علت پسوریازیس (صدفک) بیماری پوستی مزمن

بیماری پسوریازیس چیست؟ علایم و دلایل پسوریازیس

بیماری پوستی به بیماری‌هایی گفته می‌شود که دستگاه پوششی بدن را تحت تأثیر خود قرار دهند. منظور از دستگاه پوششی، دستگاهی زیستی شامل اندام‌های مختلف است که وظیفه حفاظت از بدن در برابر محیط بیرونی را برعهده دارد و شامل پوست، مو، ناخن، و ماهیچه‌ها و غده‌های مرتبط با آن‌ها است.برخی اعتقاد دارند استفاده بیش از حد از فرآورده های آرایشی به ویژه انواع غیر مجاز آن ممکن است موجب پیری زودرس، تغییر رنگ پوست و ایجاد بیماری و حساسیت های پوستی شود.با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان این عارضه پوستی آشنا شوید.

علایم ابتلا به بیماری پسوریازیس

علایم پسوریازیس می‌تواند بین افراد مختلف، متفاوت باشد و شامل یک یا چندتا از نشانه های زیر شود:

1. تکه های قرمز روی پوست که با فلس‌های نقره‌ای پوشیده شده است.
2. نقاط کوچک پوسته پوسته شده (معمولا در کودکان دیده می‌شود).
3. پوست خشک و ترک خورده که ممکن است خونریزی هم بکند.
4. خارش، سوزش و یا درد در نقاطی از پوست.
5. ناخن ضخیم، سوراخ شده و یا برآمده.
6. مفاصل متورم و سفت شده.
7. نواحی مبتلا به پسوریازیس می‌توانند شامل قسمت‌های کوچک شوره مانند تا تکه های بزرگ که کاملا قسمت درگیر (مثلا دستها) را می‌پوشانند، باشد. انواع متعادل پسوریازیس فقط آزاردهنده هستند، درحالیکه انواع سخت و شدید آن باعث ازکار و شکل افتادگی ناحیه می‌شود.

-------------------------------------------------------------------------------------------------

بعضی از انواع پسوریازیس شامل

پسوریازیس پلاکی (Plaque psoriasis)

این نوع از پسوریازیس شایع ترین نوع این بیماری است و حدودا ۹۰ درصد مبتلایان به پسوریازیس از این نوع از بیماری رنج می‌برند. نشانه‌های آن شامل، جراحات و زخم های پوستی خشک و قرمز می‌شود، که با فلس‌های نقره‌ای پوشیده شده‌اند. هرچند ناحیه خاصی مخصوص این نوع از بیماری نیست و این بیماری می‌تواند در همه جای بدن ظاهرشود، اما معمولا پسوریازیس پلاکی در آرنج، زانو و پوست سر خود را نشان می‌دهد. پلاک‌ها می‌توانند خشک و خارشدار باشند. در مراحل پیشرفته و شدید بیماری، پوست دور مفاصل ممکن است، تکه شده و خونریزی نماید.

پسوریازیس پوست سر (Scalp psoriasis)

این نوع پسوریازیس می‌تواند تنها در بخشی از پوست سر و یا همه نواحی پوست سر خود را نشان‌دهد. دربعضی از افراد مبتلا به پسوریازیس پوست سر، ناحیه شدیدا خارش دارد. در موارد پیشرفته بیماری می‌تواند باعث ریزش موی موقتی شود، که با درمان بیماری ریزش مو هم بهبود می‌یابد.

پسوریازیس ناخونی (Nail psoriasis)

تقریبا نصف افراد مبتلا به پسوریازیس، بیماری بر ناخون‌هایشان تاثیر می‌گذارد. پسوریازیس می‌تواند باعث سوراخ شدن و یا غیرعادی شدن ناخن‌های شما (رشد بیش از حد، رفتن رنگ ناخن و حتی جداشدن ناخن ازدست) بشود.

پسوریازیس قطره‌ای (Guttate psoriasis)

این نوع از پسوریازیس باعث بوجود آمدن نقاطی کوچک شبیه قطره برروی، قفسه سینه، دستها، پا و پوست سر می‌شود. معمولا پسوریازیس قطره‌ای بعد از چند قزره از بین می‌رود، هرچند که در بعضی از افراد بیماری پیشرفت کرده و به پسوریازیس پلاکی تبدیل می‌شود. این نوع از پسوریازیس بعضی اوقات بعد از عفونت گلو در کودکان و نوجوانان بوجود می‌آید.

پسوریازیس معکوس (Inverse psoriasis)

عموما این بیماری زیربغل، کشاله ران، زیر پستان و دور نواحی جنسی رخ می‌دهد. پسوریازیس معکوس باعث بوجود آمدن، تکه‌های نرم و قرمز و پوست ملتهب در آن ناحیه می‌شود. این نوع بیماری در افراد چاق شایع تر است و با عرق کردن و یا مالیدنش بدتر می‌شود.

دلایل ابتلا به پسوریازیس

دلیل اصلی ابتلا به پسوریازیس هنوز معلوم نیست، اما عواملی که در ادامه بیان می‌شوند، معمولا بیشترین تاثیر را در ابتلا به بیماری پسوریازیس داشته‌اند، این عوامل شامل:

• سابقه خانوادگی و ژنتیک
• عفونت از جمله عفونت گلو یا برفک دهان
• صدمه به پوست، ازجمله بریدن ست و یا نیش حشرات
• استرس
• هوای سرد
• سیگارکشیدن
• مصرف زیاد الکل
• داروهایی خاص از جمله داروهای درمان بیماری دوقطبی، فشارخون بالا، داروهای ضدمالاریا و...
• چاقی

چگونه پسوریازیس تشخیص داده می‌شود ؟

اغلب بیماری پسوریازیس با معاینه بالینی تشخیص داده می‌شود. متخصصین پوست که آموزش کافی دیده اند خیلی سریع با معاینه کامل پوست می‌توانند بیماری را تشخیص بدهند. اما در مواردی که ضایعات مشکوک هستند می‌توان از بیوپسی پوست استفاده کرد به طوری که با تکه‌برداری کوچک از پوست و بررسی کامل آن می‌توان تشخیص بیماری را تایید كرد.

میزان شیوع پسوریازیس در جامعه چقدر است ؟

متاسفانه در کشور خودمان آمار دقیقی از شیوع این بیماری وجود ندارد، اما حدود 2 تا 5 در صد از جوامع مختلف درگیر این بیماری هستند. درصد آمار کلی دنیا نشان می‌دهد که بیماری پسوریازیس نسبت به بیماری‌های پوستی دیگر جزو بیماری‌های شایع پوستی محسوب می‌شود. با این حال بین کل افراد جامعه خیلی زیاد دیده نمی‌شود.

كدام نواحی بیشتر درگیر می‌شوند ؟

نواحی كه بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند آرنج، زانو، ناحیه پشت، پوست سر و كف دست و پاها است و در بعضی مواقع صورت فرد نیز درگیر می‌شود. اما پسوریازیس در مواقع حادتر کل پوست بدن را احاطه می‌کند به طوری که تمام پوست بدن قرمز رنگ می‌شود.شکل معمول پسوریازیس به صورت بروز لکه‌های برجسته یا لکه‌های قرمز پوسته دار در ناحیه آرنج و زانو به صورت پراکنده ممکن است در هر جایی از بدن تشکیل شود. ضایعات فقط پوست سر را درگیر و باعث ایجاد پوسته‌های شدید و ضایعات قرمز رنگ می‌شوند و خوشبختانه باعث ریزش دائمی موی افراد نمی‌شوند.

یكی دیگر از جاهایی كه می‌تواند اختصاصی یا همراه جاهای دیگر در پسوریازیس درگیر شود،درگیری ناحیه تناسلی در مردان و زنان است. معمولا در ناحیه تناسلی به دلیل رطوبت بیشتر پوسته‌های سطحی زیادی دیده نمی‌شوند و بیشتر لكه‌ یا پلاك‌های قرمز رنگ براق دیده می‌شود. پسوریازیس در کف دست و پاها باعث می‌شود که پوست قطور و پوسته پوسته شود و ممکن است رنگ قرمز کمتری از خود نشان بدهد. تحمل قطر زیاد کف دست و پا برای افراد ناراحت كننده و سخت است. معمولا صورت نیز در پسوریازیس درگیر نمی‌شود اما در بچه‌ها این امکان وجود دارد.

درگیری ناخن‌ها در بیماریپسوریازیس به چه صورت است ؟

یکی از جاهایی که در انواع الگوهای پسوریازیس دیده می‌شود درگیری ناخن دست و پاها است. عملا در پسوریازیس رشد ناخن سریع‌تر از حالت عادی است به همین علت معمولا در این شرایط ممکن است به روی ناخن حالت‌های مختلفی مانند: نقطه نقطه، فرورفتگی و ایجاد خطوط‌های طولی ایجاد شود. گاهی اوقات لکه‌های قهو‌ه‌ای رنگی به روی ناخن ایجاد می‌شود که اصطلاحا به آن «لکه‌های روغنی» گفته می‌شود. در این شرایط صفحه ناخن از پوست بستر خود جدا می‌شود.

چه عواملی در پدید آمدن و عود این بیماری دخیل هستند ؟

علت بارز ابتلا به پسوریازیس هنوز معلوم نیست، اما بسیاری از تحقیقات در این زمینه در حال انجام است. یكی از عواملی كه باعث اختلال در تنظیم تقسیم سلولی و افزایش سرعت آن می‌شود عوامل ژنتیكی است. ژن‌های متعددی در بروز این بیماری شناسایی شده است، اما با این‌ حال الگوی ارثی ثابتی در بروز این بیماری شناسایی و تایید نشده است. احتمال بروز این بیماری در نوزادنی كه یكی از والدینشان مبتلا ‌باشند بالاتر است. علاوه ‌بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی نیز بی‌تاثیر نیستند.

یكی از عوامل محیطی كه در بعضی از الگوهای پسوریازیس شناخته شده است همراهی آن با عفونت‌های میکروبی مانند: گلودردهای چرکی است به طوری كه در بعضی از انواع پسوریازیس این عفونت‌ها بروز و تشدید پیدا می‌کنند. همچنین مصرف برخی دارو‌ها باعث می‌‌شود که این بیماری در افرادی که زمینه ژنتیکی آن را دارند ایجاد شده و باعث شدت این بیماری در افرادی كه مبتلا هستند می‌شود. مصرف دخانیات، بروز استرس‌ها و برخی عفونت‌ها نیز از دیگر عواملی است که سبب بروز این بیماری برای نخستین‌ بار و همانطور كه گفته شد عود مجدد آن در مبتلایان به این بیماری می‌شود.همچنین شدت این بیماری‌ برحسب وضعیت عمومی مثل دوره بارداری، قبل یا بعد آن تغییر پیدا می‌کند. با این حال در بیشتر مواقع هیچ علت مشخصی برای بیماری پسوریازیس پیدا نمی‌شود.

عوارض و دردهای مفصلی آن از نوع خفیف در حد تورم است و درد چند مفصل کوچک ‌مانند:

انگشت‌ها، زانو یا مچ دست از عوارض این نوع از پسوریازیس می‌باشد. این بیماری گاهی اوقات کاملا شبیه بیماری‌های رماتیسمی عمل می‌کند یعنی به صورت قرینه مفاصل مختلف را درگیر می‌كند و در موارد نادرتر درگیری مفاصل محوری و ستون مهره‌ها ایجاد می‌شود که متاسفانه در این شرایط توانایی حرکت و راه رفتن عادی فرد نیز کم می‌شود. به طوری که بیمارانی دیده شده‌اند كه به دلیل درگیری شدید مفصلی جهت معاینه و درمان به روی برانکارد جابه جا می‌شدند. اما خوشبختانه امروزه این نوع از پسوریازیس خیلی شایع نیست.

چه عواملی منجر به شدیدتر شدن این بیماری می‌شوند ؟

یکی از مهم‌ترین عوامل مصرف بعضی از داروها مانند

داروی فشار خون، داروهایی که جهت درمان بعضی از بیماری‌های عفونی مانند بیماری مالاریا استفاده می‌شود و همچنین داروهایی که جهت رفع اختلالات خلقی نیز استفاده می‌شوند باعث تشدید بیماری پسوریازیس می‌شود. در بعضی از افراد هم مصرف بعضی از داروهایی که جهت درمان بیماری‌های قارچی و بعضی از مسکن‌ها نیز می‌توانند باعث تشدید این بیماری شوند.

مصرف سر خود داروهای کورتونی یا استروییدها که معمولا موقع مصرف بهبود نسبی در پسوریازیس ایجاد می‌كنند اما به محض اینکه مصرف دارو قطع می‌شود بیماری به صورت شدیدتری دیده می‌شود. بنابراین افردی كه مبتلا به بیماری پسوریازیس هستند باید حتما با مشورت و تجویز پزشک متخصص خود از داروهای دیگر استفاده کنند. قابل ذكر است كه ضایعات همراه با استرس‌های فكری و روحی نیز بیشتر می‌شوند. همان‌طور که گفته شد در حین دوره بارداری در اکثر موارد دیده شده که پسوریازیس فروکش می‌کند و بعد از زایمان دوباره تشدید پیدا می‌کند.

در حال حاضر این بیماری درمان قطعی ندارد. كما اینكه بیماری قند، فشار خون و بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز درمان قطعی ندارند. اما داروهای بسیاری وجود دارند كه با استفاده از آنها، بیماری پسوریازیس كنترل می‌شود. گاه بیمار تا مدت‌ها عاری از هرگونه ضایعه باقی می‌ماند. در مورد درمان چند نكته اصلی وجود دارد همانطور که گفته شد این بیماری مزمن شاید همه عمر در بدن یا پوست فرد وجود داشته باشد. برای شروع درمان باید در ابتدا بیماری را كنترل كنیم یعنی آن ضایعات بدشكل از پوست خارج شده و ظاهر پوست سالم شود.اگر فرد درمان را ناقص انجام دهد یعنی خیلی زود مصرف داروها را قطع كند ضایعات وخیم‌تر می‌شوند. در اكثر موارد برای شروع درمان‌های پسوریازیس بیمار لازم است که در بیمارستان بستری شود و آزمایش‌های لازم جهت درمان را انجام دهد تا بر اساس آن درمان شروع شود. در طول درمان و مصرف طولانی مدت داروها انجام پیگیری‌های لازم از نظر وزن، اندازه‌گیری فشار خون و ارزیابی مجدد آزمایش‌ها لازم است.

روش‌های درمان به چه صورت است ؟

طیف وسیعی از درمان‌های موضعی و نوردرمانی تا درمان‌های خوراكی و تزریق می‌توانند در درمان این بیماری كمك كنند. همچنین داروهایی‌ كه در حال حاضر تجویز می‌شوند خیلی موثر هستند. اما هیچ كدام باعث درمان همیشگی بیماری نمی‌شوند. فردی که به پسوریازیس دچار است باید یكسری اصول را رعایت كند و تحت نظر متخصص پوست باشد. روش‌های مختلف درمان به صورت زیر است:

درمان های موضعی

درمان‌های ساده همان طور كه گفته شد شامل مصرف داروهای موضعی مانند مرطوب‌كننده‌های معمولی و تركیبات دارویی موضعی مانند تار یا زغال، تركیبات لایه بردار پوستی مانند: اوره یا حتی به صورت كنترل شده می‌توان از كورتون‌های موضعی استفاده كرد. یكی از داروهای موضعی مناسب و خوب كه در مورد پسوریازیس استفاده می‌شود تركیبات موضعی ویتامین D است كه كمك به بهبودی این بیماری می‌کند.درمان سیستمیک در موارد حادتر كه ضایعات پوستی شدید هستند و نور درمانی اثر ندارد فرد می‌تواند تحت نظر پزشك از درمان‌های خوراكی خاص استفاده كند. داروهای خوراكی پسوریازیس یک روند درمانی كاملا تخصصی دارند و حتما باید تحت نظر متخصص پوست تجویز و پیگیری شوند.

نور درمانی

روش خوبی كه بین درمان‌های موضعی و درمان‌های سیستمیك (خوراكی یا تزریقی) وجود دارد استفاده از نور درمانی یا فوتوتراپی است. در این روش از طیف‌های مشخص با طول موج‌های مشخص نور آفتاب استفاده می‌‌شود. این روش خیلی موثر است و خوشبختانه عارضه و خطر كمتری برای فرد دارد. روش قدیمی آن استفاده از طیف UVAبود كه به خاطر سختی انجام آن و عوارض احتمالی آن این روزها خیلی كمتر از آن استفاده می‌شود. روشی كه امروزه به صورت وسیع‌تری جهت درمان استفاده می‌شود طول موج محدود اشعه UVBنور خورشید است. این روش در افرادی كه بیماری پسوریازیس سطح وسیعی از پوست بدن را درگیر کرده به طوری که با درمان‌های موضعی مداوا نشده‌اند خیلی موثر است و عوارض خاصی هم برای آنها ندارد.

داروهای بیولوژیک

یكی از جدیدترین درمان‌هایی كه در موارد خاص خیلی موثر است استفاده از داروهایی است كه اصطلاحا به آن داروهای بیولوژیك می‌گویند. این داروها عملا واكنش‌های التهابی را که باعث این اختلال‌های تقسیم سلولی می‌شوند مورد هدف قرار می‌دهند. جهت استفاده از داروهای بیولوژیك به صورت تزریقی لازم به رعایت احتیاط‌های بسیار ویژه‌ای است. فرد مبتلا در ابتدا باید به مراكز تخصصی پوست مراجعه کند و در اكثر مواقع نیز نیاز به بستری شدن دارند.

به دلیل اینکه این دارو روند التهابی پوست را مهار می‌كند و حتما قبل تزریق فرد باید ارزیابی شود كه عفونت‌های نهفته‌ مانند: هپاتیت، عفونت‌های ویروسی و سل نهفته نداشته باشد. جهت درمان فرد داروهایی تجویز می‌شود که می‌تواند برای بیمار نجات بخش باشد. به ویژه در مورد درگیری‌های مفصلی شدید، التهاب را پایین می‌آورد به طوری که فرد می‌تواند به راحتی بایستد و حرکت کند. نكته‌ای كه در مورد این داروهای بیولوژیك هست این است که یك روند كاملا تخصصی است. استفاده از این‌ داروها یك مقدار پر هزینه است و هزینه آن قابل مقایسه با درمان‌های دیگر نیست. بنابران این روش از درمان قدم اول محسوب نمی‌شود و متخصصین پوست سعی می‌کنند در قدم اول با روش‌های دیگر بیمار تا حدی بهبود یابد.

آیا این بیماری با اگزما پوستی شباهت دارد ؟

بله پسوریازیس خیلی شبیه اگزما است. در مواقع بسیار دیده شده كه پزشکان در مراحل اولیه نمی‌توانند این را تشخیص بدهند كه فرد مبتلا به اگزما است یا سوریازیسم. البته در نواحی گه درگیری به صورت معمول‌ منتشر می‌شود تشخیص ظاهری راحت‌تر است. در موارد دیگر هم اگرلازم باشد برای تشخیص دقیق‌تر باید از روش تکه برداری پوستی که در آن تغییرات سلولی را نشان می‌دهد استفاده شود تا بیماری به درستی تشخیص داده شود.

توصیه آخر به خوانندگان

نكته‌ای همه افراد باید به آن توجه کنند این است که همان‌طور که گفته شد بیماری پسوریازیس در اكثر مواقع بیماری كاملا خوش‌خیم و بدون خطری است. اما همیشه سیر درمانی بسیار طولانی دارد. البته امروزه تبلیغات عجیب و زیادی در سایت‌های اینترنتی و بعضی مجلات دیده می‌شود به عنوان اینكه داروی قطعی جهت درمان پسوریازیس كشف شده است. اما باید بگویم که هیچ درمان قطعی تاكنون برای پسوریازیس كشف نشده است و اكثریت درمان‌ها، چه داروهای موضعی ابتدایی و چه داروهای بیولوژیك كه ذكر شد نقش كنترل كننده و خاموش‌كننده‌ دارند. این داروها می‌توانند به مدت طولانی كل ضایعات را از روی پوست محو كنند. اما همیشه احتمال برگشت دوباره و عود ضایعات آنها وجود دارد. در نتیجه فرد مبتلا باید تحت نظر باشد و خودسرانه داروهای خود را قطع نكند.

خواهشمنديم اگر سوال يا نکته‌اي براي مطلب بیماری پسوریازیس چیست؟

در ذهن شما باقي مانده است، آن‌را در قسمت نظرات با ما و ساير کاربران به اشتراک بگذاريد.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی