قمار در قانون ایران چه مجازاتی دارد ؟

معرفی جرم قمار بازی

قمار یا مَنگیا (به انگلیسی: Gambling ) شرط‌بندی بر سر پول، یا هر چیز دارای ارزش اقتصادی، با پیشامد و نتیجه نامشخص، که با هدف برنده شدن پول یا هر کالای با ارزش دیگر انجام می‌گیرد، اطلاق می‌شود. به شرط‌بندی که میان دو یا چند نفر در یک بازی انجام می‌گیرد، گفته می‌شود. قمار می‌تواند به صورت سازماندهی شده، در مراکزی به نام کازینو یا قمارخانه، که توسط فردی بی‌طرف مدیریت می‌شود، انجام بگیرد.

بازی با آلات قمار در اسلام حرام است و به نقل از مشروح حکم به حرمت بازی با پاسور از باب آن است که به عنوان یکی از ابزار‌های قمار شناخته می‌شود؛ هر چند با آن شرط بندی نکنند؛ بنابر این تا زمانی که به این عنوان شناخته شود حکم آن حرمت خواهد بود. البته اگر مرجع تقلید در صدق عنوان آلت قمار بودن پاسور تردید کند فتوا به حرمت نمی‌دهد. در قانون مجازات اسلامی برای این جرم مجازات های خاص پیش بینی شده است که در این مقاله به برسی آن خواهیم پرداخت.

مجازات های قانونی قمار بازی

مواد 705 الی 711 قانون مجازات اسلامی به جرم قمار و مجازات های قانونی برای قمار و قمار باز اختصاص دارد.

مجازات قمار بازی

ماده 705 قانون مجازات اسلامی: «قمار بازی با هر وسیله ای ممنوع و مرتکبین آن به یک تا شش ماه حبس و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می شوند و در صورت تجاهر به قمار بازی به هر دو مجازات محکوم می گردند .»

مجازات نگهداری از وسایل قمار بازی

ماده 706 قانون مجازات اسلامی: «هر کس آلات و وسایل مخصوص به قمار بازی را بخرد یا حمل یا نگهداری کند به یک تا سه ماه حبس یا تا پانصد هزار تا یک میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم می شود.»

مجازات خرید و فروش وسایل قمار بازی

ماده 707 قانون مجازات اسلامی: «هرکس آلات و وسایل مخصوص به قماربازی را بسازد یا بفروشد یا در معرض فروش قرار دهد یا از خارج وارد کند یا در اختیار دیگری قرار دهد به سه ماه تا یک سال حبس و یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.»

مجازات دایر کردن قمار خانه

ماده 708 قانون مجازات اسلامی: «هر کس قمارخانه دایر کند یا مردم را برای قمار به آنجا دعوت نماید به شش ماه تا دو سال حبس و یا از سه میلیون تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود .»

ضبط اسباب و نقود متعلق به قمار

ماده 709 قانون مجازات اسلامی: «تمام اسباب و نقود متعلق به قمار حسب مورد معدوم یا به عنوان جریمه ضبط می شود.»

مجازات کار کردن در قمار خانه

ماده 710 قانون مجازات اسلامی: «اشخاصی که در قمارخانه ها یا اماکن معد برای صرف مشروبات الکلی موضوع مواد (701) و (705) قبول خدمت کنند یا به نحوی از انحاء به دایر کننده ی این قبیل اماکن کمک نماید معاون محسوب می شوند و مجازات مباشر در جرم را دارند ولی دادگاه می تواند نظر به اوضاع و احوال و میزان تاثیر عمل معاون مجازات را تخفیف دهد.»

ماده 711 قانون مجازات اسلامی: «هر گاه یکی از ضابطین دادگستری و سایر مامورین ذی صلاح از وجود اماکن مذکور در مواد (704) و (705) و (708) یا اشخاص مذکور در ماده (710) مطلع بوده و مراتب را به مقامات ذی صلاح اطلاع ندهند یا برخلاف واقع گزارش نمایند در صورتی که به موجب قانونی دیگر مجازات شدیدتری نداشته باشند به سه تا شش ماه حبس یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می شوند.»

تفاوت قمار و شرط بندی چه می‌باشد ؟

قمار در واقع قراردادی است که بین دو شخص یا بیشتر که بازی مخصوصی را انجام می‌دهند می‌باشد و در صورت برنده شدن مال معینی طرف بازنده به طرف برنده می‌دهد در صورتی که شرط بندی قراردادی است که بین دو طرف بر سر اثبات و یا نفی یک چیزی یا پیش‌بینی واقعه‌ای انجام می‌شود که در صورت برنده شدن طرفی مال معینی به او تعلق می‌گیرد.

مرجع رسیدگی به این جرم دادگاه‌های عمومی می‌باشد که به دلیل این که این جرم جنبه عمومی دارد دادستان می‌تواند هر زمان و مکان که این تخلف را مشاهده کرد ورود پیدا کند و برخورد قانونی بکند.

انواع بازی‌های قمار در فضای مجازی

در ادامه به انواع بازی های اینترنتی قمار در فضای مجازی و تشریح این نوع از بازی ها میپردازیم که شامل پیش بینی مسابقات ورزشی، مسابقات پیامکی و مسابقات قرعه‌ای (بخت آزمایی) به کاربران هشدار داد که توصیه های پلیس فتا را در این خصوص جدی بگیرند تا طعمه افراد سود جو و فرصت طلب نشوند.

پیش بینی مسابقات ورزشی

در این گونه سایت‌ها که اخیراً در حال گسترش روز افزون است، افراد با عضو شدن و پرداخت مبالغی قادر به پیش بینی مسابقات ورزشی به خصوص مسابقات فوتبال می‌شوند. معمولاً در این گونه پیش بینی‌ها که به صورت هفتگی، ماهیانه و سالیانه برگزار می‌شود، لیگ‌های داخلی و خارجی لحاظ می شود. شیوه عملکرد این سایت به این گونه است که افراد با پرداخت مبالغی قادر به پیش بینی و در صورت درست حدس زدن نتیجه مسابقه در لیست قرعه کشی قرار می‌گیرند.

گردانندگان این سایت‌ها که عنوان مجرمانه دایر کنندگان قمارخانه‌های اینترنتی طبق مواد 708 و 710 قانون مجازات اسلامی بر آن‌ها اطلاق می‌شود؛ معمولاً با بیان این مطلب که مقداری از وجوه دریافتی از شرکت کنندگان خرج امور خیریه می‌شود، قصد توجیه کردن و قانونی جلوه دادن این گونه شرط بندی‌ها را دارند. اما باید در نظر داشت که به فرض درست بودن این ادعا عمل خیر آن‌ها مجوزی برای مسابقات شرط بندی نیست.
طبق نظر اکثر فقها شرط بندی حرام و از مصادیق قمار به حساب می‌آید.
طریق قانون افرادی که در این مسابقات شرکت می‌کنند و دایر کنندگان این سایت‌ها مجرم می‌باشند و افرادی که از این راه اموالی را به دست آورده‌اند باید آن را به صاحبانشان مستردد نمایند.

مسابقات پیامکی

یکی دیگر از مسابقاتی که در حال شکل گیری و گسترش می‌باشد، مسابقات پیامکی است. این مسابقات در قالب سؤال و جواب برگزار می‌گردد. روال کار در این گونه مسابقات بدین گونه است که افراد با جواب دادن به سؤالی که اصولاً خیلی آسان طرح می‌شود وارد مرحله قرعه کشی مسابقه می‌شوند. محل تأمین هزینه‌های جوایز برندگان این گونه مسابقات معمولاً از شرکت کنندگان اخذ می‌شود که این مورد وجاهت شرعی و قانونی ندارد.
در واقع اگر هزینه جوایزی که به برندگان اهدا می‌شود از محلی غیر از پول شرکت کنندگان در مسابقه باشد به نظر می‌رسد شرکت در این مسابقات مشکل شرعی نداشته باشد؛ اما طبق اخبار و آماری که در دست می‌باشد، معمولاً هزینه‌های جوایز، از محل هزینه پیامک ها تأمین می‌شود که باعث عدم جواز شرکت در این مسابقات می‌شود.
ضمناً باید اشاره کرد که گردانندگان این مسابقات از محل هزینه‌هایی که از شرکت کنندگان دریافت می‌شود سودهای کلانی به دست می‌آورند و قسمت کمی از این مبالغ را به شرکت کنندگان جایزه می‌دهند.

مسابقات قرعه‌ای (بخت آزمایی)

اساس شکل گیری این مسابقات قرعه و احتمال است و اصولاً شرکت کنندگان در این مسابقات به مهارت و فعالیت خاصی نمی‌پردازند؛ بلکه با پرداخت مقداری هزینه شانس و اقبال خود را امتحان می‌کنند. بخت آزمایی که در اصطلاح انگلیسی به آن لاتاری گفته می‌شود، نوعی قمار دسته جمعی است که به علت جذابیت جوایز آن در حال رواج و گسترش روز افزون می‌باشد.
البته باید در نظر داشت که برگزار کنندگان این مسابقات برای تطهیر این نوع فعالیت غالباً به صورت نمادین اقدام به اعمال عام‌المنفعه و خیرخواهانه می‌نمایند که این اعمال یاد شده به هیچ وجه باعث از بین رفتن حرمت بخت آزمایی و قمار نمی‌شود.

تبیین جرم قمار بازی

در این قسمت از مقاله به برسی عناصر تشکیل دهنده جرم قمار از قبیل عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی خواهیم پرداخت.

عنصر قانونی جرم قمار بازی

«قمار بازی با هر وسیله‌ای ممنوع و مرتکبین آن به یک تا شش ماه حبس و یا تا (74) ضربه شلاق محکوم می‌شوند و در صورت تجاهر به قمار بازی به هر دو مجازات محکوم می‌گردند.» (مفاد ماده 705 قانون مجازات اسلامی)

عنصر مادی جرم قمار بازی

بازی کردن با آلات قمار برای برد و باخت و تجاهر به قمار بازی و شرط برد و باخت از عناصر و ارکان لازم تشکیل دهنده بزه موضوع این ماده است.
ضرورتی ندارد که انجام عمل قمار، منتج به نتیجه شودو صرف بازی کردن برای تحقق این جرم کافی است.

شرط مباشرت: شرط تحقق بزه قماربازی، این است که مرتکب خود در عملیات قمار بازی شرکت کند.

عنصر معنوی جرم قمار بازی

سوء نیت عام به معنی عمد و قصد انجام عمل مجرمانه و سوء نیت خاص به معنی قصد تحصیل یا بردن مال یا وجوه طرف یا اطراف مقابل عمل قمار شرط تحقق این جرم می­باشد.

تجاهر به قمار بازی

تجاهر به قمار بازی: منظور آن است که مرتکبین اعمال خود را به گونه‌ای آشکار و بی‌پروا در مرئی و منظر دیگران به نمایش گذارند به نحوی که دیگران متوجه آن شده نظرشان نسبت به آن جلب شود. صرف وانمود کردن به بازی قمار کفایت نمی‌کند بلکه مرتکبین باید واقعاً در حال بازی قمار باشند تا مشمول مقرارت این ماده شوند.

عناوین مجرمانه و مجازات های قمار بازی

عناوین مجرمانه و مجازاتهای آنها در مواد 706 تا 711 قانون مجازات اسلامی:

• خریدن، حمل و نگهداری آلات مخصوص قمار: «یک تا سه ماه حبس یا تا پانصد هزار ریال الی یک میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی»
• ساختن، فروختن، در معرض فروش گذاشتن، وارد کردن یا در اختیار گذاردن آلات و وسایل مخصوص قمار: «سه ماه تا یکسال حبس و یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون ریال جزای نقدی.»
• دایر کردن قمارخانه و دعوت مردم به آنجا: «شش ماه تا دو سال حبس و از سه میلیون تا 12 میلیون ریال جزای نقدی.»
• ضبط اسباب و نقود متعلق به قمار: «مقصود از «اسباب و نقود متعلق به قمار» چیزهائی است که مختص به بازی قمار یا معد برای آن بوده و مستقیماً بازی متوقف بر آنها باشد مانند وجوهی که روی میز قمار موجود است.»

مال حاصله از قمار بازی

به موجب ماده 8 قانون اجرای اصل 49 قانون اساسی مصوب 1363 اگر صاحبین مال مشخص است به آن ها رد و اگر مشخص نیست در اختیار ولی امر قرار داده می‌شود و اگر مقدار آن معلوم نباشد ولی صاحب مال مشخص است باید با صاحب مال مصالحه نماید ولی اگر صاحب مال مشخص نیست باید خمس مال را در اختیار ولی امر قرار دهد.

قبول خدمت در قمارخانه و اماکن معد برای صرف مشروبات الکلی و معاونت در دایر کردن آن: «این افراد معاون جرم محسوب و مجازات مباشر در جرم را دارند ولی دادگاه می‌تواند نظر به اوضاع و احوال و میزان تأثیر عمل معاون، مجازات را تخفیف دهد که این امر استثنائی بر ماده 726 قانون مجازات اسلامی محسوب می‌گردد.»

عدم گزارش ضابطین دادگستری

اگر به موجب قانون دیگر مجازات شدیدتری نداشته باشند به سه تا شش ماه حبس یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شوند.
منظور از مجازات شدیدتر ماده 78 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 1382 است که به موجب بند ج ماده مذکور مجازات اعلام گزارش خلاف واقع یا عدم اعلام گزارش، حبس از سه ماه تا یکسال تعیین گردیده است.

عنصر مادی: عدم اعلام وجود اماکن معد برای مصرف مشروبات الکلی و قمار بازی به مقامات مربوط یا تنظیم و ارائه گزارش خلاف واقع در خصوص این از ناحیه مرتکبین است که ممکن است به صورت فعل مثبت یا ترک فعل محقق شود.

حکم شرعی شرط بندی و قمار

اگر بخواهیم تعریف جامعی برای قمار تهیه کنیم، باید بگوئیم قمار یعنی قربانی کردن مال و شرف برای بدست آوردن مال غیر، با خدعه و تزویر و احیاناً به عنوان تفریح و نرسیدن به هیچ کدام. فلسفه‌ی حرمت بازی با شطرنج یا پاسور چیست ؟ طبق نظر برخی از فق‌ها این کار جایز است؛ پس چگونه چیزی که حرام بوده اینک حلال شده است ؟ مگر احکام دین ثابت نیست ؟

مضرّات قمار

خداوند متعال قمار را در ردیف می‌گساری و بت پرستی و از کار‌های پلید شیطانی دانسته و دستور به اجتناب از آن داده است:

«یا ای‌ها الذین آمنوا انّما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجسٌ من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون.»‌

ای کسانی که ایمان آورده اید ! بدانید که شراب، قمار، بت‌ها و چوب‌های مخصوص برد و باخت به تمامی پلید و ناپاک و از کار‌های شیطانی است: «پس از این کار‌ها بپرهیزید تا رستگار شوید.»

«میسر یعنی قمار و لذا قمارباز را «یاسر» گویند. ریشه آن «یسر» به معنای آسانی است و علت نامیدن قمار به «میسر» این است که قمارباز با آن مال دیگران را به آسانی و بدون زحمت به چنگ می‌آورد.

قمار در نظر امام رضا (ع)

از امام رضا علیه السلام نقل شده، «المیسر هوالقمار» میسر همان قمار است. آیه بعد می‌فرماید: شیطان همواره در صدد ایجاد دشمنی و کینه توزی میان شما و بازداشتن شما از یاد خدا و برپایی نماز است. قماربازی و می‌گساری ابزار شیطان در نیل به این هدف است، آیا باز هم دست از این کار برنمی دارید ؟

«انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البعضاء فی الخمر و المیسر و یصدّکم عن ذکرالله و عن الصلاه فهل انتم منتهون»

به عبارت دیگر چیزی که در عرف متدیّنان و کسانی که تقید شرعی دارند ابزار قمار بازی شمرده می‌شود هر چند به قصد سرگرمی یا پرورش فکر بدون برد و باخت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کار بازی با آلات قمار شمرده می‌شود و طبق روایات حرام است؛ اگر چه قمار نام نگیرد.

همچنین در آیه‌ی ۲۱۹ سوره‌ی بقره می‌گساری و قماربازی در یک ردیف و از گناهان کبیره دانسته شده است. گرچه ممکن است احیاناً دارای منافعی هم باشد، اما قطعاً آثار زیان بار آن به مراتب بیشتر از سود آن است.

قمار باز همیشه بازنده است

نکته مهم دیگری که بازتاب روانی قمار می‌باشد این است که قمارباز همیشه بازنده است، چون اگر ببرد حریص‌تر می‌شود که باز هم قمار کند و به یقین او همیشه برنده نخواهد بود و در دفعه‌های بعدی خواهد باخت ؟!

از آنجا که این ثروت باد آورده است نه نتیجه‌ی کار و کوشش قدر آن را ندانسته و چه بسا به زودی آن را از دست بدهد. از نظر اخلاقی هم قساوت قلب می‌خواهد که کسی اموال و دارایی و گاهی تمام دارایی دیگری را بگیرد و او را به روز سیاه بنشاند وارد شده است.

قمار بازی در روایات

در بعضی از روایات وارد شده است: «قریش آن قدر به قماربازی ادامه می‌دادند که حتی زن و بچه‌ی خود را بر سر آن گرو گذاشته و می‌فروختند ! از این رو بازی با آلات قمار حتی اگر بدون برد و باخت باشد حرام شمرده شده است تا کسی به این وادی خطرناک نزدیک نشود.»

به عبارت دیگر احتمال دارد حرمت بازی با آلات قمار جنبه حریمی داشته و موجب شود که جامعه اسلامی به طور کامل از این امور فاصله گیرد و به آن نزدیک نشود.

از دیگر سو کسی که می‌بازد می‌کوشد برای جبران شکست روحی و مادی خود بازی را ادامه دهد و، چون عصبانی شده چه بسا تمام زندگی خود را ببازد و برای تسکین شکست و ناراحتی‌های خود به انواع مواد مخدر و مشروبات الکلی کشیده شود شاید به همین جهت است که در آیات مربوطه در قرآن شراب و قمار با هم آمده است.

بیشتر بخوانید:

نظر مراجع تقلید در مورد سایت های شرط بندی چیست ؟

شرط بندی چه مجازاتی در قانون دارد ؟