دلگرم
امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
خمس وام و قرض : آیا به انواع وام و قرض خمس تعلق میگیرد ؟
4
زمان مطالعه: 7 دقیقه
بسیاری از مردم فكر می كنند كه اگر پولی به طور ثابت در جایی بماند مشمول خمس خواهد بود و اگر دست به دست بچرخد و به اصطلاح با آن كار شود و یا به دیگران قرض داده شود و مشكلات عده ای حل شود ، دیگر مشمول خمس نخواهد بود!

خمس وام و قرض

قرض گرفتن یا قرض دادن که از آن تعبیر به وام هم می شود یکی از معاملات و عقود شرعی هست که از شرائط ویژه ای برخوردار است.

اما سوالی که در این زمینه مطرح است و به باب خمس نیز بی ارتباط نمی باشد این است که نحوه تعلق خمس به پولی که قرض داده می شود یا قرض گرفته می شود و همچنین نحوه پرداخت آن چگونه است ؟

پاسخ به یک سوال رایج درباره خمس وام و قرض :

نخست به سوالی در این زمینه پاسخ بگوییم و آن این است که بسیاری از مردم فکر می کنند که اگر پولی به طور ثابت در جایی بماند مشمول خمس خواهد بود و اگر دست به دست بچرخد و به اصطلاح با آن کار شود و یا به دیگران قرض داده شود و مشکلات عده ای حل شود، دیگر مشمول خمس نخواهد بود!

در صورتی که این تصور اشتباه است و به هر پولی که پس انداز شود در سر سال خمسی ، خمس تعلق می گیرد چه آن پول در گوشه ای مخفی مانده باشد و کسی به آن دست نزده باشد و چه این که به کسی قرض داده شده باشد یا این که به کسی به عنوان مضاربه یا مشارکت یا سائر عقود، داده شده باشد و خلاصه مادامیکه صاحب اولیه پول هنوز مالک آن است و آن را از ملک خود اخراج ننموده است و سر سال خمسی فرا برسد آن پول مشمول خمس خواهد بود .

اگر کسی مالی را که به دیگری قرض داده به او بخشید و قصد پس گرفتن ندارد در صورتی که بعد از گذشت سال خمسی چنین قصدی پیدا نموده خمس آن مال بر گردن او واجب است و اگر قبل از فرا رسیدن سال خمسی چنین قصدی نموده و چنین بخششی در شأن و جایگاه اجتماعی او می باشد خمس آن مال بر او واجب نیست .

بلکه در بعضی از موارد با این که آن پول از ملک مالک خارج می شود، مشمول خمس خواهد بود مثل اینکه آن پول را به کسی هدیه دهد به گونه ای که آن هدیه از شأن او خارج باشد و به اصطلاح بیش از حد متعارف باشد مثل اینکه کسی که ماهیانه 500 هزار تومان درآمد دارد، هدیه ای 1 میلیون تومانی به کسی دهد که در این صورت باید خمس آن مقدار از هدیه که خارج از حد متعارف است را بپردازد .

و همینطور است اگر کسی پول خود را به گونه ای خرج کند که مصداق اسراف و زیاده روی باشد در این صورت نیز باید خمس آن مقدار اسراف شده را بپردازد چرا که در واقع بیش از مۆونه سال او بوده است .

خمس وام و قرض

پولی را که انسان قرض می گیرد دو صورت دارد:

  1. یا برای گذراندن مخارج متعارف سال خود است مثلا برای علاج بیماری یا خورد و خوراک مورد نیاز که در این صورت نه به خود پول دریافتی و نه به اقساط آن که پرداخت می نماید، خمس تعلق نمی گیرد .
  2. یا برای اموری غیر از مخارج مورد نیاز زندگی است که در این صورت به اصل پول دریافتی خمس تعلق نمی گیرد لکن به آن مقدار از اقساطی که تا سر سال خمسی پرداخت نموده است خمس تعلق می گیرد به طور مثال اگر یک ملیون تومان قرض گرفت و تا سر سال 300 هزار تومان را به عنوان اقساط پرداخت نمود باید خمس 300 تومان را که 60 هزار تومان می شود بپردازد و خمس بقیه اقساط را در سر سال بعدی محاسبه می نماید .

البته مورد دوم دارای یک استثنا می باشد که در رساله تمامی مراجع تقلید موجود است و آن این است که اگر مال یا پولی که قرض نموده در بین سال از بین رفت یا دچار آسیب شد و ناچار به پرداخت آن قرض بود در این صورت می تواند از درآمد سال، قرض خود را ادا نماید بدون این که به آن اقساط، خمسی تعلق بگیرد .

در بعضی از موارد با این که آن پول از ملک مالک خارج می شود، مشمول خمس خواهد بود مثل اینکه آن پول را به کسی هدیه دهد به گونه ای که آن هدیه از شأن او خارج باشد و به اصطلاح بیش از حد متعارف باشد مثل اینکه کسی که ماهیانه 500 هزار تومان درآمد دارد، هدیه ای 1 میلیون تومانی به کسی دهد که در این صورت باید خمس آن مقدار از هدیه که خارج از حد متعارف است را بپردازد .

خمس پولی که آن را قرض می دهند

و پولی را که از درآمد سال است و قبل از رسیدن سال خمسی انسان آن را به عنوان قرض به دیگری می دهد.

اگر قبل از فرا رسیدن سال آن را پس بگیرد و در مۆونه خود خرج نماید خمس ندارد و اگر بعد از فرا رسیدن سال آن را پس بگیرد همان موقع باید خمس آن را بدهد .

در واقع سر سال خمسی آن پول مشمول خمس می شود چون تا سر سال در محل مورد نیاز مصرف نشده است لکن پرداخت خمس آن مال وقتی واجب می شود که پس گرفتن آن ممکن باشد.

اگر چه که هنوز پس نگرفته باشند مثلا اگر پولی را به کسی قرض دادیم و آن شخص شرط نمود که 10 ماه بعد آن را پس دهد تا قبل از گذشت 10 ماه، پرداخت خمس آن مال بر ما که قرض دهنده هستیم واجب نیست و بعد از گذشت 10 ماه اگر پس گرفتن آن پول ممکن است، پرداخت نیز واجب و اگر غیر ممکن است مثل این که آن شخص توانایی پرداخت آن قرض را ندارد در این صورت تا زمان پیدا کردن توانایی پرداخت خمس واجب نیست .

خمس پولی که آن را قرض می دهند

خمس وام بانکی

آیا به سرمایه‌ای که از بانک به عنوان قرض الحسنه دریافت می‌شود، خمس تعلّق می‌گیرد؟

همه مراجع: آن مقدار از وام که اقساط آن تا آخر سال خمسی (از درآمد کسب) پرداخته شود، خمس است.

  1. تبصره ١. سود حاصل از وام - چنانچه از مخارج سال زیاد بیاید- خمس دارد.
  2. تبصره ٢. اگر به سرمایه مزبور نیاز داشته باشد، حکم سرمایه مورد نیاز را پیدا می‌کند که در جای خود ذکر شده است.

خمس وام ازدواج

آیا وام ازدواج، خمس دارد؟

همه مراجع: چنانچه اقساط وام را در سال‌های آینده دریافت کنند، خمس ندارد.

  1. تبصره ١. چنانچه این وام تا بعد از پرداخت اقساط آن پس انداز شود، به آن خمس تعلّق می‌گیرد.
  2. تبصره ٢. به سود حاصل از وام مزبور - چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید- خمس تعلّق می‌گیرد.

خمس وام دانشجویی

آیا به وام دانشجویی، خمس تعلّق می‌گیرد؟

همه مراجع: چنانچه اقساط وام را در سال‌های آینده دریافت کنند، خمس ندارد.

  • تبصره ١. چنانچه این وام تا بعد از پرداخت اقساط آن پس‌انداز شود، به آن خمس تعلّق می‌گیرد.
  • تبصره ٢. به سود حاصل از وام مزبور- چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید- خمس تعلّق می‌گیرد.

خمس قرض‌الحسنه

به پولی که از درآمد کسب تهیّه شده و به عنوان قرض‌الحسنه به دیگری داده‌ایم، آیا خمس تعلّق می‌گیرد؟

همه مراجع: چنانچه سر سال دریافت آن (بدون زحمت) ممکن باشد، باید خمس آن را بپردازد و در غیر این صورت هر زمان دریافت کرد، باید فوراً خمس آن را بدهد.

شخصی به جهت نیاز زندگی، مبلغ پانصد هزار تومان قرض کرده و از طرفی، مبلغ یک میلیون تومان از درآمد سال به کسی قرض داده است؛ آیا جایز است هنگام دریافت قرض، پول بدهی را کسر کند؟

  1. آیات عظام امام، سیستانی، مکارم و نوری: اگر برای نیاز سال جاری قرض کرده، می‌تواند هنگام دریافت طلب، به مقدار بدهی کسر کند و خمس بقیّه را بدهد.
  2. آیات عظام بهجت، خامنه‌ای، صافی و فاضل: خیر، باید هنگام دریافت قرض، خمس را بدهد.
  3. آیات عظام تبریزی و وحید: اگر پولی که برای نیاز سال جاری قرض گرفته، بعد از پولی است که به دیگری قرض داده، می‌تواند هنگام دریافت قرض، به مقدار بدهی کسر کند



این مطلب چقدر مفید بود ؟
4.0 از 5 (4 رای)  

دیدگاه ها

اولین نفر برای ثبت دیدگاه باشید !


hits