بهترین درمان برای اختلال دو قطبی شیدایی و افسردگی

اختلال دوقطبی قابل درمان است؟

با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان افسردگی و شیدایی آشنا شوید.

==========0==========0==========0===========

چه کسی دچار اختلال دوقطبی است؟

اختلال دو قطبی یک ناراحتی با شیوع زیاد است وافراد زیادی را در تمام دنیا از جمله ایران رنج میدهد.دسته­‌ای از بیماری­‌های روانپزشکی به نام اختلالات «خُلقی» شناخته می­‌شوند که نام­‌آشناترین آنها اختلال افسردگی است. در واقع علامت بیمارگونه اصلی افراد مبتلا به این اختلالات، علامت مربوط به «خُلق یا روحیه» دانسته شده است.

اختلال افسردگی انواع گوناگونی دارد که هر یک دارای ویژگی­‌هایی منحصر به خود است. این اختلال به شکل «دوره­‌هایی» از علایمی چون بی­‌حوصلگی، بی­‌انگیزگی، غم‌زدگی، خستگی، کاهش امید به آینده، احساس پوچ بودن و عدم تمایل به زندگی یا حتی زنده بودن تظاهر می­‌کند. گاهی نیز به شکل «دوره­‌ای» نیست و به صورت درازمدت و حتی تا سا‌ل‌ها به طول می­‌انجامد.

گروهی از افرادی که دچار افسردگی می‌­شوند ممکن است در طول زندگی خود دوره یا دوره‌­هایی از آشفتگی خُلق تجربه کنند که به کلی متفاوت از دوره­‌های افسردگی است.به این دوره­‌ها شیدایی (mania) یا نیمه‌شیدایی (hypomania) می­‌گویند و مورد زیر نمونه­‌ای از آن است:

آقای الف ۲۸ ساله، متأهل، دیپلمه و کارمند است. او سه سال پیش، پس از یک مشکل مالی جدی دچار افسردگی شدید شد و با درمان دارویی بهبود یافت. یک سال پیش نیز دوباره و این بار به دنبال بروز بیماری سرطان در پسر عمویش مبتلا به افسردگی شد و این بار نیز به پزشک مراجعه کرد و با پنج هفته مصرف داروی ضد افسردگی بهبودی کامل یافت.

آقای الف از دو هفته پیش اغلب سر کار نمی­‌رود و تغییراتی در رفتارش مشاهده می­‌شود: «شب‌ها حداکثر دو ساعت می­‌خوابد در حالی که اصلاً در طول روز خسته یا خواب­‌آلوده نیست. همه می­‌گویند بیش از حد حرف می­‌زند و گاهی شوخی­‌هایی می­‌کند که پیش از این از او سرنزده بود. گاه و بی­‌گاه شروع به تعریف و تمجید از توانایی­‌ها و قابلیت­‌های زیاد خودش می­‌کند و در این مورد به داستان­‌سرایی می­‌پردازد. گاهی نیز برخلاف منش همیشگی، بسیار عصبانی می­‌شود و با تندخویی با دیگران صحبت می­‌کند.»

در نمونه بالا، روایتی از آقای الف را می­‌بینید که پس از دو دوره افسردگی و درمان موفق، دچار دوره­ای از آشفتگی «خُلق» شده که «شیدایی» نام دارد. در چنین دوره­‌هایی خُلقِ فرد اغلب در حد بسیار بالا (احساس شادی­ و نشاط نامتناسب یا غیرمعمول) است و یا به شکل تحریک­‌پذیر (عصبانیت یا واکنش­‌های پرخاشگرانه مستمر به شکلی نامتناسب یا غیرمعمول) تظاهر می­‌کند.

به جز آن، فرد مبتلا ممکن است هر یک از ویژگی­‌های پرحرف شدن، پُرکارشدن، خستگی­‌ناپذیر شدن، مغرورتر شدن، خود بزرگ­‌بینی، پرانرژی شدن، نیاز نداشتن به خواب و زیاد شدن تمایل جنسی را نشان دهد. در این دوره­‌ها فرد خصوصیاتی پیدا می­‌کند که در حالت معمول در او مشاهده نشده و برای اطرافیان تازگی دارد. به دوره­‌هایی که شکل خفیف­‌تری دارد، «نیمه­‌شیدایی» می­‌گویند.

==========0==========0==========0===========

نشانه‌ها بیماری افسردگی و شیدایی

بیمار لباس‌هایی با رنگ روشن می‌پوشد و با شدت یافتن بیماری ظاهرش نامرتب می‌شود. بیماران مانیک دچار پُرفعالیتی اند که منجر به خستگی جسمی می‌شود. همچنین به آسانی کارها را ناتمام رها می‌کنند و کار جدیدی را شروع می‌کنند و به اصطلاح حواس‌پرت اند.خواب غالباً کاهش و اشتها افزایش می‌یابد و میل جنسی بالایی وجود دارد. بیمار حراف شده زیاد و سریع صحبت می‌کند که نشان دهنده سرعت بالای تفکر است که فشار کلام نامیده می‌شود.

حرکت سریع و پرش‌های چشمان و دائماً گم کردن موضوعات و رشته سخن، نیز گویای همین امور است. با شدید شدن بیماری، پَرِش افکار پدید می‌آید. بسیاری از بیماران ولخرج می‌شوند. بیماران هیجان زده و ممکن است تحریک پذیر باشند؛ و گاهی اشتها نیز کاهش پیدا می‌کند.

افکار خودبزرگ‌بینی شایع است؛ مثلاً ممکن است خود را رهبر، پیامبری مذهبی، منتخبی خاص یا اندیشمندی جهت راهنمایی مسئولان کشور بداند. گاهی دچار هذیان گزند و آسیب می‌شود و فکر می‌کند دیگران به دلیل اهمیتش قصد توطئه علیه او را دارند. هذیان‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند. توهم هم در موارد شدید ایجاد می‌شود که با خلق هماهنگ است و در طول زمان دچار تغییر می‌شود.بینش همواره مختل است و بیمار دلیلی برای جلوگیری از افکار خودبزرگ بینی یا محدود کردن ولخرجی خود نمی‌بیند. او به ندرت خود را بیمار می‌داند و نیازی به درمان احساس نمی‌کند.

افرادی که دچار دوره یا دوره­‌هایی از شیدایی یا نیمه­‌شیدایی شده‌­اند، در ارزیابی روانپزشک ممکن است تشخیص «اختلال دوقطبی» (Bipolar) بگیرند. در واقع، روانپزشک پس از ارزیابی دلایل دیگر بروز علایم شیدایی (مانند برخی از بیماری­‌های غدد درون­‌ریز یا مغزی و مصرف مواد یا برخی از داروها) و اطمینان از این که چنین دلایلی عامل بروز تغییر رفتار فرد نیست، تشخیص اختلال دوقطبی را مطرح می­‌کند.

آسیبی که این بیماری در زندگی انسان بر پیکرۀ جسمی واجتماعی و فرهنگی -روانی او وارد میکند بسیار شدیدتر از بیماریهای جسمی دیگر است.اختلال دو قطبی در مراحل مختلف عوارض مختلفی در بر دارد:

درمحله افسردگی این اختلال بی انگیزگی و بی علاقگی وخلق تنگ باعث میشود که فرد اشتغال و....خود را از دست بدهد و بسیار از زندگی وهمقطارانش عقب بیفتد. گاهی شدت افسردگی به حدیست که حتی باعث اقدام به خودکشی میشود.

در مرحله شیدائی رفتارهای معطوف به هدف فرد افزایش می یابد، از جمله اینکه میل جنسی او افزایش یافته و همراه با کاهش قدرت قضاوتی که در این شرایط بر او مستولی میشود، باعث بی بندو باری و بوجود آمدن رفتارهای دور از شاَََُن از وی میشود ، که خیلی وقتها آبروی وی را زیر سوال می برد.ولخری ودست ودلبازی های وی باعث از دست دادن اموال و....میشود.

بیخوابی ، عصبانیت، پرخاشگری، پرحرفی، بی مبالاتیها، واقدامات ناگهانی ضربات شدیدی برسلامت شخص وارد میکند.

==========0==========0==========0===========

علت اختلال دو قطبی چیست ؟

علل واقعی و اصلی این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نشده اند، اما ریشه های خانوادگی برای آن تعریف شده است.به نظر می رسد عوامل محیطی و فیزیولوژیکی نیز در گسترش این اختلال نقش داشته باشند.عوامل محیطی به عنوان "شروع کننده" در نظر گرفته می شوند. این شروع کننده ها می توانند علائم اولیه ی مانیا و افسردگی را آغاز کنند و یا علائم موجود را بدتر کنند. با این حال خیلی از موارد اختلال دوقطبی هم بدون وجود شروع کننده، آغاز می شوند.

لذا درمان قاطع اختلال دو قطبی ضروریست.

اختلال دو قطبی یک بیماری درازمدت است لذا درمانی طولانی مدت را میطلبد.اختلال دو قطبی میتواند بسیار نوساندار باشد(از افسردگی به شیدائی یا برعکس) بنابراین ممکن است مرتبا نوع درمان عوض شود.گاهی درمان ضد افسردگی وگاهی ضد شیدائی.انچه در ای درمان ثابت میماند درمان تثبیت کنندۀ خلق است.

==========0==========0==========0===========

عواملی که باعث بیماری دو قطبی میشوند...

1- استرس : زندگی پر استرس می تواند شروع کننده اختلال دوقطبی در افرادی باشد که قابلیت ژنتیکی آن را دارند. این رویدادهای استرس زا می تواند تغییرات ناگهانی خوب و یا بد در زندگی باشند، مثل ازدواج کردن، رفتن به دانشگاه، از دست دادن یکی از نزدیکان، اخراج شدن از محل کار، تصادف و یا هر واقعه دیگری.

2- اعتیاد : اگرچه اعتیاد به مواد مخدر به عنوان شروع کننده اصلی اختلال دوقطبی در نظر گرفته نمی شود، ولی این وضعیت می تواند باعث شروع حملات جنون گردد و یا تشدیدکننده علائم اولیه اختلال دو قطبی باشد. مخدرهایی نظیر کوکائین، قرص اکس و داروهای آمفتامین می توانند شروع کننده جنون و دیوانگی باشند. در حالی که مصرف الکل و بعضی داروها می تواند از عوامل بسیار مهم در شروع افسردگی باشد.

3- داروها : برخی درمان های خاص مخصوصا مصرف داروهای ضد افسردگی، می تواند شروع کننده شیدایی باشد. از سایر داروهایی که چنین تاثیری را دارند داروهای بدون نسخه، داروهای کاهش دهنده اشتها، کافئین، کورتون داروهای درمان کننده بیماری های غده تیروئید هستند.

4- فصل ها : تغییرات خلق و خو در اختلال دوقطبی و نیز افسردگی، از تغییرات فصل ها تاثیر می پذیرند، مثلا حملات جنون و شیدایی در طول فصل تابستان شایع تر است و حملات افسردگی در طول فصول پاییز، زمستان.

==========0==========0==========0===========

چه درمانی برای اختلال دوقطبی در دسترس است؟

بی­‌تردید درمان اصلی این بیماری، به کمک داروها انجام می­‌شود. درمان غیر دارویی به شکل روان­‌درمانی نیز در موارد خاصی مؤثر است، ولی نمی­‌توان آن را جایگزین درمان دارویی نمود و تنها به عنوان مکملی برای افزایش اثربخشی داروها به کار می­‌رود.

از آن جا که اختلال دوقطبی بسیار عودکننده است و عدم درمان دارویی تبعات نامطلوب و گاه ناگواری در زندگی فرد دارد، لازم است که مصرف دارو یا داروها به مدت طولانی و در مواردی برای همیشه ادامه یابد. در واقع، حتی پس از برطرف شدن کامل علایم بیماری و رسیدن به عملکرد شغلی، تحصیلی یا اجتماعی مطلوب، باز هم در بیشتر موارد لازم است که مصرف دارو برای تداوم بهبودی و ثبات کارکرد فرد ادامه پیدا کند.

داروهایی که برای درمان این بیماری به کار می­‌رود انواع مختلفی دارد. برخی از آنها مانند لیتیوم، والپروات، لاموتریژین و کاربامازپین به نام داروهای «تثبیت­‌کننده خُلق» مشهورند. داروهای دوم تا چهارم فوق، در دسته داروهای ضد تشنج نیز قرار می­‌گیرند که البته این کاربرد آنها ارتباطی با اثربخشی­‌شان در درمان اختلال دوقطبی ندارد. از سایر داروهایی که قابل تجویز در درمان این بیماری است، می­‌توان به کوئتیاپین، الانزاپین، ریسپریدون و آریپیپرازول اشاره کرد.

داروهای دیگری نیز برای تجویز وجود دارد، اما آن­چه یادآوری آن در اینجا مهم است، توضیحی در مورد جایگاه مصرف داروهای ضد افسردگی – از قبیل فلوکستین، سرترالین، فلووکسامین، سیتالوپرام، ونلافاکسین و دولوکستین – در درمان اختلال دوقطبی است. این داروها در درمان اختلالی به نام افسردگی اساسی مؤثرند، اما در تجویزشان برای افراد افسرده­‌ای که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند (یعنی فرد افسرده­‌ای که در گذشته دوره‌­ای از شیدایی یا نیمه­‌شیدایی را گذرانده است) باید احتیاط شود.

روانپزشک می­‌تواند آنها را در موارد خاصی در همراهی با سایر داروهای درمان کننده اختلال دوقطبی (که برخی از آنها در بالا نام برده شد) تجویز کند، اما مصرف خودسرانه داروهای ضدافسردگی ممکن است به وخامت سلامت روان فرد بیانجامد. در این افراد، گاهی مصرف داروی ضد افسردگی به بروز دوره جدیدی از نیمه­‌شیدایی یا شیدایی منتهی می­‌شود. ایمی­پرامین، آمی‌تریپتیلین، نورتریپتیلین و دزیپرامین، برخی از داروهای ضد افسردگی­‌اند که بیشتر در مظان اتهام ایجاد عود دوره شیدایی در فرد مبتلا به اختلالات دوقطبی قرار گرفته‌اند.

داروی دیگری که مصرف خودسرانه و نابه‌­جای آن اکنون در اقشاری از جامعه دیده می­‌شود و ممکن است برای فرد دچار اختلال دوقطبی مضر و مایه عود دوره خُلقی شیدایی یا نیمه‌­شیدایی شود، مِتیل­‌فِنیدِیت (یا ریتالین) است. کاربرد پزشکی این دارو عمدتاً در درمان «اختلال بیش فعالی و نقص توجه» (ADHD) است؛ هم­چنین، به ندرت در درمان اختلال افسردگی اساسی مقاوم به درمان­‌های مرسوم ممکن است توسط روانپزشک در دوره کوتاهی تجویز شود.

بر خلاف درمان اختلال بیش فعالی و نقص توجه، که مصرف این دارو ممکن است به مدت طولانی ادامه یابد، در درمان افسردگی مقاوم به درمان سعی روانپزشک بر آن است که آن را در کوتاه­ترین دوره ممکن تجویز کند. به هر حال، مصرف آن در اختلال دوقطبی، حتی در دوره­‌های افسردگی مورد پذیرش نیست و می‌­تواند به وخیم شدن سیر بیماری منجر شود.

==========0==========0==========0===========

شرحی از علایم افسردگی

• کم­‌خوابی و اختلال دوقطبی

کم­‌خوابی یکی از مشکلاتی است که ممکن است در دوره‌­های افسردگی یا شیدایی دیده شود و نیاز به مداخله درمانی دارد. از سویی خود بی­‌خوابی شبانه می­‌تواند عاملی برای بروز یک دوره جدید نیمه­‌شیدایی یا شیدایی باشد و بنابراین خود فرد نیز باید از بیدار نگهداشتن خود در شب پرهیز کند. بی­‌خوابی ممکن است به کمک داروها درمان شود، ولی گاه این مشکل به طول می­‌انجامد و به جز با رعایت دستورات بهداشت خواب، تغییری نمی­‌کند.

به عبارت دیگر، فرد لازم است که فعالیت جسمانی کافی در طول روز و در صورت امکان ورزش مرتب (مثلاً دست­‌کم سه روز در هفته و هر بار حداقل ۲۰ دقیقه) داشته باشد، از خواب روزانه بپرهیزد، شبها قهوه نخورد، مکان خوابیدن خود را تغییر ندهد، هر صبح در ساعت مشخصی بیدار شود (فارغ از آن که شب در چه ساعتی به خواب رفته)، پیش از خوابیدن تلویزیون تماشا نکند و غذای سنگین نخورد، به جز برای خوابیدن مدتی طولانی را در بستر نگذراند، و اگر به خواب نمی­‌رود تقلای زیادی نکند (مکان خواب را ترک کند و چند دقیقه به فعالیتی مشغول شود).

• مصرف مواد و اختلال دوقطبی

فرد مبتلا با توجه به نوساناتی که در خلق و رفتارش طی دوره­‌های عود رخ می‌­دهد ممکن است به مصرف مواد مخدر یا سایر مواد (از جمله الکل) روی آورد. برخی نیز با مصرف مواد در حقیقت به تنظیم روحیه یا خلق خود می­‌پردازند. بدیهی است که با این رفتار به تدریج دچار وابستگی به مواد می­‌شوند و درمان خود را پیچیده و پیچیده­‌تر می­‌کنند.

مواردی از بروز شیدایی نیز با قطع ناگهانی مصرف موادی چون تریاک گزارش شده است که می­‌تواند نشان دهنده اهمیت ترک اصولی مصرف مواد – و نه ترک اجباری و ناگهانی در کمپ­‌های ترک اعتیاد – باشد. به هر حال، پرهیز از مصرف مواد، اصلی از اصول درمان اختلال دوقطبی است. شگفت­‌انگیز است که هنوز گاه و بی­گاه کسانی را می­‌بینیم که به عزیزشان توصیه می­‌کنند داروهای اعصاب را قطع کند و با مصرف تریاک که به قول خودشان علاج هر دردی است به مداوا بپردازد!

• خودکشی و اختلال دوقطبی

شدید شدن افسردگی ابتدا با بی­‌میلی به تفریح، کار و فعالیت، و سپس با بی­‌میلی به هر آن­چه مربوط به زندگی و زنده­‌بودن است و در نهایت با تمایل به مرگ یا حتی گرایش به خاتمه دادن به زندگی خود همراه می­‌شود. به همین شکل، در اختلال دوقطبی که افسردگی تظاهر معمول و غالب آن است، تمایل به خودکشی ممکن است به­‌ویژه در دوره‌­های افسردگی بروز کند. درمان اختلال دوقطبی می­‌تواند با کنترل این دوره‌­ها به برطرف شدن افکار خودکشی و بازگشت فرد به زندگی عادی بیانجامد و از این راه در واقع طول عمر فرد را زیاد کند.

اعضای خانواده و دوستان فرد مبتلا نیز با برخورد آگاهانه و ارتباط صمیمانه با او می­‌توانند هم او را به ادامه ارتباط درمانی تشویق کنند و هم در صورت بروز گرایش به خودکشی، به موقع وارد عمل شده و از فرد متخصص کمک بگیرند. مشارکت دادن خود شخص مبتلا به اختلال دوقطبی در فرآیند درمان و حتی گاهی در تصمیم‌­گیری­‌های درمانی، به ارتقای سطح همکاری او می‌انجامد و افراد نزدیک بیمار نیز می­‌توانند با هوشیاری وضعیت او را در نظر داشته باشند تا در صورت بروز اولین و خفیف­‌ترین نشانه­‌های عود دوره­‌های افسردگی یا شیدایی به پزشک اطلاع دهند تا به کمک او از عود کامل جلوگیری شود.

==========0==========0==========0===========

داروهایی که اغلب برای این بیماری بکار می روند عبارتند از :

• لیتیوم

لیتیوم از جمله داروهایی است که در برقراری ثبات خلق و خوی فرد و جلوگیری از نوسانات روانی بسیار موثر است و مدت زیادی است که مورد استفاده قرار می گیرد. در طول درمان انجام آزمایش خون دوره ای مورد نیاز است،

عوارض جانبی شایع آن عبارتند از:

بی قراری، خشکی دهان و مشکلات دستگاه گوارش است.

• داروهای ضد تشنج

این داروها نیز در ایجاد ثبات رفتار و خلق و خوی بکار رفته و شامل والپروئیک اسید (Depakene، Stavzor)، دی والپروئکس (Depakote) و لاموتریژین (Lamictal) هستند. داروی اسناپین (Saphris) نیز در درمان ترکیب دوره های مختلف این اختلال مفید است. بسته به نوع دارویی که استفاده می کنید، عوارض جانبی آن می تواند متفاوت باشد.

عوارض جانبی شایع عبارتند از:

افزایش وزن، سرگیجه و خواب آلودگی. همچنین به ندرت، برخی از داروهای ضد تشنج می توانند باعث بروز مشکلات جدی تر مانند بثورات پوستی، اختلالات خونی یا مشکلات کبدی شوند.

• داروهای آنتی سایکوتیک

مانند آریپیپرازول (Abilify) الانزاپین (Zyprexa)، ریسپریدون (Risperdal) و کوئتیاپین (Seroquel)، می توانند به افرادی که داروهای ضد تشنج در آنها بی تاثیر است کمک کند. تنها آنتی سایکوتیکی که در حال حاضر توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای درمان اختلال دو قطبی موردتایید قرار گرفته کواتیاپین است. با این حال، پزشکان هنوز هم سایر داروها را برای درمان اختلال دوقطبی تجویز می کنند.

عوارض جانبی این دسته از داروها:

می تواند شامل افزایش وزن، خواب آلودگی، لرزش، تاری دید و افزایش ضربان قلب باشد. در میان این عوارض افزایش وزن در کودکان مورد اهمیت است..

• داروهای ضد افسردگی

بسته به علائم شما، پزشک می تواند داروی ضد افسردگی به شما تجویز کند. در برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، داروهای ضد افسردگی می تواند منجر به حملات مانیا شود، اما در صورت استفاده طولانی مدت و منظم می تواند با تثبیت خلق و خوی و نوسانات رفتاری فرد همراه باشد.

شایع ترین عوارض جانبی داروی:

ضد افسردگی،کاهش میل جنسی است .

• Symbyax

این دارو ترکیبی از داروی ضد افسردگی ( فلوکستین ) و داروی آنتی سایکوتیک ( اولانزاپین ) است. این دارو به عنوان داروی درمان افسردگی و تثبیت کننده خلق و خوی و رفتار بکار می رود و توسط FDA برای درمان اختلالات دو قطبی تایید شده است.

عوارض جانبی می تواند:

شامل افزایش وزن، خواب آلودگی و افزایش اشتها باشد. این دارو همچنین ممکن است باعث ایجاد مشکلات جنسی مشابه در کسانی که از داروهای ضد افسردگی استفاده می کنند شود.

• بنزودیازپین

این دسته از داروهای ضد اضطراب به بهبود خواب و کاهش اضطراب فرد کمک می کند. مانند کلونازپام (Klonopin)، لورازپام (آتیوان)، دیازپام (والیوم)، کلرودیازپوکساید (لیبریوم) و آلپرازولام (Niravam، Xanax). بنزودیازپین ها به طور کلی برای تسکین اضطراب و به صورت کوتاه مدت استفاده می شود.

عوارض جانبی آن ها نیز می تواند:

شامل خواب آلودگی، کاهش قدرت هماهنگی عضلات و مشکل در ایجاد تعادل و حافظه باشد.

==========0==========0==========0===========

گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی