برای پیشگیری و درمان استرس از چه دارویی استفاده کنیم؟

داروهای ضد اضطراب و ضد استرس

داروهای مناسب برای پیشگیری و درمان استرس؛با این بخش از دلگرم همراه باشید.

داروهای ضد اضطراب و ضد استرس

همه ما اضطراب و استرس را تجربه کرده‌ایم. اضطراب یک احساس ناخوشایند و مبهم از ترس و دلواپسی است که منشا شناخته شده ندارد و در فرد احساس درماندگی و واکنش‌های فیزیولوژیکی مثل تپش قلب، عرق کردن و لرزش ایجاد می‌کند. گاهی این احساس اضطراب و استرس در برخورد با موقعیت‌های استرس زا ایجاد می‌شود و گاهی اختلال سیستم هورمونی بدن این احساس را در فرد به وجود آورده یا تشدید می‌کند. در مواردی که به خصوص اضطراب ناشی از اختلالات هورمونی باشد برای درمان آن از قرص ضد استرس و آرامبخش‌ها استفاده می‌شود. بنزودیازپین‌ها مانند کلرودیازپوکساید، دیازپام، اکسازپام و آلپرازولام از جمله داروهای ضد اضطراب هستند.

عوامل ایجادکننده اضطراب

به طور کلی علل اضطراب به سه عامل زیر برمی‌گردد:

عوامل زیست شناختی و جسمانی

در افراد مضطرب، میزان بعضی از هورمون‌های موجود در خون غیرعادی است. بنابراین هر آن‌چه که باعث اختلال در سیستم هورمونی شود، برای بدن خطر محسوب می‌شود. بارداری، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، پایین بودن قند خون، وجود غده‌ای در غدد فوق کلیوی که هورموناپی نفرین تولید می‌کند و بی‌نظمی ضربان‌های قلب از این عوامل هستند.

عوامل محیطی و اجتماعی

عوامل اجتماعی و ارتباطی بسیاری باعث به‌وجود آمدن اضطراب در افراد می‌شود، مانند مشکلات خانوادگی، احساس جدایی و طردشدگی،... از عوامل محیطی می‌توان تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره را، همچون زلزله، بیماری، مرگ یکی از نزدیکان،... نام برد.

عوامل ژنتیکی و ارثی

یکی از مهم‌ترین عوامل اضطراب ژنتیک است و احتمال اضطراب در فرزندان افراد مضطرب بسیار بالا است. البته الگو قرار دادن رفتار پدر و مادر و یادگیری و تکرار کارهای آنان نقش مهمی در اضطراب فرزندان دارد (عامل اجتماعی)، ولی تحقیقات و بررسی‌های انجام‌شده بر روی حیوانات و دوقلوهایی که با هم یا جدا از هم زندگی می‌کنند و از والدین مضطرب به دنیا آمده‌اند، نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی نیز بسیار مؤثرند. با این وجود باور نمی‌رود که ژن به خصوصی در این مورد نقش داشته باشد، بلکه ترکیب بعضی از ژن‌ها چنین پیامدی را به دنبال دارد. طبق آخرین تحقیقات به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی در بعضی انواع اضطراب مانند اختلال هراس و ترس از مکان‌های باز نقش زیادی دارد.

قرص ضد استرس و آرام بخش‌

آرامبخش‌ها داروهایی هستند که با سرکوب سیستم اعصاب مرکزی و کاهش فعالیت سمپاتیک مغز باعث ایجاد آرامش، تمدد اعصاب، کاهش اضطراب و استرس، خواب آلودگی، سرخوشی، کندی تنفس، کاهش حس تعادل، شل شدن عضلات، قضاوت مختل و واکنش‌های کند و مردد می‌شوند. این داروها در درمان اختلال‌های اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرند و مصرف دوز بالای این دسته از داروها می‌تواند به از دست رفتن هوشیاری و حتی مرگ بیانجامد.

• زاناکس (آلپرازولام)
• کلونوپین (کلونازپام)
• والیوم (دیازپام)
• آتیوان (لورازپام)

بنزودیازپین‌ها به‌ سرعت عمل می‌کنند، به طوری که معمولا" طی سی دقیقه تا یک ساعت تاثیر آرام بخش آن‌ها آشکار می‌شود. به همین دلیل است که مصرف بنزودیازپین‌ها هنگام بروز یک حمله ترس یا اضطراب شدید، بسیار موثر وکارساز است.

عوارض جانبی شایع بنزودیازپین‌ها یا آرام‌بخش‌ها

• خواب آلودگی، فقدان انرژی
• شلختگی، واکنش کند
• لکنت زبان
• احساس سردرگمی و عدم تعلق
• افسردگی
• سرگیجه، احساس سبکی
• تفکر و قضاوت مختل
• از دست دادن حافظه، فراموشی
• تهوع، ناراحتی معده
• تاری دید یا دوبینی

اثرات متناقض داروهای ضد اضطراب

با وجود خصوصیات سداتیو (آرام‌بخش) این داروها، برخی از افراد حالات هیجانی متناقض را تجربه می‌کنند. شایع‌ترین واکنش‌های متناقض عبارتند از: افزایش اضطراب، تحریک‌پذیری و بی‌قراری. با این حال، عوارض شدیدتری نیز می‌تواند رخ دهد، از جمله:

• مانیا (شیدایی)

• خصومت و خشم

• رفتار پرخاشگرانه و تکانشی

• توهم

عوارض جانبی داروهای آرام بخش به طور کلی

خواب آلودگی و خستگی صبح روز بعد از مصرف (در صورت بروز این علایم از رانندگی و کار کردن با ماشین آلات خودداری کنید)

• عدم هماهنگی عضلات، ضعف، سرگیجه، گیجی، آلرژی، تاری دید، توهم، بی حالی، تعریق، خشکی دهان، بثورات جلدی و سر درد
• اشکال در گفتار، حافظه و قضاوت
• حالت تهوع، استفراغ و سوزش سردل
• ایجاد فراموشی پیش گستر(خاطرات اخیر به یاد نمی‌مانند)
• خشونت طلبی و پرخاشگری، بی خوابی، تحریک پذیری، افسردگی و اختلال در حفظ تعادل.

قرص ضد استرس دیازپام

دیازپام (Diazepam) دارویی مسکن و خواب آور است که در رده درمانی بنزودیازپین‌ها قرار می‌گیرد. از اشکال دارویی آن می‌توان به قرص، آمپول و شیاف اشاره کرد. نام تجاری معروف دیازپام والیوم است.
دیازپام برای تسکین اضطراب، اختلالات خواب، و اختلالات هراس تجویز می‌شود. این دارو همچنین به‌عنوان ضد تشنج و شل‌کننده ماهیچه اسکلتی و برای درمان انقباض عضلانی و تشنج (تب و تشنج در کودکان یا حمله صرع) نیز استفاده می‌شود.دیازپام به عنوان یک قرص ضد استرس بسته به شرایط متفاوت و در افراد متفاوت با مقادیر متفاوتی تجویز می‌شود.

عوارض جانبی

افت قوای ذهنی، خواب‌آلودگی شدید، تکلم نامفهوم، ضربان قلب کند، تنگی‌نفس، عدم تعادل، بثورات جلدی، گلودرد، تب، لرز، کبودی یا خونریزی غیرعادی، زخم‌های دهانی، زردی پوست یا چشمان، از دست رفتن حافظه، بی‌خوابی، اضطراب یا تحریک‌پذیری. در صورت بروز هریک از علایم مصرف دیازپام را قطع کرده، با پزشکتان تماس بگیرید. دیازپام می‌تواند اعتیادآور نیز باشد.

علایم ترک دارو

گیجی، افت قوای ذهنی، دردهای شکمی، افزایش تعریق، تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا و احساس سوزن‌سوزن شدن یا گزگز. اگر می‌خواهید مصرف دیازپام را قطع کنید با پزشکتان تماس بگیرید تا شاید این کار تدریجی انجام گیرد. سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، سردرد، تهوع، یبوست، اسهال، ضربان قلب سریع و شدید، یا لرزش نیز در صورتی که مشکل‌ساز شوند نیاز به گزارش دارند.

قرص ضد استرس کلردیازپوکساید

کلردیازپوکساید (Chlordiazepoxide) اولین دارو از خانواده معروف بنزودیازپین‌ها است که در سال ۱۹۵۷ خواص درمانی آن کشف شد و درسال ۱۹۶۰ با نام تجاری لیبریوم وارد بازار شد. کلردیازپوکساید یکی از بنزودیازپین‌های‌های پرمصرف است که در درمان اضطراب و بیخوابی موثر است و به عنوان یک قرص ضد استرس به کار می‌رود. این دارو همچنین در درمان قطع مصرف الکل و اضطراب قبل از جراحی مصرف می‌شود.

عوارض جانبی

خواب آلودگی طولانی مدت، سرگیجه، سردرد، تحریک‌پذیری، ضعف و خستگی، یبوست، خشکی دهان، تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، خارش، کاهش فشارخون، تاری دید و وزوز گوش از عوارض جانبی این دارو است (بسیاری از عوارض این دارو مثل بی تفاوتی شدید نسبت به تغییرات محیط بعدا مشخص می‌شود). مصرف این قرص در زمان بارداری نیز عوارض جانبی متعددی دارد.

عکس قرص ضد استرس، دیازپام، کلردیازپوکساید، پروپرانولول

پروپرانولول (Propranolol) (بانام‌های تجاری ایندرال و پرانول)٬ نخستین بتابلاکری است که در دهه ۱۹۶۰ توسط جیمز دبلیو بلک دانشمند اسکاتلندی کشف شد. او برای ساخت پروپرانول در سال ۱۹۸۸ جایزه نوبل پزشکی را گرفت.
برخی از این دارو به عنوان قرص ضد استرس استفاده می‌کنند اما این دارو عمدتا برای درمان فشارخون و نامنظمی تپش قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پروپرانول برای بیماری‌های گوناگون دیگری چون تسکین درد قلبی، پیشگیری از سردردهای میگرنی، درمان بی‌نظمی تپش و گلوکوم تجویز می‌شود و در برخی مواقع در تعدادی از اختلالات فیزیکی مانند لرزش اساسی و نیز روحی مانند فوبیای اجتماعی، اختلال اضطراب منتشر و اختلال هراس و به‌ویژه اختلال استرس پس از سانحه نیز کاربرد دارد.

عوارض جانبی

پروپرانولول ممکن است عوارض جانبی مانند سرگیجه یا سبکی سر، افسردگی و توهم (شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارد)، ناراحتی معده، کاهش توانایی جنسی، جوش، خستگی بیش از حد، استفراغ، مشکلات خواب و بیخوابی، اسهال یا یبوست ایجاد کند. اگر هر یک از این علائم شدید و یا پایدار هستند پزشکتان را در جریان قرار دهید. همچنین اگر علایمی مانند اشکال در تنفس، تنگی نفس (خس خس سینه)، گلو درد، خونریزی غیر عادی، تورم پا و یا دست، افزایش وزن غیر معمول (۱٫۵ کیلو در ۴۸-۲۴ ساعت)، درد قفسه سینه، ضربان قلب کند و یا نامنظم داشتید با دکتر خود فورا تماس بگیرید.

تداخلات دارویی

اگر بیماری‌ قند دارید، پروپرانولول‌ ممکن‌ است‌ قند خون‌ شما را افزایش‌ دهد و نیز ممکن‌ است‌ علایم‌ افت‌ قند خون‌ را مخفی‌ کند و باید با احتیاط در بیماران تحت درمان دیابت استفاده شود . اگر دچار حساسیت‌ باشید با مصرف‌ پروپرانولول‌ واکنش‌های‌ حساسیتی‌تان‌ ممکن‌ است‌ تشدید شود. همچنین پروپرانولول با داروهای بلوک کننده کانال کلسیم و دیگوکسین و تیوریدازین تداخل دارویی دارد و در صورت مصرف این داروها حتما باید پزشکتان را در جریان بگذارید. همچنین قبل از قطع مصرف دارو، باید با پزشک مشورت شود.تنظیم دوز دارو حتما توسط پزشک وبا توجه به عوامل متعددی صورت می‌گیرد و از مصرف خودسرانه این دارو به عنوان قرص ضد استرس یا به هر دلیل دیگر بپرهیزید.

انتخاب داروی ضد اضطراب مناسب

اگر شما در حال تصمیم‌گیری در مورد درمان دارویی اضطراب خود هستید، سنجیدن جوانب مثبت و منفی آن با کمک پزشک خود از اهمیت زیادی برخوردار است. این نیز مهم است که از عوارض جانبی شایع آن آگاه شوید. طیف این عوارض جانبی شامل اضطراب خفیف آزار دهنده مانند خشکی دهان و مشکلات شدیدتری مانند تهوع حاد و یا افزایش وزن چشمگیر می‌باشد. برای هر نوع داروی ضد اضطراب، شما باید میان عوارض جانبی و منافع آن تعادل برقرار سازید.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی