اینترپل : وظایف، همکاری ها و نحوه تعقیب مجرمان بین المللی

معرفی سازمان اینترپل

به این فکرکنید که شخصی نسبت به شما مرتکب جرمی گردد و از کشور خارج شود، آیا راهی برای دستیابی به این مجرم وجود دارد؟ یا باید به طور کلی قید رسیدگی به این جرم را زد؟ در دنیای مدرن امروز، مجرمان ممکن است از مرزهای کشورها عبور کنند و از یک کشور به کشوری دیگر برای فرار از مجازات بروند. برای مبارزه با چنین جنایاتی که فراتر از مرزهای یک کشور هستند، سازمان های بین المللی مانند اینترپل (Interpol) شکل گرفته اند.

اینترپل با ایجاد یک شبکه همکاری جهانی، تلاش می کند تا اطلاعات پلیسی و جنایی را بین کشورهای مختلف به اشتراک بگذارد و به تعقیب مجرمان فراری کمک کند. اما اینترپل دقیقاً چه وظایفی دارد؟ آیا می تواند افراد را به طور مستقیم دستگیر کند؟ و چطور همکاری ها میان کشورها در زمینه اجرای قوانین و بازداشت افراد انجام می شود؟ به این سوالات در ادامه مقاله پاسخ خواهیم داد.

اینترپل (International Criminal Police Organization) یک سازمان بین المللی است که با هدف مبارزه با جرایم فرامرزی و بهبود همکاری های پلیسی در سطح جهانی تأسیس شده است. دفتر مرکزی اینترپل در لیون، فرانسه قرار دارد و این سازمان با ۱۹۵ کشور همکاری می کند. اینترپل نه تنها در مبارزه با جرایم سازمان یافته بین المللی بلکه در تأمین امنیت عمومی و مقابله با تهدیدات جهانی نقش اساسی دارد. برای این منظور ابزارهای پیشرفته ای جهت جمع آوری، تجزیه و تحلیل و تبادل اطلاعات میان کشورهای عضو دارد. این اطلاعات می تواند شامل داده های جنایی، عکس های مجرمان، و جزئیات مربوط به مجرمان فراری باشد.

اهداف و وظایف اصلی اینترپل

اینترپل به عنوان یک شبکه جهانی، چندین هدف اصلی دارد که می توان به آن ها اشاره کرد:

ارتباط و همکاری پلیسی: اینترپل بستری را برای همکاری میان پلیس های کشورهای مختلف فراهم می کند تا اطلاعات جنایی به سرعت و به طور مؤثر منتقل شود.
مبارزه با جرایم سازمان یافته بین المللی: این سازمان در مبارزه با قاچاق مواد مخدر، انسان، پولشویی، تروریسم، و جرم های اقتصادی فعالیت می کند.
جمع آوری و تحلیل اطلاعات: اینترپل داده های مربوط به مجرمان، دزدی های بین المللی و موارد مشابه را از کشورهای عضو جمع آوری و تحلیل می کند.
آموزش و پشتیبانی فنی: اینترپل ابزارها و روش های پلیسی مدرن را برای کشورهای عضو فراهم می کند تا در مبارزه با جرایم بهتر عمل کنند.

تفاوت اینترپل با پلیس ملی کشورها

بزرگ ترین تفاوت بین اینترپل و پلیس ملی این است که اینترپل به طور مستقیم قدرت قانونی برای دستگیری افراد ندارد. بلکه اینترپل از طریق اطلاع رسانی و صدور اعلان ها به کشورهای عضو، آن ها را از وضعیت مجرمان فراری آگاه می کند و بدین ترتیب پلیس هر کشور باید بر اساس قوانین داخلی خود، تصمیم به بازداشت یا تعقیب فرد تحت نظر بگیرد. به عبارت دیگر، اینترپل فقط در زمینه همکاری و تسهیل فرآیندهای بین المللی عمل می کند، نه به عنوان یک نیروی پلیس جهانی.

نحوه ی همکاری ایران با اینترپل

ایران یکی از کشورهای عضو اینترپل است و مانند سایر کشورهای عضو، اطلاعات جنایی و درخواست های بین المللی خود را از طریق دفتر ملی اینترپل ایران واقع در وزارت کشور پیگیری می کند. این دفتر مسئول ایجاد ارتباط با سایر کشورهای عضو و انتقال اطلاعات است.

۱ . آیا شهروندان ایرانی ممکن است تحت تعقیب اینترپل قرار بگیرند؟

بله، ممکن است. اگر فردی از شهروندان ایرانی مرتکب جرمی در کشوری دیگر شود و آن کشور درخواست تعقیب بین المللی از اینترپل داشته باشد، اینترپل ممکن است در خصوص این فرد اعلان قرمز صادر کند. این اعلان از طرف اینترپل به کشورهای عضو ارسال می شود تا مجرمان تحت تعقیب را شناسایی کرده و اقدامات قانونی انجام دهند.

۲ . فرایند پیگیری و اجرای احکام بین المللی در ایران

اگر اینترپل شخصی را تحت تعقیب قرار دهد، پلیس ایران باید تصمیم بگیرد که آیا فرد باید بازداشت شود یا نه. برای بازداشت فرد در ایران، باید حکم قضائی داخلی وجود داشته باشد و تصمیم گیری نهایی بر عهده مقامات قضائی ایران است.

۳ . پرونده های معروف در همکاری ایران و اینترپل

پرونده ی اختلاس محمود خاوری
پرونده ی امیرحسین مقصودلو(تتلو)
پرونده ی کوروش کمپانی
پرونده ی الکس(سرکرده بزرگ ترین باند قاچاق دختران ایرانی)

دستگیری فردی به اتهام کلاهبرداری ۲.۵ میلیون دلاری: در خرداد ۱۴۰۳، رئیس پلیس بین الملل ایران اعلام کرد که فردی که در یکی از کشورهای همسایه به اتهام کلاهبرداری به مبلغ ۲.۵ میلیون دلار تحت پیگرد بود، در تهران دستگیر و به مراجع قضایی تحویل داده شد.
بازداشت یک زن ایرانی در ترکیه: در دی ۱۴۰۲، خبرگزاری آنادولو گزارش داد که معصومه طاهری، ۵۱ ساله، که از دسامبر ۲۰۲۱ به اتهام عضویت در یک شبکه بین المللی کلاهبرداری تحت تعقیب اینترپل بود، در استان ازمیر ترکیه دستگیر شد. این شبکه با وعده دریافت مجوز اقامت در کشورهای اروپایی، عمدتاً از اتباع ایرانی و افغان کلاهبرداری می کرد.
استرداد کلاهبردار خودرویی از ترکیه به ایران: در تیر ۱۴۰۲، رئیس پلیس امنیت اقتصادی همدان اعلام کرد که فردی که با کلاهبرداری و فریب شهروندان همدانی در قالب فروش خودرو بدون ثبت نام، ۳۶ میلیارد تومان دریافت کرده و به ترکیه متواری شده بود، توسط پلیس اینترپل به ایران بازگردانده و تحویل پلیس امنیت همدان شد.

۴ . همکاری اینترپل و دادسرای امور بین الملل تهران

دادسرای امور بین الملل تهران، به عنوان یکی از نهادهای قضایی ایران، در زمینه پیگیری جرایم بین المللی و استرداد متهمان با پلیس اینترپل همکاری دارد. این همکاری از طریق پلیس بین الملل ناجا (اینترپل تهران) انجام می شود. هنگامی که یک فرد به جرایم مهمی مانند کلاهبرداری، پول شویی، قاچاق مواد مخدر، جرایم اقتصادی، یا تروریسم متهم شده و از ایران فرار کرده باشد، دادسرای امور بین الملل تهران از طریق پلیس بین الملل ایران، درخواست صدور اعلان قرمز را به اینترپل ارائه می دهد.

مراحل صدور اعلان قرمز عبارت است از:

دادسرای امور بین الملل تهران دستور تعقیب فرد را صادر می کند.
پلیس بین الملل ایران (وابسته به ناجا) اطلاعات متهم را جمع آوری و به دفتر مرکزی اینترپل در لیون، فرانسه ارسال می کند.
اگر اینترپل درخواست را تأیید کند، یک اعلان قرمز صادر می شود که به کشورهای عضو ارسال شده و فرد در صورت شناسایی قابل دستگیری خواهد بود.

اینترپل ممکن است درخواست هایی که انگیزه های سیاسی یا حقوق بشری داشته باشد را رد کند.

موارد زیر را می‎ توان به عنوان محورهای همکاری اینترپل و دادسرای امور بین الملل ایران بیان کرد:

الف) درخواست استرداد مجرمان از سایر کشورها

اگر فرد متهم در کشوری که با ایران توافق نامه استرداد دارد دستگیر شود، دادسرای امور بین الملل تهران می تواند از طریق وزارت امور خارجه و پلیس بین الملل ناجا، درخواست استرداد او را ارائه دهد.

برخی کشورها (مانند کشورهای اروپایی و آمریکا) به دلایل حقوق بشری یا عدم وجود قرارداد استرداد، ممکن است از تحویل متهمان به ایران خودداری کنند.

ب) همکاری در مبارزه با جرایم سازمان یافته و امنیتی

اینترپل و دادسرای امور بین الملل تهران در زمینه های زیر همکاری دارند:

مبارزه با قاچاق مواد مخدر و ردیابی شبکه های بین المللی
جرایم سایبری و کلاهبرداری های اینترنتی
پولشویی و فرار مالیاتی بین المللی
شناسایی و ردیابی دارایی های ناشی از فساد مالی

ج) تبادل اطلاعات و همکاری در شناسایی مجرمان فراری

پلیس بین الملل ایران به عنوان رابط بین دادسرای امور بین الملل و اینترپل، اطلاعات مربوط به مجرمان تحت تعقیب، هویت جعلی، گذرنامه های سرقتی، و جرایم فراملی را مبادله می کند. این تبادل اطلاعات به شناسایی، دستگیری و محاکمه مجرمان کمک می کند.

انواع اعلان های اینترپل و معنای آن ها

اینترپل از اعلان های مختلف برای هشدار به کشورهای عضو استفاده می کند که در هرکدام هدف خاصی دنبال می شود:

1 . اعلان قرمز (Red Notice)

این اعلان شدیدترین نوع اعلان اینترپل است که به کشورهای عضو هشدار می دهد که فردی تحت تعقیب بین المللی است و باید بازداشت شود. اعلان قرمز به معنی حکم بازداشت بین المللی نیست، بلکه فقط به کشورهای عضو توصیه می کند که فرد را تحت نظر قرار دهند.

2 . اعلان آبی (Blue Notice)

اعلان آبی زمانی صادر می شود که اینترپل نیاز به جمع آوری اطلاعات درباره یک فرد خاص داشته باشد. این اعلان کمک می کند تا پلیس کشورهای مختلف در خصوص اطلاعات جنایی فرد تحت تعقیب اطلاعات بیشتری به دست آورند.

3 . اعلان زرد (Yellow Notice)

این اعلان برای پیدا کردن افراد گمشده یا کسانی است که قادر به شناسایی خود نیستند، مانند کودکان گمشده یا افرادی که به علت بیماری های ذهنی دچار فراموشی شده اند.

4 . اعلان سبز (Green Notice)

اعلان سبز برای هشدار دادن درباره مجرمان خطرناک است. این اعلان معمولاً به پلیس کشورهای عضو اطلاعاتی درباره مجرمان خطرناک و رفتارهای مجرمانه آن ها می دهد.

5 . اعلان سیاه (Black Notice)

اعلان سیاه برای شناسایی اجساد ناشناس صادر می شود. این اعلان به پلیس کشورهای عضو کمک می کند تا اجساد ناشناسی که ممکن است مربوط به یک جرم بین المللی باشند، شناسایی کنند.

6 . اعلان نارنجی(Orange Notice)

این اعلان برای هشدار درباره رویدادها، اشیاء، یا فرایندهای خطرناک صادر می شود. معمولاً برای تهدیدات جدی مانند مواد منفجره پنهان، بسته های مشکوک، روش های جدید جرایم، یا حملات تروریستی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف آن این است که کشورهای عضو اینترپل را از این تهدیدات آگاه کند تا بتوانند اقدامات پیشگیرانه انجام دهند.

7 . اعلان بنفش (Purple Notice)

این اعلان برای اطلاع رسانی درباره روش های عملیاتی مجرمان، ابزارهای مورد استفاده در جرایم، یا الگوهای خاص مجرمانه صادر می شود. به عنوان مثال، اگر یک باند از تکنیک خاصی برای سرقت یا کلاهبرداری استفاده کند، اینترپل با استفاده از اعلان بنفش کشورهای عضو را از آن روش آگاه می کند تا نیروهای امنیتی بتوانند در مقابله با آن آماده باشند.

اگر فردی به اشتباه در لیست اعلان قرمز اینترپل قرار گیرد، می تواند درخواست حذف نام خود را از این لیست بدهد. این کار معمولاً از طریق کمیسیون کنترل اطلاعات اینترپل انجام می شود.

افراد می توانند به تصمیمات اینترپل اعتراض کنند. اگر کسی در لیست اعلان قرمز قرار گیرد و معتقد باشد که اشتباهی در این تصمیم گیری صورت گرفته است، می تواند از طریق مراجع قانونی و وکیل متخصص درخواست تجدیدنظر کند.در چنین پرونده هایی، فرد باید با وکیل متخصص در حقوق بین الملل مشورت کند تا بتواند به طور مؤثر از حقوق خود دفاع کند و درخواست حذف از لیست اعلان قرمز را مطرح کند.

ردیابی مجرمان توسط اینترپل

۱ . ابزارها و فناوری های اینترپل در ردیابی بین المللی

اینترپل برای ردیابی مجرمان فراری از ابزارهای پیشرفته مانند سیستم های بیومتریک (چهره، اثر انگشت) استفاده می کند. علاوه بر این، اینترپل از پایگاه داده های جهانی برای جستجوی اطلاعات مربوط به گذرنامه های مسروقه، سوابق جنایی و اطلاعات مرتبط با مجرمان استفاده می کند.

۲ . همکاری اینترپل با پلیس سایبری و بانک های بین المللی

اینترپل همچنین با پلیس سایبری و بانک های بین المللی همکاری می کند تا در مبارزه با پولشویی و جرایم اینترنتی که به راحتی مرزهای کشورها را می شکند، مؤثر باشد.

۳ . جرایمی که معمولاً تحت پیگیری اینترپل قرار می گیرند

اینترپل بیشتر با جرایم تروریسم، قاچاق انسان، قاچاق مواد مخدر، کلاهبرداری های بین المللی، پولشویی و قتل های فرامرزی سر و کار دارد. اگر بدهی یک فرد به شکلی باشد که جنبه کلاهبرداری بین المللی داشته باشد، ممکن است توسط اینترپل تحت تعقیب قرار گیرد. اما معمولاً بدهی های مالی عادی توسط اینترپل پیگیری نمی شوند.

آیا سفر به خارج از کشور برای افراد تحت تعقیب اینترپل خطرناک است؟
۱ . کشورهایی که بیشترین همکاری را با اینترپل دارند

بیشتر کشورهای عضو اینترپل، تعهد دارند که همکاری نزدیکی با این سازمان داشته باشند. اما کشورهای اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، کانادا، استرالیا و برخی کشورهای دیگر، معمولاً از همکاری بالاتری با اینترپل برخوردارند و در اجرای درخواست های اینترپل نسبت به بازداشت مجرمان فراری سریع تر عمل می کنند. این کشورها به طور مستمر در زمینه اطلاع رسانی و همکاری با پلیس بین المللی نقش فعالی ایفا می کنند. همچنین برخی کشورهای دیگر ممکن است همکاری کمتری داشته باشند، اما معمولاً کشورهایی که تمایل به پیوستن به سیستم عدالت بین المللی دارند، آماده پذیرش درخواست های اینترپل خواهند بود.

۲ . بازداشت در فرودگاه ها

یکی از مکان هایی که افراد تحت تعقیب ممکن است بازداشت شوند، فرودگاه ها هستند. بسیاری از کشورهای عضو اینترپل سیستم هایی دارند که اطلاعات افراد تحت تعقیب را در پایگاه های داده خود به روز می کنند، و اگر فردی با یکی از این اطلاعات وارد فرودگاه شود، می تواند از طریق اطلاع رسانی به پلیس فرودگاهی دستگیر شود. بنابراین، سفر به خارج از کشور می تواند خطراتی برای افرادی که تحت تعقیب هستند، به همراه داشته باشد.

۳ . نحوه بررسی وضعیت تحت تعقیب بودن قبل از سفر

قبل از سفر به خارج از کشور، فردی که ممکن است تحت تعقیب اینترپل باشد، می تواند با استعلام وضعیت خود از طریق وکیل یا مشاور قانونی، از وضعیت خود مطلع شود. این فرایند می تواند شامل بررسی سوابق اینترپل و آگاهی از این که آیا نام شخص در لیست اعلان قرمز قرار دارد یا نه، باشد. به علاوه، برخی از وب سایت های قانونی یا منابع معتبر می توانند وضعیت افراد را از منظر اینترپل مورد بررسی قرار دهند.

راه های استعلام وضعیت افراد در اینترپل

برای فهمیدن اینکه فردی در لیست اینترپل قرار دارد یا نه، چندین روش وجود دارد:

مراجعه به وکیل یا مشاور حقوقی: وکیل می تواند از طریق ارتباطات رسمی و از منابع مختلف اطلاعات مربوط به وضعیت فرد را از اینترپل به دست آورد.
جستجو در پایگاه داده های آنلاین: اینترپل وب سایت هایی دارد که امکان جستجوی عمومی برای برخی از اعلان های اینترپل را فراهم می کند. البته این اطلاعات معمولاً محدود به اعلان های بزرگ و شناخته شده مانند اعلان قرمز است.
درخواست از مقامات محلی: افراد می توانند از پلیس یا مقامات قضائی کشور خود درخواست کنند که از وضعیت خود نسبت به لیست های بین المللی اطلاعاتی دریافت کنند.

اطلاعات مربوط به اینترپل در برخی موارد محرمانه است. این بدان معناست که افراد نمی توانند به راحتی وضعیت خود را از پایگاه های داده جهانی اینترپل جستجو کنند، مگر آنکه اعلان های خاصی مانند اعلان قرمز وجود داشته باشد که به صورت عمومی منتشر می شود. در سایر موارد، این اطلاعات در دسترس عموم قرار ندارد مگر در شرایط خاص که مربوط به موارد حساس و معروف باشد.

منبع : وکیل سوال