سندرم تخمدان پلیکیستیک
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای تشخیص و درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک
آشنا شوید.
سَندرُم تُخمدان پُلیکیستیک یا نشانگان تخمدان پُرکیستی (polcystic ovary syndrome PCOS)
شایعترین اختلالات غدد درونریز (ﺁندوکرینوپاتی) در زنان و شایعترین علت نازایی ناشی از عدم تخمکگذاری میباشد.نامگذاری این سندرم به دلیل وجود تخمدانهای بزرگ محتوی تعداد زیادی کیست کوچک (در اغلب زنان مبتلا و نه در همه) است که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفته است.
زنان مبتلا به این بیماری علایم شایعی مانند اختلالات قاعدگی (به خصوص خونروش گاهگاهی (الیگومنوره))، علایم هیپرآندروژنیسم مانند پرمویی (هیرسوتیسم) و آکنه، ریزش مو و نازایی دارند. بیماران در معرض عوارض جدی مانند افزایش خطر سرطان ﺁندومتر و پستان، دیسلیپیدمی، هیپرتانسیون، بیماریهای قلبی وعروقی و دیابت میباشند. شیوع چاقی و دیسلیپیدمی در مبتلایان به PCOS بیشتر از زنان سالم میباشد. ۴۰ درصد زنان مبتلا، دچار چاقی مفرط و ۷۵ درصدشان نازا میباشند.
این بیماری تقریباً در ۶ تا ۱۰ درصد همه زنانی که در سنین باروری میباشند دیده میشود. علت بیماری مزبور مشخص نیست اما محققان بر این باورند که عوامل ارثی و دیابت در ظهور آن نقش دارند.قاعدگیهای نا منظم، رشد موهای زاید، جوشهای پوستی (آکنه) و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشاهده میشود. این عارضه میتواند در نوجوانی با دورههای قاعدگی نا منظم مشخص گردد یا اینکه بعدها به دنبال افزایش وزن یا مشکل در باروری تشخیص داده شود.علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک هنوز ناشناخته است. زنان مبتلا ممکن است به دلیل مشکلات بوجود آمده در تخمک گذاری، برای باردار شدن با مشکل مواجه شوند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان میتواند به پیشگیری عوارض طولانی مدت آن مثل دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی و سکته کمک کند.
تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه است؟
جهت تشخیص PCOS روش مشخص و اختصاصی وجود ندارد و تشخیص آن بر اساس علائم باليني و سونوگرافی داده می شود. آزمایش خون برای بارداری و آزمايشات هورموني (هورمون پرولاکتین ، هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) و هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) ) نیز توصیه می شود. وجود علايمي مانند نامنظم بودن سیکل قاعدگی، موی زاید، جوش صورت و ریزش مو با الگوی مردانه از جمله معیارهای تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک محسوب می شود.
چه هنگام باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص و درمان زودهنگام PCOS می تواند به کاهش ابتلا به عوارض بلند مدت آن مثل دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و فشار خون بالا کمک کند. هرچه این اختلال زودتر تشخيص داده و درمان آن آغاز شود، پیشگیری از مشکلات مرتبط با آن آسان تر خواهد بود. اگر قاعدگی های نامنظم و موهای زاید روی بدن یا صورت یا آکنه دارید لازم است با پزشک خود مشورت نمایید.
آیا لازم است تمامی افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تحت درمان قرار بگیرند؟
بلی- تمامی افراد مبتلا بهPCOS باید به طور منظم تحت نظر پزشك باشند. لازم به ذکر است عدم درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (حتی در صورت خفیف بودن علایم) می تواند در طول زمان خطراتی را براي سلامتي بيمار ایجاد نماید.
عوارض سندرم تخمدان پلیکیستیک
وجود PCOS میتواند احتمال ایجاد مواردی را که در پایین ذکر شده افزایش دهد به خصوص اگر همراه با چاقی باشد:
- دیابت نوع ۲
- فشار خون بالا
- کلسترول غیر نرمال، تری گلیسرید بالا یا کاهش لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا همان کلسترول خوب.
- سطح بالای پروتئین C- reactive. یکی از شاخصهای بیماریهای قلبی.
- سندرم متابولیک، مجموعهای از علایم و نشانهها که سبب ریسک بالای ابتلا به بیماریهای قلبی میشوند.
- کبد چرب غیر الکلی (التهاب شدید کبد که به علت تجمع چربی در آن رخ میدهد)
- قطع تنفس در خواب
- خونریزیهای غیرمعمول رحمی
- سرطان دیواره رحم (سرطان آندومتر) که به دلیل مواجه مکرر با مقادیر بالای استروژن ایجاد میشود.
- دیابت بارداری یا فشار خون بالای بارداری
درمان سندرم تخمدان پلیکیستیک
درمان بستگی به بیمار دارد. بعضی ها نیاز به OCP دارند در حالی که سایر بیماران از القای تخمک گذاری سود می برند درمان پایدار هایپرآندروژنیسم و هیرسوتیزم را می توان همزمان انجام داد. با این حال در بیمارانی که تمایل به بارداری دارند کنترل هیرسوتیزم ممکن است امکان پذیر نباشد.
1- کاهش وزن در بیماران چاق اولین توصیه است به طوری که کاهش وزن در طی دوره 6 ماهه به طور چشمگیری سبب کاهش تستوسترون می شود. و در 75 درصد خانم ها سبب از سر گرفته شدن تخمک گذاری می شود.
2- قرص های کنتراسپتیو (OCP):این قرص ها از تولید استروئید در تخمدان و غده فوق کلیه می کاهند و در دو سوم بیماران هیرسوتیزم را کاهش می دهد امروزه انواعی از قرص های جلوگیری از حاملگی که حاوی پروژستین های جدید هستند مثل (دژوسترون و دروسپیرونون) فعالیت آندروژن ها را به حداقل می رسانند.
استفاده از کنتراسپتیو به تنهایی در ردمان هیرسوتیزم در زنان مبتلا به PCO ممکن است غیرموثر باشد (کمتر از 10درصد) در این بیماران مقاومت به انسولین نیز به علت استفاده از این داروها تشدید می شود.
3- دپومدروکسی پروژسترون و یا مدروکسی پروژسترون استات به طور موفقیت آمیزی برای درمان هیرسوتیزم مورد استفاده قرار می گیرد که 150 میلی گرم هر سه ماه دپومدورکسی پروژسترون و یا 40- 20 میلی گرم مدروکسی پروژسترون استات خوراکی 95 درصد باعث کاهش رشد مو می شود.
4- GnRH agonist که تولید استروئید را از تخمدان سرکوب می کند لوپرولید استات عضلانی هر 28 روز هیرسوتیزم را درمان می کند اضافه کردن contraceptive یا استروژن به GnRH مانع تحلیل رفتن استخوان و سایر عوارض گر گرفتگی و آتروفی دستگاه تناسلی می شود.
5- دگزامتازون برای درمان PCO هایی که دچار هایپروآندروژنیسم فوق کلیوی یا مخلوطی از آن با تخمدان هستند استفاده می شود.کتوکونازول با دوز پایین 200 میلی گرم در روز غلظت آندروستندیون و تستوسترون آزاد را کم می کند.
اسپیرونولاکتون
نوعی دیورتیک حفظ کننده پتاسیم است اگرچه باعث کاهش تستوسترون و آزاد کل می شود. سرعت رشد خطی روزانه موهای جنسی و قطر تنه را کاهش می دهد. 100- 25 میلی گرم دوبار در روز حداکثر تأثیر را دارد در فاصله 6- 3 ماه، 12- 9 ماه بعد از اسپیرونولاکتون می توان الکترولیز کرد. شایع ترین عارضه بی نظمی قاعدگی است که در 50 درصد بیماران با دوز 200 میلی گرم دیده می شود.
سیپروترون استات
دارای خاصیت آنتی آندروژن قوی است که در موارد شدید هیرسوتیزم و آکنه استفاده می شود. استفاده همزمان این دارو با استروژن مؤثرتر است.استفاده از RESECTION گوه ای و یا الکتروکوتری تخمدان با لاپاراسکوپ که در بیماران مقاوم به کلویید (کلومیفن) برای درمان نازایی استفاده می شود که با استفاده از سوزن های 8 میلی متری 15- 10 منفذ در تخمدان ایجاد می کنیم که در 73 درصد بیماران تخمک گذاری خود به خود رخ میدهد.
متفورمین (گلوکوفاژ)
که با استفاده از دوز 500 میلی گرم سه بار در روز هیپراندروژنیسم را به نحو چشمگیری بهبود می دهد.الکترولیز و لیزر تنها روش دائمی در از بین بردن موهای زائد می باشد.
دارودرمانی: ممکن است یک سری از داروها جهت کنترل و کاهش پيامدهای اين سندرم تجویز شود. قرص های ضدبارداری از جمله رایج ترین داروهایی هستند که برای تنظیم سیکل ماهیانه تجویز می شوند. همچنین ممکن است داروهای ديگری جهت کاهش رشد موهای زاید، آکنه و سایر علایم مورد استفاده قرار گیرند.
جراحی: به عنوان یکی از راهکارهای درمان می تواند مطرح شود.
چرا فت استاپ در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک مورد توجه قرار گرفته است؟
چاقي یا اضافه وزن در افراد مبتلا به PCOS می تواند باعث شدت یافتن بسیاری از علایم آزار دهنده این اختلال (نظیر آکنه و موی زاید) شود. ارلیستات (فت استاپÒ) تنها داروی مورد تایید غذا و داروی آمریکا (FDA) برای کاهش وزن در بازار ایران محسوب می شود. جدیدترین مطالعات در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نشان داده است.تجویز این دارو علاوه بر کمک به روند کاهش وزن می تواند باعث کاهش سطح لیپید سرمی و تستسترون خون (هورمون مردانه) شود. همچنین این دارو می تواند علایم این بیماری نظیر بی نظمی های قاعدگی را بهبود بخشد.
مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
دیدگاه ها