بهترین راه درمان افسردگی در زمان بارداری

افسردگی در دوران حاملگی

زنان درگروه سنی باروری بیشتر درمعرض خطر ابتلا به افسردگی عمده (Major depression) قرار می گیرند. خطر افسردگی زنان درتمام طور عمر بین 10 تا 25 درصد بوده و حد اکثر میزان بروز این خطر در گروه سن 25 تا 44 سالگی است . 9 درصد از زنان باردار دارای ناراحتی هایی می شوند که بررسی دقیق آنها منجر به تشخیص افسردگی می گردد. علی رغم این که موارد حملات افسردگی در دوران بارداری زیاد می باشد ،اطلاع رسانی در باره نحوه درمان این بیماری در دوران بارداری محدود است .

بسیاری از زنان برای درمان افسردگی دوران بارداری با مشکلاتی مواجه می شوند به طوری که درمقاله ای از یک مجله بسیار معتبر این موضوع تحت عنون (نوزاد یا دارو ) بررسی گردیده و به انتخابی اشاره دارد که بسیاری از زنان باردارافسرده با آن مواجه هستند . درحال حاضر پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زمینه درمان افسردگی در دوران بارداری صورت پذیرفته است.

وقتی زنی در دروران بارداری مبتلا به افسردگی می شود و یا طی درمان افسردگی به طور نا خواسته بار دار می گردد ، و یا در دروره درمان نگهدارنده تصمیم به باردار شدن می گیرد ، باید با پزشک خود مشورت کند . در بیمارانی که به دفعات متعدد دچار حملات افسردگی می شوند اگر درمان نگهدارنده انجام نگیرد احمال عود بیماری بسیار بالاست و به طور متوسط 38 هفته پس از قطع درمان ، حمله افسردگی مشاهده می گردد. انجمن روانشناسی آمریکا یک راهنمای علمی بالینی برای افسردگی عمده در افراد بالغ پیشنهاد کرده است .

که شامل روان درمانی و درمان با شوک الکتریکی می باشد . یک نمونه گیری وسیع از خانم های بستری در یک بیمارستان روانی نشان داد که نسبت خانم هایی که در دوران بارداری و سه ماهه اول زایمان دچار حملات افسردگی شده بودند ، حدود 9 درصد می باشد ولی وقتی این نمونه ها فقط به خانم هایی محدود گردید که یک بار حامله شده بودند ، یک نفر از هر 7 نفر دارای حمله در دوران بارداری بود . بنابراین می توان نتیجه گرفت حملات افسردگی بیشتر در خانم هایی مشاهده می گردد که برای بار اول باردار می شوند.

علت و نشانه های افسردگی در دوران حامگی

ترا توژن بودن داروهای ضد افسردگی

در یک مطالعه که برروی 414 زن باردار انجام گرفت ، تجویز دارو های ضد افسردگی سه حلقه ای در سه ماهه اول بارداری به هیچ وجه سبب ناهنجاری مادر زادی نمی گردید.در مطالعه دیگری که در سال 1993 صورت پذیرفت ، بیماران به سه گروه تقسیم شدند .در سه ماهه اول بارداری برای گروه اول ، فلوکستین و برای گروه دوم ، ضد افسردگی سه حلقه ای تجویز شد و گروه سوم نیز به عنوان گروه شاهد بود . نتایج پس از زایمان بیانگر آن است ، که نوزادان مادرانی که در سه ماهه اول بارداری ، فلوکستین و یا ضد افسردگی سه حلقه ای مصرف کرده بودند ، ناهنجاری های بیشتری نسبت به گروه شاهد داشتند.

بعضی از نشانه هایی که در این جا ذکرمی کنیم مانند خستگی و بدخوابی معمولا از مشکلات شایع در طول بارداری هستند اما چنانچه این مشکلات همراه با نا امیدی و احساس غم همراه شود و یا در انجام وظایف شما اختلال ایجاد کند در آن صورت می توان گفت که زن بارداری در خطر ابتلا به افسردگی قرار گرفته است.اگر احساس می کنید که توانایی مدیریت و انجام وظایف خود را ندارید و یا چنانچه تصور می کنید بعضی وقتها می خواهید به خود صدمه بزنید در اولین فرصت با پزشک در تماس باشید.

اگر شما تعدادی از نشانه های زیر را تجربه کرده اید، با متخصص خود تماس بگیرید:

• از هیچ چیز لذت نمی برید و احساس خوبی به شما دست نمی دهد
• هر روز احساس غم، ناراحتی و پوچی می کنید.
• قادر به تمرکز روی کارهای خود نیستید
• بیش از اندازه احساس ناراحتی، پریشانی کرده و بی دلیل گریه می کنید
• بی خوابی و بدخوابی در طول مدت روز
• خستگی دائمی و بیش از اندازه
• تمایل به خوردن زیاد، تمام مدت روز یا عدم تمایل به خوردن
• احساس گناه، نا امیدی و بی ارزش بودن

نشانه های اضطراب کدامها هستند

چنانچه احساس عصبی یا سردرگمی و دستپاچگی می کنید و یا اینکه این نشانه ها را دارا هستید با پزشک خود تماس بگیرید:

• حملات ترسناک. این نوع حملات بدون هیچ نشانه ای به وجود می آید. این حملات شامل تپش قلب، سبکی سر یا بیهوشی، عرق کردن کف دست، تنگی نفس و احساس حمله قلبی
• احساس نگرانی دائمی درباره خود و سلامتی نوزاد یا ترس از وقوع یک اتفاق بد

در مطالعه دیگری که درسال 1996 انجام گرفت ، اثرات فلوکستین برروی 228 زن باردار ارزیابی شد . بیماران به سه گروه تقسیم گردیدند . گروه اول زنانی بودند که فلوکستین را قبل از هفته 25 حاملگی مصرف کرده و بعد از این زمان دیگر آن را مصرف ننموده بودند . گروه دوم تاآخر بارداری نیز مصرف فلوکستین را ادامه داده بودند . گروه سوم نیز اصلا فلوکستین استفاده نکرده بودند . نتایج این مطالعه نشان داد که ناهنگاری های عمده مادر زادی (Major birth defects) در مصرف کنندگان فلوکستین بیشتر است .

زایمان زود رس در 1/4 درصد گروه اول ، 3/14 درصد گروه دوم و 9/5 درصد گروه سوم ملاحظه شد. میزان مراجعه تعداد این مادران به بیمارستان نیز درگروه دوم 23 درصد بود ، درحالی که این رقم در گروه اول 5/9 درصد و در گروه سوم 3/6 درصد می باشد. هیپو گلیسمی ، هیپو ترمی ، کاهش تونیسیته عظلات ، دیسترس تفنسی و گریه مواردی بودند که درگروه دوم بیشتر مشاهده میگردند . قد و وزن هنگم تولد نوزادان گروه دوم از نوزادان دو گروه دیگر کمتر بد . حتی وزن گیری مادران بارداردرگروه دوم به طور متوسط 3 کیلو گرم کمتراز دو گروه دیگر بود . درکل نتایج این مطالعه تفاوت های قابل ملاحظه ای با بررسی های قبلی داشت .

آيا افسردگی يا اضطراب در دوران حاملگی طبيعی است؟

اگر چه غالباً حاملگي به صورت دوراني لبريز از شادي و شعف به تصوير كشيده مي‌شود، اين امر براي همه زنان واقعيت ندارد. دست كم از هر ده زن حامله يك نفر از دوره هاي افسردگي رنج مي برد. سالها متخصصين به اشتباه معتقد بودند كه هورمون هاي حاملگي از زنان در برابر افسردگي محافظت مي‌كنند و تنها پس از تولد نوزاد به خاطر اين¬كه ميزان اين هورمون ها كاهش مي يابد، در برابر بيماري ها آسيب پذيرتر مي شوند. آنها اكنون معتقد هستند كه بالا رفتن سريع سطح هورمون ها در آغاز حاملگي مي‌تواند شيمي مغز را به هم زده و به افسردگي منتهي شود.

همچنين، تغييرات هورموني مي تواند موجب شود بيش از حد طبيعي احساس اضطراب كنيد. اضطراب شرايط ديگري است كه مي توان و بايد در دوران حاملگي به درمان آن پرداخت. افسردگي و اضطراب ممكن است تشخيص داده نشوند چون كه زنان غالباً احساسات خود را انكار كرده و آنها را به حساب بدخلقي موقتي مي‌گذارند كه اغلب به همراهِ حاملگي پيش مي‌آيد.

بنا بر اين در گفتن اين گونه احساسات به پزشك يا ماما احساس شرمندگي نكنيد. سلامت رواني شما به اندازه سلامت جسمي‌تان اهميت دارد و در حقيقت مي‌تواند سلامت جسمي‌تان را تحت تأثير قرار دهد. به طور مثال، تحقيقات نشان مي‌دهند كه افسردگي و اضطراب مي‌تواند خطر زايمان زودرس را افزايش دهد. همچنين اين شرايط مي‌تواند توانايي شما را در مراقبت از خود و نوزاد در حال رشدتان مختل كند.

چگونه بفهمم كه در معرض خطر بخصوصِ افسردگي يا اضطراب در حين بارداري هستم؟

برخي از عوامل تهديد كننده رايج عبارتند از:

تاريخچه خانوادگي يا شخصي افسردگي يا اضطراب

اگر در گذشته با افسردگي يا اضطراب بيش از حد دست به گريبان بوده ايد (يااگر افسردگي در خانواده شما وجود داشته است)، در دوران حاملگي احتمال بيشتري دارد كه به افسردگي دچار شويد. حتي اگر هيچ وقت دوره هايي از افسردگي كامل را تجربه نكرده ايداما در شرايط نا معلوم يا استرس زا به مضطرب يا افسرده شدن تمايل داشته ايد، ممكن است اكنون بيشتر در معرض افسردگي قرار داشته باشيد.

مشكلات رابطه اي

اگر درگيرِ رابطه اي هستيد كه دچار مشكل شده است و به عنوان يك زوج نمي‌توانيد با صحبت كردن مسائل را حل كنيد به مشاور مراجعه كنيد. اين فكر كه با ورود نوزادتان همه چيز حل مي‌شود، كاملاً اشتباه است. اين تازه وارد فشاري را كه به رابطه شما وارد مي‌شود بيشتر خواهد كرد. بنابراين همين حالا براي بهبود رابطه خود نزد مشاور برويد و آن را به زمان ديگري موكول نكنيد به ويژه اگر قرباني سوء استفاده جنسي نيز هستيد.

درمان ناباروري

اگر براي حامله شدن مشكل داشته ايد، احتمالاً فشار رواني زيادي را متحمل شده ايد. همچنين اگر شيوه هاي باروري متعددي را تجربه كرده ايد، ممكن است هنوز هم با تأثيرات جانبي رواني ماه ها يا حتي سال ها تحت درمان بودن و انتظار اضطراب آور دست به گريبان باشيد.

سابقه داشتن حاملگي ناموفق

اگر در گذشته سقط جنين كرده يا نوزادي را از دست داده ايد، جاي تعجب نيست كه نگران سلامت اين حاملگي باشيد. همچنين اگر از دست دادن جنين به تازگي رخ داده يا در سال گذشته چندين بار سقط جنين كرده ايد، ممكن است وقت كافي براي بهبودي كامل عاطفي و جسمي را نداشته‌ايد. همين طوراگر تحت درمان باروري هستيددربرابر افسردگي يا اضطراب بيشتر آسيب پذير مي‌شويد.

مشكلات مربوط به حاملگي

يك حاملگي پيچيده يا با ريسك بالا مي‌تواند هزينه عاطفي زيادي را در بر داشته باشد به ويژه اگر مجبور هستيد هفته ها در رختخواب استراحت كرده يا آزمايش هاي متعدد ژنتيك را تحمل كنيد (زناني كه نوزادان دو قلو باردار هستند در اين دسته قرار مي‌گيرند). تحمل كردن فشار ناشي از روش هاي دشوار همراه با نگراني از سلامت نوزاد، معولاً كار دشواري است.

همچنين اگر قادر به كار كردن نباشيد يا نتوانيد چيزهاي ديگري را كه به انجامشان عادت كرده ايدانجام دهيد، حفظ تعادل عاطفي برايتان سخت تر مي‌شود. با پزشكتان در مورد سلامت رواني خود صحبت كنيد. در پيش گرفتن گام‌هاي مناسب نيز مي‌تواند خطر بروز مشكلات پس از تولد نوزاد را براي شما كاهش دهد و كمكتان مي‌كند تا بهتر بتوانيد از نوزادي كه براي به دنيا آوردنش آن همه زحمت كشيده ايد، لذت ببريد.

پيشامدهاي استرس زاي زندگي

نگراني هاي مالي؟ نقل مكان؟ تصميم در مورد تغيير شغل؟ پس از سال ها كار كردن، برنامه ريزي نمودن براي ماندن در خانه؟ هر كدام از اين نگراني ها يا تغييرات زندگي به علاوه جدايي، مرگ يك دوست نزديك يا يكي از اعضاي خانواده و يا از دست دادن شغل، مي‌تواند براي شما استرسي جدي در پي داشته باشد.

سابقه سوء استفاده جنسي

زناني كه مورد سوء استفاده رواني، جنسي، جسمي يا كلامي قرار گرفته اند، ممكن است اعتمادبه نفس پاييني داشته باشند و احساس درماندگي يا تنهايي بكنند كه همه اينها خطر ابتلا به افسردگي را بالا مي برد. حاملگي مي‌تواند خاطرات دردناك مربوط به سوء استفاده جنسي در گذشته را درحالي كه آماده مادر شدن مي‌شويد زنده كند. همچنين از دست دادن كنترل بر روي بدن در حال تغييرتان ممكن است همان درماندگي را كه وقتي مورد سوء استفاده قرار گرفتيد، درشماايجاد كند.

ديگر عوامل خطر

اگر سن كمي داريد، تنها هستيد يا حاملگي تان نا خواسته است، در آن صورت خطر ابتلا به افسردگي برايتان بيشتر خواهد بود.

علائم اضطراب چه هستند؟

اگر احساس مي‌كنيد بر آشفته يا عصبي هستيد و يا اينكه علايم زير را داريد، با پزشك يا ماماي خود تماس بگيريد:

• حملات اضطرابي
• اين حملات بدون هيچ گونه هشداري آغاز مي شوند و افزايش ضربان قلب، گيجي يا ضعف، عرق كردن كف دست، تنگي نفس و اين احساس كه داريد سكته قلبي مي كنيد يا بيهوش مي‌شويد را شامل مي‌شوند.
• نگراني مداوم در مورد سلامتي خود يا نوزادتان يا داشتن مكرر اين احساس كه چيز وحشتناكي در شرف رخ دادن است.

افسردگی و اضطراب حاملگی چگونه درمان می شوند؟

هم روان درماني و هم داروهاي ضد افسردگي را مي توان براي درمان اين شرايط در دوران حاملگي مورد استفاده قرار داد. از پزشك يا ماماي خود بخواهيد كه شما را به روان شناس يا روان پزشك ارجاع دهد يا مي‌توانيد از شركت بيمه خود فهرستي از مراكزي را كه خدمات رواني ارائه مي‌دهند، تهيه نماييد. سعي نكنيد خود را با انواع مواد گياهي يا ديگر داروها درمان كنيد. سالم بودن اين داروها در طي دوران حاملگي مشخص نيست و همچنين جايگزيني مؤثري براي كمك تخصصي نيستند.

چگونه مي توانم از بروز افسردگي و اضطراب در دوران حاملگي جلوگيري كنم؟

افسردگي و اضطراب در نتيجه تغييرات بيو شيميايي حادث مي‌شوند بنابراين در صورتي كه در معرضشان قرار بگيريد، ممكن است نتوانيد به طور كامل از آنها دوري كنيد اما مراقبت نمودن از خود به لحاظ عاطفي مي‌تواند به شما كمك كند تا علائم آن را خفيف تر كرده و روحيه خود را خوب نگه داريد.

به خود سخت نگيريد

در برابر اين طرز فكر كه قبل از اين كه نوزاد به دنيا بيايد تا مي توانيد بايد كارهاي لازم را انجام دهيد، مقاومت كنيد. ممكن است فكر كنيد كه قبل از رفتن به مرخصي زايمان، لازم است اتاق شيرخوار را آماده كنيد، خانه را تميز كنيد يا تا آنجا كه مي توانيد كار كنيد اما در حقيقت چنين نيست. خود را بر تمامي اين كارها ارجح بدانيد. وقتي كودكتان به دنيا بيايد ديگر وقت چنداني براي رسيدن به خود نداريد. كتابي بخوانيد، صبحانه را در رختخواب صرف كنيد يا به يك پياده روي طولاني و لذت بخش برويد. كاري را انجام دهيد كه موجب مي شود احساس خوبي داشته باشيد. مراقبت كردن از خود بخشي ضروري براي مراقبت كردن از نوزادتان محسوب مي شود.

پيوند خود با همسرتان را حفظ كنيد

اطمينان حاصل كنيد كه وقت كافي را براي بودن با همسرتان و تغذيه اين رابطه اختصاص مي‌دهيد. اگر امكان دارد همين الان به مسافرت برويد. هر كاري مي‌توانيد براي مستحكم‌تر كردن رابطه خود انجام دهيد تا هنگامي كه نوزاد به دنيا آمد، بتوانيد بر آن تكيه كنيد.

در مورد مسائل موجود صحبت كنيد

ترس ها و نگراني هاي خود در خصوص آينده را با همسر، دوستان و خانواده تان مطرح كنيد.

استرس خود را كنترل كنيد

اجازه ندهيد يأس و نا اميدي بر زندگي تان چيره شود. راه هايي را براي مراقبت نمودن از خود بيابيد. به خود استراحت بدهيد، زياد بخوابيد، ورزش كنيد و به خوبي تغذيه كنيد. اگر اضطراب به درون تان راه يافت، سعي كنيد به كلاس هاي يوگاي مخصوص زنان حامله برويد يا مديتيشن انجام دهيد.

براي جلوگيري از بروز افسردگي پس از زايمان چه مي توانم بكنم؟

حدود نيمي از زناني كه از افسردگي در دوران حاملگي رنج مي برند، افسردگي پس از زايمان را نيز تجربه خواهند كرد اما در صورتي كه اين افسردگي در دوران حاملگي درمان شود، احتمال تداوم آن به پس از زايمان به ميزان قابل ملاحظه اي كاهش مي يابد. دراينجا به چند مورد ديگر كه مي تواند سودمند باشداشاره مي‌كنيم:

• هم اكنون عادت مراقبت از خود را فرا بگيريد تا به صورت بخشي از كارهاي روزمره تان در آيد. روش‌هايي را اتخاذ كنيد تا بتوانيد هنگامي كه نوزاد به دنيا آمد، زماني را براي استراحت پيدا كنيد.
• با همسرتان در مورد نحوه تقسيم وظايف خانگي، مراقبت از يكديگر و همچنين رسيدگي به نوزاد صحبت كنيد.
• حال، شبكه اي حمايتي را درست كنيد (شبكه اي تشكيل شده از دوستان، اعضاي خانواده، همسرتان و پزشك يا درمانگر) تا قبل از اين كه نوزاد به دنيا بيايد از بابت كمك ديگران آسوده خاطر باشيد.
كساني را پيدا كنيد كه در انجام كارهاي آشپزي، نظافت يا مراقبت از كودك ياري تان دهند تا فرصت دوش گرفتن، استراحت كردن يا قدم زدن را داشته باش.

پیشنهادی به آقایان برای پیشگیری از اضطراب و افسردگی در طول بارداری

افسردگی و اضطراب یک وضعیت بیوشیمیایی است بنابراین چنانچه زن باردار مستعد ابتلا به آنها باشد ممکن است قادر نباشد تا از بروز تمام آنها با هم جلوگیری کند. اما مراقبت از حالات روحی و روانی، کار را برای خانم باردار در این زمینه راحت تر کند. پدران آینده نیز می توانند در این زمینه حامی و همراه همسر خود بوده و به خانم خود در این زمینه کمک کنند.

در اینجا راه کارهایی پیشنهاد می شود که مردان نیز با رعایت کردن آنها می توانند به کاهش استرس در طول بارداری و پس از آن به خانم باردار خود کمک بکنند:

در کارها و امور منزل به خانم خود کمک کنید: بسیاری از خانمهای باردار تلاش می کنند تا قبل از به دنیا آمدن نوزاد تمام کارهای خود و امورات مربوط به نوزاد را انجام دهند. خانمهای باردار تصور می کنند قبل از زایمان و شروع مرخصی های زایمان باید تمام کارها از قبیل تمیز کردن خانه، کارهای مربوط به نوزاد را انجام داده و این به این علت است که پس از ورود نوزاد وقتی برای نظافت و تهیه لوازم نوزاد باقی نمی ماند.

به آقایان پیشنهاد می شود در انجام امور خانه با خانم خود همفکری کرده بخشی از مسئولیتها و نظافت منزل را به عهده بگیرند و به خانم خود خاطرنشان کنند که ضرورتی برای انجام تمام این کارها نیست. ما نیز به خانمهای باردار پیشنهاد می کنیم به خودتان فکر کنید. به خاطر داشته باشید پس از به دنیا آمدن نوزاد، فرصتی ندارید تا آن را به خود اختصاص دهید. بنابراین کتاب بخوانید، در داخل تخت صبحانه خود را میل کنید و برای تفریح به بیرون از منزل رفته و قدم بزنید. فعالیتهایی را که موجب خوشنودی شما می شوند انجام دهید. به خودتان نیز به اندازه نوزادتان اهمیت دهید.

ساعاتی از وقت خود را به همسر خود اختصاص دهید: مردان باید تلاش کنند تا ساعات زیادی را به همسر خود اختصاص داده و از او درباره عواطف و احساساتش سوال کنند. از همسر خود بخواهید درباره مشکلات و نگرانیهایش برای شما صحبت کند. او را به تعطیلات برده و چند روزی را در یک مکان آرام و به دور از هیجانات سپری کنید. سعی کنید تا رابطه خود را قبل از به دنیا آمدن نوزاد با همسر خود قوی تر کنید.

کنترل کردن استرس زن باردار: اجازه ندهید تا نا امیدی در زندگی شما رخنه کند. پدر آینده می تواند زمانی که از سر کار به منزل برگشت همراه با خانم خود به بیرون از منزل رفته و اوقات خوبی را برای او فراهم کند. در داخل منزل نیز فضایی را به وجود آورید تا خانم باردار بتواند با آرامش استراحت کرده و ساعتی از روز را به خوبی بخوابد. مردان باید مواظب تغذیه خانم باردار باشند. از همسر خود بخواهید تا در طول روز دقایقی را به ورزش کردن اختصاص دهد. یکی از ورزشهایی که باعث کاهش استرس در زن باردار می شود، ورزش یوگا است.