قتل فرزند توسط پدر
ماده قانونی ۳۰۱ مصوبه سال ۱۳۹۲، برای پدری که فرزند خود را به قتل میرساند، مجازات اسلامی را مقرر را داشته است. در صورتی که پدر یا از اجداد پدری مجنی علیه نباشند و این امر برای دادگاه به اثبات برسد، قاتل باید به قصاص محکوم خواهد شد. البته فقهای شریعت نیز برای قاتل فرزند که قاتل او پدر یا اجداد اوست، مجازات قصاص را جایز میدانند. البته ماده ۳۰۹ قانون مجازات اسلامی ، اثبات رابطه پدر و فرزندی را شرطی برای عدم اجرای حکم قصاص مقرر کرده است. در صورتی که ثابت شود که پدر یا اجداد پدری مجنی علیه نباشد؛ و این امر به اثبات برسد،
در برخی موارد مجازات قتل عمد قصاص نیست و قصاص منتفی می شود و آن در صورت وجود رابطه ی پدری و فرزندی بین قاتل و مقتول است. در این مورد حقوق کیفری ایران با توجه به حق ولایت پدر و جد پدری نسبت به فرزند، قتل فرزند توسط پدر یا جد پدری را موجب قصاص ندانسته است اما دلیل معافیت پدر از قصاص چیست ؟
پدر سبب وجود فرزند است لذا فرزند نمی تواند سبب معدوم شدن وی گردد بعلاوه که این حکم با حرمت ابوت در تنافی است، و به جهت رعایت حرمت وی است که در قذف فرزند نیز حد بر او جاری نمی شود همچنین نقش پدر و جایگاه او در نظام خانواده آنقدر رفیع است که مانع بزرگی در اجرای حکم قصاص است همچنین تحکیم نظام خانواده حکم میکند در چنین مواردی رکن مهم خانواده صیانت شده و به پرداخت دیه اکتفاء شود.
دلیل دیگری که در قتل فرزند قابل ملاحظه است، رابطه عشق و علاقه پدر و فرزندی است که اقدام به قتل فرزند را امری عجیب و ناباورانه کرده است. همین عشق و علاقه باعث ورود شبهاتی در عمدی بودن قتل میکند که در نهایت مانع اجراء حکم قصاص میشود.
نحوه رسیدگی به قتل فرزند توسط پدر
سعی میشود که با حق قصاص، یا با سوگند یادکردن مجنی علیه پدر یا اجداد پدری به اثبات برسد. رابطه پدر و فرزندی باید با رابطه قانونی به اثبات برسد و عرف جامعه ملاک نیست، بخاطر این که گاهی اوقات فرزند خوانده، فرزند و پدرخوانده؛ پدر، خطاب میشود.
بخاطر این که پدر بودن یا اجداد پدری باعث خواهد شد تا عمل قتل به اثبات برسد، و در صورتی که پدر بودن یا منتسب به اجداد پدری به اثبات نرسد، بنابراین ولی دم یا مجنی علیه میتوانند با استناد به سوگند، قاتل را قصاص کنند، بخاطر این که در این گونه موارد مشخص میشود که پدر و فرزند هیچ رابطهای ندارند و زمانی که شکی وجود دارد، عدم استصحاب جاری میگردد و در نهایت زمانی که همه شرایط وجود داشته باشد، قاتل به قصاص محکوم خواهد شد.
در دادگاههای ایران بر اساس متون قانونی حکم صادر میشود و براساس آراء مختلفی که از قضات مختلف در مورد رسیدگی به قتل فرزند توسط او بدست ما آمده مشخص شده که اکثر قضات در این زمان، اجداد پدری را به قصاص محکوم نمیکنند.
مشارکت پدر در قتل فرزند
در صورتی که چند نفر و با مشارکت همدیگر نفری را به قتل برسانند، همه آنها باید مجازات شده و به قصاص محکوم شوند. بخاطر این که هر کدام از افراد در قتل همان نفر مشارکت کردهاند و باید به اندازه سهم خود در قتل، مجازات خواهند شد.
در صورتی که ولی دم دیه قتل را درخواست کند، باید هر کدام از قاتلین یک سوم دیه خود را پرداخت کنند، ولی اگر فرض بر قصاص باشد، ولی دم میتواند همه قاتلان را قصاص کرده یا برخی را از بین همه قصاص کند ولی در هر صورت هر کدام از قاتلان بنا به سهم خود دیه شخص مقتول را پرداخت کنند. حتی ولی دم میتواند با دریافت دیه برخی از قاتلان را عفو کند.
حال با این اوصاف اگر پدر در قتل فرزند خود مشارکت داشته باشد، مجازات و قصاص او چگونه خواهد بود ؟
مشارکت پدر به همراه با بیگانگان در قتل فرزند خود فقط باعث خواهد شد تا شخص بیگانه توسط ولی مقتول قصاص شود، اگر پدر شخص بیگانه را قصاص میکند، باید نصف دیه را به ولی شریک قتل پرداخت نماید و در صورتی که بیگانه قصاص نشود، ولی مقتول باید به ولی مقتول نصف دیه را پرداخت نماید، بخاطر این که بر اساس نظر فقها و ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی ، هرگز پدر قاتل را قصاص نمیکنند و البته در همین راستا خون مقتول نباید پایمال شود بنابراین پدر باید نصف دیه پرداخت نماید، مبلغ دیه بین شرکای قتل تقسیم می شود و هرکس بنا به سهم خود باید مبلغ دیه را پرداخت نماید.
با توضیحاتی که ارائه شد مشخص و معلوم میشود که مسلمان یا کافربودن، و آزاد یا بنده بودن پدر برای قصاص هیچ ممانعتی ایجاد نمیکند و مهمترین اصل این است که شرط دیگری وجود نداشته باشد.
حتی در این رابطه اگر پدر و مادری فرزندان خود را به قتل برسانند باید مجازات شوند. در ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی مشخص شده در صورتی که مادر قصاص شود پدر باید نصف دیه را به اولیای دم مادر پرداخت کند و اگر مادر قصاص نمیشود باید نصف دیه را به اولیای دم که خودش نیز جزء آنهاست پرداخت کند.
براساس قانون ۸۸۰ قانون مدنی، در صورتی که پدر یا مادری فرزندان خود را به قتل برسانند از ارث محروم خواهند شد، حال چه این که با مشارکت با سایر افراد این کار صورت گرفته باشد یا این که به صورت تکی و انفرادی این کار را به انجام برسانند یا حتی اسباب آن را برای قاتلان فراهم کنند. در هر صورت والدین قاتل از ارث محروم خواهند شد.
معاونت پدر در قتل فرزند
براساس ماده ۴۳ قانون مجازات اسلامی در صورتی که پدری در قتل فرزند خود با دیگران معاونت داشته باشد، به جهت جلوگیری از پایمال شدن خون مقتول، قاتل به قصاص محکوم میشود و معاونین قتل عمد به مجازات ۳ تا ۱۵ سال حبس محکوم خواهند شد. حتی زمانی که پدر، به همراه با دیگران، فرزندان خود را به قتل میرساند، مجازات او با سایرین یکسان بوده و به مجازات ۳ تا ۱۵ سال حبس محکوم خواهد شد.
البته قوانین مدنی به ممنوعیت از ارث اشاره کرده، و به طور مثال براساس قانون ۸۸۰ قانون مدنی،به عدم ارث بردن پدری که در فرزندان خود مشارکت داشته اشاره شده در مورد معاونت پدر در قتل فرزندان هنوز اشارهای نکرده و قانون در این مورد سکوت اختیار کرده است.
حتی در برخی موارد، معاونت در قتل نیز موجب محرومیت از ارث میشود و گفته شده که شاهدی میتواند در دادگاه بر معاونت پدر در قتل فرزندان خود شهادت دهد و دادگاه میتواند بر همان اساس حکم خود را صادر نماید و معاونت در قتل باعث محرومیت از ارث خواهد شد ولی در برخی موارد، معاونت پدر در قتل فرزندان در مقایسه با شهادت شاهد تاثیر به مراتب قویتری دارد.
مسئله محروم بودن از ارث نیز به معنی این این است که جان موروث در هر حال حفظ شود و معاونت در قتل نیز همین روال را پیگیری میکند. البته بر اساس اصل ماده قانونی ۸۸۰ قانون مدنی مشارکت و معاونت در قتل نیز عین همین بوده و در هر دو مشارکت و معاونت در قتل فرزند مجازات اسلامی را در پی خواهد داشت.
حتی براساس ماده قانونی ۸۸۰ قانون مدنی، معاونت در قتل عمد باعث عدم قصاص او نخواهد شد و اگر شخصی به قصاص محکوم نشود، می تواند از ارث استفاده کند. بنابراین اگر فرزندی توسط پدر خویش به قتل برسد، هرگز نمیتواند از ارث استفاده کند.
قتل فرزند توسط پدر در حقوق خارجی چه حکمی دارد ؟
مجازات قتل فرزند توسط پدر درحقوق خارجی برخلاف حقوق ایران است.حقوق خارجی ازجمله سوئیس ،فرانسه، ایتالیا ،... برخلاف حقوق ایران که قتل فرزند توسط پدر را به دلایل فقهی شامل تبعیض مجازات از سایر مجازات های قتل عمد می داند ، این کشورها پدر را شامل تخفیف نمی دانند و بر عکس تحت شرایطی برای مادر تخفیفاتی را در نظر دارند . از جمله :
ماده 116 قانون جزائی سوئیس مصوب 1937 مجازات مادری که طفل نوزاد خود را در اثنای زایمان یا در حالی که هنوز تحت تاثیر زایمان است عمدا بکشد ، شش ماه حبس تادیبی یا حبس جنایی تا سه سال قرار داده است .
بیشتر بخوانید:
قتل در فراش (قتل همسر هنگام زنا) چیست ؟چه مجازاتی دارد ؟
معرفی جرم مشارکت در قتل و مجازات آن در قانون
حکم و مجازات قتل فرزند توسط مادر چیست ؟
دیدگاه ها