همه چیز در مورد سنتور ساز زهی کوبه‌ای موسیقی ایرانی

درباره ساز سنتور بیشتر بدانیم

فرهنگ دهخدا سنتور را اینگونه بازشناخته‌است:از سازهای ایرانی به شکل ذوزنقه که دارای سیم‌های بسیاری است و با دو زخمه چوبی نواخته می‌شود. رایج‌ترین نوع سنتور (۹ خرکی) دارای ۷۲ سیم است که به دسته‌های ۴ تایی و در ۱۸ دسته تقسیم می‌شود.با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با ساز زیبای سنتور آشنا شوید.

نوازندگی با سنتور

سنتور سازی زهی مضرابی است. وصعت صوتی آن حدود سه اکتاو و جعبۀ صوتی آن از جنس چوب و به شکل ذوذنقۀ متساوی الساقین است. این جعبه از دو صفحۀ ذوذنقه ای که در زیر و روی ساز قرار دارند و چهار کلاف که در نقش دیواره های ساز، صفحه های ذوذنقه ای رو و زیر ساز را به هم متصل می نماید تشکیل می شود. در کلاف سمت چپ، سیم گیرهایی در دسته های چهارتایی قرار دارند که سیمهای فلزی پس ازبسته شدن به آنها و گذر از روی خرکهایی که بر صفحۀ رویی ساز قرار دارند طول ساز را طی کرده و به گوشیهایی که در کلاف سمت راست ساز قرار دارند بسته می شوند. برای نواختن آن از دو مضراب چوبی استفاده می شود.

این ساز در انواع سنتور نه خرک سُل کوک، نه خرک لا کوک، ده خرک، سنتور باس، سنتور کروماتیک و کروماتیک بم ساخته میشود. سنتور متداول نه خرک سل کوک و لا کوک است.

نوازندگی سنتور با دو چوب نازک که به آنها «مضراب» گفته می‌شود، انجام می‌شود. مضراب‌ها در گذشته بدون نمد بودند ولی اکنون بیش‌تر به مضراب‌ها نمد می‌چسبانند که باعث نرمتر شدن و کم زنگ‌تر شدن آوای سنتور می‌شود. در اکثر اوقات، نوازنده باید با هر یک از مضراب‌ها، نت متفاوتی را اجرا کند (به ویژه در برخی از چهارمضراب‌ها که بیش‌تر پایه قطعه با دست چپ و ملودی با دست راست اجرا می‌شود). به همین دلیل نوازندگی این ساز علاوه بر چابکی دست‌ها، به تمرکز ذهن نیز نیاز دارد که تنها با آزمون فراوان بدست می‌آید.

سنتور سازی است که اگر نوازنده بر آن چیره شود، می‌تواند با آن کارهای زیبا و ماندگاری بیافریند. این ساز به خوبی توانایی تک نوازی و هم نوازی را دارا می‌باشد.برابر نیمی از زندگانی آزمون سنتورنوازان، به کوک کردن آن می‌گذرد. چون کوبه‌های مداوم مضراب روی سیم‌ها و تأثیر گذاری نم و گرما روی چوب و سیم‌ها کوک را به هم می‌زند و ۷۲ سیم باید مرتب کوک یا هم خوان شود، از این رو سنتور، سازی شناخته می‌شود که همراه با زیبایی، بسیاری از پیامدهای پزشکی می‌تواند روی آوا و کوک آن تأثیر بگذارد و حتی نوازنده‌های ماهر را برای یک کوک دلخواه ناکام می‌گذارد.

از نوازندگان معروف این ساز می توان از فرامرز پایور، پشنگ کامکار، پرویز مشکاتیان، نادر سینکی، اردوان کامکار نام برد

1- آیا برای آموختن سنتور متد نوشته شده خاصی وجود دارد؟
2- نواختن این ساز سخت است یا راحت؟
3- آیا نواختن این ساز برای من دیر نیست؟
4- از چه موقع بایستی ساز را تهیه کنم؟
5- در حال حاضر قیمت یک سنتور چقدر است و من به چه نوع سازی نیاز دارم؟
6- ویژگی های یک ساز خوب چیست؟
7- آیا آموزش سنتور برای کودکان نیز مناسب است؟
8- قبل یا همزمان با فراگیری سنتور چه درس های دیگری به من کمک می کند تا نواختن این ساز را بهتر بیاموزم؟
9- چه مدت زمانی طول می کشد تا من بتوانم این ساز را در حد قابل قبولی بنوازم؟
10- شیوه آموزش برای ساز چگونه است؟ آیا در طی دوره آموزشی ناگهان درس ها سخت می شود؟

1- آیا برای آموختن سنتور متد نوشته شده خاصی وجود دارد؟

بلی کتاب دستور سنتور (فرامرز پایور)، شیوه سنتور نوازی (پشنگ کامکار)، دوره ابتدایی سنتور (فرامرز پایور)، ردیف سنتور (ابوالحسن صبا)

2- نواختن این ساز سخت است یا راحت؟

هیچ سازی آسان یا سخت نیست و برای نواختن هر کدام بایستی روزانه تمرین کنید. سنتور به دلیل اینکه از قبل کوک شده است، صدای خوش آیندی از آن ایجاد می شود. بهرحال برای خوب نواختن آن نیاز به تمرین و ممارست دارید.

3- آیا نواختن این ساز برای من دیر نیست؟

آموختن موسیقی در هیچ سنی دیر نیست. بقول معروف ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است!

4- از چه موقع بایستی ساز را تهیه کنم؟

قبل از تهیه ساز حتما با مربی خود مشورت کنید. حدودا از جلسه دوم یا سوم بهتر است که ساز را داشته باشید.

5- در حال حاضر قیمت یک سنتور چقدر است و من به چه نوع سازی نیاز دارم؟

تهیه ساز بسته به بودجه شما دارد اما از حدود 300000 تومان می توانید سنتور بخرید. اگر تازه شروع به آموختن سنتور کرده اید بهتر است سازی در حد متوسط بگیرید. با حدود 400 تا 500 هزار تومان یک سنتور متوسط خوب می توانید بخرید. برای خرید حتما با مربی خود مشورت کنید و نظر او را جویا شوید. سعی کنید از سازندگان سنتور ساز را تهیه کنید. خرید ساز از سازنده همیشه به صرفه تر و مطمئن تر است.

6- ویژگی های یک ساز خوب چیست؟

صفحه چوب سنتور باید بدون ترک و یا گره چوب باشد. دقت کنید صفحه زیر یا روی ساز برآمده نباشد. شیارهایی که کنار سنتور واقع شده و سیم ها از داخل آن رد شده اند بایستی ظریف و تمیز کار شده باشد. از گرفتن سنتوری که منبت کاری یا نقاشی دارد پرهیز کنید. این سازها اگرچه بنظر زیبا می آیند اما بدلیل اینکه صفحه ساز یکدست نیست، صدای خوبی ندارند.

7- آیا آموزش سنتور برای کودکان نیز مناسب است؟

آموزش سنتور برای کودکان می تواند برای آنان جذاب و لذت بخش باشد بهترین سن برای شروع نوازندگی از دوران کودکی است. توجه داشته باشید در این سنین اگرچه فراگیری کودکان بسیار بالا است اما بدلیل زود خسته شدن کودکان از کارهایی که نیاز به تمرکز زیادی دارد، بهتر است برای پیشرفت بیشتر، زمان تمرینات آنان را کوتاه تر و به دفعات بیشتر تقسیم کرد.

8- قبل یا همزمان با فراگیری سنتور چه درس های دیگری به من کمک می کند تا نواختن این ساز را بهتر بیاموزم؟

آموختن مبانی موسیقی (تئوری و سلفژ) به یادگیری شما کمک می کند. همینطور گوش دادن به موسیقی سنتی و خواندن کتاب های مربوط به موسیقی نیز موثر است.

9- چه مدت زمانی طول می کشد تا من بتوانم این ساز را در حد قابل قبولی بنوازم؟

دوره مقدماتی برای سنتور حدودا 8 الی 9 ماه طول می شکد. البته این زمان بسته به زمان تمرین هر هنرجو متفاوت است. آموختن موسیقی ماند بالا رفتن از نردبانی بی انتها است.

10- شیوه آموزش برای ساز چگونه است؟ آیا در طی دوره آموزشی ناگهان درس ها سخت می شود؟

شیوه آموزشی برای همه سازها به تدریج و از آسان به دشوار می باشد. در صورت تمرین مرتب روزانه و فراگیری کامل درس ها ، درس های جدید بسیار ساده خواهند بود.

خواهشمنديم اگر سوال يا نکته‌اي براي مطلب درباره ساز سنتور بیشتر بدانیم

در ذهن شما باقي مانده است، آن‌را در قسمت نظرات با ما و ساير کاربران به اشتراک بگذاريد.

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی