برونشیت چه عارضه ای است؟چگونه برونشیت را درمان کنیم؟

برونشیت مزمن علل و درمان بیماری برونشیت

برونشیت به آماس و التهاب گذرگاه هوا بین بینی و ریه ها گفته می شود. این بیماری به نای و نایژه ها آسیب می رساند. نایژه ها، لوله های هوا هستند که از آنها هوا از ریه ها وارد و خارج می شود.برونشیت می تواند حاد (استمرار کم) یا مزمن (استمرار طولانی) باشد.

برونشیت حاد معمولاً از طریق عفونت های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود. این نوع برونشیت معمولاً بدون ایجاد مشکل، به سرعت درمان می یابد. برونشیت مزمن نشانه یک یماری ریوی جدی تر است. این نوع برونشیت می تواند تخفیف یابد اما هیچگاه درمان نمی شود.

با دلگرم همراه باشید تا با علائم و راه های مناسب برای درمان این بیماری آشنا شوید.

برونشیت چیست؟

برونشیت یا نایژه‌آماس (به انگلیسی: bronchitis) به التهاب نایژه‌ها در شش گفته می‌شود.برونشیت حاد یا مزمن، نما و تظاهراتی متفاوت دارد. هنگامی که نایژه‌ها ملتهب می‌شوند معمولاً انسداد نسبی راه تنفسی، سرفه و ترشح خلط داریم.نای(تراکه‌آ) به دو شاخه راست و چپ تقسیم می‌شود که این شاخه‌ها نایژه (برونش) نامیده می‌شود. نایژه راست ۲/۵ سانتی‌متر طول دارد و وارد شش راست می‌شود.

نایژه چپ ۵ سانتی‌متر طول دارد و وارد شش چپ می‌شود. نایژه‌ها در داخل شش‌ها به شاخه‌های کوچکتری به نام نایژک (برونشیول) تقسیم می‌شوند. شش راست از ۳ لخته (لوب) و شش چپ از ۲ لخته تشکیل شده‌است. نایژک‌ها در شش‌ها به حفره‌های هوایی کوچکی به نام آلوئول ختم می‌شوند.

برونشیت حاد

برونشیت حاد شروعی ناگهانی دارد و برای مدت کوتاهی باقی می‌ماند. معمولاً عواملی مانند ویروسها، باکتریها، قارچها، مواد شیمیایی (مانند استنشاق آمونیاک) و سایر علل می‌توانند باعث برونشیت حاد شوند. بسیاری اوقات برونشیت تنها نیست بلکه با التهاب سایر بخش‌های برونشیت مانند عفونت ریوی (پنومونی)، التهاب نایژک‌ها (برونشیولیت) و دیگر موارد همراه است از این‌رو علائم و درمانی مشابه پنومونی دارد.

در مواردی که عامل بیماریزا ویروس باشد (مانند ویروس سرماخوردگی) درمان آنتی‌بیوتیکی کارآیی ندارد و فقط علائم بیماری مانند سرفه، تب و خس‌خس سینه را می‌توان با داروهایی مانند آنتی هیستامین، گشادکننده برونش و استامینوفن درمان نمود. برونشیت حاد ویروسی حتی بدون درمان هم دوره‌ای کوتاهتر از یک هفته دارد.

برونشیت مزمن

برونشیت مزمن که اغلب ناشی از استعمال سیگار، آلودگی هوا و علل شغلی است همراه با از دست رفتن قابلیت ارتجاعی حبابچه‌های هوایی شش (آمفیزم) جزو بیماری‌های مزمن انسدادی ریه (COPD) طبقه‌بندی می‌شود. COPD دارای سه زیر مجموعه است: آمفیزم, برونشیت مزمن و بیماری مجاری هوایی کوچک (SAD). مواد اعتیاد آوری مانند سیگار، تریاک، حشیش، شیشه، هروئین و... که به صورت تدخینی یا کشیدنی مصرف می‌شوند حاوی گازهای سمی و خطرناکی همچون مونواکسید کربن بوده و مصرف طولانی مدت آنها باعث تخریب بافت ریه و افزایش احتمال ابتلا به برونشیت می‌شود.

بیماری برونشیت کودکان چیست؟

برونشیت در ماه های سرد زمستان یکی از بیماری های شایع است. تفاوت بین برونشیت که با صدای خس خس تنفس همراه است و آسم همیشه ایجاد شبهه می کند.برونشیت همان التهاب نایژه هاست . نایژه ها لوله های غضروفی هستند که نای (لوله هوا) را به حبابچه های نسوج شش ها متصل می کنند.در همین حبابچه های کوچک است که تبادل گاز ها صورت می گیرد و هنگامی که این قسمت از شش ها عفونی شود بیمار به سینه پهلو مبتلا شده است.

گرچه کودکان زیر پنج سال به طور متوسط هر ساله به یکی از بیماری های عفونی مجاری فوقانی دستگاه تنفس مبتلا می شوند،می توان گفت که تعداد نسبتاً اندکی از آنها در ادامه بیماری خود دچار برونشیت می شوند.

از نظر عوام دندان در آوردن با برونشیت همراه است. اما در واقع هیچگونه رابطه ای بین این عفونت و فرایند طبیعی تشکیل دندانهای کودک وجود ندارد بعید نیست که درد و ناخوشی ناشی از دندان در آوردن در بعضی از کودکان سبب کاهش مقاومت بدنشان در مقابل عفونتها شود. شاید به همین علت است که احتمالاً بعضی اوقات ابتلا به برونشیت همزمان با دندان در آوردن کودک روی می دهد.

بروز بیماری برونشیت در کودکان بزرگتر به اشکال مختلف است. به عنوان مثال گاهی برونشیت خفیف باعفونی شدن قسمت های فوقانی دستتگاه تنفس روی می دهد.به گزارش آسان طب،کودکانی که ظاهراً مبتلاض به برونشیت همراه با تنفس صدادار هستند و این حالت در آنان عود می کند،ممکن است به آسم مبتلا باشند، نه برونشیت.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

علت ابتلا به بیماری برونشیت کودکان

معمولاً عفونتهای ویروسی موجب بروز بیماری برونشیت می شود. این نوع عفونت ها ابتدا از بینی و گلو شروع می شود و سپس مجرای تحتانی دستگاه تنفس در بعضی از کودکان نسبت به کودکانن دیگر بیشتر رخ می دهد . احتمال ابتلا به برونشیت که منشاً عفونت باکتریایی داشته باشد.

خیلی ضعیف است.گرچه این احتمال وجود دارد که کودک پس از ابتلا به یک عفونت ویروسی به عفونت باکتریایی هم مبتلا شود.سرخک و سیاه سرفه، که اولی یک عفونت ویروسی و دومی یک عفونت باکتریایی است، اگر همزمان با برونشیت بروز کند به درجات مختلف سبب پیچیده تر شدن بیماری می شود.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

مکانیسم ایجاد بیماری برونشیت

برونشیت مزمن به دنبال نوعی التهاب در مجاری هوایی بزرگ (برونش‌ها) و کوچک و اپیتلیوم آلوئولهای ریوی ایجاد می‌شود. التهاب مربوط به برونشیت بواسطه افزایش سلولهای التهابی اطراف برونشیولها در پاسخ به محرکهای سمی ، میکروبی و یا التهابی ایجاد می‌شود. در واقع افزایش فعالیت مواد اکسیدان و کاهش فعالیت آنتی اکسیدان‌ها عامل بروز این التهاب است. به عنوان مثال دود سیگار باعث تولید رادیکالهای آزاد اکسیژن (سوپراکسید و پروکسید هیدروژن) می‌شود.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

علل برونشیت چیست؟

• سیگار

استعمال سیگار شایعترین عامل شناخته شده‌ای است که با برونشیت مزمن ارتباط دارد. در حدود 90% از تمامی بیماران سیگاری می‌باشند (و یا سیگاری بوده اند). مکانیسم آسیب سیگار با اثرات زیر می‌باشد:معیوب نمودن حرکات طبیعی مژکهای مجاری تنفسی که در حالت عادی هوای استنشاقی را پاکسازی می‌کنند.مهار کردن فعالیت ماکروفاژهای اپی‌تلیال آلوئولها که بلعیدن عوامل آلوده کننده و عفونت‌زا را بر عهده دارد.

افزایش غدد ترشح کننده موکوس و بدنبال آن افزایش موکوس و ایجاد خلط و همچنین ضخیم شدن لایه مخاطی.رها سازی آنزیمهای پروتئولیتیک از گلبولهای سفید و تخریب سلولهای مجاری تنفسی.
افزایش شدید مقاومت راههای هوایی در اثر انقباض عضلات صاف اطراف آنها که باعث انسداد راههای هوایی می‌شود. سیگار کشیدن نه تنها شایعترین عاملی است که سبب انسداد مزمن راههای هوایی می‌شود بلکه اثر سایر عوامل مسبب بیماری را نیز افزایش می‌دهد.

• آلودگی هوا

میزان بروز و مرگ و میر برونشیت مزمن در مناطق شهری صنعتی بالاتر از مناطق دیگر است و ارتباط برونشیت با افزایش آلودگی هوا با دی اکسید گوگرد و بعضی مواد دیگر به وضوح نشان داده شده است.

• شغل

در کارگرانی که در تماس با غبارهای آلی و غیر آلی و یا گازهای مضر هستند، برونشیت مزمن شایع است. به عنوان مثال برونشیت در کارگران کارخانجات پلاستیک سازی (به علت تماس با دی‌ایزوسیانات تولوئن) و یا کارخانجات آسیای پنبه بیشتر دیده شده است.

• عفونت

بر اساس مطالعات پزشکی ، بیماری حاد تنفسی از جمله عوامل اصلی در ایجاد و پیشرفت برونشیت به شمار می‌رود. همچنین از علل حملات حاد برونشیت است.

• ژنتیک

برخلاف ارتباط قوی بین مصرف سیگار و ایجاد برونشیت تنها در 20% افراد سیگاری ممکن است برونشیت بروز کند و به نظر می‌رسد که حساسیت به تنباکو به شاخص‌های ژنتیکی ارتباط داشته باشد.
کمبود 1α آنتی‌تریپسین (نوعی مهار کننده پروتئاز‌هاست و جلوی الاستاز نوتروفیلها را می‌گیرد و نقش حفاظتی بافت ریه را دارد.) تنها اختلال ژنتیکی است که بطور خاص با بیماری انسداد مزمن ریه ارتباط دارد.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

علایم بیماری

در این بیماران سابقه طولانی وجود سرفه خلط دار و مصرف شدید سیگار ، قابل ملاحظه است. در ابتدای بیماری سرفه تنها در زمستان جلب نظر می‌کند و درمان فقط در زمان عودهای شدید و مکرر حملات لازم می‌شود. ولی در طول سالها ، سرفه از محدوده فصل زمستان به تمام سال گسترش می‌یابد و عودها (با خلط فراوان) شدیدتر و مکرر خواهد بود. بیشتر عودهای برونشیت مزمن از عفونت تنفسی ناشی می‌شود.

با پیشرفت بیماری ، تنگی نفس موقع فعالیت ایجاد خواهد شد، خس‌خس سینه و کبودی ممکن است وجود داشته باشد و هیپوکسی حاصله (کمبود اکسیژن خون) باعث عدم اشباع هموگلوبین شده، و خونسازی را تحریک می‌کند. سردرد صبحگاهی می‌تواند نشانه آغاز احتباس دی‌اکسید کربن باشد.

سرانجام همه این عوامل باعث انقباض عروق ریوی شده و باعث نارسایی قلبی می‌شود که با ادم (ورم پاها) و سیانوز (کبودی) خود را نشان می‌دهد. همچنین در این مرحله اضطراب و افسردگی و اختلالات خواب شایع هستند. در طولانی مدت برونشیت مزمن باعث بروز عوارضی از قبیل کاهش وزن ، پوکی استخوان و اختلال فعالیت عضلانی می‌شود.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

مشخصات و علایم بیماری برونشیت کودکان

برونشیت معمولاً به دنبال یا همراه با عفونت مجاری تنفسی فوقانی بروز می کند. علائم تشخیص آن بسیار واضح است و عبارت است از آب ریزش بینی،گلودرد و احتمالاً تب خفیف .شما میتوانید علل های دیگر و راه کار های درمانی عفونت سینه را در اینجا ( درمان عفونت سینه ) مطالعه و از آن استفاده کنید.

یکی از علائم تشخیص برونشیت سرفه است . در مراحم اولیه بیماری این سرفه خشک است،اما در عرض یک یا دو روز با خلط همراه خواهد شد خلطی زرد رنگ که ممکن است با سرفه بیرون ریخته شود. با این حال کودکان تمایل دارند به جای سرفه کردن و ریختن ترشحات چرکی به بیرون آن را ببلعند. این عمل در بعضی از مواقع ممکن است منجر به استفراغ شود.

در بعضی از کودکان مبتلا به برونشیت تنفس صدادار می شود.صدادار شدن تنفس به علت تنگ شدن نایژه هاست و تنگ شدن نایژه ها به خاطر عفونی شدن آنهاست .(صدای خس خس که هنگام تنفس شنیده می شود به خاطر عبور هوا از مجازی تنگ شده است) اما، همانطور که قبلاً هم اشاره شد ، این حالت ممکن است نشانه ی ابتلا به آسم باشد.

احتمال دارد که تب خفیفی هم همراه با کسالت عمومی هنگام بروز بیماری وجود داشته باشد، اشتها و میل کودک به غذا نیز ممکن است کم شود .اگر پزشک با گوشی پزشکی به سینه ی کودک گوش دهد، صدای مشخص عبور هوا از درون نایژه های ملتهب را خواهد شنید .

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

تشخیص برونشیت

برای تشخیص برونشیت، پزشک ابتدا تاریخچه سلامتی فرد و علائم وی را بررسی میکند. سپس با گوشی طبی به سینه بیمار گوش می دهد. برخی صداهای خاص نشان دهنده باریک شدن راه هواست. این صداها شامل صدای خس خس و ترق ترق می شود.

آزمایش کشت خلط انجام می شود، به ویژه درمواقعی که رنگ خلط سبز شده باشد و خون در آن دیده شود. کشت به پزشک امکان می دهد که تعیین کند چه باکتری در خلط بیمار موجود است. سپس می تواند تصمیم بگیرد که برای کشتن این باکتری ها چه دارویی باید تجویز شود.

اولین قدم برای انجام کشت خلط این است که اجازه بدهید بیمار با سرفه کمی خلط تولید کند. آنگاه نمونه گرفته شده و ۲ تا ۳ روز در یک محیط گرم قرار داده می شود. تحت این شرایط باکتری به سرعت رشد می کند و تشخیص آن ساده می شود. خلط را میتوان از طریق برونکوسکوپی هم به دست آورد. در این فرایند، ابتدا داروی بیهوشی به بیمار داده می شود. سپس لوله ای به راه هوا فرستاده شده و نمونه خلط گرفته میشود.

قدم دیگر در تشخیص برونشیت آزمایش عملکرد ریه است. این مرحله با استفاده از دسگاه تنفس سنج انجام می گیرد. این آزمایش بسیار ساده، سریع و بدون درد است و معمولاً در مطب پزشک انجام می شود. اگر عملکرد ریه کمتر از ۸۰ درصد باشد میتواند نشانه ابتلا به برونشیت یا یک بیماری ریوی دیگر باشد.

بسیاری از بیماری های ریوی علائم مشابهی دارند. برای تشخیص صحیح بیماری پزشک باید آزمابشات دیگر مثل رادیولوژی سینه، ثبت ضربان قلب و یا آزمایش خون از بیمار بگیرد.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

مراقبت و درمان

اهداف عمده شامل باز نگهداشتن راه هوايي، بيرون آوردن اگزوداي برونشي و پيشگيري از معلوليت است . استفاده از داروهاي گشاد كننده برونش، فيزيوتراپي قفسه سينه و تخليه وضعيتي و استفاده از آنتي بيوتيك اساس درمان است.در صورت عدم موفقيت درمان‌هاي فوق، مي‌توان از كورتيكواستروئيدها استفاده كرد. بيمار بايد مصرف دخانيات را قطع كند . زيرا دخانيات باعث تنگي برونش‌ها، فلج فعاليت مژكهاي تنفسي و غيرفعال شدن سورفاكتانت مي‌گردد.

افراد مستعد ابتلاء به عفونتهاي تنفسي بايد درمقابل عوامل ويروسي شايع، واكسينه شوند. مبتلايان به عفونت تنفسي فوقاني بايد تحت درمان صحيح قرار گيرند و با مشاهده اولين نشانه چركي شدن خلط از آنتي‌بيوتيك مناسب استفاده شود.جهت مراقبت و درمان پرستاري به فرايند پرستاري بيمار مزمن انسدادي ريه مراجعه گردد.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

عوارض بیماری برونشیت

عفونت ثانییوه باکتریایی نایژه ها ممکن است رخ دهد. در چنین شرایطی نه تنها سرفه برطرف نمی شود ، حتی ممکن است بدتر هم بشود . کودک ممکن است بیشتر تب کند، یا اگر تا آن زمان تب نمی کرده به تب مبتلا شود . در چنینی شرایطی لازم است که آنتی بیوتیک مصرف شود تا عفونت برطرف گردد.

سینه پهلو از عوارض بیماری برونشیت است و هنگامی که حبابچه های شش عفونی شود رخ می دهد . هم ویروس ها و هم باکتری ها می توانند عامل این عفونت باشند.(البته سینه پهلو ممکن است ، بدون آنکه مجاری فوقانی دستگاه تنفسی عفونی شود یا به برونشیت مبتلا شود ، رخ می دهد . این نوع سینه پهلو بخصوص در کودکان نارس ، کودکانی که دارای نارساییهای مادرزادی هستند یا کودکانی که دچار سوء تغذیه اند، رخ می دهد .)

سرتا سر یک شش ( یا هر دو ششش )، یا یک لب از یک شش ممکن است عفونی شود . حالت اول را سینه پهلوی برنشیتی و حالت دوم را سینه پهلوی بخشی یا لبی می نامند .کودکی که به سینه پهلو مبتلاست بشدت بیمار است . میزان دم و باز دم کودک افزایش می یابد . این حالت درست برخلاف حالتی است که در برونشیت دیده می شود . در برونشیت میزان دم و باز دم طبیعی است .

در سینه پهلو سوراخهای بینی کودک گشاد می شود ، زیرا بدین وسیله تلاش می کند هوای بیشتری را به درون شش ها بفرستد . سرفه با شدت ادامه دارد و سوزش آور است ؟تمامی علائم فوق شدیدتر از علائمی است که هنگام ابتلا به برونشیت دیده می شود.در حالتی که بیمار مشکوک به ابتلا به سینه پهلو باشد عکسبرداری از سینه ، تکه برداری از گلو و آزمایش خون ضروری است .

کودکی که به علت ابتلا به سینه پهلو بشدت بیمار است، باید در بیمارستان بستری شود . در مراحل اولیه و حاد بیماری ممکن است کودک به چادر اکسیژن و سرم داخل وریدی نیاز داشته باشد . مصرف آنتی یوتیک برای درمان عفونت ضروری است حتی اگر سینه پهلو در آغاز ناشی از ابتلا به عفونت ویروسی باشد، عفونت ثانوی باکتریایی را به دنبال خواهد داشت .

اگر فضای منزل مناسب باشد می تواند از کودکان بزرگتر که بیماریشان خیلی حاد نیست، در منزل مراقبت کرد . به والدینی که در مورد بیماری کودکانشان نگران هستند،توصیه می شود مرتب با پزشک در تماس باشند .
پیامد بیماری برونشیتبرونشیت ساده هیچگونه اثرات بعدی بر روی کودک باقی نخواهد گذاشت . اما اگر علائم آن با علائم آسم اشتباه گرفته شود ، در آن صورت عوارض بعدی طولانی که مربوط به آسم است را در پی خواهد داشت .

بیماری برونشیت کودکان

بیماری برونشیت کودکان بیماری ترسناکی نیست. کافیست اگر به علایم مشکوکی برخوردید به پزشک مراجعه کنید تا با داروهای شیمیایی و گیاهی کودکتان بهبود یابد.فقط دقت کنید که علایم ان را با آسم اشتباه نگیرند و داروهای اسم را به شما ندهند.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی