علت عارضه خطرناک واریکوسل در مردان چیست؟ آیا درمانی دارد؟

واریکوسل بیضه: علائم،علت و درمان قطعی

واریکوسل ( Varicocele) اتساع و پیچ خوردگی غیرطبیعی شبکه وریدی (سیاهرگی) بالای بیضه‌ها است. شیوع آن زیر ۱۰ سال نادر است ولی در بالغین جوان ۱۵٪ و در مردان نابارور ۲۰ تا ۴۰٪ می‌باشد. در کسانی که با ناباروری ثانویه مراجعه می‌نمایند، یعنی قبلاً بچه‌دار شده‌اند شیوع آن به ۷۰٪ می‌رسد. ۹۰٪ موارد طرف چپ و در ۱۰٪ موارد دوطرفه است. واریکوسل می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم یا کاهش کیفیت اسپرم تولیدی شود، اما تمام انواع واریکوسل اثری روی اسپرم ندارند.علت این پدیده طولانی‌تر بودن ورید تخلیه کننده خون بیضه چپ به ورید کلیوی و همچنین زاویه عمودی‌تر آن نسبت به سمت راست می‌باشد.با دلگرم همراه باشید.

وضعیت طبیعی در حالت عدم وجود واریکوسل چگونه است؟

واریکوسل به حالتی گفته می‌شود که سیاهرگ‌های درون کیسه بیضه (پوست کیسه‌ای شکلی که بیضه‌ها را در خود نگه می‌دارد) بزرگ یا گشاد می‌شوند. به این سیاهرگ‌ها اصطلاحاً شبکه پیچکی گفته می‌شود. از هر 100 نفر مرد، 10 تا 15 نفر به واریکوسل دچار می‌شوند. در واقع واریکوسل حالتی شبیه به واریس سیاهرگ‌های پا می‌باشد که در کیسه بیضه اتفاق می‌افتد.

واریکوسل فقط در کیسه بیضه اتفاق می‌افتد و می‌تواند منجر به کاهش تولید اسپرم و کیفیت اسپرم‌ها شود و در برخی از موارد می‌تواند ناباروری ایجاد کند. همچنین واریکوسل می‌تواند باعث کوچک شدن و چروکیدگی بیضه‌ها شود. اگر واریکوسل موجب بروز درد و ناراحتی در شما شود و یا در صورتی که قصد فرزنددار شدن داشته باشید، نیاز به انجام عمل جراحی واریکوسل خواهید داشت. به منظور کاهش عوارض احتمالی ناشی از واریکوسل، ضروری است که حتماً به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید تا در اسرع وقت، این عارضه را درمان نماید.

دستگاه تناسلی مردان وظیفه ساختن، ذخیره کردن و حرکت دادن اسپرم را بر عهده دارد. کیسه بیضه یک کیسه تشکیل شده از پوست است که بیضه‌ها را در درون خود نگه می‌دارد. اسپرم‌ها و هورمون تستوسترون در داخل بیضه‌ها ساخته می‌شوند. اسپرم‌ها بعد از بالغ شدن از طریق لوله مارپیچی شکلی به نام اپیدیدیم که در پشت هر بیضه قرار گرفته است، از بیضه خارج می‌شوند. اسپرم از طریق لوله‌ای به نام رگ وابران از اپیدیدیم‌ها به پروستات منتقل می‌شود. در هنگام انزال، مایع زمینه‌ای سمن در پروستات با اسپرم ترکیب می‌شود و سمن را تشکیل می‌دهد. سمن از طریق مجرای پیشاب‌راه به انتهای آلت تناسلی منتقل شده و از آنجا خارج می‌شود.

طناب منوی (بند بیضه)، رگ وابران و سرخرگ بیضه‌ای که خونرسانی به بیضه‌ها را بر عهده دارد را در درون خود نگه می‌دارد. همچنین در محل طناب منوی یک شبکه پیچیده از سیاهرگ‌های متصل به هم به نام شبکه پیچکی وجود دارد که خون را از بیضه‌ها تخلیه می‌کنند. شبکه پیچکی خون موجود در سرخرگ بیضه‌ای را قبل از آنکه وارد بیضه‌ها شود، سرد می‌کند و دمای آن را پایین می‌آورد. به این ترتیب دمای خون درون بیضه‌ها به حدی می‌رسد که برای ساختن اسپرم مناسب باشد.

واریکوسل به حالتی گفته می‌شود که اندازه سیاهرگ‌های شبکه پیچکی که در کیسه بیضه‌ای واقع شده است، از حالت طبیعی بزرگ‌تر شوند. این سیاهرگ‌ها شبیه به سیاهرگ‌های واریسی در پاها هستند. واریکوسل‌ها‌ در اوایل دوران بلوغ شکل می‌گیرند و به مرور زمان می‌توانند بزرگ‌تر شوند و راحت‌تر با چشم دیده شوند. واریکوسل بیشتر در سمت چپ کیسه بیضه اتفاق می‌افتد، زیرا آناتومی دستگاه تناسلی مردان در دو طرف یکسان نیست. البته واریکوسل ممکن است همزمان در هر دو طرف نیز تشکیل شود، اما این حالت بسیار نادر است.

چه عاملی باعث تشکیل واریکوسل می‌شود؟

بیضه‌ها از طریق اتصال به طناب منوی در جای خود نگه داشته شده‌اند. طناب نگهدارنده هر بیضه، همچنین حامل سیاهرگ‌ها، سرخرگ‌ها و اعصاب متعلق به هر غده بیضه می‌باشد. در سیاهرگ‌های سالم در داخل کیسه بیضه، یک سری دریچه‌های یک طرفه وجود دارد که خون را از داخل بیضه به کیسه بیضه می‌برند و از آنجا آن را به طرف قلب بر می‌گردانند. گاهی اوقات خون به راحتی در داخل این سیاهرگ‌ها حرکت نمی‌کند و در آنجا انباشته شده و باعث بزرگ شدن سیاهرگ می‌شود.اصولاً هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای برای تشکیل واریکوسل وجود ندارد و علت دقیق به وجود آمدن آن نیز ناشناخته است. واریکوسل به آرامی و در طی یک دوره زمانی طولانی تشکیل می‌شود. اغلب مردانی که به این عارضه دچار می‌شوند در سنین 15 تا 25 سال هستند.

تشخیص علائم واریکوسل

این احتمال وجود دارد که واریکوسل هیچ گونه علائم مشخصی در شما نداشته باشد.

اما علائم شایعی که ممکن است مشاهده کنید، عبارتند از:

1. یک برآمدگی در یکی از بیضه‌ها
2. ورم کیسه بیضه
3. بزرگ شدن یا پیچ خوردن محسوس سیاهرگ‌ها در کیسه بیضه که غالباً ظاهری شبیه به یک کیسه پُر از کرم پیدا می‌کند.
4. احساس یک درد مبهم و مکرر در ناحیه بیضه

عوارض احتمالی

واریکوسل می‌تواند بر روی باروری فرد تأثیرات منفی داشته باشد. این عارضه در 35 درصد از مردانی که دچار ناباروری اولیه و 75 تا 80 درصد از مردانی که دچار ناباروری ثانویه هستند، مشاهده شده است. ناباروری اولیه به حالتی گفته می‌شود که یک زوج بعد از حداقل یک سال تلاش قادر به بچه‌دار شدن نشده باشند. در حالی که ناباروری ثانویه به حالتی گفته می‌شود که یک زوج حداقل یک بار بچه‌دار شده‌اند، اما بعد از آن دیگر قادر به باروری نیستند.

درجه‌بندی و تشخیص واریکوسل

واریکوسل‌ها بر اساس نتایج معاینات فیزیکی که بر روی آن‌ها انجام می‌شود، به صورت قراردادی به سه نوع یا سه درجه مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند. واریکوسل‌های غیربالینی به نوعی از این ضایعه گفته می‌شود که با معاینات عادی قابل تشخیص نیست، اما در عکس‌های رادیولوژی یا سایر آزمایش‌های عکس‌برداری دیده می‌شود. این نوع از واریکوسل در مقایسه با واریکوسل‌های بالینی اندازه کوچک‌تری دارد و نرخ ترمیم آن‌ها مشخص نیست. واریکوسل‌های درجه 1 تا 3 به عنوان واریکوسل‌های «بالینی» شناخته می‌شوند، زیرا فقط از طریق معاینه فیزیکی قابل تشخیص هستند. این نوع از واریکوسل‌ها به خاطر مشکلاتی از قبیل درد و ناراحتی یا ناباروری که برای فرد ایجاد کرده است، تحت درمان قرار می‌گیرند.

تشخیص واریکوسل از طریق روش‌های مختلفی شامل ونوگرافی، سونوگرافی، ترموگرافی، سینتی‌گرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی انجام می‌گیرد. ونوگرافی به عنوان بهترین آزمایش تشخیصی برای واریکوسل شناخته می‌شود، اما یک آزمایش تهاجمی است که از طریق کاتتریزاسیون سیاهرگ‌های بزرگ پا به منظور دسترسی به دستگاه تناسلی انجام می‌شود. ونوگرافی را می‌توان همراه با آمبولیزاسیون با استفاده از بالن‌ها یا کویل‌های مخصوص برای درمان واریکوسل به طور همزمان انجام داد. سونوگرافی داپلر یک روش تشخیصی دیگر است که حالت تهاجمی کمتری نسبت به ونوگرافی دارد و نتایج حاصل از آن نیز به خوبی با نتایج ونوگرافی مطابقت دارد. این روش از طریق تشخیص جریان خون سیاهرگی در واریکوسل‌ها عمل می‌کند. ترموگرافی، سینتی‌گرافی، ام آر آی و سی تی اسکن همگی روش‌هایی هستند که به خاطر هزینه بالا و فقدان مطالعات کافی در زمینه کاربرد آن‌ها برای تشخیص واریکوسل، برای این منظور چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

آیا همه بیماران مبتلا به واریکوسل باید عمل جراحی شوند؟

پاسخ منفی است.

اگر یک زوج پس از ۱۸ ماه اقدام به باروری، موثر و موفق به باروری نشدند باید عمل شوند
اگر واریکوسل با گرید بالا و درجه ۳ در سنین قبل بلوغ تشخیص داده شود جهت جلوگیری از آسیب به سلول های نطفه ساز و کوچکی بیضه باید با عمل جراحی واریکوس آن را درمان کرد.

آیا واریکوسل درمان داروئی دارد؟

پاسخ منفی است، دارو یا استفاده از زالو درمانی و غیره در درمان واریکوسل موثر نیستند. قطعی ترین روش درمان این رگ های واریسی خراب، جراحی است.

بهترین روش عمل واریکوسل

امروزه عمل میکروسرجری و جدا کردن رگ های سالم از رگ های خراب شده زیر میکروسکوپ و بزرگ نمائی با استفاده از لوب و یا میکروسکوپ و عمل لاپاراسکوپی، دو روش طلائی درمان واریکوسل می باشند که با این روش ها شانس عوارض عمل از قبیل کوچک شدن بیضه و آب آوردن آن بسیار پایین می باشد. عمل جراحی واریکوسل سرپایی بوده و بدون بستری بوده و بعد از چند ساعت شما از بیمارستان مرخص خواهید شد.

توصیه های قبل از عمل واریکوسل

1. قبل از عمل درمان واریکوسل حتماً آزمایشات خون و فاکتورهای انعقادی باید انجام گردد.
2. در صورت درمان واریکوسل و مصرف آسپرین و داروهای رقیق کننده خون از قبیل پلاویکس و دی پیریدامل و بروفن و ... حتماً یک هفته قبل با نظر پزشک معالجتان آن را باید قطع کنید.
3. چون اغلب جراحی های درمان واریکوسل با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی عمومی انجام می شود جهت اطمینان از تحمل عمل در صورتیکه بالای ۵۰ سال هستید باید دکتر قلب قبل از عمل شما را ویزیت و آمادگی شما را برای عمل به دکتر معالجتان تأیید نمایند.
4. جهت جلوگیری از عفونت های پوستی درمان واریکوسل محل عمل بهتر است چند روز قبل از عمل ناحیه عمل را از موهای زائد پاک نمایید.
5. هر گونه سابقه بیماری خاص از قبیل دیابت، صرع، حساسیت داروئی خاص و غیره را بلافاصله به پزشک معالج و دکتر بیهوشی قبل از عمل اطلاع دهید.
6. صبح روز عمل باید کاملاً ناشتا باشید و توصیه می گردد حداقل ۸ ساعت قبل از عمل از خوردن و آشامیدن اجتناب نمائید و با آزمایشات انجام شده و مدارک در بیمارستان و محل عمل حاضر باشید.

منبع:ویکی پدیا.دکتر حسین کرمی

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی