منظور از هایپرپرولاکتینمی یا پرولاکتین بالا چیست ؟

هایپرپرولاکتینمی یا پرولاکتین بالا چیست؟

هایپرپرولاکتینمی یا پرولاکتین بالا به این معنی است که سطح پرولاکتین در خون شما بالاتر از حد طبیعی است. از آنجایی که پرولاکتین بالا عوارض جدی از جمله ناباروری را به همراه دارد، تشخیص و درمان آن در زمان مناسب اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

آیا احتمال ابتلا به پرولاکتین بالا هم در زنان و هم مردان وجود دارد؟

هایپرپرولاکتینمی با سطوح بالای غیرطبیعی هورمون پرولاکتین (تحریک‌کننده تولید شیر مادر را در دوران بارداری و بعد از بارداری) در خون مشخص می‌شود. این بیماری توسط یک تومور خوش خیم (پرولاکتوما) در غده هیپوفیز که تولید این هورمون را کنترل می‌کند ایجاد می‌شود. مشخص نیست که چه چیزی باعث ایجاد پرولاکتوما می‌شود. به نظر می‌رسد که خود به خود رخ می‌دهد و ارثی نیست.

در برخی موارد تومورهایی غیر از پرولاکتوما که در داخل یا اطراف هیپوفیز قرار دارند، جریان دوپامین از مغز به سلول‌های ترشح‌کننده پرولاکتین را مسدود می‌کنند که منجر به هیپرپرولاکتینمی می‌شود. علت دیگر هیپرپرولاکتینمی هم کم کاری تیروئید مشخص شده.

هایپرپرولاکتینمی چیست؟

هایپرپرولاکتینمی یا پرولاکتین بالا به این معنی است که سطح پرولاکتین در خون شما بالاتر از حد طبیعی است. شایع‌ترین علت هایپرپرولاکتینمی، وجود تومور غده هیپوفیز است. البته که برخی شرایط سلامتی و حتی مصرف بعضی داروها هم می‌توانند باعث هیپرپرولاکتینمی شود.

علائم هایپرپرولاکتینمی (علائم پرولاکتین بالا)

برای هر فردی هایپرپرولاکتینمی می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:

• از دست دادن میل جنسی
• توده استخوانی کم
• ترشحات شیری از نوک سینه‌ها در زمانی به جز‌ دوران باردار (علت ترشح از سینه)

علائم پرولاکتین بالا در زنان

پرولاکتین بالا در خانم‌ها می‌تواند با علائم گفته شده پایین همراه باشد:

• قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی
• ترشحات شیری از سینه‌ها در دوران بارداری یا شیردهی
• مقاربت دردناک به دلیل خشکی واژن
• آکنه و رشد بیش از حد موهای بدن و صورت

علائم پرولاکتین بالا در مردان

در مردان هم ابتلا به هایپرپرولاکتینمی می‌تواند با علائم گفته شده زیر همراه باشد:

• اختلال در نعوظ
• کاهش موهای بدن و صورت
• عضلات کوچک
• کاهش میل جنسی
• بزرگ شدن سینه‌ها (ژنیکوماستی در مردان)

شایع‌ترین علت هایپرپرولاکتینمی تومور خوش خیمی (غیر سرطانی) در غده هیپوفیز است. شرایط سلامتی و مصرف بعضی از داروها هم می‌تواند باعث هیپرپرولاکتینمی شود. بیشتر موارد هایپرپرولاکتینمی ناشی از افزایش ترشح پرولاکتین از غده هیپوفیز مغز است. در زنان، استرس فیزیکی یا روانی، بارداری و تحریک نوک پستان همگی از علل افزایش سطح پرولاکتین هستند.
هم در زنان و هم در مردان، بیماری مزمن کلیه و کم کاری تیروئید هر دو می‌توانند منجر به افزایش سطح پرولاکتین شوند.

پرولاکتین بالا در دختر مجرد

سطح بالای پرولاکتین مانع از ساخت هورمون استروژن در تخمدان‌ها می‌شود. سطوح پایین استروژن می‌تواند سیگنال‌های مغزی را که به غده هیپوفیز می‌رود مختل کند و این اتفاق می‌تواند بر ترشح هورمون گنادوتروپین توسط غده تأثیر بگذارد. در نتیجه هم چرخه قاعدگی و آزاد شدن تخمک از تخمدان متوقف خواهد شد.

پرولاکتین بالا و چاقی

داده‌ها نشان می‌دهند که سطح پرولاکتین بسیار بالا با افزایش چاقی و اختلالات متابولیک مانند دیس لیپیدمی، عدم تحمل گلوکز و مقاومت به انسولین ارتباط دارد. بسیاری از این اختلالات با نرمال سازی سطوح پرولاکتین با آگونیست‌های دوپامین بهبود می‌یابند.

تنبلی تخمدان و پرولاکتین بالا

سطوح بالای پرولاکتین مانع از تولید طبیعی هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون می‌شود. این اتفاق آزاد شدن تخمک از تخمدان را متوقف می‌کند و باعث پریودهای نامنظم یا پریود نشدن می‌شود.

راه تشخیص هایپرپرولاکتینمی

هایپرپرولاکتینمی معمولاً بر اساس علائم و شرح حال بیمار و همچنین معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. آزمایش خون برای تشخیص سطح پرولاکتین در خون تجویز می‌شود. اگر آزمایش خون سطح غیر طبیعی را نشان دهد، پزشکان ممکن است آزمایش خون را تکرار کنند. با این تکرار مطمئن خواهند شد که مصرف دارو علت آن نیست. مطالعات تصویربرداری، مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از مغز هم ممکن است برای تشخیص تجویز شوند.

در ادامه تمام راه‌های تشخیص هایپرپرولاکتینمی را بیشتر توضیح داده‌ایم:

بالا بودن پرولاکتین در آزمایش خون

بالا بودن پرولاکتین فاکتوری است که در نتایج آزمایش خون مشخص می‌شود. به همین خاطر یکی از روش‌های تشخیصی هایپرپرولاکتینمی، انجام آزمایش خون است.
شرایط مختلفی مانند مصرف برخی داروها می‌تواند منجر به ابتلا به پرولاکتین بالا شود.

راه درمان هایپرپرولاکتینمی

خوشبختانه، هیپرپرولاکتینمی اغلب با دارو، جراحی (در مورد تومور) یا اقدامات دیگر قابل درمان است. درمان بر اساس علت و علائم بیماری و همچنین شرایط هر بیمار توسط پزشک مشخص می‌شود.

در ادامه درباره انواع روش درمان هایپرپرولاکتینمی بیشتر صحبت کرده‌ایم:
۱. قرص درمان پرولاکتین بالا (دارو برای پرولاکتین بالا)

آگونیست‌های دوپامین رایج‌ترین داروهایی هستند که برای درمان هایپرپرولاکتینمی استفاده می‌شوند. دو داروی مورد تایید FDA برای درمان هایپرپرولاکتینمی، کابرگولین و بروموکریپتین (پارلودل) هستند. کابرگولین ممکن است در کاهش سطح پرولاکتین بهتر از بروموکریپتین باشد. همچنین عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کند.

۲. پرتو درمانی

اگر مصرف دارو یا جراحی برای کاهش سطح پرولاکتین مؤثر نباشد پرتودرمانی سومین گزینه برای درمان هایپرپرولاکتینمی است.

۳. جراحی

اگر داروها برای کوچک کردن پرولاکتینوما اثری نداشتند ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی داشته باشید.

۴. درمان خانگی پرولاکتین بالا

شش روش خانگی برای کاهش سطح پرولاکتین عبارتند از:

اجتناب از مصرف گلوتن
اجتناب از مصرف الکل
مصرف مکمل‌های ویتامین E و ویتامین B۶
متعادل کردن قند خون
خودداری از انجام تمرینات با شدت بالا
دوری از استرس

۵. زنجبیل و پرولاکتین بالا

مصرف زنجبیل می‌تواند سطح بالای پرولاکتین را تا حدودی کاهش دهد.

۶. درمان پرولاکتین بالا با رازیانه

مطالعه‌ای در مورد تاثیر رازیانه بر سطح پرولاکتین در مادران شیرده انجام شد که نشان داد این ماده باعث افزایش سطح سرمی پرولاکتین در مادران شیرده می‌شود.

۷. درمان قطعی پرولاکتین بالا

درمان هایپرپرولاکتینمی به علت آن بستگی دارد. برخی از افرادی که سطح پرولاکتین بالایی دارند اما علائم کمی داشته یا اصلا هیچگونه علامتی ندارند نیازی به درمان نخواهند داشت.
جراحی هم به عنوان آخرین راه در شرایطی که بدن به سایر داروها پاسخ موثر نداده می‌تواند یک درمان موثر برای پرولاکتین بالا باشد.

عوارض هایپرپرولاکتینمی

از جمله رایج‌ترین عوارض هایپرپرولاکتینمی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• بی‌نظمی قاعدگی
• ترشح شیر از سینه
• ضعف و تحلیل استخوان
• سردرد
• کاهش میدان بینایی
• ناباروری
• کاهش میل جنسی
• پرولاکتین بالا و تومور

پرولاکتین بر غدد پستان تأثیر گذاشته و منحر به تولید شیر مادر می‌شود. گاهی اوقات، یک تومور روی غده هیپوفیز رشد کرده و در نتیجه پرولاکتین بیش از حد تولید می‌کند. این نوع تومور پرولاکتینوما نامیده می‌شود که شایع‌ترین نوع تومور هیپوفیز و اغلب خوش خیم است.

پرولاکتین بالا در زنان با عوارض زیر همراه است:

ناباروری
کاهش میل جنسی
قاعدگی نامنظم
ترشح از نوک پستان
خشکی واژن
سردرد
از دست دادن بینایی
درد
عوارض بارداری
درد سینه
آکنه
گالاکتوره
گرگرفتگی
پوکی استخوان
PMS

انجام آزمایش خون باعث آگاهی از میزان پرولاکتین و شروع درمان برای کاهش عوارض احتمالی این بیماری خواهد شد.

پرولاکتین بالا و پریود نشدن

سطوح بالای پرولاکتین با تولید طبیعی سایر هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون تداخل ایجاد می‌کند. این موضوع می‌تواند تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) را تغییر داده یا متوقف کند. همچنین می‌تواند به پریودهای نامنظم یا قطع پریود منجر شود.

آیا پرولاکتین بالا باعث ناباروری می شود؟

پرولاکتین با جلوگیری از تخمک گذاری بر باروری زنان تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل مادران در دوران شیردهی ممکن است پریود نشود. با این حال، برخی از زنان ممکن است با وجود قرار نداشتن در دوران شیردهی سطوح بالایی از پرولاکتین داشته باشند که این موضوع می‌تواند منجر به ناباروری شود.

راه های پیشگیری از ابتلا به هایپرپرولاکتینمی

متأسفانه نمی‌توان هیچ کاری برای جلوگیری از ابتلا به هایپرپرولاکتینمی انجام داد. تنها عامل خطر شناخته شده یک بیماری ارثی (منتقل شونده از طریق والدین) به نام نئوپلازی غدد درون‌ریز متعدد (MEN) نوع ۱ است.

اگر یکی از بستگان درجه یک (خواهر یا والدین) به این بیماری مبتلا هستند بهتر است آزمایش ژنتیک را برای احتمال ابتلا به این بیماری انجام دهید. این کار به غربالگری و تشخیص ابتلا به هایپرپرولاکتینمی در مراحل اولیه آن کمک می‌کند.

منبع : دکترتو