یائسگی زودرس،با علائم و عوارض یائسگی زودرس آشنا شوید

بیشتر زنان در سنین ۴۷ تا ۵۱ سالگی و با توجه به شرایط محیطی، فردی و ژنتیکی یائسه می شوند، اما اگر یائسگی در زمانی زودتر از موعد طبیعی آن رخ دهد، مثلاً در سنین زیر ۴۰ سال یا در مواردی قبل از ۳۰ سالگی، یائسگی، طبیعی محسوب نمی شود و در واقع فرد دچار یائسگی زودرس شده است.

یائسگی زودرس و علائم یائسگی زودرس و عوارض یائسگی زودرس

اینکه یائسگی زودرس چیست؟ با چه علائمی همراه است؟ چه عوارضی می تواند داشته باشد و یا اینکه در باروری مؤثر است یا خیر؟ سؤالاتی ست که در گفت و گو با دکتر فاطمه داوری فوق تخصص نازایی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران به دنبال پاسخ آن هستیم.

چرا گاهی یائسگی در سنین جوانی رخ می دهد؟ (سنین زیر 30 و یا 40 سال)

داوری در این خصوص بیان داشت: یائسگی فرآیند بیولوژیکی طبیعی و گذر از مرحله ای به مرحله دیگر است. این فرآیند با تغییرات هورمونی، فیزیکی و روانی اتفاق می افتد و کاملاً طبیعی محسوب می شود. حال اگر تخمدان ها قادر به ساختن هورمون نباشند و به تحریکات هیپوفیز که تنظیم کننده تخمدان هاست پاسخ ندهند، یائسگی زودرس اتفاق می افتد.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه افزود: در واقع یائسگی زودرس معمولاً به دلیل مسائل ژنتیکی و یا وجود سابقه ابتلا در خانواده بروز می کند و در نتیجه آن تخمدان ها زودتر از زمان معمول از کار می افتند و تخمک گذاری متوقف می شود.

وی اضافه کرد: از عوامل دیگری که باعث یائسگی زودرس می شود، می توان به مصرف برخی داروها یا اعمال جراحی نیز اشاره کرد؛ مثلاً برداشتن رحم و تخمدان ها در سنین پایین. البته اگر تنها رحم برداشته شود و تخمدان ها خارج نشوند، معمولاً باعث یائسگی نمی شود. دیگر اینکه شیمی درمانی و اشعه درمانی که برای درمان سرطان های زنان استفاده می شود ممکن است آنها را در معرض یائسگی زودرس قرار دهد، اما معمولاً این روند به تدریج رخ می دهد و ممکن است قبل از اینکه خانمی به دوران یائسگی برسد، ماه ها یا سال ها علائم دوران یائسگی را داشته باشد.
این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: اختلال مادرزادی در برخی کروموزوم های خاص نیز یکی دیگر از عوامل به شمار می رود.

علائم یائسگی زودرس چیست؟

داوری در ادامه ضمن اشاره به اینکه یائسگی یک فرآیند بیولوژیک طبیعی و گذر از مرحله ای به مرحله دیگر است، گفت: این اتفاق همراه با تغییرات هورمونی، فیزیکی و روانی است که کاملاً طبیعی محسوب می شود، اما به طور کل هر زنی یائسگی را متفاوت از دیگری تجربه می کند، حتی سنی که یائسگی در آن شروع می شود در تمام زنان یکسان نیست به همین دلیل می توان گفت که علائم و نشانه های آن هم می تواند منحصر به فرد باشد.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: یائسگی به طور طبیعی زمانی شروع می شود که تخمدان ها میزان کمتری استروژن و پروژسترون تولید می کنند و تخمک های باقی مانده در تخمدان ها احتمال کمی برای باروری دارند و همچنین خونریزی ماهانه متوقف می شود. البته این روند در طی یک دوره چند ساله اتفاق می افتد؛ دوران نزدیک یائسگی و دوران پس از یائسگی. یعنی در دوران نزدیک یائسگی علام شروع می شود، اما هنوز خونریزی ماهانه وجود دارد که این را یائسگی زودرس نمی دانیم.

وی ضمن اشاره به سن طبیعی یائسگی تصریح کرد: در هر حال اگر خانمی در سنین قبل از ۴7 سالگی با قطع ناگهانی یا طولانی شدن فواصل قاعدگی و علائمی مثل گرگرفتگی، بدخوابی های شبانه و تعریق روبرو شود، باید به پزشک مراجعه کند.

داوری خاطرنشان کرد: در واقع به دنبال کاهش هورمون استروژن، رگ های خونی به سرعت گشاد می شوند و فرد احساس گرما و سرخ شدن ناگهانی که اصطلاحاً به آن گرگرفتگی می گویند، می کند؛ البته این حالت ممکن است هر چند ساعت یکبار یا فقط گاهی در روز یا شب اتفاق بیفتد و به دنبال آن اختلالات خواب و عرق شبانه که از پیامدهای گرگرفتگی ست، بروز می کند.

این فوق تخصص نازایی ادامه داد: همین طور کمبود خواب و تغییرات هورمونی نیز بر سلامت آنها تأثیر می گذارد و معمولاً دچار خستگی، بی قراری، کاهش حافظه و عدم تمرکز می شوند و گاهی نیز میل جنسی کاهش می یابد که علت آن می تواند همان تغییرات هورمونی باشد.

عوارض یائسگی زودرس

با این‌که شاید خیلی‌ فقط به کاهش قدرت باروری پس از یائسگی‌ زودرس فکر کنند و این موضوع را تنها مشکل یائسگی بدانند، اما دکتر طبسی می‌گوید غیر از مشکلات باروری که نقش خیلی زیادی هم در تغییر کیفیت زندگی خانم‌ها ندارد، مسائل مهم دیگری هم هست که می‌تواند بر سلامت فرد تاثیر زیادی بگذارد.

وی با اشاره به این موضوع، یادآور می‌شود: اگر منعی برای خانم وجود نداشته باشد، سعی می‌کنیم با استفاده از هورمون‌های طبیعی زنانه، شروع این دوران را تا چهل و پنج سالگی به تعویق بیندازیم؛ چون در مواردی که یائسگی زودرس رخ می‌دهد، غیر از مشکل باروری، عوارض دیگری مانند پوکی استخوان هم می‌تواند برای خانم‌ها ایجاد شود و به همین دلیل حتما باید در این زمینه دقت بیشتری ‌داشت.

این متخصص زنان و زایمان ادامه می‌دهد: مشکل عمده در این زمینه از زمانی شروع می‌شود که هورمون‌ها کاملا قطع می‌شود. طی یک سال اول پس از یائسگی پوکی استخوان بسیار سریع‌تر و بیشتر از حالت عادی پیش می‌رود و در این یک سال اول افت شدیدی در این زمینه خواهیم‌داشت.

یکی دیگر از مشکلاتی که در اثر یائسگی برای خانم‌ها رخ می‌دهد و حتی می‌توان آن را یکی از نشانه‌های شروع یائسگی دانست، گرگرفتگی است که به گفته دکتر طبسی به معنای احساس گرمای شدید و ناگهانی است که معمولا در شانه‌ها، گردن و سر نیز بیشتر احساس می‌شود. علاوه بر این، تپش قلب شدید و حالت برانگیختگی هم برای فرد ایجاد خواهد شد.

این متخصص زنان و زایمان می‌افزاید: چنین علائم و عوارضی معمولا پس از مدت کوتاهی (زمانی بین ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه) برطرف خواهد شد. در نتیجه حرارت بدن کاهش می‌یابد و پس از آن فرد عرق سردی می‌کند و این حالت به‌پایان می‌رسد.

البته این علائم معمولا مدتی قبل از شروع یائسگی و حتی یکی، دو سال پیش از آن هم می‌تواند نمایان شود و آن‌طور که این پزشک متخصص می‌گوید، زمانی که هورمون‌ها به طور کامل قطع شود، احساس گرگرفتگی نیز خیلی شدید خواهد شد و این وضع تا یک یا دو سال اول ادامه خواهد داشت، طوری که حتی ممکن است طی یک ساعت، فرد سه، چهار بار یا حتی بیشتر از آن دچار این وضع شود.

این قضیه هم می‌تواند بر کیفیت زندگی خانم‌ها اثرگذار باشد و وضع روحی آنها را تحت‌تاثیر قرار دهد. از طرفی، زمانی که گرگرفتگی رخ می‌دهد، خواب فرد نیز مختل می‌شود و ممکن است او را عصبی و ناراحت سازد؛ ولی این علائم تا حداکثر پنج سال پس از شروع یائسگی از بین می‌رود و وضع به حالت عادی برمی‌گردد.

با عوارض یائسگی مقابله کنید

با تمام عوارض و مشکلاتی که درباره یائسگی گفته شد، نباید به اشتباه تصور کنید کاری از دست شما ساخته نیست؛ زیرا به روش‌هایی می‌توان با این مشکلات مقابله کرد و آنها را به حداقل رساند. دکتر طبسی ضمن بیان این مطلب، خاطرنشان می‌کند: برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان و مشکلات ناشی از آن توصیه می‌شود خانم‌ها حتما ورزش سبکی مانند پیاده‌روی را در برنامه روزانه‌شان داشته باشند و حداقل یک روز در میان و به مدت ۳۰ دقیقه در روز مشغول ورزش شوند. مصرف منابع کلسیم و ویتامین D3 یا مکمل‌های آن نیز براساس نظر پزشک می‌تواند کمک زیادی کند.

از طرف دیگر، به دلیل خشکی پوست و مو در این دوران دکتر طبسی توصیه می‌کند در صورت نیاز و با تجویز پزشک از ویتامین‌های گروه B نیز استفاده شود. مصرف منابع روی و ویتامین E هم به بهبود وضع خانم‌ها در این دوران کمک خواهد کرد و به همین دلیل حتما باید پس از مشورت با پزشک از این مواد و مکمل‌ها استفاده شود.

یکی دیگر از عوارض یائسگی به گفته این پزشک متخصص، خشکی واژن است که موجب نزدیکی‌های دردناک خواهد شد و بر کیفیت زندگی اثرگذار خواهد بود. در این موارد هم اگر مشکل خیلی شدید باشد می‌توان از کرم‌های موضعی مخصوصی استفاده کرد و همین‌طور برای کسانی که از درمان‌های هورمونی خوراکی کمک می‌گیرند نیز وضع بهتری ایجاد خواهد شد.

تمام این عوارض و مشکلاتی که گفته شد درباره یائسگی‌های زودرس نیز اتفاق خواهد افتاد و به همین دلیل لازم است این افراد هم به فکر پیگیری‌های لازم باشند و حتی بیشتر از کسانی که در سنین طبیعی یائسه می‌شوند، به این موضوع توجه نشان دهند.

آیا قدرت باروری در یائسگی زودرس برمی‌گردد؟

برگشت قدرت باروری با توجه به اقداماتی که در زمینه نازایی انجام می‌شود به چند عامل بستگی پیدا می‌کند. در مواردی که خانم دچار یائسگی زودرس می‌شود به صورت تخصصی می‌توان از سلول تخمک شخص دیگری بهره گرفت و به روش IV.F آن را داخل رحم او قرار داد. دکتر طبسی با بیان این مطلب می‌گوید: در این موارد خانمی که دچار یائسگی زودرس شده است، می‌تواند بارداری را تجربه کند، هرچند که تخمک از خودش نیست.

به گفته وی، هورمون عمده و اصلی در بارداری استروژن است که اگر کم باشد مسلما بارداری طبیعی هم اتفاق نخواهد افتاد. البته از طرفی هم به کسانی که دچار یائسگی می‌شوند، توصیه می‌کنیم در صورتی که نمی‌خواهند باردار شوند تا یک‌سال اول از روش‌های پیشگیری استفاده کنند.

گردآوری:مجله اینترنتی دلگرم