راهکارهای درمان چاقی در کودکان دبستانی

درمان چاقی کودکان دبستانی با ترفندهای تضمینی

چاقی یکی از جدی‌ترین مشکلات افراد می‌باشد که حتی کودکان را نیز درگیر خود کرده است. امروزه نزدیک به یک نفر از هر ۴ نفر کودکان و نوجوانان چاق هستند. چاقی کودکان را در معرض بسیاری از مشکلات از نظیر دیابت، بیماری قلبی و آسم قرار می‌دهد.

نشانه ها و علائمی برای تشخیص چاقی در کودکان

یک روش مطمئن برای گفتن اینکه آیا فرزند شما در واقع دارای اضافه وزن یا چاقی است، با محاسبه شاخص توده بدن (BMI) فرد است. BMI وزن بدن را در رابطه با ارتفاع اندازه‌گیری می‌کند.

مراکز کنترل و پیشگیری بیماری CDC، با استفاده از BMI شاخص افراد چاق در نوجوانان و جوانان را اندازه‌گیری کرده که به شرح زیر است:

• ۵ تا ۸۴ درصد: وزن سالم
• ۸۵ تا ۹۴ درصد: اضافه وزن
• ۹۵ تا ۹۹٫ ۹۹ درصد: چاق

در ادامه نیز چند نشانه برای شما نام می‌بریم، تا به شما کمک کند که اضافه وزن کودک خود را تشخیص دهید.

از لحاظ جسمی، بزرگتر از بچه‌های دیگر در کلاس خود هستند.
به اندازه بزرگسالان مصرف می‌کنند (یا بیشتر) غذا می‌خورند.
لباس‌هایی را می‌پوشند، که برای سنشان خیلی بزرگ هستند.
همیشه مواد غذایی طلب می‌کنند.
هنگامی که آن‌ها به راحتی از تمرینات خسته می‌شوند.
بیش از سه ساعت در روز تلویزیون تماشا می‌کنند.
همیشه گرسنه هستند.

اگر شما هر کدام از این ویژگی‌ها را در کودک خود مشاهده کرده‌اید، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید تا اقدامات لازم انجام شود.

علل ایجاد اضافه وزن و چاقی در کودکان

در اولین مرحله اگر شما بفهمید که دلیل چاقی کودکتان از چیست می‌تواند زودتر شما را به هدفتان که کاهش وزن کودکتان است، برساند. بی شک موارد چاقی در کودکان با خوردن بیش از حد و کم ورزش کردن ایجاد می‌شود.

درست است که کودکان برای رشد به غذای کافی نیاز دارند اما زمانی که آن‌ها کالری بیشتر از آنچه در طول روز می‌سوزانند دریافت کنند، موجب چاقی آن‌ها می‌شود.

علل ایجاد اضافه وزن در کودکان ممکن است موارد زیر باشد:

دسترسی آسان به غذا‌های پرکالری و ارزان و به اصطلاح هله هوله
والدین شاغل که کمتر در خانه غذا درست می‌کنند و بیشتر بیرون از خانه غذا می‌خورند.
مصرف مقادیر زیاد قند در نوشیدنی‌های شیرین و پنهان در یک سری از غذا‌ها
پرس‌های بزرگتر غذا، هم در خانه و هم در رستوران‌ها
کودکان زمان کمتری را در بیرون از خانه بازی می‌کنند و بیشتر وقتشان را به تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری می‌گذرانند.
بسیاری از مدارس برنامه‌ها و فعالیت‌های آموزشی فیزیکی کودکان را حذف یا کوتاه کرده‌اند.

باورهای غلط درباره اضافه وزن کودکان

برخی بر این باورند که چاقی کودکان ژنتیکی است، بنابراین نمی‌توان کاری درباره آن کرد. این درست است که ژنتیک فرد در چاقی‌اش مؤثر است، اما تنها سهم کوچکی در این قضیه دارد. پس این بدان معنا نیست که آن‌ها همیشه چاق می‌مانند. اکثر کودکان اگر به روش صحیح غذا بخورند و ورزش کنند، می‌توانند وزن طبیعی داشته باشند.
برخی می‌گویند کودکانی که چاقند باید رژیم بگیرند. این نکته قابل ذکر است که درمان چاقی وزن کم کردن نیست. هدف باید کند کردن یا متوقف کردن روند اضافه کردن وزن باشد و به او اجازه دهد تا در حین رشد به وزن ایده‌آل خود برسد.
برخی از والدین یا اطرافیان می‌گویند که چاقی کودکشان چیز مهمی نیست و بزرگ شوند لاغر می‌شوند. شاید چاقی کودکان منجر به چاقی در بزرگسالی‌اش نشود، اما به طور چشمگیری خطر را افزایش می‌دهد.

چرا وزن درست، برای کودکان اهمیت دارد؟

کودکان در سن رشد قرار دارند و به خاطر همین باید از مواد مغذی تغذیه کنند و برای اینکه به سلامتی آن‌ها صدمه‌ای وارد نشود، باید وزن آن‌ها مورد نظارت قرار داشته باشد.

کودکانی که بسیار لاغر می‌باشند برای رشد کامل با مشکل روبه‌رو هستند، زیرا بدن آن‌ها تغذیه کافی برای کمک به استخوان‌سازی، عضله‌سازی و رشد آن‌ها را در اختیار ندارد.

کودکان چاق نیز به دلیل فشاری که بر روی صفحه‌های رشدی آن‌ها وارد می‌شود، اغلب به‌اندازه‌ای که استعداد رشد دارند، قد نمی‌کشند و این مسأله در بزرگسالی که از سن رشد خارج شده‌اند، می‌تواند برای آن‌ها دردسرساز شود.

راه و روش هایی موثر برای کنترل و درمان چاقی کودکان دبستانی

در قدم اول، برای پیشگیری از چاقی در کودکان نباید از معاینه کودک توسط پزشک غفلت کنید، با این کار پزشک می‌تواند شما را در جریان میزان رشد کودک شما بگذارد و اینکه این رشد آیا مثبت بوده یا نیاز به کنترل دارد، قرار دهد.

این نکته نیز قابل ذکر است که هرگز کودکان را نباید بخاطر کاهش وزن با رژیم‌های غذایی سخت روبرو کنید، مگر اینکه پزشک آن را تجویز کند. محدود کردن این کودکان از نظر تغذیه در این سن، سلامتی آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد و مسیر رشد و نمو رو مختل می‌کند. هم چنین از نظر روانی نیز اضطراب زیادی به آن‌ها وارد می‌کند.

یک عادت غذایی سالم را شروع کنید

تغذیه مناسب، کلیدی برای کاهش وزن است و بهترین کار برای کودکتان است. کودکان شما از غذایی استفاده می‌کنند که شما استفاده می‌کنید، پس بازگشت فرزندتان به تناسب اندام، بستگی زیادی به شما دارد.

شما باید تمامی غذا‌های بسیار پردازش شده که شامل شیرینی، نوشیدنی‌های شیرین، چیپس و تمام غذا‌های دیگر با نمک، چربی یا محتوای شکر پالایش شده است را از سبد غذاییتان حذف کنید. سپس شما باید به سمت غذای سالم و تازه بروید.

شما می‌توانید غذا‌های مورد علاقه‌شان را سالم‌تر سرو کنید. مثلاً می‌توانید از روغن زیتون فوق‌العاده، به جای کره استفاده کنید و همچنین پیتزای درجه یک، با کلم بروکلی و فلفل سبز درست کنید.

مراقب منابع قند پنهان باشید. بسیاری از خوراکی‌ها مانند سس کچاپ حاوی قند هستند اما طعم شیرین ندارند.

توصیه‌های غذایی برای درمان چاقی کودکان

میوه‌های تازه و سبزیجات
دانه‌های کامل مانند پاستای کامل مثل گندم، برنج قهوه‌ای و غیره. .
پروتئین‌های سبُک، به عنوان مثال، ماهی و مرغ
لبنیات کم چربی، به عنوان مثال؛ شیر بدون سرشیر، ماست یونانی و …

تمرینات ورزشی را افزایش دهید

همانطور که خودتان می‌دانید فقط غذای سالم یا رژیم غذایی کافی نیست و ورزش منظم در کنار آن نیز الزامی است. فعالیت‌های بدنی و ورزش، موجب تخلیه انرژی کودکان می‌شود تا او بتواند در شب خواب مناسبی نیز داشته باشد.

بهتر است در هر تمرین ورزشی که برای فرزندتان طراحی می‌کنید، سرگرمی را در نظر بگیرید.

کودکان را تشویق کنید تا ورزش‌هایی همچون دویدن، شنا کردن، اسکیت بازی و دوچرخه سواری انجام دهند که هم انرژی مصرف می‌کند و هم عضلات مختلف بدن را به فعالیت وا می‌دارد.

همچنین، باید فرزند خود را برای یک ورزشی که علاقمند به آن هست، ثبت نام کنید و از حمایت و تشویق مداوم او غافل نشوید.

فعالیت های خانوادگی، بیشتری ترتیب دهید

بهترین راه برای ترغیب کودکتان به انجام فعالیت، ملحق شدن شما به آن فعالیت است. شرکت کردن شما به طور منظم در فعالیت‌ها می‌تواند راهی عالی برای جذب فرزندتان در جهت فعال شدن و حرکت کردن به سمت تناسب اندام باشند.

لازم به ذکر است که فعالیت‌ها را هربار تغییر دهید، به طوری که برای فرزند شما خسته‌کننده نشوند.

آنها را مشغول نگه دارید

یکی دیگر از راه سالم نگه داشتن کودکتان به کار گرفتن کودکان برای انجام امور منزل به طور مرتب می‌باشد. فعالیت‌هایی نظیر تمیز کردن خانه و تختخواب، کمک می‌کند تا کودکان بدون اینکه متوجه شوند، ورزش کنند.

زمان تماشای تلویزیون را کاهش دهید

تحقیقات مختلف نشان داده‌اند کار‌هایی مانند تماشای تلویزیون، انجام بازی‌های ویدئویی و یا استفاده از تلفن‌های هوشمند می‌تواند سبب افزایش بیش از حد وزن برای کودکان شود. دو دلیل برای این اتفاق وجود دارد:

دلایل این اتفاق این است که وقتی کودک زمان بیشتری را به تماشای تلویزیون بگذراند در نتیجه زمان کمتری را برای فعالیت بدنی دارد. از این رو کالری کمتری مصرف می‌کند.
از طرفی وقتی پای تلویزیون هستند بیشتر به خوردن غذا‌های ناسالم ترغیب می‌شوند و منجر به اضافه وزن می‌گردد.

کودکان را تشویق کنید، بیشتر بخوابند

مطالعات نشان داده‌اند که نداشتن خواب کافی، باعث افزایش بیش از حد وزن می‌شود. در نتیجه خوابیدن کافی یکی از مهمترین مواردی است که کودک باید انجام دهد، تا از داشتن اضافه وزن جلوگیری شود.

الگوی کودکتان باشید

اگر می‌خواهید کودکتان به سلامتی غذا اهمیت دهند، ابتدا خودتان باید آن عادت‌ها را جلوی چشم آن‌ها مهم بدانید و انجام دهید. برای مثال جلوی آن‌ها ورزش کنید. غذای سالم بخورید و غیره.

اگر کودک، شما را در حال خوردن میوه و سبزیجات، تحرک و ورزش و عادات غذایی سالم ببیند، یاد می‌گیرد.

حتی می‌توانید هنگام آماده کردن غذا از کودک خود کمک بگیرید تا در جریان آشپزی قرار بگیرد و برایش جذاب شود. مثلاً می‌توانید از او بخواهید ظرف سالاد خود را هر طور که دوست دارد تزئین کند.

اجتناب از پر خوری

حتی اندازه‌ی وعده‌های سالم مهم هستند. شما می‌توانید غذا را کمتر برای کودک خود سرو کنید تا کودکتان اگر گرسنه بود درخواست کند.
به کودک یاد بدهید تا غذا را آهسته بخورد، زیرا این عمل باعث می‌شود کودک به محض احساس سیری دست از خوردن بکشد.

هیچ گاه اصرار نکنید که کودکتان باید همه‌ی محتویات بشقاب را بخورد زیرا ممکن است باعث مصرف بیش از حد کالری شود که می‌تواند سبب افزایش وزن شود.

به دنبال غذای بدون چربی نباشید، چربی خوب مصرف کنید

نگران نباشید همه‌ی روغن‌ها مضر نیستند. شما باید روی جایگزین کردن چربی‌های ناسالم با نوع سالم آن تمرکز کنید.

چربی‌های ترانس برای سلامتی کودک مضر می‌باشد پس از مصرف آن خودداری کنید.
محصولات طبخ شده تجاری مثل غذا‌های آماده بسته‌بندی شده، غذا‌های سرخ شده و هر چیزی که با روغن نسبتاً هیدروژنه تهیه شده است را از سبد غذایی خانواده حذف کنید.
چربی‌های اشباع نشده یا خوب در آووکادو، روغن زیتون، آجیل‌ها، ماهی چرب، سویا، پنیر سویا، دانه‌های سویا، کلم پیچ، اسفناج و کلم دکمه‌ای یافت می‌شود.
شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. این روغن‌ها می‌تواند به کنترل قند خون کودک کمک کند و جلوی ابتلا به دیابت را بگیرد.

درباره غذاهای شیرین و میان وعده ها هوشیار باشید

کودک از هر آنچه در خانه یافت می‌شود تغذیه می‌کند. پس آشپزخانه‌ی خود را با غذا‌های سالم پر کنید.

حواستان به قند‌های پنهان باشد. قند در غذا‌های مختلفی مثل نان، غذا‌های کنسروی، سس پاستا، پوره سیب زمینی، مواد غذایی منجمد، غذا‌های رژیمی و سس کچاپ نیز پنهان شده است.
شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر برچسب‌ها را بررسی کنید و محصولات با قند کمتر را انتخاب کنید و به جای غذا‌های کنسروی از غذا‌های تازه یا منجمد استفاده کنید.
می‌توانید بجای آبنبات‌ها از میان وعده‌ها و دسر‌های میوه‌ای استفاده کنید.
میان وعده‌های کوچک ۱۰۰ تا ۱۵۰ کالری درست کنید.
روی میوه تمرکز کنید. همیشه یک کاسه میوه برای میان وعده کودکانتان کنار بگذارید. شما می‌توانید میوه‌ها را به صورت اسموتی میوه و میوه تازه به همراه ماست تازه و یا برش‌های سیب با کره بادام زمینی در اختیار کودکانتان قرار دهید.

این نکته نیز لازم به ذکر است که کودک خود را از مصرف شیرینی کامل منع نکنید زیرا این کار بیشتر آن‌ها را وسوسه می‌کند و امکان دارد پنهانی از آن بخورد.

دارو راهی برای درمان چاقی کودکان

گاهی اوقات پزشک معالج برای کاهش وزن کودکتان کنار رژیم غذایی دارویی تجویز می‌کند.

به صورت کلی سه نوع دارویی برای کاهش وزن تجویز می‌شوند که شامل

عامل هیپو گلاسمیک و متفورمین
محدود‌کننده لیپاز گوارشی و سیبوترامین
محدود‌کننده جذب سروتونین و نورآدرنالین می‌باشند.

منبع : مرتضی موسوی