کمال گرایی چیست + بهترین راه برای مبارزه با کمال گرایی

درمان کمال گرایی؛ چطور به کمال‌ گرایی غلبه کنیم؟

کمال‌‏‌‏گرایی یا کمال‌‏‌‏طلبی، یکی از شایع‌‏ترین پدیده‌‏هایی است که می‌‏توانید در اطراف خودتان مشاهده کنید. کمال‌‏گرایی به معنای رشد، پیشرفت، تعالی و کامل‌‏شدن، مهمترین ویژگی انسانهاست و از جمله معدود ویژگی‌‏هایی است که انسان را از حیوان متمایز می‌‏کند.

کمال‌پرستی در روانشناسی باوریست که در آن باید تمام کار‌ها را به شیوه‌ای وسواسی کامل انجام داد و غیر از آن مورد قبول نیست. از دیدگاه پاتولوژی، کمال‌پرستی اصلی‌ترین وجه تشخیصی در اختلال شخصیتی وسواسی-اجباری است که در آن اگر انجام کاری یا نتیجه کاری کمتر از کمال باشد، مورد قبول فرد قرار نمی‌گیرد.

در چنین حالاتی باور‌های یاد شده غیر سالم هستند و روانشناسان از چنین افرادی به عنوان کمال‌طلبان نابهنجار یاد می‌کنند.این نوع کمال ‌‏گرایی سالم و بهنجار است. اگر کمال‌‏گرایی و میل به استانداردهای بالا نبود بسیاری از حرکت‌‏هایی که رشد و پیشرفت نسل بشر را طی سالها و قرنهای گذشته رقم زده است، هرگز روی نمی‌‏داد.

چیزی که به عنوان کمال‌‏گرایی ناسالم و نابهنجار شناخته می‌‏شود، رعایت استانداردهای بالا در شرایطی که هزینه رعایت آن استانداردها بیشتر از منافعشان است و ضرورتی برای آن نیست.

بارکر، محقق دانشگاه هاپکینز، تعریف ساده‌‏ای از کمال‌‏‌‏طلبی دارد. او می‌‏گوید : انسان‌‏های کمال‌‏‌‏گرا، فشار دائمی برای حرکت به سمت هدف‌‏های غیر قابل دست‌‏یابی در درون خود احساس می‌‏کنند. آنها ارزش‌‏های خود را با کارایی خودشان و دستاوردهایشان می‌‏سنجند.

هویت و فلت نشان دادند که کمال‌‏گرایی از سه بعد مجزا تشکیل شده است :

• کمال‌‏گرایی خود مدار :

یک مؤلفه انگیزشی است که شامل کوشش‌‏های فرد برای دستیابی به خویشتن کامل می‌‏باشد. در این بعد کمال‌‏گرایی افراد دارای انگیزه قوی برای کمال، معیارهای بالای غیر واقعی، کوشش اجباری و دارای تفکر همه یا هیچ در رابطه با نتایج به صورت موفقیت‌‏های تام یا شکست‌‏های تام می‌‏باشند. این افراد به حد کافی موشکاف و انتقادگر هستند، بطوری که نمی‌‏توانند عیوب، اشتباهات و شکست‌‏های خود را در جنبه‌‏های مختلف زندگی بپذیرند.

• کمال‌‏گرایی دیگرمدار :

یک بعد میان فردی است که شامل گرایش به داشتن معیارهای بالا برای اطرافیان بویژه کسانی است که در زندگی فرد نقش مهمی دارند. از این رو این نوع کمال‌‏‌‏گرایی ممکن است به روابط بین فردی دشوار منجر شود.

• کمال‌‏گرایی جامعه‌‏گرا :

دیگران انتظارات غیر واقعی و اغراق آمیز از فرد دارند، اگرچه برآورده کردن این انتظارات مشکل است ولی شخص باید به این استانداردها نائل شود تا مورد تایید و پذیرش دیگران قرار گیرد. این معیارهای افراطی معمولا منجر به شکست، اضطراب، خشم، درماندگی و ناامیدی می‌‏شود.

ویژگی‌‏های افراد کمال‌‏‌‏گرا

• معیارهای افراد کمال‌‏گرا بسیار بالاست. آنان معتقدند که همه چیز باید بی نقص و کامل باشد. معمولا زندگی افراد کمال‌‏‌‏گرا در یک سلسله بایدها و نبایدها خلاصه می‌‏شود. آنان تلاش پیوسته و انعطاف ناپذیر دارند تا اینکه همه چیز بدون ایراد باشد.
• آنان باید در هر کاری به حد کمال برسند و به بهترین شیوه آن را انجام دهند، وگرنه راضی نخواهند شد، بنابراین آنها به منتقدان سرسخت خود تبدیل می‌‏شوند. طبیعی است این رفتار در موارد زیادی می‌‏تواند به ناامیدی، اضطراب و نگرانی منجر شود که تاثیر منفی بر سلامت روان بر جای می‌‏گذارد.
• از طرفی، این توقعات بیجا و عهده‌‏‌‏دار‌‏شدن مسئولیت‌‏های سنگین و غیر منطقی، عرصه زندگی را تنگ می‌‏کند و نرسیدن به کمال، آنان را دچار افسردگی و احساس گناه می‌‏کند

از دیگر ویژگی‌‏های افراد کمال‌‏گرا، می‌‏توان به موارد زیر اشاره کرد :

• نگرانی زیاد در باره اشتباهات و ترس از داوری منفی دیگران
• ناتوان بودن از درخواست کمک از دیگران، حتی نزدیکترین دوستان
• ارزیابی سخت‌‏گیرانه از خود و دیگران
• گرایش به اندیشه همه یا هیچ
• نیاز شدید به موفقیت، داشتن اهداف بلند پروازانه، جاه‌‏طلبانه، مبهم، دست نیافتنی و تلاش افراطی برای رسیدن به این اهداف
• داشتن الگوی رفتار اجتنابی، فرار از مسئولیت‌‏ها و قرار ندادن خود در معرض ارزیابی

آفات کمال گرایی در رفتار انسان چیست؟

برخی از افراد دچار این وضعیت، کمال گرایی را بر روی خانه، همسر و فرزندانشان منعکس می‌کنند و دسته دیگر بسیار مشکل پسند و ایرادگیرند و قصد دارند تمام کار‌ها و وسایلشان بی عیب و نقص باشد. روابطشان، شغلشان، لباس هایشان، جعبه ابزارشان، خودروشان و ...

• کمتر کسی به حد مطلوب آن‌ها می‌رسد

برای آن‌ها هیچ کس آن طور که باید نیست. کمال گرایان همیشه قادرند به اندازه کافی از دیگران اشکال بگیرند، فرقی نمی‌کند که طرف مقابل چه کسی باشد، مهم این است آن طور که باید نیست.

• جذب کسانی می‌شوند که بالقوه کمال گرا هستند

افراد کمال گرا معمولا به سراغ کسانی می‌روند که توانایی کمال گرا شدن را داشته باشند. اکثر کمال گرایان طرح به کمال رساندن همسران را نیز دارند.

• گرایش به ناراحتی و افسردگی دارند

آن‌ها به جای این که از امکاناتی که دارند لذت ببرند، غصه می‌خورند که چرا در زندگی به حد مطلوب خود نمی‌رسند و این امر باعث می‌شود که همیشه تا حدی افسرده باشند.

عمل به پیشنهادات زیر می‌‏تواند به شما در مهار کمال‌‏گرایی کمک کند

• ارزشمند بودن خود را در گرو پیشرفت‌‏ها ندانید.
• اشتباهات کوچک را بزرگ نکنید و بار و فشار روانی غیر ضروری را تحمل نکنید.
• سبک تفکر کمال‌‏گرایانه خود را شناسایی کنید و بکوشید آن را کنترل کنید.

از بکار بردن جملات زیر خودداری کنید :

• باید بتوانم همه کارها را درست انجام دهم.
• هر اندازه هم تلاش کنم سودی ندارد.
• نمی‌‏توانم آن را انجام دهم.
• نباید اشتباه کنم و…

به جای آن بکوشید جملات زیر را جایگزین کنید و اینها را با خود تکرار کنید :

• بیشترین توان خود را بکار خواهم گرفت.
• از اشتباهات خود درس می‌‏گیرم.
• باید کارها را به بخش‌‏های کوچکتر تقسیم کنم.
• تمرکز روی جنبه‌‏های مثبت داشته باشید و به افکار منفی اجازه ظهور ندهید.
• روی هدف‌‏های خود کار کنید. هدف‌‏ها باید به اندازه کافی بالا باشند اما نه آنقدر بالا که نتوان به آنها رسید. در واقع باید آنها را اصلاح کنید و سعی کنید که به جای هدف، از مسیر و فرآیند لذت ببرید.
• زمان محدود و معینی برای انجام کارها و تکالیف کوچکتر در نظر بگیرید. درصورتی که برای کار خود مهلت انجام کار در نظر نگیرید، آن کار هیچگاه انجام نخواهد شد یا کارها با تاخیر، وسواس و عذاب انجام می‌‏شوند.
• بدانید که اشکالی ندارد که عالی نباشید، همین طور که هستید به اندازه کافی خوب هستید.
• به تصویر کلی نگاه کنید و کاری را که مورد نیاز است انجام دهید. به این ترتیب شما از گیر کردن در جزییات دوری خواهید کرد.

همچنین بخوانید:

خود انتقادی و روش های غلبه بر آن

اختلال شخصیت وسواسی جبری (OCPD) | علت و درمان