علت و درمان پرخوری عصبی (بولیمیا) چیست؟

پرخوری عصبی: علائم، تشخیص و درمان

پرخوری عصبی، که معمولاً بولیمیا نامیده می شود، یک اختلال جدی و خطرناک در غذا خوردن می باشد. افراد مبتلا به این بیماری بطور مخفیانه مقدار زیادی غذا می خورند، و سپس از طریق روش های ناسالم تلاش می کنند تا آن را جبران نمایند. بطور مثال، فرد مبتلا به بولیمیا خود را مجبور به استفراغ کرده، یا بیش از حد ورزش می کند. گاهی اوقات این افراد حتی بعد از یک میان وعده کوچک یا یک وعده ی غذایی معقول نیز اقدام به خالی کردن معده خود یا پاکسازی می نمایند.

پرخوری عصبی چیست و راه مقابله با آن چگونه است؟

مبتلایان بولیمیا به دو گروه تقسیم می شوند:

پرخوری عصبی جبران شونده. این افراد بطور منظم خود را وادار به استفراغ و یا استفاده از مسهل، مدر ها و یا تنقیه می کنند.پرخوری عصبی بدون جبران. در این گروه بیماران از روش های دیگری برای جلوگیری از افزایش وزن مثل روزه گرفتن، رژیم خیلی محدود یا ورزش شدید استفاده می نمایند.با این حال، این رفتارها اغلب با هم تداخل پیدا می کنند، و تلاش برای رهایی از کالری اضافی، به جبران از طریق روش های ناسالم محدود می شود.

اگر شما مبتلا به بولیمیا هستید، ممکن است به شدت درگیر وزن و ظاهر خود باشید و به شدت خود را مورد قضاوت و سرزنش قرار دهید. چون این بیماری به تصویر ذهنی که از خود دارید مربوط می شود ( نه فقط مواد غذایی مصرفی)، درمان آن می تواند مشکل باشد. اما درمان های موثر می تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید، از الگوهای سالم غذا خوردن پیروی کنید و عوارض جدی را جبران نمایید.

علائم و نشانه های پرخوری عصبی:

• شدیداً درگیر شکل بدن، ظاهر و وزن خود بودن
• ترس از اضافه وزن داشتن
• احساس اینکه نمی توانید غذا خوردن خود را کنترل کنید
• ادامه دادن خوردن تا زمان درد یا ناراحتی
• خوردن غذای بیشتری در دوره ی پرخوری، نسبت به یک وعده ی غذایی عادی یا میان وعده
• خود را وادار به استفراغ یا ورزش بیش از حد کردن
• استفاده ی نامعقول از مسهل ها، مدر ها و یا تنقیه کردن بعد از غذا
• استفاده از مکمل های غذایی یا محصولات گیاهی به منظور کاهش وزن

علت پر خوری عصبی چیست؟

دلیل اصلی بولیمیا هنوز مشخص نیست. بسیاری از عوامل هستند که می توانند اختلالات غذا خوردن را بیشتر کنند. اما از لحاظ زیست شناسی، سلامت روانی، انتظارات اجتماعی و عوامل دیگر خطر ابتلاء را افزایش می دهند.

تشخیص پرخوری عصبی

تشخیص پرخوری عصبی بعد از معاینه،آزمایش خون و ادرار و ارزیابی روانی انجام می‌شود. در آزمایش خون و ادرار پزشک متخصص به دنبال تعادل الکترولیت‌ها یا کم آبی خواهد بود. همچنین بررسی قلب، ریه‌ها و استخوان‌ها نیز انجام می‌شود. از آنجایی که پرخوری عصبی به عنوان یک بیماری روانی در نظر گرفته می‌شود پزشکان از معیارهای موجود در DSM استفاده می‌کنند. این راهنما بیان می‌کند که به منظور تشخیص افراد مبتلا به پرخوری عصبی، باید یک فرد دوره پرخوری و پاکسازی را حداقل به مدت یک هفته و دوره زمانی سه ماهه داشته باشد.

فاکتورهای خطر:

زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند. بر اساس یافته‌های مرکز سلامت زنان، حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد از بیمارانی که به پرخوری عصبی مبتلا می‌باشند، خانم هستند. اما این اختلال در مردان نیز می‌تواند وجود داشته باشد. اختلالات مرتبط با خوردن در میان ورزشکاران همچون ژیمناست‌ها، دونده‌ها و کشتی گیران بیشتر شایع است.

درمان پرخوری عصبی

غلبه کردن بر پرخوری عصبی به نظر فرایند دشواری می رسد زیرا بیماران به چرخه خوردن و پاکسازی پایبندند. به همین خاطر شکستن چنین چرخه ای بسیار سخت خواهد بود به خصوص اگر درمان به درستی انجام نشود. به طور کلی حدود یک سوم از بیماران بهبود می یابند و یک سوم از آن‌ها همانگونه که قبلا بوده‌اند باقی می‌مانند. یک سوم از بیماران نیز در طول زمان بدتر می‌شوند. درمان پرخوری عصبی شامل ترکیبی از روان درمانی، استفاده از دارو، آموزش تغذیه‌ای و گروه‌های حمایتی است.

مشاوره نیز ممکن است دربرگیرنده درمان‌های رفتاری شناختی یا خانواده درمانی باشد. درمان رفتاری شناختی نیز به منظور آموزش افراد برای تشخیص رفتارها و افکار پرخطر مورد استفاده قرار می‌گیرد. خانواده درمانی نیز برای افراد جوان یا کودکانی که مبتلا به این بیماری هستند استفاده می‌شود. خانواده درمانی بر روی حمایت خانواده و والدین تکیه دارد. گروه‌های حمایتی برای افرادی که مبتلا به پرخوری خفیف هستند و مشکلات سلامتی دیگری ندارند مفید است.برخی از افراد ممکن است برای ادامه درمان خود از مراکز موجود کمک بگیرند.داروهای ضدافسردگی نیز برای درمان هر نوع افسردگی یا اضطراب مرتبط با پرخوری عصبی تجویز می‌شود.

متخصص تغذیه نیز می تواند در توسعه رژیم غذایی سالم و بهبود عادت‌های خوردن به فرد کمک کند.برای بیمارانی که وزن بسیار کمی دارند، متخصص تغذیه برنامه ای را برای بازگشت به وزن نرمال و طبیعی ایجاد می‌کند. برخی از اوقات ممکن است بیمار برای تصحیح عدم تعادل الکترولیت‌ها در بیمارستان بستری شود. البته طول بستری شدن تنها یک یا دو روز است. خانواده یا دوستانی که متوجه نشانه‌های پرخوری عصبی در یک فرد می‌شوند باید هر چه سریع تر او را نزد پزشک متخصص ببرند.

عوارض پرخوری عصبی

پرخوری عصبی ممکن است عوارض متعدد جدی و حتی مرگ آور داشته باشد. عوارض احتمالی عبارتند از:

• کم شدن آب بدن، که می تواند به مشکلات بزرگ پزشکی مانند نارسایی کلیه منجر شود
• مشکلات قلبی، مانند نامنظم شدن ضربان قلب و نارسایی قلبی
• پوسیدگی دندان و بیماری لثه
• قطع قاعدگی در زنان
• مشکلات دستگاه گوارش، و احتمالاً وابستگی به مسهل ها برای اجابت مزاج
• اضطراب و افسردگی
• اعتیاد به مواد مخدر و الکل

آمادگی برای ویزیت پزشک

در اینجا اطلاعات داده شده به شما کمک می کند تا برای جلسه معاینه خود آماده شوید، و اینکه چه انتظاراتی می توانید از تیم پزشکی داشته باشید.

چه کارهایی می توانید انجام دهید:

• علائم تان را یادداشت کنید، حتی آنهایی که ممکن است به بولیمیا بی ربط باشد.
• یادداشت اطلاعات شخصی، از جمله هر گونه تنش یا تغییرات اخیر زندگی
• لیستی از تمام داروها، داروهای گیاهی، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف میکنید، تهیه نمایید.
• در صورت امکان، از یکی از دوستان یا اعضای خانواده تان درخواست کنید تا همراه شما بیاید. وی می تواند به یادآوری بهتر نکات کلیدی و ترسیم تصویر کامل تری از وضعیت زندگی تان، به شما کمک کند.

سوال های خود را یادداشت کنید تا از پزشک تان بپرسید، مثل:

• به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟ آیا این آزمایشات آماده سازی خاصی نیاز دارند؟
• چه درمان هایی وجود دارند، و شما کدام را پیشنهاد می کنید؟
• آیا جایگزینی برای داروهای تجویزی تان وجود دارد؟
• چگونه درمان بر وزن من تاثیر میگذارد؟
• آیا قاعدگی من دوباره شروع می شود؟
• آیا بروشوری وجود دارد تا به من کمک کند؟ چه وب سایتی را پیشنهاد می کنید؟

اگر مطلبی را متوجه نشدید، حتماً مجدداً آن را بپرسید.

چه انتظاراتی می توانید از پزشک خود داشته باشید؟

پزشک شما به احتمال زیاد سوالاتی می پرسد تا پرخوری عصبی را در شما تایید کند. این سوال ها از این قبیل هستند:

• به چه مدت در مورد وزن خود نگران بودید؟
• آیا شما ورزش می کنید؟ معمولاً چه مواقعی؟
• آیا روش های دیگری برای کاهش وزن خود پیدا کردید؟
• آیا علائم فیزیکی نیز داشته اید؟
• آیا تا به حال به دلیل حس پر و سنگین بودن، استفراغ کرده اید؟
• آیا تا به حال از دارو برای کاهش وزن استفاده کرده اید؟
• آیا اغلب در مورد مواد غذایی فکر می کنید؟
• آیا تا به حال بصورت مخفیانه غذا خورده اید؟
• آیا تا به حال اعضای خانواده تان نشانه های اختلال غذا خوردن داشته اند، و یا به آن مبتلا بوده اند؟

پزشک سوالات بیشتری طبق پاسخ هایتان، نشانه ها و نیاز از شما خواهد پرسید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر یک از علائم بولیمیا را دارید، هر چه سریعتر به دنبال درمان پزشکی باشید. زیرا اگر بدون درمان رها شود، ممکن است بدتر شده و کل زندگی تان را در بر گیرد.اگر به دنبال درمان هستید، در این راه به همسرتان، یک دوست و یا یک معلم اعتماد کنید. او میتواند به شما کمک کند تا اولین گام درمان پرخوری عصبی را با موفقیت بردارید.

خوردن آگاهانه را یاد بگیرید

خوردن آگاهانه به معنای آگاهی نسبت به عادات غذایی است و به شما یاد می‌دهد در مقابل تحریک‌کننده‌های غذایی واکنش مناسب نشان بدهید.

• آگاهی نسبت به گرسنگی فیزیکی و عصبی؛
• آگاهی نسبت به عوامل تحریک‌کننده‌؛
• آگاهی در مورد خرید، آماده‌سازی و خوردن غذا؛
• انتخاب غذاهایی که هم ارزش غذایی داشته باشند و هم خوشمزه باشند؛
• یاد گرفتن شیوه‌های دیگری جز غذا خوردن برای پاسخ به نیازهای عاطفی.

در مقابل هوس‌های غذایی هیچ واکنشی نشان ندهید

اغلب افرادی که به پرخوری عصبی مبتلا هستند، قادر به مقاومت در مقابل هوس‌های غذایی نیستند و با هوس کردن یک غذا همه‌ی هوش و حواس‌شان به آن غذا معطوف می‌شود. در این حالت این افراد در درون‌شان احساس تنش و نیاز شدید به غذا خوردن دارند و بارها سعی کرده‌اند در مقابل آن مقاومت کنند، اما هرگز موفق نشده‌اند، زیرا فکر می‌کنند قدرت مقاومت در برابر این هوس را ندارند. اما حقیقت این است که شما بیش از آنچه که فکر می‌کنید، قدرت دارید.

قبل از اینکه چیزی بخورید، ۵ دقیقه صبر کنید

خوردن عصبی معمولا غیر ارادی و ناآگاهانه است. حتی قبل از آنکه بفهمید مشغول انجام چه کاری هستید، ناگهان یک بستنی بزرگ را خورده‌اید. اما اگر یک لحظه صبر کنید و به این فکر کنید که چه چیزی شما را به خوردن تحریک کرده، در واقع به خودتان فرصتی داده‌اید تا تصمیم متفاوتی بگیرید.

می‌توانید خوردن را برای ۵ دقیقه یا حتی یک دقیقه به تأخیر بیندازید. به خودتان نگویید «نباید این غذا یا خوراکی را بخوری». به یاد داشته باشید ممنوعیت هر چیزی، آن را وسوسه‌برانگیزتر می‌کند، فقط چند دقیقه صبر کنید. در این حال از خودتان بپرسید واقعا چه حسی دارید؟ از لحاظ عاطفی چه چیزی را حس می‌کنید؟ حتی اگر بعد از آن که چیزی بخورید قادر به تحلیل و درک علت خوردن خود خواهید بود. این کار به شما کمک می‌کند تا بتوانید دفعه‌ی بعد به نیازهای عاطفی خود پاسخ متفاوتی بدهید.

احساسات خود را بپذیرید، حتی اگر ناخوشایند باشند

پذیرش احساسات به جای پرخوری عصبی

به نظر می‌رسد پرخوری عصبی به دلیل عدم توانایی در مقابل خوراکی‌هاست، اما در واقع این طور نیست و این حالت به دلیل ناتوانی در پاسخ به احساسات بروز می‌کند. در واقع افرادی که از پرخوری عصبی رنج می‌برند، نمی‌دانند چگونه باید احساسات خود را مدیریت کنند؛ بنابراین سعی می‌کنند به کمک غذا خوردن جلوی بروز احساسات‌شان را بگیرند. ناتوانی در مواجهه با احساسات بسیار بد و هراس‌انگیز است. این ترس ممکن است مثل جعبه‌ی پاندورا (Pandora’s box) باشد که با باز کردن درش دیگر قادر به بستن آن نباشید.

جعبه‌ی پاندورا به فرآیندی گفته می‌شود که با شروع آن، مشکلات متعدد و پیچیده‌ای به وجود می‌آید. اما حقیقت این است که اگر احساسات‌مان را سرکوب کنیم یا آنها را ندیده بگیریم، احساسات پیچیده‌تر و بغرنج‌تر می‌شوند و ممکن است قادر به کنترل آنها نباشیم. برای مواجهه با احساسات باید لحظه‌به‌لحظه با آنها روبرو شویم و آنها را درک کنیم. این کار به شما کمک می‌کند تا استرس خود را کاهش دهید و مشکلات عاطفی و احساسی خود را که موجب تحریک پرخوری عصبی می‌شوند، تسکین دهید.

8 مرحله برای خوردن آگاهانه

خوردن آگاهانه تمرینی است که از دوران باستان به جا مانده و نحوه فکر کردن درباره‌ی غذا و برنامه‌ریزی برای زندگی و درست خوردن را به ما یاد می‌دهد.حتما شما هم مانند بسیاری دیگر از افراد در چند ساعت گذشته چیزی خورده‌اید و ممکن است حتی همه چیزهایی را که خورده‌اید به یاد نداشته باشید و تنها احساس سیری داشته باشید.

زیرا ما کار می‌کنیم، رانندگی می‌کنیم، مطالعه می‌کنیم، تلویزیون تماشا می‌کنیم یا با یک وسیله الکترونیکی وقت می‌گذرانیم و ممکن است در حین انجام این کارها حواس‌مان به چیزهایی که می‌خوریم نباشد.اگر به خوراکی‌ها و غذاهایی که می‌خوریم توجه داشته باشیم، در مصرف غذاهایی مانند چیزبرگر یا سیب‌زمینی سرخ شده افراط نمی‌کنیم. آگاهانه غذا خوردن در واقع به معنای توجه کامل به غذا در هنگام خرید، پختن، سرو کردن و خوردن آن است.

در کتاب «لذت خوردن: خوردن آگاهانه، زندگی آگاهانه» نوشته‌ی دکتر لیلیان چونگ (Lillian Cheung) و همکارش، تیک نات هان (Thich Nhat Hanh) که یک رهبر معنوی بودایی است، چند تمرین برای آگاهانه خوردن پیشنهاد شده است:

1. از لیست خریدتان شروع کنید

هنگام خرید مواد غذایی به ارزش غذایی آنها توجه و از خرید مواد غذایی دیگر اجتناب کنید. از غذاهای تازه استفاده کنید و غذاهای فراوری شده، چیپس، شیرینی و تنقلات نخرید.

2. وقتی اشتها دارید غذا بخورید، اما نگذارید که خیلی گرسنه شوید

اگر وعده‌های غذایی را حذف کنید، نسبت به آن حریص‌تر می‌شوید و موقع غذا خوردن به جای لذت بردن از غذا فقط به فکر سیر کردن شکم‌تان خواهید بود.

3. حجم غذا را کاهش دهید

روش مفید دیگر این است که از بشقاب کوچکتری استفاده کنید تا غذای کمتری بخورید و حتی می‌توانید از خوراکی‌های چربی‌سوز شکم استفاده کنید.

4. از غذای خود لذت ببرید

یکی دو دقیقه پیش از غذا خوردن درباره غذا و کسانی که برای تهیه‌ی آن زحمت کشیده‌اند، خوب تأمل کنید و از اینکه همراه خانواده‌تان غذایی برای خوردن دارید شکرگزار باشید.

5.با تمام احساس‌تان غذا بخورید

موقع پختن، سرو کردن و خوردن غذا به طعم، مزه، رنگ و بو و حتی صداهای مختلفی که موقع پختن غذا می‌شنوید، خوب دقت کنید. وقتی غذا را می‌جوید سعی کنید تمام مواد و ادویه‌جات غذا را خوب حس کنید.

6. لقمه‌های کوچک بردارید

اگر موقع غذا خوردن لقمه‌های کوچک بردارید و دهان‌تان کاملا پر نشود،‌ بهتر می‌توانید مزه‌ی غذا را بچشید. موقع جویدن غذا،‌ قاشق و چنگال‌تان را روی میز بگذارید.

7. غذا را کامل بجوید

غذا را کامل بجوید تا طعم و مزه‌ی آن را کامل حس کنید. برای کامل جویده شدن غذا باید آن را بین ۲۰ تا ۴۰ بار پیش از قورت دادن، بجوید. در این صورت از اینکه می‌توانید طعم غذاها را به طور کامل حس کنید، شگفت‌زده خواهید شد.

8. آرام غذا بخورید

اگر به موارد ذکر شده‌ی بالا دقت کنید، غذای‌تان را به آرامی خواهید خورد. پیش از غذا خوردن حداقل ۵ دقیقه به آن فکر کنید.