راهکاری مناسب برای نگهداری و مراقبت از سنجاب در خانه

درباره سنجاب چه می دانید؟

سنجاب جونده ای است نیمه اهلی ،این حیوان در کشورهای اروپایی جزو حیوانات اهلی محسوب نمی شود ولی چند سالی است که نگهداری آن در ایران رایج شده است.

در طبیعت با توجه به توانایی خود در بالا رفتن از درخت اغلب در جنگلها و در سوراخهایی که خود در درخت ایجاد می نماید زندگی می کند.

سنجاب هم می تواند از غذای طبیعت استفاده کند و هم از غذایی که توسط انسانها درست شده است. سنجاب یک ژیمناستیک کار شگفت انگیز است . دم بلند آن باعث می شود که آو را از بقیه پستانداران روی زمین به راحتی تشخیص داد. قدمت سنجاب طوسی به 50 میلیون سال می رسد ، از فسیلهای بدست آمده از آنها در آمریکای شمالی. سنجاب از خانواده جوندگان می باشد.

اسم سنجاب (Skiouros) برگرفته شده است از دو اسم یونانی تشکیل شده است ، Skia به معنی سایه می باشد و همچنین ( Oura) به معنی دم می باشد. سنجاب موقع خواب بدن خود را جمع می کند و روی دم خود می خوابد این ویژگی سنجاب باعث شد که یونانیان باستان لقب (Skiouros)به سنجاب بدهد و معنی (کسی که زیر سایه دمش می نشیند).

قرنها بعد فرانسویه ا یک اسم به نام (esquirel) برای وصف این حیوان ساختند. و هم اکنون او را (Squirrel) می نامند. 365 نوع سنجاب در سراسر دنیا وجود دارد.

خلق و خوی سنجاب

غده عرق سنجابهای درختی در زیر پاهایشان است. بین پهنه پا و روی پنجه ها بین انگشتان می باشد. وقتی که گرم هستند و یا تحرک دارند جای پای خود را روی سطوح خشک می گذارند. این بو همچنین برای علامت گذاری درختان در قلمرو آنها استفاده می شود. اگر آشیانه سنجاب با هجوم کک ها یا مزاحم های دیگر مواجه شود ، سنجاب از آنجا رفته و آشیانه جدید می سازد.

برای همین است که درمحوطه ای که آنها زندگی می کنند تعداد آشیانه ها از سنجابها بیشتر می باشد. سنجاب طوسی در خیلی از جاهای غیر عادی لانه می سازد. در اطاق زیر شیروانی بیشتر از بقبه جاها آنها همچنین آشیانه های خود را در اتومبیلها ، دودکش ها ، کباب پزها و در ایوانها می سازند. وقتی که سنجاب احساس خطر کند ، حس طبیعی او ایجاب می کند که درجایی که هست بدون حرکت بماند.

اگر روی زمین باشد به طرف نزدیکترین درخت می رود یا دیگر اشیاعی که بتواند برای فرار از آن بالا رود. اگر در درخت باشد با فشار محکم بدنش به پوست درخت به دور کنده درخت می چرخد. آراستن سنجاب نر درختی دو برابر آراستن ماده هایشان می باشد. آنها تمیز ترین حیوانات در گروه جوندگان می باشند. دندان سنجابها مداوم رشد می کند. دندانهای جلویی آنها هر سال ۱۵ سانتیمتر رشد می کند ، اما بعلت ساییده شدن منظم کوتاه می مانند.

مشخصات فیزکی سنجاب

وزن سنجاب بالغ حدود ۷۰۰ گرم و طول آن حداکثر به ۳۲ سانتیمتر و بلندی دم از ۳۰ سانتیمتر تجاوز نمی کند . دمای بدن او در شرایط عادی ۳۸ و به هنگام خواب زمستانی کمی بیشتر از محیط زیست خود خواهد بود .

حداکثر عمر سنجاب نر در قفس ۷ و ماده ۴ سال خواهد بود .سنجاب دارای ۴ دندان پیش ۲ عدد در فک پایین و ۲ عدد در فک بالا می باشند که ضرورت دارد با جویدن آنها را بسایند تا بلند نشوند.

چگونه نر و ماده سنجاب را تشخیص دهیم

در بچه سنجاب نر ، فاصله بین مقعد حیوان از برآمدگی ادراری تناسلی بیش از ماده می باشد.(مانند بچه گربه)در سنجاب نر بالغ نیز آلت تناسلی قابل مشاهده است. طول عمر سنجابهای نر در اسارت اغلب بیشتر از ماده می باشد.

غذای و تغذیه سنجاب چیست؟

سنجاب ها در حالت طبیعی می توانند مواد مورد نیاز خود را پیدا کرده و نظم غذایی دارند ولی هنگامی که سنجاب در قفس است ضروری است که مواد غذایی بصورت کامل در اختیار حیوان قرار گیرد.

آب تازه باید همیشه در قفس باشد و شاخه های تازه برای جویدن و جلوگیری از رشد دندانها توصیه می گردد.

دانه های زیر می توان به سنجاب داد:

1. تخم آفتابگردان
2. دانه گندم
3. ذرت
4. جو دو سر یا صحرایی غلاف دار
5. گندم سیاه
6. ارزن
7. تخم کتان
8. دانه هایی از این دسته
9. همچنین میشه از دانه های آماده پرندگان

همچنین هر میوه و سبزی که خودش به خوردن اون علاقه نشون بده ایرادی نداره و میتونه بخوره.برای تقویت هم میشه از غذاهای مکمل کودک مثل مامانا و غنچه و ... استفاده کرد.

در کل میشه گفت سنجاب یه حیوون همه چیز خوار هست. اما در مورد سنجاب باید توجه داشت که تو ظرف غذاش باید انواع مختلفی از مغزها باشه (تنوع غذایی) که هر کدوم رو دلش خواست بخوره.

شیر به عنوان مکمل غذایی استفاده شود ، بجای شیر بهش بستنی می توانید بدید .چون عاشق بستنی مگنوم اند، اونم طوری که خودش چوبش رو دستش بگیره و بخوره و فقط باید قسمت روکش شکلاتی اون رو بردارید.

فقط برای کسانی که از سنجانب نگهداری می کنند و یا خواهند کرد باید بگم که دادن شربت کلسیم رو فراموش نکنند! خیلی حیاتیه، حتی از غذای روزانه هم مهم تره.

به هر صورت که شده این شربت رو بهش بدید (حتی به زور)! بیسکویت مادر هر روز باید ۵ سی سی کلسیم در وعده های غذاییش گنجانده بشه !!! میتونید مغزها رو پوست کنده و به قطعات کوچک تقسیم کنید و درون ظرف غذاش قرار بدید.

نمیدونم به چه شکل، اما به هر شکلی که فکر می کنید در روز یک قاشق شیر بهش بدید. حالا روش کیک یا بیسکویت یا درون درب بطری ... مخصوصا که هنوز بچه است و باید مواد مغذی شیر بهش برسه

نکته: یکی از بیشترین مواقعی که سنجابها گاز می گیرند زمانی است که با دست به آنها غذا می دهیم ، هیچ وقت غذا را بین انگشتانتان نگه ندارید ، چون امکان اینکه انگشتانتان گاز گرفته شود زیاد است.چشمان سنجابها همیشه به دنبال شکارچی است و آنها بندرت بر روی چیزی که می خورند تمرکز می کنند

اهمیت خواب زمستانی سنجاب

سنجاب ها در برابر سرما مقاوم هستند و در هوای سرد با فواصل چند روزه به خواب زمستانی ناقص فرو می روند ولی در صورتی که سنجاب به خواب زمستانی نرود از عمر بیشتری برخوردار نخواهد بود لذا توصیه می شود که محیط زندگی سنجاب به شدت سرد نباشد.

چجوری سنجاب را حمام کنیم؟

سنجاب ها را می توانید هر ماه یک بار با کف حاصل از شامپوی مخصوص حیوانات (و نه ریختن مستقیم شامپو روی مو) با ملایمت بشویید. برای کاهش استرس بهتر است ابتدا شیر آب را با فشار بسیار کم باز کرده و اجازه دهید سنجاب آزادانه با آب بازی کند و سپس با مقداری کف و آب بدن سنجاب را بشویید و بیشتر اجازه دهید تا خودش هنگام آب تنی بدنش را تمیز کند.

مراقب باشید آب وارد دهان و بینی، چشم و گوش سنجاب نشود. پس از حمام، سنجاب را در محلی گرم قرار داده و در صورتی که نترسد با باد ملایم سشوار با حفظ فاصله مناسب (جلوگیری از سوختن پوست) خشک کنید.

چگونه یک سنجاب را در خانه نگهداری کنیم؟

تا چند روز اول هرگز اقدام به گرفتن سنجابتون نکنید و بگذارید آزادانه تو محیط گردش کنه وبه شما عادت کنه و گرنه از شما بیذار می شود.

برای گرفتن سنجاب با دو دست و از طرفین بغلش کنید چون تا مادامی که خوب شما رو نشناسه به محض اینکه دستتون رو جلوی صورتش بگیرید خودشو جمع میکنه ،اگه این کار رو نکرد به آرومی خودتون دستتون رو ببرید زیر سینه اش تا بیاد رو دستتون.

برای خارج کردن از قفس هم همین کار رو بکنید ( البته اگه دستتون با فاصله ۱۰-۲۰ سانتیمتر برای پریدن سنجاب رو دستتون مقابلش باشه این اتفاق نمی افته)

به طور کلی سنجاب ها پستاندارانی بسیار پر تحرک هستند و تقریبا هیچ قفسی نمی تواند برایشان کافی و مناسب باشد ولی قفس هایی در ابعاد 1.5 متر ارتفاع و یک متر عرض و 2.5 متر طول می تواند از بروز مشکلات رفتاری و استرس در آنها جلوگیری نماید.

بهترین زمان برای تمیز کردن لانه ها ماهی یک بار است.و در زمستان هر سه هفته یک بار است.و بعد از اینکه بچه سنجاب ها ازشیر گرفته شدن یعنی 8 تا 10 هفته می توان لانه را تمیز کرد.

زمانی که لانه پاک سازی شد باید مقداری دانه های خوراکی جایگزین غذاهای اندوخته ایگردد که در حین تمیز کردن از آشیانه برداشته شده است.

بهتر است مواد لانه گزینی (علف خشک، خرده های کاغذ و ...) را در اوایل فصل پاییز به منظور استفادۀ سنجاب ها برای زمستان در اختیار سنجاب ها قرار داد. گرم کردن مصنوعی محل آنها ضرورتی ندارد، اماتهویه خوب مهم است.

سنجاب ها تمایل زیادی به فرار از قفس دارند و تقریبا هیچ گاه کاملا اهلی نمی شوند حتی زمانی که غذا گرفتن از دست صاحبشان را فرا گرفته باشند. برای جلوگیری از فرار سنجاب می بایست زیر لایه چوبی کف قفس یک لایه توری فلزی نیز وجود داشته باشد تا در صورت خورده شدن بستر چوبی مانع فرار سنجاب شود.

سنجاب ها در طبیعت به صورت زوج و یا یک سنجاب نر با دو تا سه سنجاب ماده زندگی می کنند ولی با این وجود هر کدام لانه جداگانه ای دارند. در شرایط اسارت دو یا چند سنجاب ماده در صورتی که از فضای کافی برخوردار باشند بدون مشکل چندان می توانند در کنار هم زندگی کنند ولی دو یا چند سنجاب نر و یا نر و ماده می توانند آسیب های جدی به یکدیگر وارد کنند.

محل نگهداری سنجاب باید از دمای معتدلی برخوردار باشد و نباید زیر نور مستقیم آفتاب و یا نزدیک شوفاژ یا بخاری قرار بگیرد.

سنجاب ها به دود سیگار بسیار حساس بوده و دود سیگار به سرعت می تواند منجر به بیماری ریوی در آنها شود.

محل نگهداری سنجاب نباید در اتاقی که تلوزیون روشن در آن قرار دارد باشد زیرا تلوزیون ها امواج الکترومغناطیسی و اولتراسونیکی ساطع می کنند که تماس طولانی مدت با این امواج می تواند منجر به مرگ سنجاب شود.

حضور حیوانات خانگی مانند سگ و گربه در خانه یکی از عوامل استرس زای عمده برای سنجاب ها به شمار می آید

شرایط مناسب برای تولید مثل سنجاب

بلوغ جنسی در این حیوان از 12 تا 18 ماهگی آغاز می شود و تا هفت سالگی جفت گیری صورت می گیرد.

دوران فحلی در سنجاب ماده معمولاً 13 تا 14 روز می باشد و دوران آبستنی آنها معمولاً 31 تا 32 روز است.

زمان زایمان در سنجاب ها از نیمۀ اول اسفند تااوایل مهر است. در هر سال یک یا دو زایمان در سنجاب ها دیده می شود کهنوزادان در زایمان دوم کوچکتر از زایمان اول هستند و حدوداً یک ماه پس اززایمان اول متولد می شوند. در هر زایمان معمولاً 3 تا 5 اما ممکن است بین1 تا 10 نوزاد هم متولد شود.

سنجاب ها 8 تا 10 روز به نوزادان خود شیر می دهند.

شیر سنجاب حاوی 6/26 % مواد جامد است که اجزاء آن شامل 3/47 % چربی، 5/34 % پروتئین و 8/12 % کربوهیدرات می باشد.

نوزادان سنجاب با بدنی عاری از مو،با چشمهایی بسته و با طولی برابر 3 سانتی متر متولد می شوند. بدن بچه سنجاب ها در 16 روزگی کاملاً از مو پوشیده می شود و چشمها نیز در حدود 26تا 29 روزگی باز می شود.
در زایمان سنجاب ها اکثر نوزادان زنده می مانند.

اما باید سنجاب ماده از هر گونه عامل اضطراب زا نظیر تلویزیون، تمیز کردن لانه، سرکشی مداوم به داخل جعبه نوزادان، صدا های بلند، در این دوران دور باشد، در غیر این صورت نوزادان ممکن است بی هیچگونه عارضۀ خاصی بمیرند و یا حتی مادر نوزادان را ترک کرده و شیر ندهد و یا آنها را بخورد.

بیماری های خطرناک سنجاب

سنجاب ها می توانند ناقل برخی از بیماری های مشترک انسان و دام باشند که برخی از آنها مانند هاری بسیار خطرناکند. به خصوص در صورتی که سنجاب پرورشی نبوده باشد احتمال آلودگی به هاری وجود خواهد داشت که در این حالت گاز گرفتگی می تواند خطرناک باشد. به همین دلیل نگهداری از این حیوان در برخی کشورها ممنوع است.

سنجابها به دلیل اینکه در قفسهای کوچک نگهداری می شوند بدنشان به ترشحات مدفوع و ادرارشان حساس هستند .به یک گونه قارچ که نوع آلبیکنز آن عامل برفک دهان است آلوده می شوند

برخی انگل های گوارشی مشترک میان سنجاب و انسان نیز وجود دارد که به منظور کنترل آنها باید هر 3 ماه یک بار داروی ضد انگل توسط دامپزشک تجویز شود و از دادن میوه و سبزی و دانه های شسته نشده اجتناب شود.

در سنجابهای خانگی پوکی استخوان ،انگل خارجی و بیماریهای تنفسی و مسمومیت بیشتر مشاهده شده است.

پوکی استخوان:

یک اختلال تغذیه ای است که در اثر کمبود کلسیم وفسفر یا ویتامین Dیا اختلال در نسبت کلسیم به فسفر جیره بوجود می آید.در سنجابهایی که در ایران در منزل نگهداری می شوندبدلیل نوع تغذیه وکمبود منابع کلسیم وفسفر در جیره این عارضه زیاد دیده می شود.جهت پیشگیری از این امر ،باید نوزادان به اندازه کافی شیر مادر را خورده وپس از آن نیز مکملهای کلسیم دار به تناوب به جیره اضافه شود.

انگلهای خارجی:

انگلهایی از قبیل کک ، شپش و کنه در موارد زیادی مشاهده شده اند . انگلهای خارجی علاوه بر خون خواری می توانند موجب انتقال بیماری شوند. درمان اینها بوسیله دارو های اختصاصی میسر می باشد. در مصرف این داروها که سمی هستند باید دقت زیادی نمود زیرا در صورت بلعیده شدن توسط سنجاب می توانند موجب مسمومیت شوند.

طبق مطالعات انجام شده توسط محققان آمریکای ثابت شده که : آلودگی ناشی از سنجاب بیشتر از سگها و گربه ها و پرندگان زینتی است.

سنجاب ها حیوانات مقاومی هستند و به همین دلیل زمانی که علائم بیماری را نشان می دهند اغلب بیماری پیشرفته شده و به همین دلیل باید در سریع ترین زمان ممکن اقدامات درمانی انجام گیرد.

با مشاهده علائم زیر با دامپزشکتان مشورت کنید:

1. بی اشتهایی
2. سختی در دفع ادرار
3. اسهال
4. فلجی (کامل یا ناقص)
5. کوری
6. ریزش موها به صورت ناحیه ای یا خارش پوست
7. ترشح زیاد بزاق در دهان
8. پنجه زدن مداوم به دهان
9. تنفس غیر طبیعی یا دشوار و یا صداهای تنفسی (عطسه، سرفه، خس خس)
10. آبریزش از بینی و یا چشم

بیشتر بخوانید::

سنجاب های بازیگوش

سنجاب های کنجکاو (این تصاویر را از دست ندهید)

سنجاب ۵۰ کیلوگرمی ..!!

کاربر گرامی چنانچه پیرامون "نگهداری سنجاب در خانه" سوالی داشتید. در پائین همین صفحه در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.