راهنمای کاشت درخت فلوس و خواص آن

معرفی درخت فلوس یا خرنوب

فلوس درختی است به ارتفاع ۱۰-۱۵ متر که به حالت خودرو در بیشتر نقاط گرمسیر دنیا مانند آفریقا ، هند و جنوب می روید . فلوس در بعضی از نواحی ایران به نام خرنوب هندی و خیار شنبر نیز معروف است .

درخت فلوس سالانه 30 تا 60 سانتی متر رشد می‌کند و زمانی که بالغ می‌شود ارتفاع آن به 9 تا 12 متر می‌رسد. درخت فلوس یک درخت برگریز است و از خانواده Sapindaceae می باشد. در هند به آن درخت افتخار می‌گویند، در چین هم آن را درخت اطلس نما می‌خوانند. این درخت در تابستان یا پاییز گل های زرد رنگ بسیار زیبایی تولید می‌کند و برگ هایی شبیه پر دارد. درخت فلوس در پاییز میوه هایی تولید می‌کند که درون این میوه ها پر از دانه است. دانه ها را به صورت برشته شده مصرف می‌کنند. این درخت یک درخت زینتی بسیار زیبا و محبوب است. درخت فلوس برگ ها، گل ها و میوه های بسیار زیبایی به وجود می‌آورد و از این درخت برای تزیین باغچه ها، فضای سبز، پارک ها و ... استفاده می‌شود. درخت فلوس یا باران طلایی یک درخت مقاوم است و می‌تواند گرما را تحمل کند، همچنین توانایی رشد در خاک های فقیر را نیز دارد.

گیاه شناسی درخت فلوس یا خرنوب

درخت فلوس یا خرنوب دوپایه است و از دیدگاه جنسیت گل ها یا نر یا ماده یا هرمافرودیت هستند. فلوس را می توان همراه با یک محصول دیگر و در کنار آن کشت و کار کرد. عملیات داشت آنچنانی نیاز ندارد به جز اندکی هرس و مقداری مبارزه با علف های هرز. اندکی آبیاری در تابستان های خشک به افزایش عملکرد یا رشد و ورود سریع تر درخت به فاز زایشی کمک قابل توجه و معناداری می کند. گلدهی درخت در اواخر تابستان صورت می گیرد.

گل ها به صورت دسته ای روی گل آذین های خوشه ای شکل می رویند. حشرات و باد در گرده افشانی گل ها نقش دارند. در احداث باغ به ازای هر 25 درخت ماده یک پایه نر هم باید کشت شود تا گرده لازم جهت باروری گل ها در دسترس باشد. هدف اصلی باغ های فلوس باید بر افزایش تولید بذر در هکتار استوار باشد. به صورت ایده آل تولید بالا و عملکرد بذر زیاد بهترین حالت ممکن است.

برداشت میوه فلوس

شاید دشوارترین قسمت کشت و کار فلوس برداشت محصول است. این فرآیند با کمک ضربه زدن با چوب هایی بلند به میوه ها برای ریزش آنها روی تور یا پارچه وجمع آوری نیام ها صورت می گیرد. برداشت میوه ها کاری حساس و دقیق است زیرا گلدهی همزمان با رسیدن محصول سال قبل اتفاق می افتد و اگر در زمان برداشت به آنها آسیب وارد شود عملکرد سال بعد کاهش پیدا می کند.

پس از برداشت میوه فلوس ، نیام ها بین 10 تا 20 درصد رطوبت دارند و باید این میزان به 8 درصد کاهش یابد، در غیر این صورت احتمال ایجاد تخمیر و پوسیدگی آنها بالاست. در مراحل بعدی می توان بذرها را از نیام ها جدا کرد. نیام ها و بذرها برای کاربرد های مختلفی که به آنها اشاره شد استفاده می شوند.

میوه فلوس یه طول ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر و به قطر ۳-۲ سانتیمتر است . اگر فلوس درقسمت طول آن شکافته شود تیغه های متعدد در آن دیده می شود که فلوس را به خانه های متعدد گاهی تا ۱۰۰ خانه تقسیم می کند.

در داخل این خانه ها مایع چسبنده تیره رنگی وجود دارد که عسل خیار شنبر نامیده می شود . طعم این مایع کمی شیرین ولی نامطبوع است . برای استفاده از فلوس غلاف آنرا کمی روی آتش گرم می کنند تا عسل خارج شود . معمولا این عسل با روغن بادام مخلوط شده و به عنوان مسهل استفاده می شود، البته می توان مغز فلوس را با قند یا شکر مخلوط کرده و در درجه حرارت معتدلی پخت که به آن فلوس پخته می گویند.

فلوس هم به صورت جوشانده و هم به صورت مربا مورد استفاده قرار می گیرد. در این گیاه اکسی آنتراکینون ، مواد قندی ،‌صمغ ، اسانس و مواد روغنی وجود داشته و همین مواد دلیلی برای مسهل بودن این گیاه می باشند.

روش کاشت درخت فلوس از طریق بذر

1 - قبل از کاشت باید بذرها را به مدت 24 تا 48 ساعت در آب گرم خیساند تا بذرها متورم شوند. این کار را باید در پاییز انجام داد. بذرها دارای پوسته سختی هستند و به سختی متورم می‌شوند، پوسته بذرهایی که بعد از 48 ساعت متورم نمی‌شوند را با یک چاقوی تیز خراش دهید تا متورم شوند. بذرهایی که تازه جمع آوری شدند خیس نمی‌خورند.
2 – کمپوست مرطوب پوست درخت یا پیت ماس مخلوط شده با مقداری ورمیکولیت پرلیت را در کیسه های پلاستیکی کوچک بریزید، سپس بذرهای متورم شده را در این مخلوط قرار دهید و کیسه پلاستیکی را ببندید. کیسه پلاستیکی را به مدت سه یا چهار ماه در یخچال نگه دارید.
3 - بعد از گذشت سه یا چهار ماه، بذرها را از یخچال خارج کنید و آن ها را به عمق یک یا دو برابر عرض خود بکارید. چندین گلدان 8 سانتی متری را با مخلوط پیت ماس و شن و ماسه نیمه درشت پر کنید. (به جای شن و ماسه می‌توان از ورمیکولیت یا پرلیت استفاده نمود)
4 – گلدان ها را در یک مکان روشن قرار دهید (گلدان ها نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرند). دمای مناسب برای جوانه زنی بذر درخت فلوس 21 تا 23 درجه سانتی گراد است. گلدان ها را با یک پلاستیک روشن و تمیز بپوشانید. زمانی که خاک شروع به خشک شدن کرد، آن را مرطوب کنید. جوانه زنی معمولا 30 تا 60 روز طول می‌کشد، اما ممکن است کمتر از 30 روز هم جوانه زنی انجام شود.
5 – بعد از دیدن جوانه ها، بلافاصله پوشش پلاستیکی را حذف کنید. مخلوط خاک را مرطوب نگه دارید. زمانی که نهال ها به اندازه ای بزرگ شدند که در دست بیایند آن ها را به گلدان های 15 سانتی متری منتقل کنید. هر نهال را در یک گلدان بکارید. در تابستان گلدان ها را در خارج خانه در سایه قرار دهید و هر زمان که 2 سانتی متر از سطح خاک خشک شد به آن آب بدهید.
6 – نهال ها را در پاییز به زمین منتقل کنید. یک مکان که 6 تا 8 ساعت نور مستقیم خورشید دریافت می‌کند را برای کاشت انتخاب کنید. این درخت در سایه رشد مطلوبی نخواهد داشت. خاکی که درخت فلوس در آن کاشته می‌شود باید زهکشی خوبی داشته باشد. برای جلوگیری از اختلال در ریشه، نهال ها را با خاکی که در گلدان است به زمین منتقل کنید. یک گودال به اندازه گلدان در زمین حفر کنید و نهال را همراه با خاک در گودال قرار دهید. فاصله بین نهال ها را 4.5 متر در نظر بگیرید. درخت فلوس در اکثر خاک ها قادر به رشد است و محدوده وسیعی از PH را می تواند تحمل کند (4.5 تا 8). اما PH مناسب برای رشد درخت باران طلایی 6.5 تا 7.2 می باشد.

درخت فلوس خشکی و گرمای تابستان را تا حد زیادی تحمل می‌کند و مقاومت بالایی دارد، به این معنا که این درخت را می‌توان در باغ های کم آب هم کاشت. اما در صورت امکان باید به طور مرتب به آن آب داده شود تا رشد خوبی داشته باشد. در هنگام آبیاری باید خاک مرطوب شود و از خیس کردن خاک باید اجتناب نمود. همچنین آلاینده های هوا را نیز می‌تواند تحمل کند، بنابراین در شهرهایی که هوای آلوده ای دارند قادر به رشد است.

صور دارویی فلوس

جوشانده فلوس : ۱۰ گرم عسل فلوس را با یک لیتر آب جوش مخلوط کرده و آنرا صاف می کنند و به مریض می دهند . این جوشانده مسهل خوبی است . مقدر عسل فلوس را می تواندر مورد یبوستهای سخت تا ۶۰ گرم نی افزایش داد . البته برای بهتر کردن طعم آن می توان مقدری شربت گیلاس یا انجیر به آن اضافه کرد .

مربای فلوس :‌۵ گرم عسل فلوس را با همان مقدر آب مقطر مخلوط کرده و سپس مقدر ۱۲۵ گرم قند کوبیده را به آن اضافه کنید بعد آنرا حرارت دهید تا به آرامی آب آن بخار شود و وزن آن به ۱۰۰ گرم برسد و غلیظ شود . این مربا نیز مسهل بسیار خوبی است مقدر مصرف آن ۵۰-۱۰۰ گرم در روز است .

خواص داروئی فلوس

فلوس از نظر طب قدیم ایران کمی گرم و تر است
۱)یکی از بهترین داروها برای رفع یبوست می باشد زیرا مصرف آن عوارضی ندارد بنابراین حتی برای زنان حامله و اطفال مناسب نیست.
۲)برای درد مفاصل و نقرس فلوس را به موضع دردبمالید
۳)برای کلیه ها مفید است مخصوصا آنهایی که کلیه شان سنگ ساز است درصورت استفاده از آن مبتلا به سنگ کلیه نمی شوند
۴)جوشانده پوست درخت فلوس اسهال خونی را رفع می کند
۵)نرم کننده سینه است
۶)برای باز کردن گرفتگی روده و دل پیچه ، فلوس را مخلو ط با ریشه ختمی بکار برید .
۷)برای معالجه دیفتری ، فلوس را با آب گشنیز مخلوط کرده و به بیمار بدهید تا غرغره کند

بیشتر بخوانید:

روش های کاشت و نگهداری درخت بید مجنون

روش کاشت درخت تسبیح و خواص درمانی آن

با روش کاشت درخت انگور و نگهداری از آن آشنا شوید