهاب و‌ عفونت دریچه های قلبی
7. گلومرولواسکلروز فوکال سگمنتال: نوعی بیماری که در آن بخش هایی از گلومرول که وظیفه پاکسازی خون و دفع مواد سمی را به عهده دارند، دچار بافت غیرعملکردی فیبروزه و اسکار می شود. عدم درمان این بیماری در مراحل اولیه منجر به نارسایی کلیه، دیالیز و پیوند کلیه میشود.
8. بیماری های قلبی از جمله نارسایی قلبی
9. لنفوم هوچکین: نوعی سرطان خون که بر اثر رشد غیر طبیعی و تزاید سلول های لنفاوی ایجاد میشود.
10. لوپوس: نوعی بیماری خود ایمنی که در آن احتمال درگیری کلیه و تخریب کلیه توسط سیستم ایمنی بدن وجود دارد.
11. مالاریا
12. مالتیپل میلوما: شایعترین تومور منشا گرفته از استخوانها
13. پروتئینوری ارتوستاتیک: دفع پروتئین صرفا در وضعیت خاص بدنی
14. پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری که به همراه سردرد، تاری دید و افزایش فشار خون می باشد.
15. بارداری
16. آرتریت روماتوئید
17. سارکوئیدوز: بیماری التهابی در گیر کننده چند ارگان از جمله چشم، ریه، کبد و غدد لنفاوی
18. آنمی داسی شکل: نوعی اختلال خونی که منجر به تولید سلول های خونی معیوب می شود.

تشخیص بیماری دفع پروتئین

1. به طور کلی میزان آلبومین دفع شده در ادرار یک فرد سالم بسیار ناچیز بوده و بالارفتن آن نشانه آسیب کلیوی و اختلال در عملکرد کلیه هاست که فقط با ارزیابی آزمایش ادرار قابل پیگیری است. از این رو در افراد دیابتی، سالانه بررسی آلبومین اوری صورت می پذیرد.
2. اگر دفع آلبومین بر اثر آسیب کلیوی به بیش از 300 میلی گرم در ادرار طی24ساعت برسد، بتدریج و طی سال های بعد در صورت کنترل نشدن دیابت، به نارسایی کلیه ها منجر می شود.
3. وقتی کلیه ها نارسا شوند، در واقع اوره و کراتینین خون بیمار افزایش یافته و فعالیت کلیه ها برای دفع سموم بدن کاهش می یابد و رفته رفته به جایی می رسد که در اثر ناکارآمدی کلیه ها و نارسا شدن شان، فرد نیازمند دیالیز و پیوند کلیه می شود.
4. برای تشخیص این بیماری باید ادرار یک شبانه روز کامل بیمار مورد آزمایش قرار گیرد و اگر آلبومین موجود در ادرار بیمار بیش از 3/5 گرم باشد، بیماری دفع پروتئین از کلیه ها در مورد این فرد مطرح می شود.

درمان بیماری دفع پروتئین

درمان این بیماری با کورتون ها آغاز می شود و معمولا طی دو تا سه هفته، دفع پروتئین مهار می شود. در کل باید درمان در جهتی باشد که دفع پروتئین ادرار را کاهش داده و در پی آن از ورم بدن نیز کاسته شود. زیرا ورم شدید می تواند عوارض گوارشی و تنفسی ایجاد کند.رژیم غذایی بیمار نیز نقش بسیار مهمی در بهبود وی ایفا می کند بنا بر این کنترل رژیم غذایی بیمار اهمیت به سزایی در بهبود وی دارد.

همچنین بخوانید:

علت و درمان دفع پروتئین از کلیه (پروتئینوری) چیست؟

پروتئین بالا در ادرار : علت دفع پروتئین از ادرار چیست ؟

پروتئینوری(پروتئین در ادرار)شایع ترین بیماری کلیوی

وجود پروتئین در آزمایش ادرار نشانه چیست ؟