مقدمه ای در مورد شقاق مقعدی یا فیشر

شقاق نام عربی و فیشر نام انگلیسی آن و ترک یا چاک خوردگی نام فارسی آن میباشد که در واقع همان زخم شدن لبه داخلی مقعد می باشد .

شقاق مقعد یک پارگی یا زخم سطحی( tear) در ناحیه آنودرم (پوشش سلولی مقعد) است. شقاق به صورت یک خط طولی است که در نیمه تحتانی کانال مقعد در ناحیه زیر خط دندانه‌ای (dentate line) ایجاد می‌شود و چون این ناحیه گیرنده‌های حسی بسیار زیادی دارد، یک وضعیت فوق‌العاده دردناک ایجاد می‌کند.

 این زخم خطی، بصورت طولی در فاصله خط دندانه ای و پوست قرار دارد و چون این ناحیه گیرنده های حسی بسیار زیادی دارد، یک وضعیت فوق العاده دردناک ایجاد می کند .

شقاق بیماری است که افراد زیادی را می تواند درگیر خود کند . شقاق حاد معمولا با درمان محافظتی بهبود می یابد ولی شقاق مزمن اکثرا نیاز به جراحی پیدا می کند .

درمان این بیماری با روش های مختلف امکان پذیر است که در این مقاله از دلگرم  روش های درمانی و چگونگی تشخیص آن مورد بررسی قرار گرفته است.

شقاق مقعد چیست؟

فیشر پارگی کوچک پوست دور مقعد است. شقاق مقعد هم در کودکان و هم در بین بزرگسالان شایع است. این بیماری عموماجدی نیست، اما زخم ایجاد شده باعث نگرانی می شود، مخصوصا در بین کودکان.

شقاق در مقعد در اغلب افراد ظرف یک تا دو هفته مثل هر زخم دیگر روی پوست بهبود پیدا می کند. برخی از شقاق های مقعد برای بهبودی به زمان بیشتری نیاز دارند.شقاق مقعد مزمن شایع نیست، اما در صورت بروز باز هم می توان آن را به خوبی درمان کرد.

علائم و نشانه ها شقاق چیست؟

 علامت مشخص این بیماری، درد و خونریزی زمان دفع مدفوع است. این درد هنگام اجابت مزاج ایجاد شده و تا چند ساعت ادامه دارد.

فیشر حاد یک پارگی سطحی درآنودرم است که معمولا با درمان دارویی و توصیه های تغذیه ای بهبود می یابد اما فیشر مزمن به صورت زخم با لبه های برجسته و فیبرهای سفید رنگ اسفنکتر داخلی آنال دیده می شود.

زخم شقاق خطی، بصورت طولی در فاصله خط دندانه ای و پوست قرار دارد و چون این ناحیه گیرنده های حسی بسیار زیادی دارد، یک وضعیت فوق العاده دردناک ایجاد می کند .

چگونه  تشخیص بدهیم که شقاق مقعدی داریم؟

با دیدن زخم در مقعد تشخیص داده میشود.برای رد علل دیگر خونریزی میتوان معاینه داخلی انجام داد.اگر بیمار درد شدید دارد معاینه داخلی مقعد باید تا بهبودی به تعویق بیفتد.اگرشخص شقاق های متعدددارد یا در محل غیر معمول مثلا سمت چپ یا راست زخم داردباید احتمال بیماریهای دیگر بررسی شود،از قبیل:بیماریهای التهابی روده،سیفلیس،نقص سیستم ایمنی،سل،ایدز،کانسر مقعد.

انواع زخم فیشر کدام است؟

فیشر به دو صورت حاد و مزمن وجود دارد ، فیشر حاد ، زمانی است که از زمان بوجود آمدن ،تا بهبودی ، 8 هفته طول بکشد.در صورتیکه بهبودی زخم از 8 هفته طولانی تر شود ،آنگاه زخم وارد مرحله مزمن خواهد شد ، از علل مزمن شدن فیشر میتوان به عدم مصرف فیبر و ملین کافی ، بوجود آمدن التهاب و اسپاسم (انقباض شدید ) و در دریچه داخلی مقعد و بدنبال آن کاهش شدید خونرسانی به محل فیشر(زخم) ، که این خود باعث بدتر شدن وعمیقتر شدن زخم فیشر خواهد شد .

در فیشر مزمن ، دو لبه زخم بهم میرسند ولی بعلت عدم خونرسانی مناسب ، ایندو لبه بهم جوش نخواهند خورد وگاهی یک زائده گوشتی بنام زائده نگهبان در ابتدای آن بصورت واکنشی بوجود خواهد آمد .

درمان شقاق(فیشر)چگونه است؟

جهت درمان باید سیکل درد، اسپاسم و ایسکمی شکسته شود.

اولین قدم درمانی تجویز ملین هایی است که مدفوع را حجیم و شل می کنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصیه می کنیم.

در این مرحله تجویز پماد آنتی هموروئید

(حاوی مواد بیحس کننده ، کورتون و مواد نرم کننده می باشد) و یا ژل لیدوکائین می تواند کمک کننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنین درمانی بهبود می یابند. در صورتیکه پاسخ درمانی کافی گرفته نشد، و یا شقاق از نوع مزمن بود، می توان از داروهای دیگری استفاده کرد.

نیتروگلیسیرین با همان مکانیسمی که عضلات صاف عروق کرونر را شل می کند می تواند عضله اسفنکتر داخلی را هم شل کرده و از اسپاسم خارج کند. پماد %0.2 (دو دهم درصد) آن برای درمان شقاق استفاده میشود و معتقدند یک اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می کند علاوه بر آن خونرسانی آنودرم را نیز افزایش می دهد.

از معایب آن ایجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابیده استفاده شود. در ایران گاهی به اشتباه به بیمار پماد%2 (دو درصد) داده میشود که سردرد بسیار شدیدی ایجاد میکند. پماد ایزوسورباید و یا دیلتیازم موضعی و خوراکی نیز می توانند با مکانیسم مشابه به بهبود شقاق کمک کنند و سر درد هم ایجاد نمی کنند. درمان دارویی شقاق مزمن در حدود 60% موارد موثر است.

تزریق موضعی سم بوتولینیوم(بوتاکس)

نیز با فلج موقت عضلات اسفنکتر داخلی, یک نوع اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می کند که می تواند باعث بهبودی شقاق شود. اما در دراز مدت تا 41% احتمال عود وجود دارد.

در مورد نقش لیزر در درمان فیشر

آنال, تبلیغات, بیش از واقعیت است و در محافل و مقالات علمی جایگاه قابل توجهی برای آن قائل نیستند. در صورت عدم پاسخ به درمان داروئی, بعترین درمان, جراحی است, مشروط برآنکه توسط یک جراح کارآزموده انجام شود.

درمان جراحی

در مواردیکه درمان دارویی فایده ای نداشته و یا خوب شده و مجدداً عود کرده توصیه میشود. بهترین درمان جراحی اسفنکترو تومی لترال است. قبلاً از دیلاتاسیون تدریجی آنوس زیر بیهوشی استفاده می شد که تا 40% با عود همراه بود. در اسفنکتروتومی لترال حدود 30% فیبرهای عضله اسفنکتر داخلی در سمت راست یا چپ آنوس قطع میشوند.

بیش از 95% بیمارانی که اسفنکتروتومی میشوند, با این درمان با این درمان بهبود می یابند و میزان عود آن کمتر از 10% می باشد. با این عمل احتمال بی اختیاری نسبت به دفع گاز وجود دارد و میزان این عارضه بین 5 تا 15% گزارش شده است.اسفنکتروتومی لترال به دو روش باز وبسته انجام میشود. روش بسته بر اساس مقالات با عوارض کمتری همراه میباشد.

درمان های خانگی شقاق

بهداشت

پس از رفتن به دستشویی مقعد خود را به خوبی با آب بشوئید. آن را به آرامی خشک کنید. وقتی مقعد زخم شده برای شست و شوی آن از صابون استفاده نکنید زیرا باعث التهاب می شود.

نوشیدنی زیادی بنوشید

بزرگسالان باید روزی حداقل دو لیتر مایع (بین ۱۰ تا ۱۲ فنجان) مصرف کنند. بیشتر مایعات به صورت ادرار دفع می شوند. با این حال، قسمتی از مایعات از دستگاه گوارش عبور کرده و مدفوع را نرم می کند. اغلب نوشیدنی ها این خاصیت را دارند، اما نوشیدنی های الکلی باعث کم شدن آب بدن می شوند و چندان خوب نیستند.

مکمل ها و ملین های فیبری

فیبر زیادی مصرف کنید. فیبر در میوه ها، سبزیجات، غلات، نان و غیره وجود دارد. در صورتی که رژیم غذایی پرفیبر کمکی نمی کند، می توانید مکمل های فیبری مثل متیل سلولز و... را مصرف کنید. مکمل متیل سلولوز همچنین مستقیما به نرم شدن مدفوع و درنتیجه راحت تر دفع شدن آن کمک می کند. شما می توایند این مکمل ها را از داروخانه به صورت آزاد تهیه کنید یا از پزشک بخواهید تا برای شما تجویز کند. ملینی هایی مثل لاکتوز گاهی اوقات تجویز می شود.

رفتن به دستشویی

احساس نیاز به دستشویی رفتن و دفع مدفوع را نادیده نگیرید. برخی از افراد این احساس را سرکوب می کنند و رفتن به دستشوئی را به تاخیر می اندازند. این مساله منجر به شکل گیری مدفوع های بزرگتر و سفت تری می شود که دفع آنها سخت تر است.

از مصرف داروهای کدئین داری مثل کوکدامول خودداری کنید، زیرا باعث یبوست می شود. برای تسکین درد شقاق مقعد پاراستامول داروی مسکن خوبی است.

درمان در کودکان

اقدامات فوق برای کودکانی که شقاق مقعدی به بزرگی شقاق مقعد بزرگسالان دارند مورد استفاده قرار می گیرد. در بین کودکان، اغلب درد باعث می شود که مدفوع خود را نگه دارند. این مساله منجر به شکل گیری مدفوع در اندازه بزرگتر و سفت تری می شود، در نتیجه وقتی در نهایت این مدفوع ها دفع می شوند درد بیشتری را بوجود می آروند.

از این رو، علاوه بر اقدامات فوق، مصرف ملین ها برای کودکان مبتلا به شقاق در مقعد برای کوتاه مدت تجویز می شود. هدف از مصرف ملین ها اطیمنان از نرم شدن مدفوع کودکان در حین بهبودی فیشر است.

پزشکان مربوط به درمان شقاق مقعدی

 دکتر امیر کشوری

آدرس :تهران-خيابان شريعتي -بالاتر از سيدخندان -   روبروي خيابان خواجه عبداله انصاري - ساختمان۱۰۳۰- طبقه۵ - واحد۱۹ 

تلفن:۲۲۸۵۲۶۵۰- ۰۲۱   

تلفن همراه مطب :   ۶۰۷۶۲۷۸-۰۹۱۹

دکتر سید امیر منصور رضا دوست

آدرس:تهران، خیابان شریعتی، خیابان شهید دستگردی (ظفر)، بعد از نفت شمالی، پلاک 177، ساختمان شمس، واحد 17

تلفنهای تعیین وقت

۰۹۱۹۵۳۷۳۷۳۰

021-88931392

021-22908154

دکتر ابراهیم دین محمدی

آدرس:تهران -میدان ونک (ضلع جنوبی)-خیابان بیستم - ساختمان پزشکان -پلاک 14 ، طبقه 3 ،واحد7

تلفن تماس ویژه خانم ها

574 90 887 -021

تلفنتماس ویژه آقایان

88791628 -021

گرد آوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم

مرجان امینی