مراحل رشد مغز کودک تا 6 سالگی

مغز شگفت‌انگیز کودک چطور رشد می‌کند؟

مغز کودکتان رشد همه چیز را در بدنش هدایت و برنامه‌ریزی می‌کند. به لطف پیشرفت‌های عظیم در علوم اعصاب و تجهیزات فنی که به دانشمندان اجازه می‌دهد مغز انسان را واقعاً ببینند، ما اطلاعات زیادی در مورد چگونگی رشد این اندام مرکزی می‌دانیم. در این مطلب با روند رشد مغز و موارد شگفت‌انگیزی در مورد رشد مغز کودکان آشنا شوید.

بیشتر سیم‌کشی مغز، یعنی اتصالان عصبی آن طی چند سال اول زندگی ایجاد می‌شود. در بدو تولد اندازه‌ٔ مغز فقط حدود یک چهارم از اندازه‌ٔ بالغ آن است. اما در دو سالگی اندازه‌ٔ مغز به سه چهارم اندازه‌ٔ بزرگسالی رسیده است و در پنج سالگی، اندازه و حجم مغز به اندازه‌ٔ بزرگسالی بسیار نزدیک خواهد بود.

البته، این بدان معنا نیست که کودک شما تا پیش‌دبستانی دیگر هر چیزی که را بزرگ‌ترها می‌دانند، می‌فهمد، چون تجربه هنوز ارزشمند و مورد نیاز است. معنای چنین رشد مغزی‌ای این است که ساختارهای مغز که در یادگیری، حافظه، کنترل حرکتی و تمام دیگر کارکردهای مغز درگیرند تا پنج سالگی ایجاد شده‌اند. این ساختارها و مسیرهای عصبی‌ای که اطلاعات را بین آنها رد و بدل می‌کنند در طول زندگی به کرات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این اتصالات یا مسیرهای عصبی که سیناپس نامیده می‌شوند، پایه و اساس تمام حرکات، افکار، خاطرات و احساسات یک فرد هستند.

از مراحل رشد کودک چه می‌دانیم؟

بزرگسالان اغلب مهارت‌های ذهنی قابل توجه نوزادان و کودکان را دست کم می‌گیرند؛ اما متفکران مدرن و محققان دریافته‌اند که کودکان همیشه در حال یادگیری، تفکر و جستجو در جهان اطرافشان هستند و از نظر ذهنی بسیار فعال‌تر از بزرگسالان هستند. اما مراحل رشد ذهنی کودکان پیوسته است و کمی طول می‌کشد تا بتوانیم این ویژگی‌ها را با چشم‌های خودمان ببینیم.

حتی نوزادان تازه متولد شده نیز به صورت فعال فکر می‌کنند، اطلاعات را به دست می‌آورند و چیزهای جدید را یاد می‌گیرند. علاوه بر جمع آوری اطلاعات جدید درباره مردم و جهان اطراف، کودکان دائماً چیزهای جدیدی در مورد خودشان می‌فهمند.

مهم‌ترین مراحل رشد ذهنی کودک کدام‌اند؟

مراحل رشد ذهنی کودک پیوسته هستند اما نمی‌توان گفت که به صورت دقیق مرحله‌بندی شده‌اند. اما محققان این مراحل را به صورت زیر دسته‌بندی کرده‌اند که معتبرترین حالت رشد کودکان است. این مراحل شامل:

از تولد تا 3 ماهگی

سه ماهه اول زندگی یک کودک یک برهه زمانی بسیار عجیب است. اغلب معیارهای رشدی کودک در این بر روی یافتن احساسات پایه و یادگیری در مورد محیط و بدن تمرکز یافته‌اند. در طول این مرحله رشد ذهنی کودک، اغلب نوزادان فعالیت‌های زیر را شروع می‌کنند:

• نمایش رفتارهای انتظاری مثل جستجو و مکیدن اطراف پستان یا شیشه پستانک برای تغذیه
• شناسایی تفاوت‌های صدا در شدت و زیر و بمی
• تشخیص واضح اشیائی که بیشتر از 13 اینچ (35 سانتی متر) با کودک فاصله دارند
• تمرکز بر روی جابجایی اشیاء و افراد به خصوص صورت والدین یا پرستاران کودک
• دیدن تمام رنگ‌هایی که در طیف رنگی دید انسان قرار دارند
• تمایز بین مزه‌های مختلفی مثل شیرینی، شوری، تلخی یا ترشی
• استفاده از حالات چهره برای پاسخ به محیط

3 تا 6 ماهگی: یکی از مهم‌ترین مراحل رشد ذهنی کودک

در اوایل نوزادی، توانایی‌هایی ادراکی و ذهنی کودک رو به رشد هستند. از 3 تا 6 ماهگی، نوزاد از نظر ادراک و تفسیر اطلاعات رشد را شروع می‌کند. در این سن بیشتر کودکان فعالیت‌های زیر را شروع می‌کنند:

• تقلید حالات چهره اطرافیان به خصوص پدر و مادر
• واکنش به صداهای آشنا
• تشخیص چهره‌های اشنا
• پاسخ به حالات چهره دیگران

از 6 تا 9 ماهگی کودک

کند و کاو به درون ذهن یک نوزاد اصلاً کار ساده‌ای نیست. در هر صورت محققان نمی‌توانند از یک کودک بپرسند که در یک لحظه به چه چیزی فکر می‌کند. محققان برای اینکه بیشتر در مورد عملکرد ذهنی کودکان اطلاعات به دست بیاورند، فعالیت‌های خلاقانه‌‌ای را مطرح کرده‌اند که عملکرد درونی مغز کودک را آشکار می‌کند. با بررسی این عملکرد می‌توان به مراحل رشد ذهنی کودک پی برد.

محققان دریافته‌اند که نوزاد از 6 تا 9 ماهگی فعالیت‌های زیر را شروع می‌کند:

• خیره نگاه کردن به چیزهای غیر ممکن مثل اشیائی که داخل فضا و آسمان هستند ( ماه و ستاره‌ها)
• تشخیص تفاوت بین عکس‌ها
• درک تفاوت‌های بین اشیاء زنده ( مثل حیوانات و حشرات) و غیر زنده (مثل میز و مبل)
• استفاده از سایزهای مختلف یک شیء برای تشخیص دور یا نزدیک بودن آن

از 9 تا 12 ماهگی کودک

زمانی که نوزاد از نظر فیزیکی بیشتر خود را با محیط تطبیق می‌دهد، قادر است جهان اطرافش را در عمق بیشتری جستجو کند. نشستن، خزیدن و راه رفتن تنها چند معیار فیزیکی ساده هستند که به نوزاد اجازه می‌دهند مراحل رشد ذهنی کودک ها را طی کنند و از نظر ذهنی فهم بیشتری نسبت به جهان اطرافشان داشته باشند. زمانی که نوزادان به سن یک سالگی خود می‌رسند قادرند:

• از تماشا کردن عکس‌های داخل کتاب‌ها لذت ببرند
• برخی حرکات، اَداها و رفتارهای خاص را تقلید کنند
• اشیاء را با چرخاندن، قرار دادن روی یک دیگر، قرار دادن آنها داخل یک دیگر دستکاری کنند
• به علامت‌ها و صداهای دیگران پاسخ دهند
• دوام یک شیء را درک کنند؛ این ایده که یک شیء می‌تواند وجود داشته باشد حتی اگر دیده نشود

از 1 تا 2 سالگی کودک

بعد از رسیدن به سن یک سالگی کودک، به نظر می‌رسد رشد فیزیکی، اجتماعی و ذهنی کودک دچار افت و خیز می‌شود. کودکان در این سن با شدت زیادی فعالیت‌ها و رفتارهای بزرگسالان را دنبال می‌کنند؛ به همین دلیل برای والدین و پرستاران کودک بسیار مهم است که الگوهای رفتاری مناسبی برای کودکان باشند.

اغلب کودکانی که بین 1 تا 2 سال سن دارند فعالیت‌های زیر را انجام می‌دهند:

• تشخیص اشیاءی که به یک دیگر شبیه هستند
• تقلید حرکات و گفتار بزرگسالان
• نشان دادن اشیاء و افراد مشابه در عکس‌های داخل کتاب
• پاسخ به دستورات تکراری که توسط والدین و پرستاران ارائه می‌شود
• مرتب کردن اشیاء با دسته بندی مشابه (به خصوص حیوانات، گل‌ها، درختان و …)
• چیدن حلقه‌ها‌ی بازی بر اساس سایز و ابعاد (از بزرگ به کوچک)

از 3 تا 4 سالگی کودک

کودکان به صورت فزاینده ای قادر خواهند بود که جهان اطرافشان را با روش‌های ترکیبی آنالیز کنند و بهتر بشناسند. زمانی که مراحل رشد ذهنی کودک به 3 تا 4 سالگی می‌رسد، او چیزهایی را که می‌شناسد به طرق مختلف دسته بندی می‌کند؛ این کار اغلب به صورت الگو وار انجام می‌شود.

از زمانی که کودکان در فرایند یادگیری فعال‌تر می‌شوند، پرسش‌های بیشتری در مورد جهان و محیط اطرافشان مطرح می‌کنند. «چرا؟» به یک سوال بسیار متداول کودک در این سن تبدیل می‌شود. در سن 3 سالگی اغلب کودکان قادرند:

• برای افزایش اطلاعاتشان سوال «چرا» را مطرح کنند
• تظاهر به دانستن معنای گذشته و حال
• یاد گرفتن با مشاهده و گوش دادن به دستورات و راهنماهای دیگران
• افزایش محدوده توجه به اندازه کودک به 5 تا 15 دقیقه
• مرتب کردن اشیاء بر اساس اندازه و شکلشان
• یافتن جواب برای سوالاتی که مطرح می‌شود
• ارتباط اشیاء بر اساس رنگ آنها

4 تا 5 سالگی کودک

زمانی که مراحل رشد کودک به سن مدرسه نزدیک می‌شود، کودک از نظر استفاده از کلمات، تقلید رفتارهای بزرگسالان، شمارش و فعالیت‌های اساسی که برای آمادگی قبل از مدرسه لازم است، بهتر می‌شود. اغلب کودکان 4 تا 5 ساله قادرند:

• خلق تصویری که اغلب در مورد آن صحبت می‌کنند
• تا عدد 5 بشمارند
• نقاشی یک فرد را بکشند
• بسیاری از رنگ‌ها را تشخیص داده و نام ببرند
• شعر بخوانند
• بگویند کجا زندگی می‌کنند

منظور از لاغری مغزی در کودکان چیست ؟

راه های تقویت مغز کودک

چگونگی سرعت رشد مغز نوزاد

منبع : گردآوری شده دلگرم