حقوق جنسى زن و شوهر در اسلام
زوجین نسبت به یکدیگر حقوقى دارند که رعایت آنها براى داشتن روابط بهتر و زندگى مستحکم ضرورى است. دستهاى از آن حقوق، حقوق جنسى است که به سهم خود نقش بسزایى در تداوم زندگى زناشویى دارند.
در دین مبین اسلام این حقوق مورد توجه قرار گرفته است. با شناخت صحیح و اجراى این حقوق، میتوان ضمن تداوم زندگى زناشویى، به برخى از شبهات مطرح در این زمینه پاسخ داد.
حکم زنی که با شوهرش همبستر نمیشود چیست ؟
اگر زن عذر شرعی نداشته باشد، مثلا در عادت ماهیانه و نفاس نباشد و یا بیمار نباشد، و خلاصه اینکه دلیلی شرع پسند برای امتناعش نداشته باشد و شوهرش بخاطر امتناع او ناراحت شود؛ در آنصورت مصداق حدیث زیر است، که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند :
«والذی نفسی بیده، ما من رجل یدعوا امرأته إلی فراشه فتأبی علیه إلا کان الذی فی السماء ساخطا علیها حتی یرضی عنها» مسلم .
«قسم به کسی که جان من در دست اوست اگر مردی همسرش را به بسترش فراخواند و او امتناع ورزد، خداوندی که در آسمان است بر او خشمگین میشود تا زمانیکه مرد راضی شود».
و در روایت دیگری فرموده است: «إِذَا دَعَا الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ إِلَی فِرَاشِهِ فَأَبَتْ فَبَاتَ غَضْبَانَ عَلَیْهَا لَعَنَتْهَا الْمَلائِکَةُ حَتَّی تُصْبِحَ».
یعنی: «هرگاه، مرد، همسرش را به رختخواب فرا خواند و زن، اجابت نکند و شوهرش، شب را با خشم بر او، سپری نماید، ملائکه تا صبح، او را لعنت کنند».
حکم مردی که با زنش همبستر نمیشود
آیت الله مکارم شیرازی:
پاسخ: مرد حق ندارد زن دائمی خود را طوری ترک کند که نه مانند زن شوهردار باشد نه بی شوهر، همچنین نمی تواند بیش از چهار ماه، نزدیکی با او را ترک کند، بلکه اگر زن جوان باشد و در این مدت بیم آن می رود که به گناه بیفتد احتیاط واجب آن است که طوری رفتار کند که او به گناه نیفتد.
و هر گاه برای حاکم شرع، یا کسی که از سوی حاکم شرع وکالت دارد، ثابت شود که زن در عسر و حرج شدید است، به شوهر او اتمام حجت می کند که یا به خوبی با وی زندگی کند، و حق و حقوق او را بپردازد، و یا وی را طلاق دهد. و چنانچه به هیچ کدام عمل نکرد، یا دسترسی به او نیست، حاکم شرع می تواند زن را طلاق دهد، و پس از عده می تواند ازدواج کند. و اگر مطلقا آمیزشی صورت نگرفته عده لازم نیست.
1. حق جنسى شوهر
از دو جنبه و با نگاهى فقهى میکوشیم حقوق جنسى شوهر را بررسى کنیم:
حق تمکین
زن بدون عذر شرعى نمیتواند از نزدیکى کردن شوهر جلوگیرى کند.
به طور کلى یکى از حقوق شوهر بر زن، حق تمکین جنسى است و صرف نظر از برخى استثناها، به ویژه موارد ضرر داشتن (مفهوم فقهى ضرر)، بودن زن یا شوهر در حالت احرام، روزه واجب، بودن زن در حالت حیض یا نفاس و...، محدودیت قابل توجهى براى این مسئله در نظر گرفته نشده است.
مستندات
دلایل متعددى براى این مسئله ارائه شده است که سه نمونه را ذکر میکنیم:
یکى از آیاتى که در این زمینه میتوان از آن استفاده کرد، آیه 223 سوره بقره است:
زنان شما کشتزار شمایند، پس از هر سو و هر وقت که خواستید به کشتزار خود درآیید و (با نیت اکتفاء به حلال در مقابل حرام و طلب فرزندى صالح از این عمل، ثوابى) براى خودتان پیش فرستید و از خدا پروا کنید و بدانید که او را ملاقات خواهید کرد و مؤمنان را مژده بده.
میتوان از آیه براى اثبات حق تمکین نیز استفاده کرد؛ زیرا در این صورت، آیه بر این معنا دلالت مىکند که هر زمان خواستید، مىتوانید با زنانتان آمیزش کنید، و این همان چیزى است که مرد بر اثر حق تمکین، به آن مىرسد.
نکته: در این آیه زنان به مزرعه تشبیه شدهاند، و چه بسا این تشبیه براى بعضى سنگین آید که چرا اسلام درباره نیمى از نوع بشر، چنین تعبیرى به کار برده است؛ در حالى که نکته باریکى در این تشبیه نهفته است.
در حقیقت، قرآن مىخواهد ضرورت وجود زن را در اجتماع انسانى نشان دهد که زن وسیله ارضاى شهوت و هوسرانى مردان نیست، بلکه وسیلهاى براى حفظ حیات نوع بشر است.
همانگونه که گیاهان در کشتزار رشد مىکنند و ادامه حیات میدهند، انسانها نیز به وسیله وجود زنان متولد شده و نسلشان ادامه میابد این سخن هشدارى براى آنان است که جنس زن را بازیچه یا وسیله هوسبازى میدانند.
حق جنسى زن
با بررسىهاى فقهى میتوان به این نتیجه رسید که اسلام ارضاى جنسى زنان را نیز نادیده نگرفته است و براى زن هم به نوعى حق جنسى قائل شده است.
در چهار قسمت میکوشیم این مسئله را بررسى کنیم:
شوهر نمیتواند بیش از چهار ماه بدون عذر شرعى، از نزدیکى با همسرش اجتناب کند. در تحریرالوسیله میخوانیم:
«ترک کردن وطى زن حتى زن انقطاعى در بیشتر از چهار ماه بنابر اقوى جایز نیست؛ مگر به اذن خود او. البته این حکم مخصوص، در صورتى است که شوهر یا زن عذرى نداشته باشند، و اما در صورت داشتن عذر، ترک آن مطلقا تا زمانى که عذر باقى است، جایز مىباشد.
یکى از مستندات این مسئله، روایت صفوانبن یحیى از امام رضا علیهالسلام است.
در این روایت میخوانیم: « صفوانبن یحیى از حضرت رضا علیهالسلام در مورد مردى سؤال کرد که داراى همسر جوانى است و همبسترى او را یک ماه یا یک سال ترک میکند و به او نزدیک نمیشود.
البته نه براى اینکه او را آزار رساند، بلکه به دلیل آنکه مصیبتى دیده اند. آیا در این عمل گناهکار است؟ فرمود: اگر چهار ماه او را ترک کرده باشد نه. پس از آن اگر ترک کند، گناهکار خواهد بود، مگر اینکه با اذن و رضایت زوجه اش باشد.
بر اساس این روایت اگر مرد بیش از چهار ماه از نزدیکى با زنش خوددارى کند گناهکار خواهد بود؛ مگر اینکه زنش راضى باشد، که در آن صورت اشکالى ندارد.
البته به نظر آیت اللّه شبیرى این روایت حداکثر زمان مجاز ترک جماع را براى شوهرى که چنین عذرى دارد بیان میکند، والّا جایز بودن ترک جماع تا چهار ماه، شامل کسى که عذر ندارد و میخواهد به زن ضرر برساند، نمیشود.
ایشان در کتاب نکاح اینگونه بیان میکنند:
«به نظر مىرسد آن چهار ماهى که در روایت ذکر شده است، مفهوم ندارد؛ چون موضوع آن در مورد شخص مصیبت زد ه اى است که قصد اضرار به زن هم نداشته، ولى چون این مشکل را داشت، حضرت میفرمایند این شخص حداکثر تأخیرى که میتواند در مباشرت بیندازد، چهار ماه است، ولى از این استفاده نمىشود که همه افراد مىتوانند تا چهار ماه ضرر به زن بزنند و تأخیر بیندازند، بدون هیچ دلیل موجهى به زن نیازمند ضرر وارد کنند (در روایت کلمه اضرار آمده است)؛ چون شارع مصالح و مفاسد را بر روى هم ملاحظه نموده است.
از طرفى حیثیت مرد و مشکلات او و در فرض سؤال وارد شدن مصیبت به او و از طرف دیگر، نیاز زن ملاحظه شده، لذا گفته است حداکثر تا چهار ماه مىتوان تأخیر بیندازد، ولى از این استفاده نمى شود که شخص دیگرى که تأخیرش بدون دلیلى موجب اضرار است (مىتواند تا چهار ماه به تأخیر بیندازد) و از ادلّه ضرر هم استفاده مىشود که جایز نیست.»
حق فسخ ازدواج توسط زن در فرض ناتوانى جنسى شوهر
یکى از احکامى که نشان مىدهد اسلام به حق جنسى زن توجه کرده است، مسئله «حق فسخ ازدواج توسط زن در فرض ناتوانى جنسى شوهر» است. در ادامه به بررسى این مسئله میپردازیم.
پرسشى که در اینجا مطرح میشود این است که اگر شوهر قبل از عقد دچار ناتوانى جنسى باشد، آیا زن بعد از عقد میتواند ازدواج را فسخ کند یا نه؟
در تحریرالوسیله سه عیب جنسى مختص مردان ذکر شده است که اگر قبل از عقد براى مرد حادث شود، در صورتى که زن هنگام عقد نداند، میتواند ازدواج را فسخ کند و ظاهرا بین فقیهان شیعه در این زمینه اختلافى نیست. در تحریرالوسیله آمده است:
عیب (جنسى) مختص به مرد سه چیز است
- اخته بودن: چه اینکه تخمهاى او را کشیده باشند و چه اینکه آن را کوبیده باشند که در هر دو صورت وقتى معلوم شود که مرد قبل از عقد این عیب را داشته و زن نمىدانسته، زن حق دارد عقد را فسخ کند.
- جب : یعنى بریده بودن آلت مردى. البته وقتى زن حق فسخ دارد که آلت مرد از بیخ بریده باشد و چیزى از آن باقى نمانده بود که براى عمل زناشویى کافى باشد، که اگر باقى مانده باشد، هرچند به مقدار حشفه، زن حق فسخ ندارد.
- در اینجا نیز به شرطى زن میتواند عقد را فسخ کند که این عیب قبل از عقد در مرد بوده باشد. و اما اگر بعد از عقد چنین شده باشد، چه اینکه قبل از وطى چنین شده باشد و چه بعد از آن (حق فسخ ندارد).
- عنن : آن مرضى است که آلت مرد را از برخاستن ناتوان میکند، به طورى که نمیتواند عمل دخول را انجام دهد، اگر مردى به چنین دردى مبتلا باشد و یا بعد از عقد مبتلا شود زن حق دارد عقد را فسخ کند، به شرطى که ناتوانى مرد به طور مطلق باشد؛ یعنى آلتش به طور کلى (در مقابل همه زنها) ناتوان باشد. اگر در برابر این (زن) ناتوان و در برابر زنى دیگر توانا باشد، زن حق فسخ ندارد، و نیز به شرطى که بعد از عقد ولو یک بار وطى نکرده باشد، حتى در عقب زن. پس اگر بعد از عقد یک بار وطى را انجام داده و سپس مبتلا به عنن شده باشد به طورى که به کلى قادر بر وطى زن نباشد، زن جایز نمیباشد.
البته حکم فسخ عقد توسط زن، در صورتى که مرد بعد از عقد دچار ناتوانى جنسى شود، تا حدى مورد اختلاف است. این صورت به دلیل تعارض ظاهرى بین روایت مورد اختلاف واقع شده است.
براى مثال، به نظر شیخ صدوق اگر مرد بعد از ازدواج هم دچار ناتوانى جنسى شود، زن حق فسخ عقد را دارد. البته در صورتى که مرد دچار عنن شود، باید تا یکسال صبر کند؛ بعد از آن (در صورت عدم معالجه) حق فسخ دارد، اما به طور کلى، به نظر بسیارى از فقیهان عروض ناتوانى جنسى براى شوهر بعد از ازدواج، موجب حق فسخ نمیشود.
حق جنسى زن در موارد و موقعیت هاى خاص
همانگونه که بیان شد، شوهر حق تمکین دارد و هر موقع اراده نزدیکى کرد، بر زن واجب است در صورت نداشتن عذر شرعى، مخالفت نکند. از سوى دیگر، در مورد زن نیز، شوهر نمیتواند بیش از چهار ماه نزدیکى با او را ترک کند.
حال فرض کنیم شوهر سالم، ولى تا حدى سردمزاج است و هر دو ماه یکبار عمل نزدیکى را انجام میدهد، اما زن گرم مزاج بوده، و بیش از این تعداد به ارضا نیاز دارد.
براى مثال ، زن با توجه به اینکه شهوتش زیاد است، مىخواهد در هفته دوبار ارضا شود؛ ولى شوهر در هر دوماه یا چهار ماه، یکبار این کار را انجام میدهد. حال پرسش مهمى که مطرح میشود این است که آیا براى شوهر در چنین شرایطى فقط همان یکبار نزدیکى در چهار ماه واجب است یا خیر؟
به عبارت دیگر، در این شرایط خاص سه صورت قابل تصور است:
- عمل نزدیکى براى شوهر فقط یکبار در چهار ماه واجب است و در سایر موارد، تکلیفى (وجوبى یا استحبابى) براى ارضا زن ندارد.
- براى شوهر واجب است که زن را کاملاً ارضا کند و در نتیجه، در این شرایط ویژه باید به حدى عمل جنسى انجام دهد که زن ارضا شود و به گناه نیفتد.
- براى شوهر در هر چهار ماه یکبار واجب است و در سایر موارد انجام عمل جنسى مستحب است.
بیشتر بخوانید :
مجازات و حکم خیانت زن به مرد چیست؟
حکم شرعی لیسیدن و خوردن آلت همسر از دیدگاه اسلام
زنای مرد مجرد با زن شوهردار چه مجازاتی دارد ؟
دیدگاه ها